Austria

Język urzędowy
niemiecki

Stolica
Wiedeń

Ustrój polityczny
Republika federalna

Głowa państwa
prezydent Heinz Fischer

Szef rządu
kanclerz Alfred Gusenbauer

Powierzchnia
• całkowita
• wody śródlądowe 112. na świecie
83 858 km²
1,3%
Liczba ludności
• całkowita (2005)
• gęstość zaludnienia
89. na świecie
8 184 691
97 osób/km²
Jednostka monetarna
euro (dawniej szyling austriacki – ATS) (EUR, €)

Hymn państwowy
Land der Berge, Land am Strome(Kraju gór kraju rzek)

Austria, Republika Austrii (sterreich, Republik sterreich) – państwo położone w Europie Środkowej, federacja dziewięciu krajów związkowych (landów). Graniczy od zachodu ze Szwajcarią (164 km) i Liechtensteinem (35 km), Włochami (430 km) i Słowenią (330 km) od południa, Węgrami (366 km) i Słowacją (91 km) od wschodu i Niemcami (784 km) oraz Czechami (632 km) od północy. Łączna długość granic lądowych wynosi 2562 km. Nie ma dostępu do morza. Stolica Austrii - Wiedeń - znajduje się na wschodzie kraju.
Pochodzenie nazwy
• Lista etymologii nazw państw
Austria
• niem. sterreich ze starowysokoniemieckiego starrhhi, znaczące "imperium na wschodzie". W IX wieku terytorium było wschodnią częścią imperium Franków, a także wschodnimi rubieżami osadnictwa niemieckiego na terenach Słowian. Za czasów Karola Wielkiego i w czasie wczesnego średniowiecza tereny te nazywano marchia orientalis (Marchia Wschodnia), co w lokalnym języku przyjęto jako właśnie starrhhi. To słowo po raz pierwszy pojawia się na dokumencie z 996 roku. Nazwy Ostmark (Marchia Wschodnia) używały hitlerowskie Niemcy po aneksji Austrii.
• arab. Nimsa: przypuszczalnie od słowiańskiego określenia Niemiec, poprzez język turecki.
Geografia
• Najwyższy punkt: Groglockner 3797 m
• Najniższy punkt: Jezioro Nezyderskie 115 m
• Najdłuższa rzeka: Dunaj 350 km
• Największe jezioro: Jezioro Bodeńskie 538,5 km²
• Największe podziemne jezioro: Seegrotte
Parki narodowe
Park Narodowy Jezioro Nezyderskie-Seewinkel (region: Burgenland) – jedyny w Europie Środkowej park założony na terenach stepowych. Na jego terenie znajduje się Jezioro Nezyderskie – typowe jezioro stepowe, wokół tereny porośnięte trzciną i sitowiem, liczne małe solanki i pasy podmokłych łąk. Przede wszystkim w okresie ptasich wędrówek, tj. wiosną i jesienią teren parku stanowi azyl da przelatujących ptaków.

Park Narodowy Nockberge (region: Karyntia) – Kopulaste szczyty zbudowanych ze skał krystalicznych gór "Nocken" stanowią charakterystyczny element krajobrazu tej części Karyntii. Park Narodowy Nockberge leży na wysokości 1300-2440 m n.p.m. Tereny te są jednocześnie świadectwem wielowiekowych tradycji agrokulturalnych tego regionu.

Park Narodowy Wysokie Taury (Karyntia, Ziemia Salzburska) – Najcenniejszy skarb Parku Narodowego Wysokie Taury stanowią typowe alpejskie krajobrazy z turniami, lodowcami, wodospadami, dolinami a także bogaty świat roślin i zwierząt. Tajemnice parku można zgłębiać na wiele różnych sposobów – podczas pieszych wędrówek, w ramach prelekcji ze slajdami i imprez specjalnych, np. dni dla dzieci lub dni wędrówek wysokogórskich.

Park Narodowy Łęgi Naddunajskie (region: Dolna Austria) – Naddunajskie łęgi to największe tego typu tereny w Europie Środkowej. Dają schronienie blisko 5000 gatunków ptactwa, w tym wielu gatunkom ginącym. Są to także tereny rekreacyjne dla mieszkańców Wiednia. Po okolicach można wędrować pieszo lub przedzierać się łodzią przez rozlewiska. Sceneria tych wypraw jest niepowtarzalna.

Park Narodowy Wysokie Taury – Sportgastein, Austria
Park Narodowy Thayatal (region: Dolna Austria) – Dolina rzeki Thaya na północy Dolnej Austrii uważana jest za jedną z najpiękniejszych austriackich dolin, zbudowanych ze skał magmowych. Spotkać tu można wiele gatunków roślinności panońskiej. Dolina Thaya to najdalej na zachód wysunięty naturalny teren występowania wielu z nich. Wcinające się w masywy skalne kręte koryta rzek, łąki pokryte kobiercami kwiatów i strome ściany skalne to charakterystyczny krajobraz doliny. Oprócz niepowtarzalnego piękna przyrody, park ten, leżący częściowo na terenie Republiki Czeskiej, fascynuje ponadto bogactwem zamków i ruin oraz legend, krążących wokół nich.

Park Narodowy Alpy Wapienne (region: Górna Austria) – leży w regionie Pyhrn-Eisenwurzen i obejmuje swym zasięgiem także wyższe partie Alp Wapiennych. Na terenie parku żyją jelenie szlachetne, sarny i kozice, można także spotkać rzadkie już dziś gatunki płazów.

Park Narodowy Gesuse (region: Styria) – Kraina między Admont a Hieflau przecina wijąca się rzeka Enns, otoczona przez potężną ścianę lasu i porośnięte drzewami zbocza gór. Szlaki pieszych wędrówek przecinają imponujący krajobraz, który zachęca do wspinaczki, wycieczek raftingowych i pieszych wędrówek.

Gospodarka
• PKB: 27 001 USD na osobę (według parytetu siły nabywczej na rok 2000)
Demografia

(2006)

Liczba ludności 8 192 880
Ludność według wieku
0 – 14 lat 15,4%
15 – 64 lat 67,5%
ponad 64 lata 17,1%
Wiek (mediana)
W całej populacji 40,9 lat
Mężczyzn 39,8 lat
Kobiet 42,0 lat
Przyrost naturalny 0,09%
Współczynnik urodzeń 8,74 urodzin/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów 9,76 zgonów/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji 1,94 migrantów/1000 mieszkańców
Ludność według płci
przy narodzeniu 1,05 mężczyzn/kobietę
poniżej 15 lat 1,05 mężczyzn/kobietę
15 – 64 lat 1,01 mężczyzn/kobietę
powyżej 64 lat 0,68 mężczyzn/kobietę
Umieralność noworodków
W całej populacji 4,60 śmiertelnych/1000 żywych
płci męskiej 5,65 śmiertelnych/1000 żywych
płci żeńskiej 3,50 śmiertelnych/1000 żywych
Oczekiwana długość życia
W całej populacji 79,07 lat
Mężczyzn 76,17 lat
Kobiet 82,11 lat
Rozrodczość 1,36 urodzin/kobietę
Ustrój polityczny
Austria posiada 10 głosów w Radzie Unii Europejskiej i 18 miejsc w Parlamencie Europejskim. W Komisji Europejskiej reprezentował ją od 1995 do 2004 Franz Fischler (wcześniej minister rolnictwa Austrii), od 2004 Benita Ferrero-Waldner (wcześniej minister spraw zagranicznych Austrii). Premierem rządu jest od 2007 Alfred Gusenbauer, przewodzący koalicji socjalistów i konserwatystów. Funkcję prezydenta sprawuje od 8 lipca 2004 Heinz Fischer.
Ustrój Austrii reguluje konstytucja z 1 października 1920 r.
Austria nie jest członkiem żadnego paktu wojskowego; narzucony jej 15 maja 1955 przez Wielką Brytanię, USA, ZSRR i Francję Traktat państwowy w sprawie odbudowy niezawisłej demokratycznej Austrii (będący traktatem mającym rangę konstytucyjną) zobowiązuje ją do zachowania "wieczystej neutralności". W obliczu konfliktów w krajach sąsiadującej byłej Jugosławii w latach 90. odzywały się w Austrii głosy, że konstytucję kraju trzeba zmienić i przystąpić do NATO. Rząd jednak nie zdecydował się na tę zmianę i państwo nadal zachowuje militarną neutralność. Austriackie siły zbrojne szkolone są na potrzeby obrony granic państwowych, wojskowa doktryna kraju nawiązuje do taktyki jeża z nastroszonymi kolcami (wykorzystywany jest tu często propagandowo kształt granic państwa, nieco podobny do skulonego zwierzęcia z ryjkiem skierowanym na zachód), a nawet nazwa produkowanych w Austrii wojskowych transporterów opancerzonych – Pandur – kojarzy się historycznie z ochroną granic.


Geografia
Podział administracyjny
Austria składa się z następujących 8 krajów związkowych (landów) i dodatkowe miasto wydzielone Wiedeń w I rzędzie, w II rzędzie 85 powiatów (Kreis) + 15 miast (Stadt) i w III rzędzie 2 368 gmin (Gemeinde). Stolica Austrii - Wiedeń - stanowi oddzielny kraj związkowy.


Kultura - Wiedeń
Kultura jest pierwszym skojarzeniem, gdy myśli się o Wiedniu, i również jednym z powodów odwiedzin tego miasta przez licznych turystów. Jest ona w mieście wszechobecna poczynając od historycznego centrum miasta, które jest wpisane na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO.

Wiedeń- całe miasto dziełem sztuki

Perły architektoniczne - jak np. rozpoznawalna na całym świecie jako symbol miasta katedra św. Szczepana (Stephansdom) z późnej epoki romańskiej - są znaczącymi dobrami kultury, które wznoszą się jako symbol burzliwej i długiej historii kultury miasta Wiednia. Kompleksy zabytkowych budowli jak Hofburg z gotycką kaplicą, renesansowymi i barokowymi częściami skarbca (Schatzkammer), hiszpańską szkołą jazdy konnej (Spanische Hofreitschule), Austriacką Biblioteką Narodową (Nationalbibliothek), która dysponuje światowej rangi zbiorem papirusów są równie znaczącymi klejnotami kultury jak XIX- wieczne budowle monumentalne: Opera Wiedeńska (Staatsoper), Burgtheater, Albertina, Muzeum Historii Naturalnej (Naturhistorisches Museum) i Muzeum Historii Sztuki (Kunsthistorisches Museum) oraz Akademia Sztuk Pięknych (Akademie der bildenden Knste). Dalszy rozwój kulturalny miasta widoczny jest w budowlach z XX wieku czy to w stylu secesji, czy też w stylu Adolfa Loosa (dom przy placu Św. Michała Michaelerplatz) czy w budowlach z czasów najnowszych jak dom Hundertwassera (Hundertwasserhaus) i Dom Haasa (Haas Haus) Hansa Holleina. Otwarcie Dzielnicy Muzeów (Museumsquartier) w 2001 roku zaprojektowanej przez architektów Lauridsa i Manfreda Ortnera nie tylko uzupełniło dominujący, współczesny obraz miasta lecz również stworzyło jeden z największych na świecie kompleksów kultury z trzema nowymi muzeami i licznymi instytucjami kultury.

Pulsujące życie kulturalne

Motto miasta Wiednia brzmi: „Stworzyć możliwie dużą różnorodność i pojmować kulturę jako społeczną odpowiedzialność”. Andreas Mailath-Pokorny- członek zarządu miasta ds. kultury za istotny aspekt polityki kulturalnej Wiednia uważa wolny dostęp i szerokie emitowanie kultury „możliwie dużo osób powinno móc uczestniczyć w życiu kulturalnym miasta“. Jak udaje się realizować to życzenie w praktyce pokazuje aktualny ranking Europejskiego Urzędu Statystycznego Eurostatu opublikowany w „Rocznikach statystycznych Regionów 2005“. Wynika z niego, że 94 % Wiedeńczyków jest w pełni zadowolonych z instytucji kulturalnych począwszy od hal koncertowych poprzez teatry i muzea aż do bibliotek. Wiedeń zaliczany jest przez to obok Sztokholmu, Kopenhagi, Helsinek, Paryża i Rotterdamu do najatrakcyjniejszych metropolii kulturalnych Unii Europejskiej. Ma to swoje odbicie w propozycji budżetu na rok 2006 przewidującej na kulturę kwotę 195,5 miliona euro. Dane statystyczne, które odbiera się jako suche i teoretyczne, przybierają w życiu codziennym formę pulsujących wydarzeń. Wiedeń proponuje przez cały rok niezliczone atrakcje kulturalne dla wszystkich warstw społecznych i ludzi o różnych zainteresowaniach.

Biotop sztuki w Wiedniu

Wystarczy spędzić tylko kilka dni w Museumsquartier aby odczuć przynajmniej ogólnie różnorodność życia kulturalnego Wiednia. Tutaj styka się ze sobą prawie wszystko - nic dziwnego: MuseumsQurtier w Wiedniu należy do dziesięciu największych na świecie centrów kultury. Na powierzchni ponad 60.000 m2 znajdują się tutaj ponad 40 instytucje kulturalne, które proponują zwiedzającym kontakt z kulturą i sztuką nowożytną i współczesną. MQ położona jest w bezpośrednim sąsiedztwie znanych zabytków Wiednia a wraz z olbrzymim dziedzińcem, ogródkami kawiarnianymi, lokalami i sklepami tworzy w środku miasta oazę kultury i odpoczynku. XVIII i XIX – wieczne budowle historyczne z najdłuższą barokową fasadą Wiednia tworzą wraz z współczesną formą MQ niepowtarzalny zespół architektoniczny. MQ prezentuje różnorodność sztuk pięknych, architektury, muzyki, mody, teatru, nowych mediów i kultury dziecięcej. Znajdują się tu renomowane muzea i domy wystawowe jak również mniejsze inicjatywy kulturalne; klasycy współczesności obok młodych przedstawicieli nowego stulecia, pikniki muzyczne na 10.000 m2 ogromnego dziedzińca obok dyskusji ekspertów w małych biurach kultury. Różnorodność instytucji i organizowanych wydarzeń w MuseumsQuartier obejmuje ogromne muzea sztuki jak Leopold Muzeum z największym na świecie zbiorem prac Egona Schiele i Muzeum Sztuki Współczesnej Fundacji Ludwiga w Wiedniu (MUMOK) poprzez sale wystawowe sztuki współczesnej jak Kunsthalle Wiedeń aż po festiwale jak np. : Wiener Festwochen i ImPulsTanz. Do tego dodać należy Centrum Tańca Współczesnego (Tanzquartier Wiedeń), Centrum Architektury (Architekturzentrum) i wyjątkowe instytucje kultury i sztuki specjalnie dla dzieci (ZOOM Muzeum Dzieci, wienXtrakinderinfo, Dżungla Wiedeń Teatr dla młodej publiczności). Od września 2002 roku do określenia „quartier21“dołączyło raz jeszcze ponad 30 różnych instytucji kulturalnych skupionych wokół sztuki elektronicznej, wymiany kulturalnej i medialnej oraz studia dla międzynarodowego programu Artist- in- Residence. Kawiarnie, bary, sklepy, księgarnie i miejsca wypoczynku oferują na terenie MuseumsQuartier szerokie możliwości spędzania wolnego czasu w atmosferze spektakularnego kulturalnego otoczenia.

Wszystko jest teatrem w światowej stolicy muzyki

Czym byłby Wiedeń bez muzyki? Wydaje się, że muzyka jest w Wiedniu nawet w powietrzu. I tak było zawsze, tutaj żyło wielu wpływowych kompozytorów przede wszystkim Wolfgang Amadeusz Mozart, Johann Strau, Gustav Mahler, Arnold Schnberg. W Wiedniu mają swoją siedzibę znane na całym świecie orkiestry jak np. Wiedeńscy Filharmonicy. Wiedeń jest ważną metropolią również we współczesnym świecie muzycznym. W jazzie z kompozytorami światowej sławy jak Joe Zawinul, Hans Koller czy też Vienna Art Orchestra prowadzona przez Mathiasa Regga, czy też w muzyce pop z Falco. Pod wpływem tych artystów rozwinęła i ugruntowała swoją pozycję burzliwa scena muzyczna. Miejsca jak Wiedeńska Opera (Wiener Staatsoper), Opera Ludowa (Volksoper), Opera Kameralna (Kammeroper), Musikverein, Konzerthaus, Theater an der Wien jak i kluby związane z muzyką jazzową Porgy &Bess, Birdland i Jazzland oferują szerokiej publiczności miłe wieczory muzyczne w niezapomnianej atmosferze. Wszyscy, którzy większą wagę przywiązują do słowa mówionego, znajdą w Wiedniu mnóstwo możliwości spędzenia miłego wieczoru w teatrze czy też uczestnicząc w wieczorze autorskim. Owiany legendą jest wiedeński Burgtheater i jego druga scena w Akademietheater. Inne teatry jak Teatr Ludowy (Volkstheater), Schauspielhaus lub Dschungel Wiedeń dla młodej publiczności są czołówką wielu innych teatrów wiedeńskich.
Najważniejszymi miejscami życia literackiego w Wiedniu są obok różnych kawiarni, które są jednocześnie miejscem spotkań i odczytów Literaturhaus Wiedeń, Alte Schmiede i nowa Biblioteka Główna (Hauptbcherei).

Inne ciekawostki :

- Austria znajduje się w strefie klimatycznej środkowoeuropejskiej. Na wschodnią część ma wpływ ma kontynentalny klimat pannoński z średnią temperaturą lipca na poziomie około 19oC. W całym kraju srednie opady wynoszą około 71cm rocznie (na zachodzie może być więcej). Turyści odwiedzący ten kraj muszą być przygotowani na bardzo duże wahania temperatury zmieniającej sie w zależności od wysokości. Słońce jest bardzo intensywne na dużych wysokościach zaś zimą i jesienią tereny te sa bardziej

- W dolinie Dunaju przeważają najbardziej urodzajne ziemie - uprawa ich zaspokaja prawie 90% zapotrzebowania na żywność. Na północ od Dunaju kraj jest przeważającej części zalesiony i płaski. Burgenland, Styria, dolna Austria to najważniejsze tereny uprawy winnej latorośli.

- około 70% powierzchni Austrii zajmują góry, głównie Alpy Wschodnie, ciągnące się równoleżnikowo przez środkową i południową część Austrii (najważniejsze Wysokie Taury ze szczytem Grossglockner, 3797m)

-naturalna roślinność nizin, kotlin i przedgórzy alpejskich ustąpiła miejsca przeważnie użytkom rolnym