Kręgozmyk
kręgozmyk
Kręgozmyk polega na powolnym przemieszczaniu się trzonu kręgowego ku tyłowi lub przodowi.
Możemy wyróżnić trzy postacie tej wady:
- kręgozmyk ku przodowi
- kręgozmyk ku tyłowi ( tyłozmyk )
- kręgozmyk rzekomy
Stopnie kręgozmyku (wg Meyerdinga)
I - do 25%
II - 25% - 50%
III- 50% - 75%
IV- 75% - 100%
Klasyfikacja kręgozmyków wg. Wiltse :
- węzinowy (inaczej istmiczny) stanowi ponad połowę przypadków wszystkich kręgozmyków. Polega na przerwaniu węziny łuku (spondylolizie) z przemieszczeniem kręgu. Kręgozmyk węzinowy jest typowy dla pacjentów dorosłych (najczęściej 3-4 dekada życia).
- dysplastyczny - jest to wrodzony niedorozwój łuków i stawów kręgu. Występuje w około 1/4 przypadków tej choroby. Kręgozmyk ten jest typowy dla dzieci i młodzieży.
- zwyrodnieniowy (nazywany inaczej, choć niesłusznie rzekomym) stanowi około 1/5 wszystkich spondylolistez. Jest typowy dla ludzi starszych. Związany jest ze zwyrodnieniem stawów kręgosłupa i krążka międzykręgowego. Progresuje tylko do pewnego momentu i nie osiąga dużego stopnia, jednak wytwórcze zmiany zwyrodnieniowe mogą dawać wtórną ciasnotę kanału kręgowego
- urazowy jest to ześlizg na podłożu urazowego złamania łuku.
Uraz często ujawnia trwający od dawna ześlizg. Skutkiem tego kręgozmyk urazowy jest rozpoznawany częściej niż faktycznie występuje.
- patologiczny jest to ześlizg na podłożu chorób niszczących stabilność kręgosłupa (czynniki jatrogenne, nowotwory, zapalenia). Tak jak spondylolisteza urazowa występuje wyjątkowo rzadko.
Objawy neurologiczne:
- częste niedowłady, zaniki mięśniowe
- częste osłabienie odruchów
- objawy podrażnienia korzeni
- częste w większego stopnia kręgozmykach chromanie przestankowe typu ogona końskiego
- zaburzenia potencji
- do rzadkich należą zaburzenia zwieraczy pęcherza i odbytu
- częste zaburzenia czucia
Objawy przedmiotowe
- uskok w lini wyrostków kolczystych
- ograniczenie ruchomości kręgosłupa
- zmniejszenie przodopochylenia kości krzyżowej. Ustawia się ona wraz z miednicą bardziej pionowo
- wiszące pośladki
- chód pajaca, chory chodzi na lekko ugiętych nogach zrotowanych na zewnątrz.
- zmiany kształtu lordozy lędźwiowej
Spondyloptoza występuje kręgozmyku powyżej 100% (całkowita utrata styczności 2 kręgów)
Kręgozmyk ku przodowi ( spondylolisthesis ).
W tej wadzie dochodzi do przemieszczenia się trzonu kręgowego ku przodowi wraz z przednią stroną łuku, wyrostkami stawowymi górnymi, wyrostkami poprzecznymi i z całym znajdującym się powyżej kręgosłupem. Tylna część łuku z wyrostkami stawowymi dolnymi i wyrostkiem kolczystym pozostaje na miejscu. Kręgozmyk może powstać w skutek powolnego przerwania ciągłości łuku. Z reguły zdarza się to pomiędzy wyrostkiem stawowym górnym a dolnym obustronnie, rzadziej jednostronnie lub przy wrodzonym braku ciągłości.
Przyczyną braku ciągłości tkanki tkanki kostnej jest wada, która prowadzi do pozostawienia szczeliny w obrębie węziny łuku.
Przerwanie ciągłości łuku kręgowego między wyrostkami stawowymi może również może wystąpić poprzez obniżenie wytrzymałości tkanki kostnej ( jeżeli działają na nią duże siły ).
Trzon przemieszcza się w różnym stopniu, jednak najczęściej nie przekracza jednego centymetra. W tym ustawieniu dochodzi do ponownej stabilizacji przemieszczonych kręgów.
Choroba występuje przeważnie pomiędzy dziesiątym a dwudziestym rokiem życia i dwa, trzy razy częściej u kobiet niż u mężczyzn.
Choroba powoduje nagłe lub narastające ( związane z wysiłkiem ) bóle w odcinku lędźwiowo- krzyżowym. Ból ten promieniuje często przez pośladki do kończyn dolnych.
Częsty wysiłek, dźwiganie to czynniki, które wywołują szybko pojawiające się uczucie zmęczenia i zwiększanie się bólu. Po odpoczynku w pozycji leżącej bule zanikają. W badaniu oglądowym zauważa się zmiany w sylwetce. Występuje skrócenie części lędźwiowej i spłaszczenie kifozy piersiowej.
Przy rozpoznaniu podstawowym badaniem jest rentgen .
W tej jednostce chorobowej występuje ucisk na korzenie nerwowe, najczęściej na wysokości L5 i S1 lub na wysokości ogona końskiego. Ucisk ten może spowodować zaburzenia czucia.
Na skutek dużego bezpośredniego urazu może dojść do złamania łuku i oddzielenia się trzonu. Takie złamanie łuku nosi nazwę kręgozmyku urazowego.
W przypadku braku poprawy w leczeniu zachowawczym lub u chorych z objawami neurologicznymi stosuje się leczenie operacyjne. Do zabiegów zachowawczych należą:
- parafinoterapię
- promieniowanie podczerwone
- galwanizację
- prądy diadynamiczne
- diatermię krótkofalową
- diatermię mikrofalową
- jonoforezę
- magnetoterapię
- laseroterapię
Kręgozmyk ku tyłowi czyli tyłozmyk kręgowy ( retrolisthesis )
W tym typie kręgozmyku cały krą przesuwa się ku tyłowi. Łuk kręgowy nie jest uszkodzony ani zmieniony. Przemieszczenie to jest uwarunkowane zwyrodnieniem krążka międzykręgowego, zwiotczeniem więzadeł kręgosłupa, a bardzo rzadko urazem. Sprzyja mu również zmniejszona wysokość wyrostków stawowych ich bardziej pionowe ustawienie i zaokrąglenie obrysów.
Ból występuje w okolicy lędzwiwo- krzyżowej i jest mniejszy niż w kręgozmyku ku przodowi. Leczenie z reguły jest zachowawcze, po zabiegach fizykalnych stosuje się pomoce ortopedyczne. Ważne jest aby pacjent nie przemęczał kręgosłupa.
Jeżeli występuje ucisk na korzenie nerwowe, wtedy stosuje się zabieg chirurgiczny ( zdarza się to bardzo rzadko ).
Zabiegi stosuje się odpowiednio do zastosowania sposobu leczenia.
Kręgozmyk rzekomy ( pseudospondylolisthesis ).
Polega on na przesunięciu ku przodowi całego kręgu bez przerwania ciągłości łuku. Uważa się że kręgozmyk rzekomy jest uwarunkowany degeneracją krążka międzykręgowego i towarzyszącymi zmianami zwyrodnieniowymi stawów między wyrostkowych na tym samym poziomie.
Ubytki powierzchni stawowych i zmiany kształtów naprzeciwległych wyrostków stawowych umożliwiają nie wielkiego stopnia przemieszczanie kręgu ku przodowi bez uszkodzenia łuku.
Ból występuje sporadycznie, a leczenie jest sporadyczne jak w kręgozmyku ku przodowi.
Rola masażysty w kręgozmyku ma charakter pobudzający.
Polega on w pierwszym etapie na opracowaniu rany, potem blizny.
W drugim etapie ma na celu znormalizować napięcie mięśniowe. Masażysta ma działać rozluźniająco na mięsnie grzbietu.
W trzecim etapie masażysta ma za zadanie swoim masażem zwiększyć siłę mięśni i ich masę.