Krakowskie kościoły barokowe

Po drodze mijamy ulicę Szewską i ulicę św. Anny, gdzie przy Plantach wznosi się monumentalny gmach barokowego kościoła św. Anny zbudowany na przełomie XVII i XVIII w. przez holenderskiego architekta Tylmana z Gameren, na zamówienie profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Kościół św. Anny

Widok z Wieży Ratuszowej w kierunku północnym, na pierwszym planie kościół św. Anny

Wzorowany na architekturze kościołów rzymskich, kościół zbudowany został na planie łacińskiego krzyża. Jest znakomitym przykładem realizacji założeń barokowej architektury i zdobnictwa na ziemiach polskich. Świadectwem talentu architekta jest zaprojektowanie dwuwieżowej fasady w taki sposób, by prezentowała się odpowiednio z perspektywy wąskiej uliczki, co zostało osiągnięte poprzez użycie całej gamy środków architektonicznych jak cofnięcie fasady nieco w tył, wysunięcie kolumn zdobiących fasadę do przodu, wykorzystanie efektów światłocienia. Bryła kościoła zawiera wiele elementów klasycznych, ale we wnętrzu króluje już późny barok. Mistrzowskie stiuki Baltazara Fontany, freski, polichromia wraz z odpowiednim wykorzystaniem efektów świetlnych składają się na jednorodny i harmonijny wystrój wnętrza. W transepcie świątyni znajduje się kaplica św. Jana Kantego, XV - wiecznego wykładowcy uniwersyteckiego, którego kult zaczął rozprzestrzeniać się w okresie poprzedzającym budowę kościoła, kiedy to uznano go za błogosławionego. Ołtarz z sarkofagiem zawierającym szczątki świętego jest również dziełem Baltazara Fontany.

Collegium Novum
Stanowi dziś główny budynek Uniwersytetu Jagiellońskiego. Do wnętrza budynku prowadzi siedem ostrołukowych bram, kutych z żelaza.

Fot. 55. Collegium Novum

We frontonie gmachu widać pięć dużych okien auli oraz tarcze herbowe (od lewej): Kazimierza Wielkiego, Jadwigi, państwowy, Jagiełły i herb papieża Urbana V, który wydał bullę zezwalającą na założenie uniwersytetu.
W pobliżu znajduje się pomnik Mikołaja Kopernika z roku 1900, wykonany przez Cypriana Godebskiego, na którym wielki astronom przedstawiony jest jako student krakowskiej wszechnicy.

Collegium Maius
U zbiegu ulic Jagiellońskiej i św. Anny widzimy gmach Collegium Maius , który można uważać za kolebkę Uniwersytetu Jagiellońskiego .

Collegium Maius

W tym miejscu wznosił się pierwotny budynek uniwersytecki kupiony przez króla Władysława Jagiełłę za klejnoty ofiarowane na ten cel przez królową Jadwigę. Po pożarze w 1492 roku przebudowano gmach i nadano dziedzińcowi dzisiejszy kształt. Kształt architektoniczny budynku zmieniał się później kilkakrotnie. Na przykład w XIX w. zgodnie z ówczesną modą nadano mu wygląd neogotycki. Dopiero prof. Karol Estreicher w 1949 roku zdołał odsłonić typowe gotyckie detale. Ponieważ dzisiejszy budynek składa się z kilku domów można spostrzec różnice w konstrukcji fasad. Część narożna budynku wykonana jest z kamienia, natomiast pozostałe - z cegły. Collegium jest przykładem XV-wiecznej architektury gotyckiej z ozdobnym wykuszem od strony ulicy Jagiellońskiej i arkadami od strony dziedzińca. Zwróćmy uwagę na sklepienie pod arkadami - rzadki przykład tzw. sklepienia kryształowego. Arkady wspierają się na rzeźbionych w kamieniu kolumnach gotyckich.
Schody zwane profesorskimi prowadzą na pierwsze piętro do lektoriów, w których obecnie odbywają się ważne uroczystości, jak wybory rektorów, spotkania naukowców, nadawanie doktoratów honoris causa itp. Sale te to zarazem Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego . Według legendy, w Sali Alchemicznej w XVI w. studiowali czarnoksiężnicy - Twardowski i Faust. Natomiast w sąsiedniej sali - lektorium Galena - Mikołaj Kopernik. W Bibliotece Jagiellońskiej znajduje się dowód potwierdzający fakt studiowania w naszym mieście słynnego astronoma. Jest to księga wpisów z 1491 roku, a w niej zapis: Nicolaus Nicolaj de Thuronia, solvit totum ( Mikołaj, syn Mikołaja z Torunia, wpłacił wszystko). Oznacza to, że jako zamożny żak nie miał prawa do zniżki. Było kilka powodów które zadecydowały o wyborze Krakowa jako miejsca studiów przyszłego astronoma. Pierwszy to fakt, że z Krakowa pochodził jego ojciec, drugi, że mieszkali tu jego krewni i trzeci, najważniejszy, że uniwersytet krakowski był sławny w naukach matematyki i astronomii. Według historycznych źródeł obserwatorium astronomiczne mieściło się po prostu na dachu budynku.


Widok z Wieży Ratuszowej w kierunku zachodnim.
Na pierwszym planie dachy miasteczka uniwersyteckiego m.in. Collegium Maius, Collegium Minus, Collegium Witkowskiego, Collegium Novum

W zbiorach Muzeum znajduje się też rysunek Wita Stwosza przedstawiający projekt ołtarza Salwatora dla kościoła Karmelitów w Norymberdze. Ołtarz ten, o zmienionym nieco układzie scen znajduje się obecnie w katedrze w Bambergu.

--
zdjecia w załączniku