I deklinacja i zaimki
Deklinacja I
-rzeczowniki i przymiotniki rodzaju żeńskiego (e.g. stella, puella, fabula)
-niektóre rzeczowniki rodzaju męskiego oznaczające zawód lub z natury oznaczające mężczyzn (e.g. agricola, nauta, scriba)
-rzeczowniki występujące tylko w liczbie mnogiej, tzw. pluralia tantum (e.g. ferie, divitiae)
singularis
Nominativus
quis? quid?
kto? co?
schola
szkoła
Genetivus
cuius?
kogo? czego?
scholae
szkoły
Dativus
cui?
komu? czemu?
scholae
szkole
Accusativus
quem? quid?
kogo? co?
scholam
szkołę
Ablativus
quo?
(z) kim? (z) czym?
scholá
szkołą
Vocativus
-----------
schola
szkoło!
pluralis
Nominativus
quis? quid?
kto? co?
scholae
szkoła
Genetivus
cuius?
kogo? czego?
scholarum
szkoły
Dativus
cui?
komu? czemu?
scholis
szkole
Accusativus
quem? quid?
kogo? co?
scholas
szkołę
Ablativus
quo?
(z) kim? (z) czym?
scholis
szkołą
Vocativus
-----------
scholae
szkoło!
Przypadek
singularis
pluralis
Nominativus
nauta
nautae
Genetivus
nautae
nautarum
Dativus
nautae
nautis
Accusativus
nautam
nautas
Ablativus
nautá
nautis
Vocativus
nauta
nautae
Przypadek
singularis
pluralis
Nominativus
----------
feriae
Genetivus
----------
feriarum
Dativus
----------
feriis
Accusativus
----------
ferias
Ablativus
----------
feriis
Vocativus
----------
feriae
stella, stellae – gwiazda
puella, puellae – dziewczyna
fabula, fabulae – bajka
agricola, agricolae – rolnik
scriba, scribae – pisarz
nauta, nautae – żeglarz
feriae, feriarum – ferie
divitiae, divitiarum - bogactwo
Deklinację I rozpoznajemy po końcówkach:
Nominativus – a
Genetivis – ae
Aby dobrze odmienić wyraz należy umieć rozpoznać w wyrazie temat i końcówkę. Litery pogrubione powyżej to końcówki, pozostała część słowa to temat. Jeśli mamy podany do odmienienia wyraz np. Europa, Europae to Europ jest tematem do którego dodajemy kolejno odpowiednie końcówki.
Zaimki osobowe – pronomina personalia
Przypadek
singularis
pluralis
Nominativus
ego – ja
nos – my
Genetivus
mei – mnie
nostri – nas
nostrum – z nas
Dativus
mihi – mnie, mi
nobis – nam
Accusativus
me – mnie
nos – nas
Ablativus
me - mną
nobis - nami
Vocativus
Przypadek
singularis
pluralis
Nominativus
tu – ty
vos – wy
Genetivus
tui – ciebie
vestri – was
vestrum – z was
Dativus
tibi – tobie
vobis - wam
Accusativus
te – ciebie, cię
vos – was
Ablativus
te – tobą
vobis - wami
Vocativus
Zaimek zwrotny – pronomen reflexivum
Przypadek
singularis/pluralis
Nominativus
Genetivus
sui – siebie
Dativus
sibi - sobie
Accusativus
se – sobie
Ablativus
se - sobą
Vocativus
Zaimka zwrotnego używamy przy czasownikach tylko w odniesieniu do osoby trzeciej.
persuadeo sui – przekonuję siebie
persuadeo mihi – przekonuję siebie (dosłownie: przekonuję mnie – zaimek względny)
singularis
pluralis
persuadeo mihi
persuademus nobis
persuades tibi
persuadetis vobis
persuadet sibi
persuadent sibi
persuadet sibi – (on) przekonuje się
persuadent sibi – (oni) przekonują się