ONZ

ONZ - to międzynarodowa uniwersalna organizacja polityczna o bardzo szerokim zakresie uprawnień. Uniwersalizm Organizacji Narodów Zjednoczonych należy pojmować w odniesieniu do członkostwa - obecnie należy do niej 187 państw, jak i do działalności.
Obejmuje ona praktycznie wszystkie obszary życia międzynarodowego: od pokoju i bezpieczeństwa po współpracę gospodarczą, techniczną, rozwojową, humanitarną, regulującą i wiele innych.
Organizacja Narodów Zjednoczonych - to najbardziej uniwersalne forum koordynacyjne międzynarodowej działalności jej członków.
Idea utworzenia w miejsce Ligi Narodów, która faktycznie zakończyła swoją działalność po upadku Francji (40) nowej organizacji międzynarodowej towarzyszyła wielkiej koalicji od chwili narodzin. Pierwszy projekt organizacji przedstawił prezydent Roosvelt w Teheranie w 1943 roku. Została utworzona w San Francisco (USA) na konferencji odbywającej się w dniach od 25/04/1945 roku do 26/06/1945 roku, jednak jej powstanie poprzedziły następujące wydarzenia:
· Spotkanie przywódców Wielkiej Brytanii i USA na wodach Oceanu Atlantyckiego na pancerniku " Prince of Wales", rezultatem, którego było podpisanie dnia 14/08/1941 roku Karty Atlantyckiej
· Podpisanie dnia 01/01/1942 roku Deklaracji Narodów Zjednoczonych przez 26 państw współtworzących koalicję antyhitlerowską
· Konferencja w Jałcie na Krymie z dnia 03/11/1944 roku
· Konferencja robocza odbywająca się od sierpnia do października 1944 w Dumborton Oaks, której celem było określenie ostatecznego kształtu statutu Organizacji Narodów Zjednoczonych - został on przedłożony na konferencji założycielskiej właśnie w San Francisco. Karta Narodów Zjednoczonych podpisana została 26/06/1945 roku, a weszła w życie 24/10/1945 roku - dzień ten uznano Dniem Narodów Zjednoczonych.
CELE I ZADANIA ORGANIZACJI NARODÓW ZJEDNOCZONYCH
Sprecyzowane w Karcie to:
· Utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego
· Rozwijanie przyjaznych stosunków pomiędzy narodami, opartych na poszanowaniu zasady równouprawnienia i stanowienia narodów o sobie
· Nawiązanie międzynarodowej współpracy przy rozwiązywaniu zagadnień międzynarodowych o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym lub humanitarnym, jak również przy popieraniu i zachęcaniu do poszanowania praw człowieka i podstawowych swobód dla wszystkich bez różnicy płci, języka lub religii
· Mając na uwadze stworzenie warunków stałości i dobrobytu, które są niezbędne do pokojowych i przyjaznych stosunków między narodami Narody Zjednoczone będą popierały: podnoszenie stopy życiowej, pełne zatrudnienie oraz warunki postępu i rozwoju gospodarczego, społecznego jak również współpracę kulturalną i oświatową
Zadania i cele Organizacji Narodów Zjednoczonych były więc znacznie szersze niż Ligi Narodów.
Członkiem organizacji może zostać: "każde państwo miłujące pokój, które przyjmuje zobowiązania zawarte w Karcie i - zdaniem organizacji - zdolne jest i pragnie zobowiązania te wykonywać".
Z uwagi na fakt, że Organizacja Narodów Zjednoczonych jest organizacją rządową, co oznacza, że jej członkami mogą być tylko suwerenne kraje.
Karta Narodów Zjednoczonych wyróżnia dwa rodzaje członkostwa:
· Pierwotne - obejmują one tylko państwa założycielskie a więc jedynie uczestników konferencji w San Francisco ( Polska należy do pierwszej grupy)
· Zwykłe - państwa przyjmowane są na zasadach Karty
Karta Narodów Zjednoczonych (obrazuje wykres) wymienia sześć organów głównych
· Zgromadzenie Ogólne
· Radę Bezpieczeństwa
· Radę Społeczno - Gospodarczą
· Radę Powierniczą
· Sekretariat
· Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości
Karta przewiduje także możliwość tworzenia przez organy główne innych agencji, " jakie okażą się konieczne". W swej 53 - letniej historii z przyzwolenia tego skorzystał wszystkie organy główne, tworząc skomplikowaną sieć organów wyspecjalizowanych Narodów Zjednoczonych, zwaną też Systemem Narodów Zjednoczonych.
Spośród sześciu głównych organów Organizacji Narodów Zjednoczonych największą rolę odgrywają Zgromadzenie Ogólne i Rada Bezpieczeństwa
ZGROMADZENIE OGÓLNE
· To organ plenarny, miejsce spotkań wszystkich państw członkowskich. Dwa razy w roku odbywają się sesje zwykłe; mogą się też odbywać sesje nadzwyczajne
Jest to organ o kompetencjach ogólnych obejmujących między innymi:
· Zatwierdzenie członkostwa nowoprzyjętych państw
· Zatwierdzenie wyboru Sekretarza Generalnego
· Rewizję Karty Narodów Zjednoczonych
· Sprawy pokoju, bezpieczeństwa i inne
RADA BEZPIECZEŃSTWA
· Jest organem wykonawczym Organizacji Narodów Zjednoczonych
Skład rady tworzy piętnaście państw: pięć stałych członków - USA, Federacjia Rosyjska, Wielka Brytania Francja i Chiny oraz dziesięć niestałych wybieranych wedle " zasady sprawiedliwości geograficznej" na okres dwóch lat lub roku (pięć państw na dwa lata, pięć pozostałych na okres jednego roku)
Na dziesięć członków niestałych sześć miejsc przypada państwom afrykańskim i azjatyckim, dwa miejsca państwom Ameryki Łacińskiej, jedno miejsce państwom Europy Wschodniej i dwa miejsca Europy Zachodniej.
Rada Bezpieczeństwa jest organem ponoszącym odpowiedzialność za :
· Sprawy pokoju i bezpieczeństwa na świecie
· Tworzy mechanizm pokojowego rozstrzygnięcia sporów międzynarodowych oraz dysponuje delegacją Organizacji Narodów Zjednoczonych do działań w sytuacjach zagrożenia pokoju jego naruszenia i agresji
· W tym celu w 1956 roku utworzono Doraźne Siły Zbrojne
Skuteczność działania Rady Bezpieczeństwa zależy od zgodności i woli politycznej jej członków oraz pozostałych państw Narodów Zjednoczonych
Istotą jej działalności jest zasada jednomyślności jej stałych członków w sprawach ważnych z punktu widzenia pokoju i bezpieczeństwa (tzw. Większość kwalifikowana dziewięć członków w tym pięć wielkich mocarstw)
Karta Narodów Zjednoczonych przyznaje każdemu z wielkich mocarstw, stałych członków Rady Bezpieczeństwa, prawo veta w stosunku do uchwał podejmowanych przez ten organ. Prawo veta nie obejmuje jednak spraw proceduralnych ani spraw, w których dane mocarstwo jest stroną.
W ostatnim czasie mówi się coraz częściej o potrzebie poszerzenia składu członkowskiego Rady. Spośród najpewniejszych kandydatur wymienia się Niemcy ( które wystąpiły z taką propozycją ) oraz Japonię, Brazylię, Meksyk.
Siedzibą Organizacji Narodów Zjednoczonych stał się Nowy Jork, choć pierwsza sesja Zgromadzenia Ogólnego odbyła się w 1946 roku w Londynie. Niektóre organy urzędują w Genewie, gdzie przed wojną miała swoją siedzibę Liga Narodów. Wiele organizacji wyspecjalizowanych Organizacji Narodów Zjednoczonych ma swoje odrębne siedziby na przykład Organizacja do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa w Rzymie.
Aktualny sekretarz generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych - Koffi Annan.