Odmienne i nieodmienne części mowy
ODMIENNE CZĘŚCI MOWY:
I. Czasownik
1. Odmiana czasowników to koniugacja.
2. Odpowiada na pytania: co robi? co się dzieje?
3. Odmienia się przez:
- osoby (ja, ty, on, ona, ono, my, wy, oni, one)
- liczby (pojedyncza i mnoga)
- czasy (przyszły, przeszły, teraźniejszy)
- rodzaje (w l. poj. męski, żeński, nijaki; w l. mn. męskoosobowy i niemęskoosobowy)
- tryby (oznajmujący, przypuszczający, rozkazujący)
4. Aspekty: dokonany, niedokonany
II. Rzeczownik
1. Odmiana rzeczownika to deklinacja.
2. Odpowiadają na pytania: kto? co?
3. Odmienia się przez:
- przypadki (mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, narzędnik, miejscownik, wołacz)
- liczby (pojedyncza, mnoga)
III. Przymiotnik
1. Jest określeniem rzeczownika.
2. Odpowiada na pytania: jaki? jaka? jakie? który? która/które? czyj? czyja? czyje?
3. Odmienia się przez:
- przypadki (mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, narzędnik, miejscownik, wołacz)
- liczby (pojedyncza, mnoga)
- rodzaje (męski, żeński, nijaki)
- stopniowanie (równy, wyższy, najwyższy)
IV. Liczebnik
1. Wyraża liczbę lub kolejność.
2. Odmienia się przez:
- przypadki (mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, narzędnik, miejscownik, wołacz)
- liczby (pojedyncza, mnoga)
- rodzaje (męski, żeński, nijaki)
3. Klasyfikacja liczebników:
- główne (jeden, dwa, dziesięć)
- porządkowe (drugi, trzeci, piąty)
- zbiorowe (dwoje, troje, czworo)
- ułamkowe (półtora)
V. Zaimek
1. Wskazuje przedmiot lub sytuację.
2. Zaimki dzielimy na:
- osobowe (ja, my, ci, tamci, owi)
- dzierżawcze (mój, twój, jego, ich)
- wskazujące (ten, tamten, ów, taki)
- pytające (kto, co, kogo, gdzie)
NIEODMIENNE CZĘŚCI MOWY:
I. Przysłówek
1. Odpowiada na pytania: jak? gdzie? kiedy?
2. Przykłady: gorzko, z daleka
II. Przyimek
1. Łączy się z wyrazem i nadaje mu inny sens.
2. Przyimek z rzeczownikiem, przymiotnikiem, liczebnikiem to wyrażenie przyimkowe.
III. Partykuła
Przykłady: -li, -czy, -no, -że, -niech, -by, -nie, -tak
IV. Wykrzyknik
Przykłady: ach, och, oj, brr, hop, halo
V. Spójnik
Łączy wyrazy w zdaniu.
Przykłady: i, oraz, ale, lecz, albo, lub.