Pokolenie Kolumbów - twórczość.
Pokolenie Kolumbów- nazwa pokolenia pochodzi od tytułu powieści Bratnego „Kolumbowie. Rocznik 20”. Przedstawiciele: K.K. Baczyński, T. Gajcy, A, Trzebiński, A. Stroiński. To pokolenie twórców urodzonych w wolnej Polsce, które wkroczyło w II wojnę światową jako młodzież, lecz zostało przez nią zmuszone do przedwczesnego osiągnięcia wieku dojrzałego.
Literatura faktu- współczesna literatura narracyjna o charakterze dokumentalnym, mająca głównie na celu wiarygodną relację o autentycznych wydarzeniach. Opowiadają autentyczni ludzie, na których wojna wywarła ogromny wpływ. Operuje metodą skrótu, nie komentuje wydarzeń, nie wyciąga wniosków. Komentarz zostawia czytelnikowi.’
Literatura lagrowa- dotyczy wspomnień związanych z przeżyciami w obozie koncentracyjnym.
Reportaż- utwór publicystyczny, będący wiarygodnym sprawozdaniem z autentycznych wydarzeń. Cechuje go zazwyczaj dbałość o warsztat pisarski, autor odwołuje się do własnych przeżyć i obserwacji, bądź też relacji innych osób. Autor próbuje skłonić odbiorcę do refleksji nad opisanymi wydarzeniami.
Człowiek lagrowany: taki któremu technika obozu, krematoria, zakłamanie i zbrodnie nie są obce; myśli on kategoriami życia obozowego i postępuje według moralności obozowej, staje się bezwzględny, uruchamia instynkt przetrwania.
„Pokolenie” Baczyński
Utwór można podzielić na trzy części. W I podmiotem lirycznym jest zbiorowość, ludzie którzy się boją, żyjąc w ukryciu. Ludzie tracą poczucie bezpieczeństwa, czują się osaczeni, wciąż czuwają, co powoduje że działają instynktownie. Jest to instynkt przetrwania, który zmusza ich do agresji, wrogości. Nie ma tam miejsca na relacje międzyludzkie. Przyroda jest zmuszona uczestniczyć w tych wydarzeniach. W II części podmiot liryczny wypowiada się w imieniu całego pokolenia. Przedstawiciele ujawniają zasady wojenne. Wojna stworzyła prawa, których nie SA w stanie przyjąć. Jest to ich dramat. Ostatnia strofa przedstawia opis zniszczonego państwa. Odnosimy wrażenie ze jest ono do odbudowania. Zwrotka ukazuje patriotyzm pokolenia.
„Z głową na karabinie” Baczyński
Wiersz zestawia trzy światy; przeszłość teraźniejszość i przyszłość. Poeta konfrontuje czas wojny z czasami dzieciństwa i dorastania. Teraźniejszość to dramat podmiotu lirycznego i całego pokolenia. To czas wojny, pełnej strachu i bojaźni. Przestawiona sytuacja osaczenia w jakiej się znaleźli, stan niepewności. Przeszłość to arkadyjskie dzieciństwo. Pojawiają się miłe wspomnienia. Głównym tematem jest jednak czas wojny. Czas próby wymagającej dramatycznych wyborów. Dla poety czas ustalania hierarchii wartości. Odczuwa on że przedwcześnie zginie. Katastroficzna wizja śmierci. Za miłość do ojczyzny przyjdzie mu płacić życiem, jest to miłość szaleńcza. Podmiot liryczny jest wychowany w przeświadczeniu patriotyzmu i nie są to jedynie czcze deklaracje.
„[Niebo złote Ci otworzę]” Baczyński
To erotyk. Tytułowe słowa to zapowiedź idealnego świata, pełnego piękna, przyrody, ciszy-miejsca bezpiecznego. Magiczne miejsce jest odpowiedzią na rzeczywistość, w której podmiot liryczny żyje. Zmusza ona go do życia w świecie pozbawionym podstawowych wartości. Odskocznią od tego jest stworzenie Arkadii. Wiersz to tragiczne wyznanie, bezsilność wobec koszmaru otaczającego świata. To skarga człowieka, któremu odebrano młodość. Skazano go na ból i troski.
„Historia” Baczyński
Nawiązuje do „Bema pamięci…”. Tekst dotyczy pamięci historycznej. Dwa wątki: obraz powstań romantycznych i aluzja do działań wojennych jakie toczą się na terenie Polski. Poeta zauważa że historia jest powtarzalna. Od wieków procesy dziejowe wyglądają podobnie. Czas ciągle wpływa a sytuacja ludzi się nie zmienia. Historia zatacza krąg. Wydarzenia i sytuacje minione mają swoje konsekwencje, przez co są stale obecne. Tym co różni walki powstańcze od wojennej rzeczywistości jest brak romantycznego mitu. Poeta zdaje sobie sprawę że wojna nie jest romantycznym uniesieniem tylko okrutna walką. Przelewana za wolność krew ma zawsze tą samą wartość. Tak samo jak romantyczni powstańcy umierali tak teraz umierają wojenni bohaterowie.
„Ocalony” Różewicz
Wiersz o doświadczeniach wojennych podmiotu lirycznego. To 24 letni mężczyzna, który ocalał. Jest to ocalenie fizyczne. Kryzys moralny i etyczny wywołany wojną powoduje niemożność odróżnienia dobra od zła. Zatracił on uczucia wyższe. Poszukuje ratunku, chce odnaleźć sens życia. Szuka mistrza, który mu w tym pomoże. Był świadkiem cierpienia innych. Końcowa część wybrania utwór ze skrajnego pesymizmu, pokazuje że człowiek ma siły na odbudowanie swego świata.
„Cierń” Różewicz
Podmiot liryczny utworu to osoba, która nie wierzy. Tekst opiera się na obaleniu tego, iż Bóg jest obecny wszędzie. Podmiot liryczny traci wiarę ponieważ po doświadczeniach wojennych trudno jest mu uwierzyć jeszcze w Boga, jego dobroć i miłosierdzie. Ostatecznie czytelnik dowiaduje sie że osoba mówiąca w utworze nie wyrzekła się całkowicie Stwórcy i wciąż szuka Boga, mimo iż odczuwa żal. Ostatnie słowa utworu dają nadzieję na odbudowanie życia, i lepsze życie.
„Niejasny wiersz” Różewicz
Podmiot liryczny zastanawia sie czy będzie w stanie tworzyć poezje, w której jest piękno. Nie wie czy będzie w stanie to zrobić po doświadczeniach wojennych. Według Różewicza trudno szukać w tym co poeci tworzą piękna. Jego zdaniem tworzone jest cos czego sie nie rozumie, czego sie nie przeżyło. jest to pamięć o przeszłości.
„Zostawcie nas” Różewicz
Utwór dialogowy. Podmiot liryczny wypowiada się w imieniu pokolenia. Przeżyło ono wojnę i czas ten ocenia negatywnie. Wówczas wyższy status miały rośliny, zwierzęta. Człowiek natomiast to osoba zdegradowana, pozbawiona człowieczeństwa. Ludzie mieli najgorzej w hierarchii bytu. Czas wojny to czas okrutny, zły, w którym chciało się uciec od rzeczywistości, a emocje były tragiczne. Podmiot liryczny mówi ze powrót do przeszłości to przeżywane na nowo: cierpienie i ból.
„Campo di Fiori” Miłosz
Dominanta kompozycyjna jest zestawienie placu Campo di Fiori z placem Krasińskich w warszawie. Na placu w Rzymie został spalony Giordano Bruno, włoski filozof. Głosił kult człowieczeństwa, najwyższa wartość to dążenie do prawdy. Autor zestawił te światy aby ukazać problem obojętności ludzi na nieszczęście drugiego człowieka. Śmierć Bruna wywołała przelotne zainteresowanie jak likwidacja getta. Kiedy getto płonęło ludzie bawili się na postawionej przy nim karuzeli, z której było widać agonie Żydów. Według poety człowiek jest samotny w obliczu śmierci. Wspomniany w utworze język to nośnik wartości, brak porozumienia między społeczeństwem aryjskim, a Żydami.
Cechy poezji Baczyńskiego: teksty reprezentatywne dla całego pokolenia, dokumentują czasy pokolenia Kolumbów; katastrofizm generacyjny, przeczucie zbiorowej zagłady i przedwczesnej śmierci; motyw przemijania; refleksja historiozoficzna; charakterystyczne symbole, metafory, motywy; kontrasty; czerpanie z tradycji romantycznej; wrażliwość na piękno natury, kobiety.
Cechy poezji Różewicza: ważniejsza treść niż forma, opisane doświadczenia pokolenia Kolumbów; chaos wartości; ascetyzm środków poetyckich; zbliżenie poezji do prozy; częste motywy biblijne; refleksje roli sztuki po Oświęcimiu.
Cechy prozy Tadeusza Borowskiego: język to gwara; brak komentarzy, bezemocjonalna, rzeczowa narracja, unikająca ocen; Chwyt milczenia i podkreślenie tonu cynicznego dla zaakcentowania postaw lagrowanych; dwoistość narratora, duża rola tytułu; behawioryzm w kreacji bohaterów, łączenie opowiadań w pewien cykl, użyczanie bohaterowi imienia, bohater inspirowany biografią autora.
Dwoistość narratora: pokazanie złożonej natury bohatera; uwiarygodnienie kreacji osobowości; ukazanie że człowiek łatwo przystosowuje się do nowych warunków, człowiek to biologia, pierwotność, a nie osoba działającą pod wpływem wyższych wartości.