Przeciwdziałanie agresji i przemocy

1. Czynniki instytucjonalno-organizacyjne przyczyniające się do powstawania agresji (zarówno u uczniów jak i u nauczycieli):
 zbyt dużo dzieci w klasach
 zbyt dużo czasu spędzanego w sposób ukierunkowany
 za mało możliwości wycofania się z pracy grupowej zbyt mało możliwości tworzenia
 ograniczona ruchliwość (za dużo siedzenia na krzesłach lub stołach, za mało przestrzeni i okazji do ruchu)
 struktura organizacyjna szkoły („okienka", klasy łączone, zmiana nauczycieli itp.)
 ogólny standard budynku i otoczenia (oświetlenie, poziom hałasu i wystrój pomieszczeń /zbyt dużo lub zbyt mało bodźców sprzyja agresji)
2. Przyczyny psychologiczne, które powodują wzrost zachowań agresywnych to:
 frustracja wynikająca z braku dobrego kontaktu z dorosłymi lub agresja z ich strony
 niskie poczucie własnej wartości, połączone z duża ilością otrzymywanych przez nich negatywnych komunikatów od dorosłych
 modelowanie zachowań agresywnych w mediach, subkulturach, rodzinach
 brak jasnych i przestrzeganych reguł życia szkolnego
 mała umiejętność radzenia sobie z przeżywaniem silnych i negatywnych uczuć, a zwłaszcza złości
 brak umiejętności konstruktywnego rozwiązywania sytuacji konfliktowych
 frustracja spowodowana brakiem perspektyw życiowych
3. Uwarunkowania pedagogiczne zachowań agresywnych:
 zbyt rzadko wykorzystywane umiejętności konstruktywnego rozwiązywania sytuacji konfliktowych przez nauczycieli
 niewłaściwe sposoby komunikowania się z uczniami, powodujące ich agresję (poniżanie, krytykowanie, wyśmiewanie lub niezauważalne osiągnięć uczniów)
 nieumiejętność radzenia sobie z przeżywaniem silnych i trudnych uczuć (także wynikających z kontaktów z uczniami)
 rozładowywane napięć podczas lekcji (nastawienie na szybki skutek bez uwzględniania przyczyn i warunków)
4. Dlaczego dzieci stają się agresywne i stosują przemoc?
a) dzieci szczególnie często mają do czynienia z agresją i przemocą w rodzinie
b) w rodzinie panuje chaos, a role matki i ojca nie są w pełni realizowane. Może się to między innymi wyrażać przez:
 negatywny lub chłodny stosunek emocjonalny rodziców do dziecka (przede wszystkim w pierwszych latach jego życia)
 brak wyznaczonych granic, których dziecku nie wolno przekraczać w zachowaniu wobec rodziców, rodzeństwa, innych dorosłych i rówieśników
 brak reakcji ze strony rodziców w rozpoznawaniu i akceptowaniu dziecięcych zachowań
 w rodzinie często używa się w stosunku do dzieci agresji i przemocy
c) Mało rozwinięta samokontrola swoich emocji. Dzieci mają wówczas ogromne kłopoty w radzeniu sobie ze strachem, lękiem czy poczuciem krzywdy lub winy i nie są w stanie przewidzieć swoich reakcji emocjonalnych i nie kontrolują swoich zachowań.
d) Ustabilizowane wzory zachowań agresywnych i stosowania przemocy. Zapewniają one odnoszenie sukcesów i są dla nich nagradzające.
e) Używanie alkoholu i narkotyków. Wielu badaczy zgadza się z tym, że alkohol powoduje wzrost zachowań agresywnych, ponieważ obniża kontrolę i ogranicza właściwą ocenę sytuacji. Bez wątpienia używanie różnych narkotyków związane jest z tego samego powodu z zachowaniami agresywnymi.
f) Pokazywana w telewizji przemoc w poważnym stopniu wpływa na uczenie się jej przez dzieci. Badania pokazują, że przemoc w telewizji może:
• wpływać na agresywne zachowania
• tłumić wrażliwość w odbiorze realnego życia
• uczyć nierealistycznych zachowań
5. Zarys programu zaradczego:
A/ Środki zaradcze na poziomie szkoły:
 Przeprowadzenie ankiety wśród uczniów. Analiza sytuacji.
 Dzień poświecony problemowi mobbingu w szkole (zamiast zwykłych lekcji).
 Większa kontrola podczas przerw.
 Więcej ciekawych zajęć pozalekcyjnych.
 Uruchomienie telefonu kontaktowego.
 Ogólnoszkolne zebranie rodziców.
 Doskonalenie i samodoskonalenie nauczycieli (grupy rozwojowe).
 Współpraca dom - szkoła.
B/ Środki zaradcze na poziomie klasy:
 Regulamin klasowy zawierający normy postępowania zapobiegające mobbingowi wyjaśnienie problemu, nagradzanie i sankcje.
 Godzina wychowawcza.
 Gry i zabawy przeciw agresji (literatura).
 Nauka poprzez współpracę.
 Wspólne zajęcia wzmacniające więzi miedzy uczniami.
 Zebranie rodziców, indywidualne rozmowy.
C/ Środki zaradcze na poziomie jednostki:
 Poważne rozmowy ze sprawcami i ofiarami mobbingu.
 Rozmowy z rodzicami uczniów, których problem dotyczy, ewentualnie także w obecności dzieci.
 Wykorzystanie pomysłowości (nauczyciela i rodziców) w pomaganiu ofiarom względnie ich prześladowcom.
 Pomoc ze strony neutralnych uczniów.
 Pomoc i wsparcie dla rodziców ze strony szkoły.
 Fachowa pomoc psychologa (psychoterapeuty) dla rodziców i uczniów szykanowanych (także szykanujących).
 Zmiana klasy lub szkoły.