Starożytność
GRECJA
1)ARCHAICZNY – do VIII w.p.n.e
2)HOMERYCKI – VIII-VII w.p.n.e.
3)KLASYCZNY – VI – IV w.p.n.e. – do podbojów Macedończyków
4)HELLEŃSKI – IV – II (upadek Grecji)
Ludy Helleńskie przywędrowały ok. 1900 r.p.n.e
Półwysep Bałkański zasiedliły ludy z Azji
Achajowie, Dorowie (najwcześniej na Krecie ok. 1700 r.p.n.e
Dorowie Sparta
Sztuki wyzwolone- TERENCIUSZ
Konsul- wybierany przez lud- patrycjusz
Senat - 300 patryciuszy
Kwestor- finanse
Cenzor- od zycia prywatnego
Pretor – funkcja sadownicza
2 Edylów- przedstawiciele Plebeliusze
Władza mieściła się w magistracie
SOKRATES- Ateńczyk, nauczyciel cnoty, moralności
Zajmował się tylko człowiekiem, , etyką, skazany na karę śmierci pomimo tego, że mógł uciec.Cnota jest dobrem bezwzględnym i najwyższym, cnota jest wiedzą ( o tym czym jest dobro i czym zło)
Kryterium, czyli początkiem wiedzy jest niewiedza- wiem, że nie wiem
Wiedza zdobywa się samodzielnie przez dyskusję przez stawianie pytań.
PLATON- uczeń Sokratesa, założył własna szkołę Akademię nauk politycznych, miłość Platoniczna,Twórca: „Obrona Sokratesa” i „Protagoras”
Swoje poglądy wyraził w „Rzecz-pospolitej” i w dialogu „Prawa”
Teorie bytu,Rozwinął filozofie przyrody i państwa-poglądy pedagogiczne.
Swoja pedagogikę Platon buduje na pojęciu Prawdy opartej na idei dobra i sprawiedliwości. Prawdę zdobywa się dzięki poznaniu rozumu.
Celem wychowania było wykształcenie przywódcy- idealnego króla.
Pajdeja – prawdziwa kultura może być zaszczepiona człowiekowi tylko przez odpowiednie wychowanie.
Platon był zwolennikiem wychowania przez państwo. W idealnym państwie nie ma rodziny i nie ma własności.
Twórca wychowywania dzieci- pedagogika przedszkolna, przywiązywał znaczenie do higieny i odpowiedniego żywienia.
Kładła nacisk na naukę matematyki. Pismo jest szkodliwe, psuje pamięć, utrudnia przyjmowanie słów przez dusze.
ARYSTOTELES-
Stanowczy zwolennik szkolnictwa publicznego, państwowego i przymusowego.
Przeciwny zrywaniu więzów między dzieckiem a rodziną.
Miłość rodzinna i serdeczna atmosfer domu przyczynia się do uszlachetnienia jednostki.
Zwolennik kwesti wychowania moralnego- cnoty nie można się nauczyć. Wiedzieć co jest dobre – nie wystarcza by czynić dobrze.
Proces uczenia przebiega wg. Szczebli:
Postrzeganie
Spamiętywanie
Przetwarzanie
Że rozumie można powiedzieć o uczącym się dopiero wtedy, gdy zacznie tej wiedzy używać
Wielka wagę przykładał do ujemnych wpływów odziaływujących na dziecko- kto demoralizuje dziecko na być napiętnowany publicznie i ukarany chłostą.
Rozwijał szkolnictwo średnie w Atenach.
ISOKRATES- Sofista- twórca 1 szkoły średniej płatnej- kierunek ogólnokształcący.
Twierdził ze nauczyciela trzeba wyżej traktować od rodziców, ponieważ to rodzice dali życie, ale wychowawca uczyni je dobrym i szczęśliwym. Twierdził ze najlepiej jest się uczyć przez przykład- w odparciu od doświadczenia Isokratesa powstały później szkoły retoryczne
KWINTYLIAN- uważał że każdy jest dostatecznie uzdolniony do nauki,
zajmował się kształceniem mówcy
,Zdolności do nauki rosną w miarę lat i rozwoju organizmu dlatego wychowawców powinno się wybierać ostrożnie począwszy od niańki,
nauka w wieku przedszkolnym powinna być jak najbardziej zbliżona do zabawy. Dążył do przełamania uprzedzeń wobec szkoły publicznej
Uważał że uczeń który dysponuje prywatnym nauczycielem rozwija się szybciej,
Potępiał kary fizyczne,
Sądził ze korzyści z nauki w szkole publicznej są następujące-przyszły mówca będzie musiał występować przed licznym gronem słuchaczy, ława szkolna wytwarza przyjażnie, które łącza na całe życie, większa ilość uczniów pobudza nauczyciela do solidnej pracy
RZYM (na 7 wzgórzach)
3 okresy:
Królewski do końca VI w.p.n.e
Republikański – od V do I w.p.n.e – 31r.p.n.e bitwa pod AKCJUM
Cesarstwa- od 31 r.p.n.e do 476 r.ne – upadek Zachodniego Cesarstwa
* Początki państwa Rzymskiego dali Italikowie, później Etruskowie
* Założony przez ród Tarkwiniuszy
* Nazwa Roma od Romulusa – jednego z Tarkwiniuszy
* Początkowo ustrój rodowo-królewski
* Etruskowie podbili Italików i zbudowali Imperium
* Jednostki miejskie Mezopotamia, Grecja- polis. Rzym- sivita
* Ludy: Galowie, Etruskowie, Italikowie
Hodowla bydła, wyroby z żelaza, akwedukty, budowa miast, biżuteria
W okresie rodowo-królewskim Rzym był państwem rolniczym
Ludność: Patrycjusze-bogaci, pełnoprawni obywatele , plebeliusze- biedni
Ideał: dobry rolnik i wojownik
System wychowania w starożytnej Grecji
Ideał wychowania w Sparcie:
Dobra tężyzna fizyczna i moralna- dobry wojownik w czasie wojny a podczas pokoju kto pomógłby się przygotować do wojny- dobry rolnik
Wychowanie starogreckie:
Odbywało się głownie w rodzinie, lub indywidualnie, przez prywatnych nauczycieli. Dotyczyło ono wąskiej grupy dzieci: głównie dzieci królewskich i arystokracji. Zakładano, że dzieci należące do tej grupy społecznej rodzą się mądre i dobre, a więc ich wychowanie powinno się ograniczać do ćwiczenia sprawności ( posługiwania się bronią, kierowania rydwanem itp.) oraz pewnych umiejętności politycznych jak przygotowywanie mów. Tak, więc starogrecki ideał wychowania to: dzielny żołnierz i zręczny polityk.
Ideał wychowania w Atenach: mądry, piękny obywatel, rozwiniety umysłowo i moralnie
Wychowanie było nacechowane łagodnością
Dzieci do 7 roku życia wychowywane były przez matki i niańki.
Od 7 roku życia chłopiec szedł do szkoły pod opieką pedagoga. Ojciec zajmował się życiem publicznym i towarzyskim.
Chłopiec pod opieka pedagoga uczył się zachowania na ulicy i przy stole- pedagog miał prawo karania.
Pierwsze 7 lat wypełniało wychowanie muzyczne, elementarne, poetyckie.
Około 10 roku życia chłopie przechodził do lektury poetów- uczył się deklamacji.
Równocześnie nauką czytania poezji chłopiec uczył się grac na lutni pod okiem LUTNISTY.
W wieku około 14 lat przechodził pod rękę PEDOTRIBY- nauczyciel gimnastyki- ćwiczyli w palestrze
palestrze wieku 18 lat przechodzili okres dwuletniej efebii, ćwiczenia teraz odbywały się w gimnazjonach.
Wychowanie Hellenistyczne:
Istotnym elementem w okresie hellenizmu była szkoła. Były to oddzielne szkoły elementarne, średnie i zaczątki szkół wyższych. Wychowanie rozpoczynało się od czteroletnich szkół elementarnych. Były one powszechne, dostępne dla wszystkich dzieci obywateli wolnych ( powstawały nie tylko w miastach, ale i w większych wsiach). Szkoły te utrzymywane były przez państwo, gminy oraz osoby prywatne. Ta koncepcja wychowania zapoczątkowała też nauczanie koedukacyjne. Nauczanie nie było już tak jak w systemie ateńskim indywidualne, ale zbiorowe. Nową koncepcja wychowania były też treści nauczania. Nauczano czytania pisania i rachowania, jednakże zmniejszyło się zainteresowanie wychowaniem fizycznym i muzycznym.
Nauka w szkole średniej –gimnazjum, zaczynała się od 12 roku życia. Szkoły średnie również były publiczne, ale już nie powszechne.
Uczyły się w nich głównie dzieci bogatych. W gimnazjum ateńskim większą część czasu poświęcano na ćwiczenia fizyczne, w okresie helleńskim główny nacisk kładziono na wychowanie umysłowe. Oprócz utworów literackich, gramatyki, arytmetyki, retoryki uczono również geometrii, geografii oraz astronomii
PENTATHLON – skoki, biegi, rzucanie dyskiem i oszczepem, zapasy
Każdy Grek musiał umieć pływać.
KALOKAGATHIA (kalos= piękny i agatos= dobry)
Jednostki słabe zabijano bądź zrzucano z góry w przepaść.
System surowego wychowania- żadnych potrzeb inwidualnych.
Chłopców chowano na dzielnych wojowników a dziewczynki na rozwinięte,zdrowe kobiety żeby mogły rodzić zdrowych potomków.
W wychowaniu chłopców można wyróżnić 3 okresy:
1) od 7 do 12 – ćwiczenia, zabawy oraz gry ruchowe
2) od 13 do 17 – zajęcia dające wstępny przygotowanie do służby wojskowej
3) od 18 do 21 – okres efebii.
Po jej zakończeniu chłopcy odbywali 10 letnia służbę wojskową, żelazna dyscyplina, rozkazy i kary wykonywane bez słowa krytyki, mowa lakoniczna, gimnastyka
W wieku 30 lat otrzymywał prawa obywatela.
RZYM
1/ WYCHOWANIE W RZYMIE REPUBLIKAŃSKIM
Ideałem wychowania był tu ideał obywatela. Państwo powierzało kształcenie dzieci rodzicom, nadzorując tylko za pośrednictwem cenzora ( nadzorcy moralności), poprawność wychowania obywatelskiego i moralnego. Wychowanie miało charakter prywatny i odbywało się przede wszystkim w domu rodzinnym.
Do 7 roku życia chłopcy pozostawali pod opieką matki. Po tym czasie, opiekę nad nimi przejmowali ojcowie, gdyż obyczaj wymagał, by to ojciec przygotowywał syna do pełnienia przyszłych ról obywatelskich. Wychowanie to odbywało się poprzez naukę praktyczną – uczestnictwo w zarządzaniu gospodarstwem i służbą, uczestnictwo w zgromadzeniach ludowych i rozprawach sądowych. Obok tego, dzieci pobierały też skąpe wykształcenie elementarne. Dzieci bogatych rodziców były uczone w domu przez wykształconego niewolnika. Uczono je czytania, pisania, oraz prawa XII tablic.
Czasem ojcowie wysyłali synów w 15-16 roku życia na nauki do urzędników, prawników lub wojskowych w celu uzupełnienia wychowania obywatelskiego i nabrania ogłady – była to nauka płatna.
Dzieci plebejuszów uczęszczały do szkół elementarnych zwanych – ludus. Program nauczania w tych szkołach obejmował naukę pisania, czytania i rachowania, a także opowieści z dziejów Rzymu, pieśni narodowe i prawa XII tablic. Początkowo naukę w tych szkołach prowadził jeden nauczyciel zwany – literatorem, a od około III -IV w. p.n.e. pojawili się wyspecjalizowani nauczyciele arytmetyki nazywani – kalkulatorami.
Do szkół elementarnych uczęszczały również dziewczęta, które były ponadto zaznajamiane przez matki z robotami kobiecymi: tkaniem, szyciem i przędzeniem, oraz śpiewem, tańcem i muzyką. Uwieńczeniem przygotowania do życia społecznego w Rzymie republikańskim była dwuletnia służba wojskowa, kończąca się w 21 roku życia.
WYCHOWNIE W CESARSTWIE RZYMSKIM
Wychowanie moralno-obyczajowe było nadal w rękach rodziny.
Dzieci z bogatych domów pobierały jak dotąd nauki w domu, lecz już pod okiem nauczycieli greckich ( tłumnie przybywających do Rzymu w poszukiwaniu pracy), którzy uczyli je języka greckiego i literatury greckiej.
Również w szkolnictwie rzymianie przejęli po części grecki program kształcenia i jego formy. Nauka dzieliła się odtąd na trzy stopnie: elementarny, gramatykalny i retoryczny .
W szkołach elementarnych – ludus, nadal panowało równouprawnienie płci (nauczano zarówno chłopców jak i dziewczęta), jednakże w czasach cesarstwa uczono w nich oprócz łaciny, również języka greckiego i literatury greckiej.
Szkoły gramatykalne miały charakter szkół średnich. Obejmowały one chłopców między 12, a 15 rokiem życia i trwały przeważnie od trzech do czterech lat. Nauczano w nich obok łaciny również języka greckiego, gramatyki i literatury ( głownie greckiej), sztuki recytatorskiej, geometrii (ograniczonej do miernictwa), arytmetyki (głownie rachunków), astronomii ( sztuki obliczania kalendarza) i muzyki ( okrojonej do wiadomości teoretycznych pomocnych przy nauce poetyki).
Po zakończeniu kształcenia ogólnego, młodzież uboższa kontynuowała pracę zawodową swych ojców, natomiast zamożniejsza rozpoczynała kształcenia w szkołach retorycznych.
Szkoły retoryczne obejmowało wykształcenie wyższe o charakterze zawodowym. Ich zadaniem było kształcenie mówców i urzędników państwowych. Młodzież opanowywała w nich literaturę, prawo i przede wszystkim sztukę krasomówstwa ( retorykę) oraz ćwiczyła się w oratorstwie politycznym i sądowym
W OKRESIE CESARSTWA
1) Szkoły elementarne- czytanie pisanie, potrzebne w służbie wojskowej
2)Szkoły średnie- dostępne dla warstw zamożnych. Uczono łaciny, poezji, retoryki
3) Szkoły Retoryczne- miału charakter zawodowy z nich wyrosły szkoły prawnicze- kształciły biegłych adwokatów oraz kandydatów do służby urzędniczej
Nauka kończyła się w wieku około 20 lat