Biblia jako fundament kultury

WSTĘP

Na początku pragnę przypomnieć, co to jest kultura. Otóż kultura jest to całokształt materialnego i duchownego dorobku ludzkości gromadzony, utrwalany i wzbogacany w ciągu jej dziejów, przekazywany z pokolenia na pokolenie; w skład tak pojętej kultury wchodzą nie tylko wytwory materialne i instytucje społeczne, ale także zasady współżycia społecznego, sposoby postępowania, wzory, kryteria ocen estetycznych i moralnych przyjęte w danej zbiorowości i wyznaczające obowiązujące zachowania . Zauważyć można, iż kultura jest bardzo szerokim pojęciem. A Biblia może mieć swój wkład w każdy jej aspekt. Możliwe jest nawet, że nieświadomie kierujemy się zasadami zapisanymi w tym wspaniałym dziele, numerem jeden na liście światowych bestsellerów.

Biblia jest to zbiór świętych ksiąg judaizmu i chrześcijaństwa, uznawane przez natchnione przez Boga. Składa się ze Starego Testamentu i Nowego Testamentu. Obejmują one łącznie 66 (zgodnie z kanonem katolickim 73) ksiąg kanonicznych zawierających objawienie Boże różnych autorów . Księgi biblii redagowane były od XII w p.n.e. do II w n.e. Oryginał biblii pisany był w trzech językach, hebrajskim, aramejskim i greckim. Biblia została przetłumaczona na ponad tysiąc dwieście języków. Księgi Biblii można podzielić ze względu na ich rodzaj. W „księdze nad księgami” występują:
Księgi prorocze
Księgi dydaktyczne (pouczające)
Księgi historyczne

Biorąc pod uwagę na ile języków Biblia została przetłumaczona oraz ile narodowości z niej korzysta i wierzy w biblijną treść, zmuszony jestem zacieśnić kręgi poszukiwań jej wpływu na kulturę do tylko kilku przykładów ze świata.




ROZDZIAŁ 1
BIBLIA I SZTUKA


1.1
ARCHITEKTURA
Wpływ Biblii na architekturę widać już w sztuce romańskiej (XI-XII w). Po wcześniejszych najazdach Wikingów, Arabów oraz Madziarów, w XI wieku w Europie zapanował pokój. Przyniósł on ze sobą dobrobyt, a ten sprzyjał jak zawsze rozwojowi sztuk pięknych. W owym czasie triumfy święciła architektura kościelna. Plany kościołów rysowane były na podstawie kształtu krzyża. Najwspanialszą taką budowlą jest kościół St. Sernin w Teluzie. Budowniczy kościołów zresztą jak i innych budowli romańskich nie są nam znani. Podczas konstruowania budowli starano się jak najdokładniej wzorować na architekturze z czasów początku chrześcijaństwa.

Innym przykładem wpływu Biblii na architekturę jest gotyk. Tym razem budowano strzeliste i pełne światła kościoły, które stanowiły spektakularny wyraz chrześcijańskiej dumy oraz wiary. W tym stylu starano się sięgnąć nieba. Wysokość budowli była obrazem wszechmocy Boga. Oświetlenie tych budowli poprzez wielkie okna miało być symbolem Boskiej światłości. Za pierwszą budowlę nowego stylu uznaje się kościół w opactwie Saint Denis niedaleko Paryża. Styl gotycki szybko się przyjął i w ciągu następnych dwudziestu lat rozpoczęto budowę katedr w okolicach Paryża, a także i w samym Paryżu gdzie w 1163r. rozpoczęły się prace nad katedrą Notre Dame.

Barok, w tym okresie architektura powracała do chrześcijaństwa, znów najważniejszy był Bóg. Teraz jednak kościoły były pełne przepychu. Modne stały się złote kopuły i wewnętrzne złocenia. A to wszystko, aby pokazać przepych panujący we wspaniałym „Królestwie Niebieskim”.

W architekturze nie powracano już do religii. Zdarzały się owszem próby powrotu, jednak tłumione one były nowościami. Jak zresztą wszystko.


1.2
MALARSTWO
Malarstwo religijne zaczęło się od fresków w kościołach i kaplicach. Najczęściej motywem malarskim był Jezus Chrystus, Matka Boska oraz zastępy świętych i aniołów. W malarstwie uwielbiano pokazywać również samego Boga, oraz ilustrować sceny z Biblii. Było wielu artystów malarzy, którzy pokazywali ludziom Biblię w bardziej przyswajalny sposób. W średniowieczu malarstwo miało udostępnić Pismo święte ludziom biednym, których nie było stać na naukę czytania i pisania. W póżniejszych czasach malarstwo religijne miało bardziej charakter ozdobny.

Najsławniejszymi malarzami religijnymi byli: Duccio (Madonna), Jan van Eyck (Madonna w kościele) Coppo di Marcovaldo (Madonna z dzieciątkiem) Michał Anioł (Święta rodzina, Madonna z dzieciątkiem, Stworzenie Adama), El Greco (Cierpienie w rajskim ogrodzie) Carvaggio (Nawrócenie świętego Pawła) Rubens (Zdjęcie z krzyża), Masaccio (Wygnanie z raju), Albrecht Drer (Czterej jeźdźcy apokalipsy) Hans Memling (Święty Jan na wyspie Patmos) Rembrandt (Ofiara Abrahama, Powrót syna marnotrawnego) Hendrick ter Brugghen (Król Dawid grający na harfie w otoczeniu aniołów, Niewierny Tomasz) Piotr Bruegel (Wieża Babel) Georges de La Tour (Hiob) Jean-Baptiste Champaigne (Kazanie na górze) Dominico Ghirlandiao (Czterej Ewangeliści) Jacopo Bassano (Miłosierny Samarytanin) Annibale Carracci (Quo vadis, Domine?).

Oczywiście tworzyło jeszcze wielu ludzi jednakże po nich zostały nam tylko ich obrazy. Nazwiska owych ludzi są nam nieznane gdyż zgodnie z ówczesnymi przekonaniami nie byli oni godni udostępnić swych nazwisk, byli oni tylko pionkami w ręku Boga. Ale o zachowaniu społecznym szczegółowiej opiszę trochę później. Na razie zostańmy przy sztuce.


1.3
RZEŹBA

Rzeźba religijna tak jak architektura i malarstwo religijne miała swoje wzloty i upadki. Najpierw służyła pokazaniu światu i przybliżenie treści Biblii, następnie pokazaniu wyobrażeń o wspaniałościach i pięknie Królestwa niebieskiego, ozdobie kościołów i kaplic, aż w końcu uległa prawie całkowitej degradacji. Obecnie rzeźba jest bezkształtna niektórzy widzą w niej jakiś wpływ Biblii, jednak o to, co raz to trudniej. Jednakże skupmy się na świetności rzeźby religijnej w naszej historii. Wówczas tworzono wspaniałe rzeźby przedstawiające zazwyczaj Jezusa na krzyżu, Maryję trzymającą na rękach martwego Chrystusa (piettę), świętych, anioły i diabły. Zdarzało się nawet ze występowało tam kilka postaci tworząc jakąś biblijną scenkę.

Tacy wspaniali rzeźbiarze jak Michał Anioł potrafili swymi dziełami oczarować potencjalnego widza. Niektóre nawet były tak realistyczne, że widz doznaje w zetknięciu się z nią obezwładniającego religijnego uniesienia tak jak jest w przypadku rzeźby Berniniego tytułem „Ekstaza Świętej Teresy”. Wiele marmurowych rzeźb miało za zadanie wprowadzać pewnego rodzaju upiększenia i wywoływać niezapomniane wrażenia u widza. Takie rzeźby spotkać można na przykład w Watykanie.

Obecnie ludzi, którzy rzeźbią postacie biblijne spotkać możemy tylko w większych miejscowościach wypoczynkowych gdzie próbują zarobić na życie misternie skrobiąc w drewnianych klockach. Czasami naprawdę człowiek żałuje, że sztuka rzeźby religijnej zanika, że mniej ludzi ona interesuje, a to są skarby, które mogą nie wrócić za naszego życia. Należy jednak mieć nadzieję, że nie zaniknie ona na zawsze.


1.4
LITERATURA I MUZYKA

Literatura i muzyka są ostatnią nadzieją na zachowanie w naszej kulturze wpływu religii. Do tej pory autorzy tekstów i piosenek wzorują się na Biblii, Pismo Święte jest dla nich natchnieniem. Sprawia, że młody człowiek może zostać zachęcony do przeczytania Biblii, literatura i muzyka potrafi zaintrygować spostrzeżeniem z Pisma Świętego i odniesieniem go do obecnych czasów. Takie porównania służą ludziom i oczywiście też religii. Już niedługo nie trzeba będzie zadawać biblii jako lektury obowiązkowej, bo każdy ją przeczyta, aby porównać to, co zostało napisane wiele wieków temu z dniem dzisiejszym.

W dawnych czasach Biblia była jedyną księgą, jaką czytano, a jedynymi utworami muzycznymi były psalmy. Obecnie psalmy można usłyszeć w kościele i na występach chórów parafialnych. Biblia zazwyczaj też jest czytana z przymusu, bądź w kościele. Obecne czasy nie nakreślają tak pięknego obrazu, jaki pozwoliłem sobie opisać w powyższym akapicie, jednakże wszystko zależy tylko i wyłącznie od naszej dobrej woli i chęci. Będąc silnymi doprowadzimy do kolejnej świetności tej księgi nad księgami. Biblia znów stanie się najbardziej pożądanym dziełem.

Pieśni religijne również mają swoje lata świetności za sobą, nie słyszy się już „Bogurodzicy”, czy „Boże coś Polskę” nasz śpiewnik religijny ograniczył się do kolęd, owszem słyszy się kilka bardziej znanych pieśni w kościele i na wspomnianych wcześniej koncertach. Jednak nadal istnieją ludzie, którzy tworzą nowe pieśni religijne jednak one również służą sprzedaży. A może się jednak mylę?? Mam nadzieję, że raczej tak.




ROZDZIAŁ 2
BIBLIA I SPOŁECZEŃSTWO


2.1
ZACHOWANIA SPOŁECZNE W HISTORII

W średniowieczu ludzie uważali się za istoty słabe oraz bardzo bali się Boga zachowanie to zapewne miało swoje podstawy w Starym Testamencie. Wówczas nie do pomyślenia było nie pójść do kościoła w niedzielę, a co dopiero żeby zacząć wtedy pracować. Jednakże, co mam na myśli mówiąc o podstawach takiego zachowania w Starym Testamencie? Otóż Stary Testament pokazuje Boga srogiego. Przykładem może być Księga Hioba . Innym Takim podłożem owej wielkiej bojaźni może być też Apokalipsa według świętego Jana w Nowym Testamencie. Prawdopodobne jest też to, że ociemniali ludzie tamtych czasów byli manipulowani w ten sposób przez Kościół. Dzięki czemu ten się oczywiście bogacił. Średniowieczni ludzie zastraszani byli przez kapłanów, co również wpływało później na sztukę. Artystom wpajano zasadę, że tworzy się dla Boga i na jego chwałę, a nie dla siebie gdyż się wtedy grzeszy, ci, którzy postąpią inaczej będą się smażyć w piekle. Wtedy oczywiście mało kto potrafił czytać, więc oczywiście społeczeństwo nie wiedziało iż Bóg jest wspaniały, miłosierny i my jesteśmy jego trzodą i to od nas zależy czy pójdziemy do piekła czy do nieba tak jak nas o tym przekonuje Nowy Testament.

W następnych epokach stopniowo ludzkość zaczęła zapominać o tych wszystkich wpajanych od wieków zasadzie. Zaczęła się liczyć nauka. Wraz ze wzrostem zainteresowania nią biblia traciła wpływ na kulturę. Na szczęście zdarzały się też epoki gdzie Biblia wracała do łask jednak postęp też nie był gorszy. Oczywiście Biblia i tak wywierała jakiś wpływ na nasze zachowania, nasze obrzędy, ale korzystaliśmy też z osiągnięć techniki i je udoskonaliliśmy. Zdarzało się tez, że kształtowały się inne zachowania i w ten sposób powstawały odłamy religii chrześcijańskiej np. Prawosławie, Luteranizm, Anglikanizm i temu podobne. Świadomość ludzi zaczynała się zmieniać zdarzały się i nadal się zdarzają jednostki zwane sektami, które stwierdziły, że ta religia im nie pasuje, jest źródłem zła, manipulacji i tworzyli własne zupełnie oddzielne, pozornie nie mające niczego wspólnego z Biblią religie, a jednak, aby stworzyć swój własny kodeks szefowie, a raczej powinienem powiedzieć przywódcy sekt podświadomie wzorują się na Biblii, oczywiście, jeżeli sektę tworzy grupa mająca wcześniej kontakt z chrześcijaństwem. Więc czy nieunikniony jest, choć minimalny wkład Biblii w nasze życie??
To pytanie pozwolę sobie zostawić chwilowo bez odpowiedzi. Spróbuję odpowiedzieć na końcu tej pracy, na razie postaram się jeszcze ten temat rozważyć w następnych rozdziałach, sprawdzić różne możliwości. Nie powiedziane jest też, że jednak zostanie to pytanie bez odpowiedzi. Nie zbadane są wyroki Boskie.


2.2
SPOJRZENIE NA BIBLIĘ W CZASACH OBECNYCH

Jest wiek XXI, era komputerów, czas po największych odkryciach na świecie, wiek nauki, technologii, elektroniki i automatyzacji życia. Co ów wiek ze sobą przyniósł?? Tak samo jak wiek XX, wojny, ale są one wynikiem niezaspokojonej chęci posiadania. Teraz człowiek więcej czasu zużywa na naukę i pracę. Nie ma czasu na to, aby rozważać Pismo Święte i zastanowić się nad sobą. Wszystko, co jest napisane w Biblii konfrontuje z faktami, które są dostępne. Próbuje podważyć to, że istnieje Bóg. Wiele rzeczy w Biblii człowiekowi nie pasuje, twierdzi on, że jedna rzecz wyklucza się z drugą. Kiedyś na przykład mój kolega, nazwijmy go Józek, przedstawił mi swoją teorię, która dotyczyła głównych prawd wiary, a tak dokładnie pierwszej i trzeciej . Stwierdził, że ta trzecia wyklucza pierwszą. Muszę się przyznać, że mnie to zaintrygowało postanowiłem to przemyśleć, popytać ludzi. Jednak na następny dzień mu odpowiedziałem, że jest to kwestia wiary. Przytaknął powiedział, że on nikomu nie powie, co ma robić ani w co wierzyć. Józek jest przykładem osoby, która zamierza potwierdzić swoje twierdzenia naukowo. Niestety w naszym społeczeństwie wciąż takich osób przybywa, osoby te nazywane są ateistami, ludźmi, którzy nie wierzą w siły wyższe. Jednak czy możemy powiedzieć, że ateista nie wierzy? Przecież czasami można usłyszeć od „ateistów” sformułowanie „Jezus, Maryja”. Jest to dodatkowy dowód na to ze jednak nasi kochani niewierzący też mają już w swoich głowach zapisaną na stałe Biblię, wywiera ona na nich pewien wpływ. Przecież dzięki Biblii chrześcijanie wykształcili swój światopogląd, swą moralność i ocenę estetyczną.

Jak więc można było zauważyć nawet dzisiaj mimo tych wszystkich odkryć, prób konfrontacji świata materialnego, tego ziemskiego, z duchowym nadal Biblia ma na nas wpływ w większym lub w mniejszym stopniu.




ZAKOŃCZENIE

Mogę już udzielić odpowiedzi na pytanie, które zadałem wcześniej, Biblia miała, ma i będzie mieć wpływ na kulturę ludzką. Tego się nie da zmienić. Przecież możliwe, że wątpliwości rodzące się w naszej głowie to tylko proces dojrzewania, jednak nigdy nie wyrzucimy z siebie Pisma Świętego, za duży ma wpływ na nasze otoczenie, znajomych i na nas samych. Oczywiście nie jest problemem zmienić religię, jednak nigdy nie odetniemy się od naszych korzeni, ponieważ zwiędniemy jak odcięta od korzeni róża. Jesteśmy tylko ludźmi i nie poradzimy sobie z niektórymi rzeczami.