Jaki wpływ na organizm człowieka ma alkohol etylowy

Szkodliwość alkoholu na organizm ludzki




Alkohole towarzyszą człowiekowi prawie od początku jego istnienia. Pod pojęciem alkohol rozumiemy grupę organicznych związków chemicznych, z której najbardziej popularnym jest alkohol etylowy o wzorze chemicznym C2H5OH.

Alkohol zajmuje szczególne miejsce wśród substancji spożywanych przez człowieka. Wynika to z faktu, że bardzo szybko - ze względu na niewielki rozmiar cząsteczek - jest wchłaniany przez organizm, wywołując zmiany w samopoczuciu i nastroju, przez większość konsumentów odbierane jako przyjemne. Działanie alkoholu w organizmie zaczyna się już po kilku minutach od spożycia. Alkohol dostaje się do krwiobiegu, a za jego pośrednictwem do mózgu. Następnie zostaje przetransportowany do kory mózgowej, która przetwarza sygnały wpływające na zachowanie człowieka. Pojawiają się najpierw pozytywne odczucia w postaci beztroski, rozluźnienia, dobrego humoru a przytłumieniu ulegają negatywne emocje związane na przykład ze stresem. W miarę zwiększania się ilości alkoholu we krwi następuje głębsze jego wnikanie do mózgu. U niektórych osób objawia się to sennością, u innych powoduje wzmożenie agresji, wdawanie się w konflikty, bójki. W momencie, gdy pewien poziom alkoholu we krwi zostaje przekroczony i osiągnie punkt krytyczny, część mózgu odpowiedzialna za oddychanie i pracę serca przestaje prawidłowo funkcjonować. Dochodzi do nie odwracalnego, ostrego zatrucia organizmu, czego następstwem może być niewydolność krążeniowo-oddechowa i w konsekwencji zgon. Częste spożywanie alkoholu prowadzi do zmian chorobowych i uszkodzeń różnych części organizmu.



1. Objawy zatrucia

Poniższe zestawienie obrazuje rozwój zatrucia (upojenia zwykłego) w zależności od poziomu alkoholu we krwi:

0,3-0,5 promila - upośledzenie koordynacji wzrokowo-ruchowej, nieznaczne zaburzenia równowagi oraz euforia i obniżenie krytycyzmu

0,5-0,7 promila - zaburzenia sprawności ruchowej, osłabienie refleksu, nadmierna gadatliwość i pobudliwość, a także obniżenie samokontroli oraz błędna ocena własnych możliwości, które prowadzą do fałszywej oceny sytuacji

0,7-2,0 promile - zaburzenia równowagi, sprawności i koordynacji ruchowej, obniżenie progu bólu, spadek sprawności intelektualnej (błędy w logicznym rozumowaniu, wadliwe wyciąganie wniosków), opóźnienie czasu reakcji, pobudzenie seksualne, wzrost ciśnienia krwi oraz przyspieszenie akcji serca, obniżona tolerancja na innych, wyraźna drażliwość, zachowania agresywne

2,0-3,0 promile - zaburzenia mowy, wyraźne spowolnienie i zaburzenie równowagi (chód na szerokiej podstawie, chwianie i przewracanie się), wzmożona senność, znacznie obniżona zdolność do kontroli własnych zachowań. W większości przypadków trudno jest mówić o jakimkolwiek prawidłowym samodzielnym działaniu i wykonywaniu skoordynowanych ruchów

3,0-4,0 promile - spadek ciśnienia krwi, obniżenie ciepłoty ciała, zanik odruchów fizjologicznych oraz głębokie zaburzenia świadomości prowadzące do śpiączki

powyżej 4 promili - głęboka śpiączka, zaburzenia czynności ośrodka naczyniowo-ruchowego i oddechowego, możliwość porażenia tych ośrodków przez alkohol

S T A N Z A G R O Ż E N I A Ż Y C I A






Spożywanie alkoholu wiąże się z ryzykiem wystąpienia szkód zdrowotnych, zarówno somatycznych, jak i psychologicznych, zwłaszcza, jeśli alkohol spożywany jest często, w dużych ilościach lub też w niewłaściwych okolicznościach.

Najczęstszym wczesnym skutkiem neurologicznym używania alkoholu jest drżenie, przede wszystkim palców rąk, czasem całych rąk. Drżenie to może mieć różne nasilenie, czasem jest nieznaczne i ujawniają się dopiero właściwe sposoby badania lekarskiego. W innych przypadkach utrudnia wszystkie ruchy, pisanie, rysowanie, delikatniejszą pracę fizyczną, jedzenie a nawet ubieranie się. Występuje obustronnie w równym nasileniu. Najgwałtowniejsze jest rano, na czczo, po wypiciu niewielkiej ilości alkoholu słabnie. Jednakże wbrew zdaniu chorych, którzy w tej „poprawie: widzą usprawiedliwienie dalszego używania alkoholu jest to tylko dowód trującego działania alkoholu i dowodzi powiązania przyczynowego drżenia z zatruciem. Nasilenie się drżeń i ich uogólnienie połączone z nieuzasadnionym poczuciem lęku może być początkiem lub zapowiedzią obłędu opilczego i stanowi wskazanie do szukania pomocy lekarskiej.



2. Układ nerwowy
Bóle, drętwienie i pieczenie stóp i łydek mogą poprzedzać zapalenie wielonerwowe

(polineuropatia) lub bardzo trudną do uleczenia chorobę rdzenia – tzw. zwyrodnienie powrózkowe rdzenia polegające na zwyrodnieniu dróg nerwowych prowadzących bodźce czuciowe z kończyn i tułowia do mózgu oraz bodźce ruchowe z mózgu do kończyn i tułowia. Mięsnie stają się bolesne na ucisk, zwłaszcza mięsnie łydek, bolesny jest również pień najdłuższego nerwu ustroju – nerwu kuleszowego, który unerwia czuciowo i ruchowo większą część kończyny dolnej. W dalszym rozwoju zapalenie wielonerwowe może prowadzić do ciężkich zaburzeń czucia ułożenia i czucia przemieszczenia oraz czucia głębokiego ucisku. Zaburzenia te objawiają się niepewnością chodu z zaburzeniami równowagi w ciemności. Zmiany rdzeniowe mogą powodować bezład ruchów kończyn dolnych, zwiotczenie lub usztywnienie mięśni. Obie te choroby – zapalenie wielonerwowe

i zwyrodnienie powrózkowe rdzenia mogą w końcu powodować nieodwracalne porażenia.

W zapaleniu wielonerwowym najsilniej porażone bywa unoszenie zawnętrznego brzegu stopy. Stopa opada i zawadza w czasie chodzenia, zwłaszcza w czasie schodzenia w dół ze schodów. Człowiek ma uczucie wydłużania kończyny. Zmianom w obwodowym układzie nerwowym towarzyszą prawie zawsze zmiany mięśniowe (miopatia alkoholowa) manifestujące się osłabieniem siły i zanikami mięśni. W około 50% przypadków dochodzi do obrzęków podskórnych, może również dojść do osłabienia skurczu mięsni gładkich m.in. macicy i jelit. Poza zmianami w nerwach obwodowych nadużywanie alkoholu może się stać przyczyną zaniku móżdżku, który jest narządem równowagi i zborności ruchów. Zmiany te przeważnie rozwijają się powoli, czasem jednak w krótszym czasie, nawet w ciągu zaledwie kilku dni lub tygodni. Dotknięty nimi człowiek zatacza się i pada w czasie prób chodzenia, stojąc rozstawia szeroko nogi, podczas stania z zestawionymi nogami traci równowagę. Rękami porusza bezładnie, nie trafia do celu, podczas ruchów zamierzonych ręce mu drżą tak silnie, że rozlewa i przewraca wszystko czego się dotknie. Mowa chorego staję się bełkotliwa i wybuchowa, coraz mniej zrozumiała, pismo staje się nieczytelne.

Przewlekłe spożywanie alkoholu może spowodować poważne problemy ze wzrokiem będące wynikiem toksycznego uszkodzenia pozagałkowej części nerwu wzrokowego tzw. neuropatia wzrokowa toksyczna, która przejawia się zaburzeniami widzenia różnego stopnia do pełnej ślepoty włącznie oraz różnego typu ograniczeniami pola widzenia i niekiedy prowadzi do całkowitego zaniku nerwu wzrokowego.

Porażenie mięśni gałki ocznej z zaburzeniami spojrzenia w górę lub na boki z podwójnym widzeniem, z opadnięciem jednej lub obu powiek mogą, podobnie jak bóle w jednej połowie twarzy zwiastować ciężkie schorzenie mózgowe, spowodowane niekiedy przewlekłym

alkoholizmem tzn. encyfalopatią Wernickiego. Po początkowym stanie podniecenia psychicznego, z bezładem ruchowym, szybko dochodzi do senności i wreszcie do głębokiego stanu śpiączkowego, z którego chorego już nie budzą bodźce zewnętrzne budzące zwykle śpiących. Tego rodzaju chorzy miewają ciężkie zaburzenia krążenia krwi i oddychania. Choroba w 10% przypadków kończy się zejściem śmiertelnym.

W autonomicznym układzie nerwowym wynikiem działania alkoholu może być neurpatia nerwu błędnego, którego uszkodzenie powoduje porażenie podniebienia miękkiego, gardła i krtani. U osób używających alkohol latami dochodzi do wystąpienia napadów padaczkowych tzn. następuje nagła utrata przytomności, upadek, drgawki. Napady takie występują częściej lub rzadziej u niektórych chorych. Same napady miewają niekiedy przykre skutki bezpośrednie (okaleczenie związane z upadkiem, przygryzienie języka), jednocześnie występowanie ich wskazuje na rozwijające się zmiany organiczne w tkance mózgowej, które prowadzą niekiedy do głębokiego otępienia umysłowego.



3. Układ pokarmowy
Alkohol dostający się po wypiciu do żołądka powoduje zwiększenie wydzielania soku żołądkowego i podrażnienie śluzówki. Częste, powtarzające się podrażnianie przyczynia się do rozwoju nieżytu żołądka, charakteryzującego się niedostatecznym wydzielaniem soku żołądkowego i stopniowym zanikaniem śluzówki. Ruch żołądka odbywają się nieregularnie, staje się on coraz bardziej nieruchliwy. Wszystko to powoduje upośledzenie trawienia, brak apetytu, nudności i wymioty, które bardzo często występują rano. Te skutki dają się jeszcze wyleczyć, jeśli sprawa nie posunie się zbyt daleko tzn. jeśli pacjent przestanie pić. Alkohol wchłaniany przez ścianki żołądka trafia następnie do wątroby, dlatego ten właśnie narząd bardzo często ulega uszkodzeniu. Już po jednorazowym pijaństwie zdarzają się trwające kilka dni bóle wątrobowe połączone z powiększeniem tego narządu. Stałe, częste picie alkoholu może doprowadzić do przewlekłych, często nieodwracalnych zmian chorobowych w wątrobie. W przypadku uszkodzenia wątroby następują wymioty, również brak apetytu, częste biegunki na przemian z zaparciami i bóle w okolicach uszkodzonego narządu. Spożywanie alkoholu ma zasadnicze znaczenie w powstawaniu ciężkiej choroby, tzw. marskości wątroby. Jest ona wtedy powiększona (zdarza się, że jest mała), bardzo twarda na skutek rozrastania się włókien tkanki łącznej. Powoduje to ucisk na żyły przechodzące przez wątrobę, skutkiem czego odpływ krwi z narządów jamy brzusznej jest utrudniony i dochodzi do zbierania się płynu obrzękowego. Zaznacza się też wtedy wyraźne zmniejszanie wydalania moczu oraz ogólne, postępujące wyniszczenie organizmu. Choroba rozwija się stopniowo w ciągu lat z okresami pogorszenia i poprawy. Jeżeli mimo rozwoju choroby pacjent nie przestanie pić, śmierć następuje dość szybko. Alkohol powoduje również zaburzenia w odżywianiu. Organizm człowieka potrzebuje oprócz określonych ilości białka, tłuszczu i węglowodanów, także stałego dostarczania pewnych związków chemicznych zawartych w pożywieniu, zwanych witaminami. Witaminy niezbędne są w przebiegu różnych procesów przemiany materii, a ich brak powoduje zaburzenia chorobowe, tzw. awitaminozy. Alkoholowe zmiany w żołądku, jelitach i wątrobie powoduję upośledzenie wchłaniania witamin. Na szczególną uwagę zasługuje tu witamina B1. Im więcej kalorii produkuje organizm z dostarczonych pokarmów, tym większe jest zapotrzebowanie na tę witaminę. U alkoholików zaś oprócz normalnego pożywienia spalany jest także alkohol. W tych warunkach organizmowi brakuje witaminy B1. Awitaminoza względna prowadzi do powstawania różnych, charakterystycznych dla alkoholizmu stanów chorobowych, oraz do tzw. zapalenia wielonerwowego.





4. Układ krążenia
Alkohol dostający się do krwi znacznie obciąża pracę serca. Poalkoholowe zmiany w mięśniu sercowym powodują występowanie takich objawów, jak duszność, przyspieszenie tętna, obrzęki itd. Alkohol uszkadza nie tylko serce, ale i obwodową część układu krążenia, czyli naczynia krwionośne, prowadząc do rozwoju miażdżycy tętnic. Również u alkoholików częściej występuje nadciśnienie tętnicze. Wśród osób używających alkohol występuje większa ryzyko zachorowania na takie choroby jak: kardiomiopatia, zaburzenia rytmu, zaburzenia hematologiczne oraz choroby naczyń mózgowych.



5. Układ krwionośny i oddechowy
Po użyciu alkoholu następuje rozszerzenie się naczyń krwionośnych skóry połączone z przyjemnym uczuciem ciepła. Powoduje to, że człowiek nawet nie bardzo pijany, błędnie określa temperaturę otoczenia. Następuje wtedy silne oziębienie organizmu, które sprzyja rozwojowi chorób układu oddechowego. Dodatkowo alkohol obniża w bardzo znacznym stopniu ogólną odporność organizmu, co również prowadzi do wzrostu zachorowań. Dlatego alkoholicy przechodzą m.in. ciężkie zapalenie płuc, które w ich przypadku może stać się chorobą śmiertelną. U osób nadużywających alkoholu10-krotnie częściej występuje rak jamy ustnej, krtani oraz tchawicy. Wiele badań potwierdziło związek pomiędzy uzależnieniem od alkoholu a występowaniem gruźlicy płuc.


6. Układ odpornościowy, moczowy i nowotwory
U osób z podwyższoną ciepłotą ciała i stanami zapalnymi alkohol zmniejsza odporność obronną organizmu poprzez ograniczenie aktywności białych ciałek krwi, których zadaniem jest zwalczanie wszelkich infekcji. Osłabienie systemu odpornościowego pod wpływem alkoholu zwiększa podatność nie tylko na wszelkie infekcje, ale także na wystąpienie choroby nowotworowej. Wprawdzie brak jest wyraźnych i jednoznacznych dowodów na rakotwórcze działanie alkoholu, jednak prawdopodobnie, wzmacnia on działanie różnych czynników rakotwórczych. Jednocześnie podejrzewa się, że osoby pijące intensywnie alkohol mogą mieć obniżoną zdolność do wchłaniania z dietą czynników obniżających ryzyko niektórych nowotworów (witamina A, E, karoten). Nadużywanie alkoholu można powiązać ze zwiększonym ryzykiem pewnych odmian raka, szczególnie wątroby, żołądka, przełyku, części nosowej gardła, krtani i tchawicy oraz prostaty. Układ moczowy także staje się skutkiem działania środków alkoholowych. Znane są przypadki ostrej niewydolności nerek spowodowane ich toksycznym uszkodzeniem przez alkohol. Nadużywaniu alkoholu może towarzyszyć wzrost stężenia kwasu moczowego we krwi i związane z tym objawy dny moczanowej (zapalenie stawów spowodowanego gromadzeniem się złogów moczanowych), a także odkładanie się złogów magnezu w drogach moczowych.



7. Zaburzenia psychiczne
Wśród zaburzeń psychicznych alkoholika na plan pierwszy wysuwają się tutaj halucynacje czyli omamy, zresztą nie wzrokowe jak w majaczeniu, lecz słuchowe. Chory słyszy głosy, które najczęściej wymyślają mu, nazywają go pijakiem, łobuzem. Obok tego występują na ogół urojenia prześladowcze. Chory jest przekonany, że mu coś zagraża, że istnieją ludzie, którzy chcą go otruć, czy w inny sposób zabić. W odróżnieniu od majaczenia alkoholowego, halucynoza trwa dosyć długo - parę tygodni, miesięcy lub nawet jeszcze dłużej. Inną formą ciężkich zaburzeń psychicznych jest paranoja alkoholowa. Sprawa ta występuje zwykle po wielu latach używania alkoholu, przeważnie po 40 roku życia. Objawem zasadniczym są tutaj urojenia niewiary małżeńskiej, tzn. bezpodstawne przekonanie o niewierności żony. Chory często usiłuje śledzić żonę, nieraz próbuje zmusić ją do "przyznania się" używając gróźb i bicia. Nie należy też do rzadkości zabójstwo "niewiernej" żony lub domniemanego kochanka.

Alkoholizm prowadzi do ciężkiego otępienia umysłowego, a więc stanu, w którym sprawność intelektualna bardzo wyraźnie spada. Obniża się zdolność rozróżniania, porównywania, wprowadzania prawidłowych wniosków, koncentracji uwagi, zapamiętywania nowych wiadomości i umiejętności. Chory staje się nieprzydatny do jakiejkolwiek pracy.

Alkohol wywołuje znaczące zaburzenia w funkcjonowaniu psychicznym człowieka: bezsenność, depresję, niepokój, próby samobójcze, zmiany osobowości, amnezję, delirium tremens, psychozę alkoholową, halucynozę alkoholową, otępienie (zespól Korsakowa), nadużywanie innych używek i leków.



8. Wpływ alkoholu na płód
Badania nad spożywaniem alkoholu przez kobiety ciężarne wykazały, że po upływie 40-60 min. od spożycia przez matkę alkoholu stężenie płodu w krwiobiegu będzie równe stężeniu alkoholu we krwi matki. U kobiet które piją alkohol w okresie ciąży, spotykane są znacznie częściej porody niewczesne i przedwczesne oraz poronienia samoistne. U noworodków, matek pijących podczas ciąży, obserwowano bezpośrednio po urodzeniu obecność objawów zespołu abstynencyjnego (drżenia, wzmożone napięcie mięśniowe, osłabienie, zaburzenia snu, płaczliwość, trudności w ssaniu itp.). Późne skutki spożywania alkoholu podczas ciąży to opóźniony wzrost oraz osłabienie koncentracji uwagi i spowolnienia reakcji u dzieci. Alkohol może wywoływać u płodu wiele niekorzystnych długotrwałych zmian, od znacznych anomalii morfologicznych i niedorozwoju umysłowego, po subtelne zaburzenia poznawcze, a także zaburzenia zachowania. Najpoważniejszym uszkodzeniem płodu związanym ze spożywaniem alkoholu przez ciężarną matkę jest alkoholowy zespół płodowy. Rozpoznaje się je wtedy, gdy u dziecka wystąpią następujące zjawiska: opóźnienie wzrostu płodu i noworodka, opóźnienie rozwoju, zaburzenia zachowania, obniżenie sprawności intelektualnej i deformacja czaszki lub mózgu, charakterystyczny wygląd twarzy z małymi szparami powiekowymi, cienką górną wargą, wydłużeniem i spłaszczeniem rynienki górnej wargi. Prawdopodobieństwo wystąpienia powyższych wad zwiększa się, jeżeli obok picia alkoholu, kobieta ciężarna pali papierosy, pije dużo kawy bądź zażywa leki.


9. Wpływ alkoholu na przyszłą matkę, przyszłego ojca
Ważną, choć może nie dość znaną sprawą, jest wpływ stałego spożywania alkoholu na czynności gruczołów wydzielania wewnętrznego. Gruczoły te, np. tarczyca, nadnercza, trzustka, jajniki bądź jądra, produkują hormony, czyli związki chemiczne regulujące prawidłowy rozwój ustroju ludzkiego, przemianę materii, czynności płciowe itp. Niedostateczna produkcja hormonów powoduje ciężkie stany chorobowe. U kobiet stałe picie alkoholu prowadzi dość często do zahamowania czynności jajników, u mężczyzn zaś dość szybko może pojawić się spadek potencji płciowej, zmniejszenie ruchliwości plemników i zniszczenie ich struktury.

10. Wpływ alkoholu na młodocianego
Alkohol zabija więcej dzieci niż wszystkie inne narkotyki razem wzięte.
Powtarzające się picie alkoholu przez nastolatki, nawet w ilościach nieszkodliwych dla dorosłych, może poważnie uszkodzić ich życie i procesy rozwojowe. Zaburza zdolność do uczenia się, zapamiętywania i logicznego rozumowania, jest źródłem trudności w nauce i przeszkadza w dalszej edukacji i karierze zawodowej. Alkohol spożywany przez nieletnich hamuje rozwój emocjonalny i opóźnia dojrzewanie-młody człowiek nastawia się tylko na doraźne i natychmiastowe przyjemności, nie uczy się dojrzałych i skutecznych sposobów radzenia sobie ze stresem i rozwiązywania problemów życiowych i realizacji wartości. Pijące alkohol nastolatki łatwiej popadają w alkoholizm niż dorośli. Uzależnienie następuje tym łatwiej, im młodszy jest pijący. Dorosły osiąga późne stadia uzależnienia w okresie pięciu do dziesięciu lat; nastolatek może osiągnąć ten sam stan w czasie od sześciu miesięcy do trzech lat. Alkohol zwiększa również ryzyko uzależnienia od alkoholu i nikotyny oraz sięgania po narkotyki.