Renesans
Renesans
Renesans, czyli odrodzenie to okres w Europie, który objął wiek XVI, aż do począt¬ków wieku XVII. Można powiedzieć, że podwaliny renesansu zostały położone w II połowie XIV i XV w., czyli w okresie rozkwitu nauki, kultury i sztuki, przede wszyst¬kim na terenie Włoch. Humanizm, czyli sposób widzenia i rozumienia świata, w któ¬rym człowiek stanowi jego centrum, stał się miarą rzeczy w XIV i XV w. Zaobserwo¬wano wtedy awans języków narodowych, które ze sztuki zaczęły wypierać łacinę. Pojawiła się grupa autorów tworzących dzieła, które weszły do trwałego dziedzic¬twa cywilizacji europejskiej. Dante Alighieri w "Boskiej komedii" przedstawił wizję średniowiecznego świata. Z kolei w "Dekameronie" Giovanni Boccaccio przedstawił realistyczny obraz życia miejskiego. Geoffrey Chaucer w "Opowieściach kanter¬beryjskich" sportretował społeczeństwo angielskie. Francuski poeta Franciszek Villon w swoich balladach przedstawił bogaty świat swoich uczuć i przeżyć. Profe¬sor z Oxfordu Wilhelm Ockham uważał, że "poznanie prawdziwe i pełne wynika z doświadczenia i obserwacji". Rzeczywistość była pojmowana jako złożona kon¬kretnie z przedmiotów i istnień jednostkowych. Głównym przedmiotem zainte¬resowań był człowiek, który funkcjonował w otoczeniu społecznym i politycznym. Zainteresowano się jednostką. Zaczęto na nowo studiować dzieła starożytnych, ta¬kich jak Platon czy Cyceron. W szkołach, przede wszystkim we Włoszech, zaczęto nauczać greki. Bardzo widocze były przemiany w malarswie. Do klasyki tego ga¬tunku przeszły dzieła Giotta di Bondone, którego postacie umieszczone w trójwy¬miarowej przestrzeni stały się ludzkie. W Niderlandach najwybitniejszymi przed¬stawicielami malarstwa byli bracia Van Eyck. Po raz pierwszy terminem odrodzenie posłużył się w połowie XVI w. włoski artysta Giorggio Vasari. Sięgnięto do "boskiego" Platona, "świętego" Sokratesa, Arystotelesa czy Cycerona, którego stawiano za wzo¬rzec pięknego języka. Zaobserwowano zwrot ku starożytności, który był zasadniczą cechą kultury renesansu. Celem sztuki renesansu stało się dokładne odtworzenie rzeczywistości. Odkrywano perspektywę i bryłę, stosowano geometrię, studiowano ciało ludzkie. Najwięksi twórcy renesansu pochodzili przede wszystkim z Włoch. Byli to m.in.: Leonardo da Vinci, Rafael Santi czy Michał Anioł Buonarroti. Leonardo został uznany za geniusza, który po dzień dzisiejszy imponuje i porusza wyobraźnię. Jego domeną było malarstwo, rzeźba, architektura, anatomia i mechanika. Najbardziej znane jego dzieła to portret Mony Lizy oraz fresk wykonany w Medio¬lanie "Ostatnia wieczerza". W muzeum im. Czartoryskich w Krakowie znajduje się także portret pędzla Leonarda "Dama z łasiczką" (gronostajem). Wielką rolę we Włoszech epoki renesansu dla jego rozkwitu odegrali mecenasi składający zamó¬wienia i chroniący artystów. Do historii przeszły nazwiska papieży Leona X i Juliu¬sza II oraz książąt Gonzaga czy Medyceuszy (Wawrzyniec Wspaniały). Michał Anioł przeszedł do historii jako rzeźbiarz, malarz i architekt. Najbardziej znany jest jako twórca rzeźb: Piety, Mojżesza i Davida. Zaprojektował kopułę Bazyliki św. Piotra oraz m.in. namalował freski w Kaplicy Sykstyńskiej. Rafael Santi z kolei był wiel¬kim malarzem i architektem. Budował Bazylikę św. Piotra, a także kaplicę Chigi w kościele Santa Maria deI Poppolo. Jego największe dzieło jako malarza to Szkoła Ateńska. W dziedzinie literatury na uwagę zasługuje hiszpański pisarz Miquel Cervantes, autor "Don Kichota z La Manczy". We Francji zasłynął Franciszek Rebelais - autor fantastyczno-satyrycznego utworu "Gargantua i Pantagruel". William Szekspir to największy w historii literatury dramaturg, a jego dzieła, takie jak: "Hamlet", "Makbet" czy "Romeo i Julia", to klasyka dramatu światowego.
Renesans wiąże się także z wielkimi odkryciami naukowymi. Mikołaj Kopernik stwo¬rzył teorię heliocentryczną, opublikowaną w dziele" obrotach sfer niebieskich". Galileusz, który propagował teorie kopernikowskie, stworzył nowoczesne podsta¬wy mechaniki. Inny włoski uczony, Giordano Bruno spłonął, na stosie za swe przekonania.