Belgia - ogólna charakterystyka

Powierzchnia: 30525 km2
Położenie: 49˚ 30’-5˚ 30’N 2˚ 35’-6˚ 25’
Ludność: 10 010 000
Gęstość zaludnienia: 328 osób na km2
Stolica i największe miasto: Bruksela- 950 000
Język: francuski, flamandzki, niemiecki
Towary importowane: ropa naftowa, produkty ropopochodne, wyroby chemiczne, środki transportu, diamenty, metale niezależne.
Towary eksportowane: produkty chemiczne, żelazo, stal, tworzywa, środki transportu, tekstylia
Waluta: frank belgijski (1frank=100 centynów)
Produkt krajowy brutto: 210 580 mln USD
Ustrój: Monarchia Konstytucyjna



Informacje ogólne
Belgia, Królestwo Belgii, Belgique, Belgi, Royaume de Belgique, Koninkrijk Belgi, państwo w zachodniej Europie, nad Morzem Północnym. Na północy graniczy z Holandią (450 km), na wschodzie z Niemcami (167 km), na południowym-wschodzie z Luksemburgiem (148 km), na zachodzie z Francją (620 km). Na terytorium Holandii leży belgijska enklawa - Baarle-Hertog (powierzchnia 7 km2, ok. 2 tys. mieszkańców). Powierzchnia 30,5 tys. km2. 10,2 mln. mieszkańców (2000). Średnia gęstość zaludnienia: 334 osób/km2. Jeden z najgęściej zaludnionych krajów Europy. Najbardziej zaludniona jest północna i środkowa część kraju, najsłabiej prowincja Luksemburg w Ardenach. Stolica: Bruksela (948 tys., 1996).
Główne miasta (1995): Antwerpia (456 tys.), Gandawa (226 tys.), Charleroi (206 tys.), Liège (190 tys.), Brugia (118 tys.), Namur (103 tys.). Ludność miejska: 97% - jeden z największych na świecie wskaźników. Podział administracyjny: 9 prowincji. Język urzędowy: francuski (dialekt waloński) i flamandzki (dialekt języka niderlandziekiego), w użyciu język niemiecki, gł. w pobliżu miasta Eupen. Od 1963 obowiązuje podział na 3 strefy językowe: flamandzką, walońską i dwujęzyczną w Brukseli.
Skład etniczny: Belgowie - Flamandowie 58%, zamieszkujący gł. północną część kraju (Antwerpię, Flandrię Zachodnią i Wschodnią, Limburgię i północą Brabancję), Walonowie 31%, mieszkający na południu: Hainut, Liège, Namur, Luksemburg i południową Brabancję), Włosi (3%), Marokańczycy (1%), Francuzi (1%), Holendrzy (1%), Niemcy (1%), Turcy (0,6%). Około 35 tys. mieszkańców stanowią Polacy mieszkający gł. w Liège, Charleroi, Brukseli oraz zagłębiu górniczym - Kempen. Wyznania: katolicy 90%, muzułmanie 1%, protestanci 0,4%, bezwyznaniowcy 8%. Jednostka monetarna: 1 frank belgijski = 100 centimów. Analfabetyzm sięga 1%. Przyrost naturalny: 0,78‰ (2000). Średnia dł. życia: mężczyźni 74,4 lata, kobiety 81,3 lat.
Warunki naturalne
Powierzchnia nizinna, aluwialna, u wybrzeży liczne poldery miejscami położone p.p.m. (do 2 m). Północną części kraju zajmuje równinna, zabagniona Flandria (tzw. Belgia Niska), oddzielona od wybrzeża wydmami o wysokości do 20 m. Na wschodzie i południu tereny wyżynne, wysoczyzna Brabancji, do 100-200 m n.p.m. (Belgia Średnia), na zachodzie wzgórza Hainaut zbudowane z utworów gliniastych oraz na południowym-wschodzie górzyste Ardeny (Belgia Wysoka). Na wschodzie, przy granicy z Niemcami leży masyw Hautes Fagnes z najwyższym szczytem kraju: Botrange 694 m n.p.m. W Ardenach rozwinięta rzeźba krasowa. Wybrzeże płaskie, wyrównane z szerokimi, piaszczystymi plażami.
Klimat
Klimat umiarkowanie ciepły, morski, z dużym zachmurzeniem i częstymi opadami oraz mgłami, w górach do 200 dni w roku, na nizinach 40-60 dni. Średnia temperatura powietrza wynosi w styczniu od 0 na północy do 3C na południu oraz 16-19C w lipcu. Roczna suma opadów waha się od 700 do 1000 mm. Średnia temperatura powietrza i średnia suma opadów w stolicy kraju wynoszą: w styczniu 2C i 83 mm, w lipcu 17C i 97 mm.
Rzeki i jeziora
Gęsta sieć rzeczna o wysokich stanów wód, m.in.: Skalda, Moza, Sambra, Leie, Dender, Senne, Rupel, Ourthe, Amblve. Liczne kanały śródlądowymi: Kanał Alberta, Brukselski, Gandawa-Ostenda, Gandawa-Terneuzen, Charleroi-Bruksela. Liczne sztuczne zbiorniki wodne wykorzystywane w hydroelektrowniach: Virelles (115 ha), Gileppe (80 ha).
Flora i fauna
Naturalną szatę roślinną kraju stanowią na pn. wrzosowiska (Kampen) i torfowiska (Flandria), miejscami, gł. w Ardenach i dolinach rzek, lasy dębowo-brzozowe, bukowe, wierzbowe, olchowe i grabowe stanowiące 21% powierzchni. W masywie Hautes Fagnes, na bagnach i torfowiskach żyją m.in.: dziki, jelenie, żbiki oraz dzięcioły i sowy.
Historia
Od XII w. terytoria dzisiejszej Belgii wchodziły w skład niemieckiego księstwa Brabancji. W 1430 przeszły pod panowanie Burgundii, a następnie Habsburgów. W 1789 wybuchło powstanie antyaustriackie, w wyniku którego zostały utworzone Zjednoczone Stany Belgijskie. W latach 1795-1814 cały obszar Niderlandów przeszedł pod panowanie Francuzów.
W 1815, po Kongresie Wiedeńskim, utworzono Królestwo Zjednoczonych Niderlandów obejmujące teren dzisiejszej Belgii i Holandii. W wyniku rewolucji belgijskiej (1830), uzyskała niepodległość. Podczas I i II wojny światowej okupowana przez Niemcy.
Od 1945 członek ONZ. Od 1958 gospodarczo powiązana z Holandią i Luksemburgiem (Beneluks). Od 1949 w NATO. Od 1957 w EWG. Premierem w latach 1991-1999 był Jean-Luc Dehaene. 12 VII 1999 nowym premierem został Guy Verhofstadt.
Gospodarka
Dochód narodowy: 23 900 USD na 1 mieszkańca (1999). Inflacja: 1% (1999). Zadłużenie: 28,3 mld USD (1999). Struktura zatrudnienia: usługi (69%), przemysł (28%), rolnictwo (3%). Handel zagraniczny: eksportuje się gł. środki transportu (16%), metale i wyroby metalowe (12%), maszyny (11%) oraz produkty chemiczne i metale nieżelazne, natomiast importuje się maszyny (17%), środki transportu (13%), surowce mineralne (12%) oraz żywność. Głównymi partnerami handlowymi są: Niemcy, Francja, Holandia i pozostałe państwa Unii Europejskiej. Obroty handlowe z zagranicą – eksport: 187 mld USD, import: mld USD (1999).
Przemysł
Belgia jest wysoko rozwiniętym krajem przemysłowym, którego gospodarka oparta jest na importowanych surowcach, m.in. z dawnej kolonii - Zairu. Wydobywa się: węgiel kamienny (zagłębia Boringe, Charleroi, Lieg), wydobycie którego spada z powodu zamykania nierętownych kopalń oraz surowce budowlane: porfiry, wapienie, kwarcyty, piaski, marmury, jak również niewielkie ilości metali nieżelaznych. Liczne zakłady przemysłu: maszynowego (produkcja maszyn włókienniczych i górniczych, turbin, broni), samochodowego (50% montowanych samochodów na świecie słynnych firm: Ford, General Motors, Renault), środków transportu (zakłady taboru kolejowego), zbrojeniowego, stoczniowego, elektronicznego (produkcja telewizorów i radioodbiorników), hutniczego (jedna z największych na świecie produkcja stali na 1 mieszkańca), chemicznego (produkcja sody - firma Solvay, kwasu siarkowego, nawozów azotowych i fosforowych), farmaceutycznego, petrochemicznego (rafinerie ropy naftowej), metali nieżelaznych, włókienniczego (wełniany, lniany), szklarskiego, papierniczego, cementowego, spożywczego (produkcja mięsa, piwa, czekolady, cukru) oraz włókienniczego, mającego najdłuższe tradycje we Flandrii. W Antwerpii znajdują się słynne szlifiernie diamentów (75% światowego handlu diamentami). Liczne zakłady rzemieślnicze, m.in. włókiennicze (wyrób dywanów) i koronkarskie (słynne koronki brabanckie).
Energia elektryczna pochodzi z elektrowni cieplnych (38%), jądrowych (55%, Doel 2680 MW, Tihange 2770 MW) i wodnych (6,5%). Produkcja energii elektrycznej 72,2 TWh (terowatogodzin) co daje 7560 kWh na 1 mieszkańca (1995). Turystyka rozwinięta gł. na wybrzeżu i w Ardenach. Liczne kąpieliska morskie: Ostenda, Knokke-Heist. Komunikacja bardzo dobrze rozwinięta.
Belgia jest krajem o najgęstszej sieci kolejowej na świecie (3437 km). Dużą rolę odgrywa także transport samochodowy (145,8 tys. km dróg w tym większość asfaltowych) oraz transport śródlądowy. Największe porty morskie i rzeczne: Antwerpia (111,9 mnl t przeładunku w 1997), Bruksela, Lieg, Gandawa, Ostenda, Zeebrugge, Nieuwpoort. Dobrze rozwinięta komunikacja lotnicza (największa firma lotnicza SABENA). Międzynarodowe porty lotnicze w: Brukseli, Antwerpii, Ostendzie,.
Rolnictwo
Użytki rolne stanowią 44,8% powierzchni, grunty orne 24%, łąki i pastwiska 21,5%. Uprawia się: pszenicę, jęczmień, owies, buraki cukrowe, rośliny pastewne, ziemniaki, tytoń, chmiel, len, owoce (jabłonie), warzywa i kwiaty (znaczna część w szklarniach). Wysoko rozwinięta hodowla bydła, trzody chlewnej, drobiu oraz owiec w Ardenach. Rybołówstwo (połów śledzi i flądr).
Ustrój
Wielopartyjna monarchia konstytucyjna z dwuizbowym parlamentem - Izbą Deputowanych z 212 miejscami (121 Flamandów i 91 Walonów oraz Senatem z 184 miejscami. Obie izby mają jednakowe prawa i ich kadencja trwa 4 lata. Władza ustawodawcza należy do króla i parlamentu. Król reprezentuje państwo, powołuje i odwołuje rząd, który jest odpowiedzialny przez parlamentem. Od kwietnia 1939 Belgia jest państwem federalnym składającym się z 3 regionów: Flandrii, Walonii i regionu stołecznego - Brukseli. Regiony mają własne organy władzy ustawodawczej (Rady Regionalne) i szeroką autonomię w zakresie władzy wykonawczej, dotyczącą m.in. handlu zagranicznego, rolnictwa, transportu i ochrony środowiska.



Miasta:

Antwerpia, flamandzkie Antwerpen, francuskie Anvers miasto w północnej Belgii, nad Skaldą (u ujścia do niej Kanału Alberta), ok. 80 km od Morza Północnego, ośrodek administracyjny prowincji Antwerpia. 194 tys. mieszkańców, zespół miejski 456 tys. mieszkańców (1995).
Historia
wzmiankowana od VII w. jako Antorf. W IX w. duży ośrodek handlowy, 836 zniszczona przez Normanów. XI w. rezydencja książąt Dolnej Lotaryngii. Od końca XI w. w granicach Brabancji. 1291 prawa miejskie. Od 1315 czł. Hanzy. Od 1430 pod panowaniem Burgundii, od 1477 Habsburgów. Szybki rozwój po ulokowaniu w Antwerpii magazynów Hanzy z Brugii. Po 1518 osadnictwo kupców protestanckich. Rozkwit w XVI w., jeden z największych ówczesnych ośrodków handlowych w Europie, umysłowe i artystyczne centrum Flandrii (P.P. Rubens, A. van Dyck, D. Teniers, J. Jordaens).
Prześladowania religijne i represje po stłumieniu powstania antyhiszpańskiego spowodowały pod koniec XVI w. masowy odpływ ludności protestanckiej oraz upadek gospodarczy i kulturalny miasta. 1559-1801 i od 1961 siedziba biskupstwa. 1794-1814 włączona do Francji, rozbudowa portu wojennego i fortyfikacji, ponowny wzrost znaczenia. 1814-1830 w Królestwie Zjednoczonych Niderlandów, następnie w Belgii. W XIX w. szybki rozwój i powrót do grona największych w Europie ośrodków handlowych. Po 1859 rozbudowa systemu fortyfikacji. Podczas I wojny światowej zdobyta przez Niemców. W czasie II wojny światowej, 1940-1944 pod niemiecką okupacją.
Gospodarka
Jeden z najnowocześniejszych i największych portów morskich świata (przeładunki ponad 90 mln t rocznie, długość nadbrzeży ok. 50 km), wyposażony w wielkie śluzy i baseny portowe, dostępne dla statków o nośności do 150 tys. ton. Przywóz głównie ropy naftowej i rud metali, wywóz - wyrobów hutniczych i produktów chemicznych. Port pasażerski (połączenia promowe z Wielką Brytanią) i śródlądowy połączony siecią kanałów (m.in. Kanałem Alberta) z dorzeczem Mozy i Renu. Wielki ośrodek przemysłowy: 5 rafinerii ropy naftowej, produkcja tworzyw sztucznych, środków transportu (statków, samochodów - zakłady koncernu General Motors, ciągników - zakłady Forda), przemysł cementowy, drzewny, spożywczy (gł. olejarski, tytoniowy, młynarski), huta miedzi, znane w świecie szlifiernie diamentów. Na północny zachód od miasta elektrownia jądrowa Doel o mocy 2680 MW.
Ośrodek finansowo-handlowy o znaczeniu międzynarodowym (giełda, handel diamentami, ponad 40 banków, siedziba wielu towarzystw ubezpieczniowych i firm handlowych). Węzeł kolejowy i drogowy, międzynarodowy port lotniczy Deurne. Ważny ośrodek naukowy i kulturalny: 2 uniwersytety (założone 1852 i 1965), ASP (założona 1663), Konserwatorium Królewskie, Akademia Morska, Instytut Medycyny Tropikalnej oraz inne liczne placówki naukowo-badawcze i towarzystwa naukowe; 14 muzeów, m.in. Muzeum Królewskie Sztuk Pięknych (założone 1890) i Dom Rubensa. Ogród zoologiczny (założony 1843).
Zabytki: gotycka katedra Notre-Dame (1352-ok. 1519), kościoły: Św. Jakuba (1491-1694) z kaplicą grobową Rubensa, Św. Pawła (1533-1571), Św. Karola Boromeusza (1618-1631), gmach giełdy (1581, spalony, następnie odbudowany 1869-1872), ratusz (1561-1565), zamek Steen (XVI w., zniszczony XIX w., odbudowany), hala rzeźnicza (XVI w.), kamienice (XVI, XVII w.), dawne magazyny Hanzy. W parku Middelhaim liczne rzeźby XX w.
Informacje ogólne
Gandawa, Gent, Gand, miasto w północno-zachodniej części Belgii, we Flandrii, przy ujściu rzeki Lys do Skaldy. Poprzez kanał Terneuzen połączone z Morzem Północnym. Tworzy aglomerację, w skład której, prócz Gandawy, wchodzi 6 miast, największe z nich: Mont-St-Amand, Gentbrugge. 226 tys. mieszkańców (1995).
Historia
Miasto powstało w IX w. Okres intensywnego rozwoju między XII a XV w. w oparciu o handel i sukiennictwo. W walkach o wyzwolenie Gandawy, w dniach 11-14 września 1944, brała udział polska Pierwsza Dywizja Pancerna generała S. Maczka.
Gospodarka
Ważny port morski. Podstawę gospodarki stanowi dobrze rozwinięty przemysł włókienniczy (głównie bawełniany), elektromaszynowy, chemiczny, przetwórstwa spożywczego, skórzany. Duży ośrodek hodowli kwiatów. Ośrodek kulturalno-naukowy, siedziba placówek badawczych, szkół wyższych, w tym uniwersytetu flamandzkiego, założonego w 1817. Ważny węzeł komunikacji drogowej i kolejowej.
Zabytki
Zabytki: katedra Św. Bawona (XIII w., kilkakrotnie przebudowywana), sukiennice (XV w.), zamek kasztelański (XIII w.), twierdza Gravensteen (IX w.), liczne pałace i kamienice.
Charleroi, miasto w zachodniej Belgii, w północno-zachodnim krańcu wyżyny Condruzien Plateau (Ardeny), nad rzeką Sambrą (lewy dopływ Mozy). 207 tys. mieszkańców, zespół miejski 295 tys. mieszkańców(1994).
Do 1990 główny ośrodek południowobelgijskiego zagłębia węglowego. Rozwinięty przemysł ciężki: hutnictwo żelaza i stali, a także ołowiu, ponadto przemysł maszynowy, elektrotechniczny (produkcja urządzeń elektrycznych), lotniczy (firma SABCA), chemiczny (zakłady koncernu Solvay), a także materiałów budowlanych (głównie szklarskich) i spożywczy. Port śródlądowy połączony kanałem z Antwerpią i Brukselą. Duży węzeł kolejowy i drogowy. Instytut nauk politycznych (założony 1885), politechnika. Muzeum szkła.
Zabytki: Kościół St.-Christophe (1667, rekonstruowany w XX w.).

Informacje ogólne
Liège, Luik, miasto we wschodniej Belgii, nad Mozą. 190 tys. mieszkańców (1995).
Historia
W starożytności rzymski obóz warowny Leodium, wokół którego rozwinęła się osada handlowa. Rozwój średniowiecznego miasta od 721, gdy ulokowano tu siedzibę biskupstwa. W X w. przekształciło się w samodzielne księstwo w ramach cesarstwa niemieckiego. W XIII i XIV w. znaczny rozwój w oparciu o rzemiosło, głównie sukiennictwo, rusznikarstwo oraz górnictwo. W 1815 włączone do Niderlandów, w granicach Belgii od 1830.
Przemysł hutniczy, wydobywczy (węgiel kamienny), maszynowy, elektrotechniczny, chemiczny, środków transportu, zbrojeniowy, szklarski. Od 1817 posiada uniwersytet. Miejsce organizacji Międzynarodowych Konkursów Kompozytorskich na kwartet smyczkowy.
Zabytki: katedra St. Paul (X w., kilkakrotnie przebudowywana), liczne kościoły, m.in.: St. Martin (X w., kilkakrotnie przebudowywany), Ste Croix (X w., kilkakrotnie przebudowywany), pałac biskupi (X w., kilkakrotnie przebudowywany), ratusz (XVI-XVIII w.), kamienice i domy mieszkalne (XVI-XVIII w.).

Brugia, flamandzkie Brugge, francuskie Bruges, miasto w północno-zachodniej Belgii, ośrodek administracyjny prowincji Flandria Zachodnia. 118 tys. mieszkańców (1995).
Ważny ośrodek przemysłowy, rozwinięty przemysł petrochemiczny (koksownia), środków transportu (fabryka wagonów, maszyn rolniczych), nowoczesna stalownia, zakłady radiowo-telewizyjne oraz tradycyjny przemysł włókienniczy (przędzalnie i tkalnie koronek, dywany), odzieżowy i spożywczy (browary, gorzelnie). Duży węzeł komunikacyjny - port śródlądowy dostępny dla statków morskich, połączony kanałami z Zeebrugge (długość 13 km) i Ostendą nad Morzem Północnym oraz z Gandawą, połączenie autostradą z Ostendą i Brukselą, węzeł kolejowy i drogowy. Znany ośrodek turystyczny.
Liczne muzea ze zbiorami sztuki flamandzkiej, m. in. Groeninge, szpital Św. Jana z XII w. z kolekcją dzieł H. Memlinga. Zachowana dzielnica staromiejska (otoczona kanałami żeglownymi) o średniowiecznym układzie urbanistycznym. Katedra (rozpoczęta w XII w., 1 poł. XIII, 2 poł. XIV, XV-XVI, XIX w.), na rynku (Grote Markt) - hale targowe (XIII-XIV w., 1561-1566) ze słynną dzwonnicą z 47 dzwonami-carylionami (XIII-XIV, XIX w.), kościół Notre Dame (od 1210, XIV-XVI w.) z grobami Marii Burgundzkiej i Karola Śmiałego i z rzeźbą Michała Anioła Madonna z Dzieciątkiem, gotycki ratusz (od 1376, 1411-1421, 1854-1871) z bogato rzeźbioną fasadą, bazylika St.-Sang (XII, XV/XVI w., z kryptą Św. Bazyla i z relikwiami krwi Jezusa Chrystusa, przywiezionymi 1150 z Ziemi Świętej), renesansowa kancelaria miejska (1535-1537), kościół Ste-Walburg (1619-1641), liczne budowle z XVI i XVII w., słynne Bguinage (miejsce odosobnienia dla świeckich zakonnic, 1245).