Formy uczestnictwa obywatelskiego. Formy mediacji i protestu społecznego.Partie polityczne.Środki masowego przekazu. Dlaczego konstytucjonalizm? Co reguluje konstytucja? Nowoczesny konstytucjonalizm. Ograniczenia uprawnień rządzących

WOS

SPIS:
Formy uczestnictwa obywatelskiego. Formy mediacji i protestu społecznego.
Stowarzyszenia i inne organizacje pozarządowe.
Partie polityczne.
Środki masowego przekazu.
Dlaczego konstytucjonalizm? Co reguluje konstytucja? Nowoczesny konstytucjonalizm
Ograniczenia uprawnień rządzących

Temat: Formy uczestnictwa obywatelskiego. Formy mediacji i protestu społecznego.

1. Jak kiedyś a jak obecnie rozumiane jest pojęcie społeczeństwo obywatelskie?

Dla Helga społeczeństwo obywatelskie było czymś sytuującym się pomiędzy rodziną i państwem. Zachowywało odrębność wobec państwa, było z nim jednak ściśle związane, stanowiąc niejako jego uzupełnienie.
Karol Marks, dla niego społeczeństwo obywatelskie było stanem ciągłego bezwzględnego ścierania się ekonomicznych interesów egoistycznych jednostek.
Dzisiaj społeczeństwo obywatelskie najczęściej pojmowane jest jako sfera autonomicznych działań samoorganizujących się obywateli.

2. Jakie instytucje działały poza kontrolą władzy komunistycznej?

Różnego rodzaju stowarzyszenia obrony praw obywateli:
• Komitet Obrony Robotników
• Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela
• Rolne związki zawodowe „Solidarność”
W obrębie kościoła katolickiego powstało wiele wspólnot modlitewnych i młodzieżowych.
Poza kontrolą działały też stowarzyszenia ekologiczne i kościoły lokalne.

3. Przedstaw Proces powstawania społeczeństwa obywatelskiego w krajach komunistycznych.

Powstanie społeczeństw obywatelskich w krajach komunistycznych wiązało się z wieloma czynnikami. Najważniejszym z nich było obniżenie poziomu lęku. Wielu ludzi przestało wierzyć w ideologię komunistyczną i oficjalną propagandę. Pogarszał się standard życia, gdyż państwo komunistyczne nie mogło zapewnić niezbędnego tępa rozwoju gospodarczego. Opór czy choćby lekceważenie władzy rosły, a zarazem system nie był wstanie sprostać wymaganiom obywateli.

4. Jakie wyróżniamy cechy społeczeństwa obywatelskiego?

Cechy społeczeństwa obywatelskiego:
• Otwarte dla wszystkich – czyli każdy może w nim uczestniczyć
• Gwarantuje prawa człowieka i rządy prawa
• Wymogi formalne – określają możliwość powstania np. gazety

5. Co stanowi o wolności jednostki w społeczeństwie obywatelskim?

O wolności jednostki w społeczeństwie obywatelskim stanowi:
• Ekonomiczna niezależność – własność prywatna poza kontrolą władz
• Prawo do posiadania i ochrony własności prywatnej – jest podstawą ludzkiej wolności

6. Co składa się na bycie obywatelem?

Na bycie obywatelem składają się trzy elementy:
• Prawa wspólne wszystkim osobą mieszkającym (czy urodzonym) w danym państwie
• Posiadanie podstawowych praw politycznych, wybierania, odwoływania rządzących i pełnienie funkcji politycznych
• Opieka państwa – obywatel ma prawo do uzyskania pomocy, opieki ze strony państwa

7. Czym jest obywatelskie nieposłuszeństwo i jakie przyjmuje formy?

Obywatelskie nieposłuszeństwo jest odmówieniem posłuszeństwa władzy.
Przyjmuje formę czynna (podjęcie zabronionych działań) i bierną (odmowa wykonania nakazów władzy)




Temat: Stowarzyszenia i inne organizacje pozarządowe.

1. Wyjaśnij pojęcia – organizacje pozarządowe i stowarzyszenia.

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE: organizacje nie związane z żadną władzą państwową i nie korzystające z rządowej pomocy finansowej.

STOWARZYSZENIA: prawna forma zrzeszania się obywateli, którzy pragną wspólnie dążyć do osiągnięcia jakiegoś celu. Przynależność do stowarzyszeń ma charakter całkowicie dobrowolny. Cele stowarzyszenia i struktura jego władz muszą zostać zapisane w statucie i zaakcentowane przez rząd.

2. Przedstaw etapy rozwoju stowarzyszeń.

- Początkowo opierają się w znacznym stopniu na aktywności wszystkich jego członków. Panuje w nich atmosfera entuzjazmu, więzy są bardzo emocjonalne, zaś identyfikacje głębokie.

- Z czasem organizacja rozszerza pole swojego działania, powiększa się jej stan liczebny, rośnie majątek stowarzyszenia, wchodzi ono w fazę instytucjonalizacji, czy biurokratyzacji. Potrzebnę są grupy nasta-
wione na konkretne działania, a znaczenia zaczynają nabierać sformalizowane procedury.

- Stowarzyszenie często przechodzi w ręce małego często profesjonalnego zespołu działaczy i liderów.
Szczególnie gdy staje się liczne, zachodzi funkcjonalna specjalizacja.

- Biurokratyzacja i formalizacja regół stowarzyszenia prowadzić może do zgubienia jego pierwotnego celu.

3. Jakie korzyści daje swoim członkom stowarzyszenie?

Stowarzyszenie daje swoim członkom:
• Korzyści psychologiczne – np. zmniejszenie poczucia samotności, umiejętność dobrego komunikowania się, zawierania kompromisów, rozwiązywania konfliktów,
• Praktyka – szkoła dla przyszłych przywódców politycznych,

4. Przedstaw i scharakteryzuj funkcje stowarzyszeń.

• Funkcja mediacyjna – stowarzyszenia odgrywają często rolę pośrednika między małymi grupami społeczności a państwem czy wielkimi firmami. Zabiegają o załatwienie jakiejś sprawy, bronią interesów i praw.
• Promocja wartości – dożą do popularyzacji pewnego poglądu na świat,.
• Udział w rządzeniu - w wielu miastach można mówić, że stowarzyszenia są częścią struktury władz – wpływają one na decyzje, jak i zapewniają środki, ludzi, usługi dla wielu lokalnych instytucji i inicjatyw.
• Inicjowanie zmian społecznych – poprzez różnego rodzaju działania stowarzyszenia odkrywają opinii publicznej wagę niektórych spraw,. Wpływały na administrację, obyczaje, style myślenia i wrażliwość ludzi.
• Rozproszenie władzy – ograniczają władzę biurokracji państwowej, rozpowszechniają nowe idee i naciskają na opinię publiczną.
• Funkcja integracyjna – pomagają włączyć się grupom mniejszościowym do narodu.

5. Jakie wyróżniamy stowarzyszenia, i jakie warunki muszę być spełnione do ich funkcjonowania?

Wyróżniamy stowarzyszenia zwykłe i rejestrowane. Do tego by stowarzyszenie mogło być zarejestrowane przez sąd potrzebnych jest co najmniej 15 członków oraz statut, określający m. in. Sposób funkcjonowania, zasady wyboru władzm nazwę siedzibę i skad uzyskiwane będą środki stowarzyszenia.

6. Jakie dwie główne centrale związkowe funkcjonują w Polsce i z czego wykazują historyczne różnice
między nimi?

- Niezależny Samorządowy Związek Zawodowy „Solidarność”
- Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych (OPZZ)

OPZZ narodził się z inicjatywy komunistycznej , próbując zajęć miejsce „Solidarności”, która została delegowana w czasie stanu wojennego i działała w podziemiu.

7. Wyjaśnij pojęcie – związek zawodowy. Do czego związki zawodowe mają prawo i jakie są ich obszary zainteresować?

ZWIĄZEK ZAWODOWY – organizacja zrzeszająca pracowników, stawiająca sobie za cel ochroną ich interesów. W negocjacjach z pracodawcami związki zawodowe starają się zapewnić swoim członkom jak najlepsze warunki pracy i jak najwyższe płace. Ostatecznym środkiem nacisku jaki mogą zastosować jest
strajk.

Mają trzy główne obszary zainteresowania:
- wysokość płac
- program osłony socjalnej
- regulacje odnoszące się do warunków pracy

8. W jaki sposób związki zawodowe dążą do osiągnięcia swoich celów?

Najpotężniejszą bronią związków zawodowych są strajki. Najpierw musi ogłosić, że znajduje się w sporze zbiorowym i starać się osiągnąć porozumienie w negocjacjach.

Temat: Partie polityczne.

1. Co jest podstawowym zadaniem partii politycznych?

Podstawowym zadaniem partii politycznych jest:
- zdobycie poparcia wśród obywateli
- zdobycie wystarczająco silnej pozycji i elektoratu

2. Wyjaśnij od czego zależy liczba aktywnie działających i wpływowych partii.

Liczba aktywnie działających i wpływowych partii zależy od:
- systemu wyborczego i stopnia decentralizacji państwa – w krajach gdzie obowiązuje ordynacja proporcjonalna będzie działała i miała wpływy większa liczba partii. W krajach o ordynacji większościowej zwykle istnieje dwupartyjność.

3. Wyjaśnij pojęcie partia polityczna i przedstaw jej cechy.

PARTIA POLITYCZNA – jest dobrowolną organizacją, występującą pod określoną nazwą, stawiającą sobie za cel udział w życiu publicznym poprzez wywierania metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie władzy publicznej.
-zrzesza ludzi o podobnych poglądach
-ma program
-dąży do zdobycia i utrzymania władzy
-jest strukturą sformalizowaną, ma władzą i organizację.

4. Przedstaw podstawy prawne działania partii politycznych w Polsce.

Prawne podstawy działania partii politycznych reguluje ustawa z 1997t. Partie uzyskują osobowość prawną z chwilą rejestracji, wpisania do ewidencji prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Warszawie. Aby powołać partię należy uzyskać podpisy co najmniej 1000 osób. Musi działać zgodnie z konstytucją inaczej może być rozwiązana.

Temat: Środki masowego przekazu.

1. Przedstaw funkcje środków masowego przekazu w życiu publicznym i wyjaśnij, dlaczego media często nazywane są „czwartą władzą”?

Mają za zadanie informować obywateli o aktualnych sprawach, które dzieją się w państwie.
Nazywane są czwartą władzą ponieważ mają duży wpływ na zdanie obywateli, opinii publicznej i mogą wpływać na decyzje ludzi, rządzić nimi.

2. Określ na czym powinna polegać niezależność i bezstronność mediów.

By media mogły dobrze realizować swoje funkcje powinny być niezależne od władzy. Oznacza to, że nie mogą być zmuszane do wykonywania poleceń polityków. Mają zagwarantowane prawo do wolności słowa. Obiektywizm i bezstronność dziennikarzy polega na tym, że nie powinni oni sympatyzować z jednymi politykami a drugich lekceważyć i nie wyrażać swoich poglądów co w praktyce jest mało możliwe.

3. Wyjaśnij co to jest opinia publiczna. Omów proces kształtowania się opinii publicznej i czynniki, które na nią wpływają a także sposoby badania opinii publicznej.

Przez opinię publiczną rozumie się zwykle wyrażenie publiczne poglądy obywateli dotyczące istotnych problemów społecznych i politycznych.

Najczęściej dla określenia opinii publicznej sięga się po badania sondażowe.

Czynnikami wpływającymi na opinię publiczną może być wiek, płeć, zamożność status społeczny ankietowanego.

T: (bez tematu)

1. Czym jest władza i jakie funkcje pełni. Scharakteryzuj stosunek anarchistów do władz.

Władza to możliwość narzucania swojej (Własnej) woli innym. Szczególnie władza polityczna w państwie pełni ważną rolę.

Anarchiści – uważają że bez państwa i władzy opartej na przymusie ludzi żyli by bardziej szcześliwie. Władza z punktu widzenia anarchistów nie jest lekarstwem na problemy lecz jej głównym powodem.

2. Przedstaw i scharakteryzuj 3 typy legitymizacji władzy politycznej.

Trzy typy legitymizacji władzy politycznej :
- tradycja
- charyzma
- prawo

Tradycja – władza może być akceptowana przez rządzonych, dlatego, że są oni przekonani iż istnieje ona od dawna i należy już do naturalnego porządki rzeczy.

Charyzma – o podporządkowaniu się władzy decyduje emocjonalne przywiązanie do przywódcy, uznanie jego wyjątkowości i niezwykłych umiejętnościach.

Prawo - zakłada podporządkowanie zarówno rządzących jak i rządzonych. Stawionym normom prawnym.

3. Wyjaśnij pojęcie państwa. Przedstaw jego cechy. Jakie funkcje spełnia państwo? Przedstaw historyczny rys idei państwa.

Państwo – to wspólnota polityczna współcześnie będąca najczęściej formą organizacji życia narodu.

Państwo pełni dwie podstawowe funkcje:
• Zapewnia obywatelom bezpieczeństwo wewnętrzne
• Strzeże pożarku na swoim terytorium

- Funkcja interwencyjna (ekonomiczna) nadzorowanie gospodarki
- Funkcja socjalna – zapewnia obywatelom bezpieczeństwo socjalne

Platon i Arystoteles uważali, że państwo powinno przede wszystkim realizować funkcję wychowawczą stwarzając ludziom możliwość ćwiczenia się w moralnej dzielności.

4. Przedstaw i scharakteryzuj teorię pochodzenia państwa oraz jego typy wg. Różnych kryteriów.

Ze względu na głowę państwa.
Monarchia – głowa państwa sprawuje władzą dożywotnie, i najczęściej dziedzicznie
Republika – głowa państwa jest wybierana na określony czas

Ze względu na rządy.
Demokratyczne – rządy praw, pluralizm polityczny, władzę wybierane w powszechnych wyborach
Autorytarne – rządy za pomocą aparatu przymusu, uniemożliwia obywatelom uczestnictwo w życiu publicznym i pozbawia ich jakiegokolwiek wpływu na władzę i podejmowanie przez nią decyzje
Totalitarne – rządząca partia stara się kontrolować strefę publiczną i prywatną życia obywateli i propagując swoją ideologię

Ze względu a stosunek do prawa:
Państwo prawa – normy prawne są podstawą relacji rządzący-rządzeniu
Państwo prerogaliczne – władze nie są podporządkowane i ograniczone prawem

Ze względu na społeczeństwo.
- preindustrialne
- industrialne
- post industrialne

Przed 1989 r. istniał podział państw na:
- kapitalistyczne
- socjalistyczne
- trzeciego świata

Istnieje też podział ze względu na system polityczny.

5. Jakie wyrzniemy kategorie polityków?

- polityk okazjonalny – jego udział w polityce ma charakter nieformalny
- polityk niezawodowy – w pewnym okresie życia pełni funkcje publiczne
- polityk zawodowy – polityka jest dla niego zawodem

6. Wyjaśnij pojęcie kultura polityczna. Przedstaw jej 3 cechy i 3 typy.

Kultura polityczna – zbiór postaw, wartości i wzorów zachowań uczestników życia publicznego.

- element poznawczy
- element wartościujący
- element emocjonalny

^ kultura zaściankowa
^ kultura podporządkowana
^ kultura uczestnicząca

Temat: Dlaczego konstytucjonalizm? Co reguluje konstytucja? Nowoczesny konstytucjonalizm.

1. Czym jest konstytucja?

KONSTYTUCJA – podstawowy akt prawny , stanowiący fundament systemu prawnego w danym kraju. Konstytucja definiuje strukturę i kompetencje władz, określa prawa przysługujące obywatelom, wyznacza też cele, które państwo chce realizować.




2. Przedstaw i scharakteryzuj cele ustroju konstytucjonalnego.

- ochrona członków wspólnoty politycznej przed nieuprawnioną ingerencją władz w strefę ich osobistej wolności.
- ochrona ludzkiej godności – i respektowanie przynależących jej uprawnień (zasada równości)
- obrona równości ludzi, prawa do wyrażania swojej opinii i organizowania się,
- obrona wolności wyznania
- obrona godności i wolności osobistej
- obrona równości wobec prawa
- obrona neutralności państwa

3. Scharakteryzuj zasady równości , równości wobec prawa , solidarności.

Równość – nie ma ludzi, którzy z racji swojego urodzenia lub czynników innych stali by ponad prawem. Wszyscy są równi i mają prawo do dążenia do szczęścia, wyrażania opinii, wolności wiary
i organizowania się.

Równość wobec prawa – odnosi się do obywateli i dostojników państwowych, za każde przewinienie mają być tak samo karani jak pozostali obywatele.

Solidarność -

4. Przedstaw i scharakteryzuj funkcje konstytucji, ograniczenia władzy, porządkowania systemu politycznego, uprawomocnienia władzy, integracji.

Ograniczenie władzy

Podział funkcjonalny – przez podział władzy (rządowa, ustawodawcza, sądownicza).
Podział przestrzenny – przez decentralizacje władzy państwowej i przekazanie jej różnym regionom.
Fundamentem konstytucji jest zasada, że władza musi być ograniczona i kontrolowana.

Porządkowanie systemu politycznego

Określenie miejsc i zadań poszczególnym urzędom , ustalenie kompetencji poszczególnych organów władzy.

Uprawomocnienie władzy

Władza uprawomocniona to ta, która na mocy konstytucji posiada ze sobą wolę ludu, ponieważ to on stanowi prawo.

Integracja

Scalająca funkcja konstytucji. Zawiera cele wartości , przekonania w ten sposób wiąże , integruje obywateli.

5. Wyjaśnij pojęcie konstytucjonalizm. Rola.

Konstytucjonalizm – współczesna koncepcja prawno – polityczna. Zgodnie z która dobre państwo powinno charakteryzować się :
- rządami prawa
- podziałem władzy
- istnieniem systemu konstytucyjnego
- ograniczeniem praw do podejmowania decyzji
- akceptacją międzynarodowych aktów prawnych

Temat: Rany ustroju demokratycznego

1. Wyjaśnij pojęcia : ideologia, doktryna , program polityczny.

Ideologia – jest czynnikiem integrującym ludzi wyznających podobne przekonania i mobilizujących ich do wspólnej politycznej aktywności. Wskazuje cele i wartości.

Doktryna – zbiór szczegółowych aplikacji ogólnych idei

Program polityczny – posiada go partia i realizuje w celu zdobycia władzy

2. Wskaż główne idee jakie można powiązać ze skrajną prawicą, centroprawicą, centrolewicą, lewicą, skrajną lewicą.

Prawica – opowiada się za ochroną tradycyjnych wartości takich jak religia, naród, tradycja, rodzina. Uważa że celem polityki powinna być realizacja interesu narodowego. Popiera gospodarkę wolnorynkową.

Centroprawica – siła polityczna bardzo umiarkowana w celu wprowadzenia w życie prawicowych idei.

Centrolewica – podobnie jak centroprawica.

Skrajna prawica – negatywne nastawienie do mniejszości i imigrantów, nieufność wobec projektów integracyjnych, ograniczających suwerenność państwa.

Lewica – oczekuje od państwa czynnej ochrony interesów ludzi słabszych , i biedniejszych. Kontroli nad gospodarką i wyrównania szans obywateli.

Skrajna lewica – odwołuje się do idei komunistycznych i trockistowskich .

3. Scharakteryzuj ideologię konserwatywną, liberalną, socjalistyczną, i socjaldemokratyczną, chadecką, nacjonalistyczną.

Konserwatyści – uważają, że społeczeństwo jest podobne do żywego organizmu, rozwija się stopniowo i samoistnie, państwo zaś jest efektem tego naturalnego procesu wzrostu, a nie skutkiem zawartej przez ludzi umowy. Podstawą życia społecznego nie są jednostki a tradycyjne wspólnoty. Najważniejsza jest rodzina. Sposób życia określa religia i tradycja a nie prawo. Państwo pozbawione hierarchii społeczeństwa.

Liberałowie – najważniejszą wartością jest wolność jednostki. Szczególne znaczenie przykładają do wolności słowa. Opowiadają się za prawem człowieka do samodzielnego kształtowania własnego życia. Ideałem państwa jest państwo minimalne – silne , praworządne, ograniczone w swoich kompetencjach jedynie do pilnowania porządku.

Socjaliści – najważniejsze ideały to równość i sprawiedliwość społeczna. Gospodarka miała być centralnie planowana.

Socjaldemokraci – koncepcja państwa opiekuńczego.

Chadecy – zwani chrześcijańską demokracją. Podstawą jest katolicka nauko społeczna. Kładzie się nacisk na godność i wolność osoby ludzkiej. Odpowiedzialność za swój duchowy rozwój i wspólnoty. Kierowanie się zasadami etyki chrześcijańskiej.

Nacjonaliści – idea samostanowienia i państwa narodowego


4. Przedstaw twórców i główne założenia komunizmu , faszyzmu, nazizmu.

Komunizm – Karol Marks, Fryderyk Engels,
- stworzenie bezklasowego społeczeństwa,
- podział dóbr wedle potrzeby
- zniesienie podziału pracy

Faszyzm – Benito Mussolini
- podporządkowanie wszystkich jednostek

Nazism - Adolf Hitler
- nitolerancja rasowa rasizm, rasa panów

Temat: Ograniczenia uprawnień rządzących

PEWNIAK 1. Scharakteryzuj 5 zasad demokracji. Str. 117
Pluralizmu, przekonywania , większości, ochrona mniejszości, rządów prawa,

Zasada pluralizmu

Zadaniem demokracji jest by różnice w społeczeństwie były w sposób uporządkowany i pokojowy wyrażane, a konflikty znajdowały rozwiązanie w decyzji prawnej obowiązującej wszystkich obywateli.

Zasada przekonywania

Przedstawienie i obronienie swojej racji przez przekonywanie za pomocą racjonalnych argumentów. Zasada że słowem a nie przemocą należy rozwiązywać spory.

Zasada większości

Większość decyzji w rządzie jest podejmowana na zasadzie większościowej, czyli jakiś projekt by przejść musisz otrzymać większości głosów. Istnieje kilka rodzajów większości: większość zwykła ( więcej za niż przeciw), większość bezwzględna (ponad połowa głosów ze wszystkich biorących udział), większość kwalifikowana (np. potrzebne są 2/3 głosów)

Ochrona mniejszości

Każda polityczna większość staje się kiedyś mniejszością i przechodzi do opozycji. Istnieją grupy będące stale mniejszościowe np. grupy mniejszości narodowych. Trzeba być tolerancyjnym wobec mniejszości i je chronić.

Rządy prawa

- obowiązuje wszystkich
- znane z góry
- nie może działać wstecz
- względnie stabilne
- jasne
- nie może być sprzeczne
- nie może przekraczać możliwości obywateli


----------------------------------------------------------------------------------------------------------