Rosja, Prusy i Austria w XIX wieku

Rosja, Prusy i Austria od XVIII w. złączone były wspólnym interesem- rozbiorami RP. Po kongresie wiedeńskim jako członkowie Świętego Przymierza strzegły ustalonego porządku i wspierały się wzajemnie w tłumieniu ruchów rewolucyjnych.
ROSJA
Rosja uważana była za najsilniejsze państwo europejskie, a car za najbardziej liberalnego władcę. W rzeczywistości jednak Rosja była państwem policyjnym, z rozbudowanym aparatem szpiegowskim i zaciekle zwalczane były tam wszelkie próby reform. Opozycja była zwalczana, co pomimo prześladowań i tak powodowało wśród postępowej szlachty, inteligencji i oficerów chęć obalenia caratu. Efektem działań spiskowych było nieudane powstanie „dekabrystów”, którego uczestnicy skazani zostali na śmierć. Powstanie dało carowi powód do nasilenia ucisku i tłumienia wszelkich ruchów niepodległościowych na terenie cesarstwa oraz w innych państwach. Stłumione zostało powstanie listopadowe w Królestwie Polskim, car wybierał się też z interwencją w Belgii na wezwanie króla holenderskiego, holenderskiego, a w 1848 wojska rosyjskie pomogły Austrii tłumić powstanie na Węgrzech.
Rosja prowadziła politykę ekspansji w kierunku wschodnim i południowym. Zajmowała tereny azjatyckie i pragnęła zdobyć kontrolę nad cieśninami czarnomorskimi. Ponieważ znajdowały się one pod panowaniem tureckim Rosja wywołała wojnę z Turcją odnosząc w niej sukcesy. Działania rosyjskie obudziły niepokój Anglii i Francji. Państwa te wprowadziły swoją flotę w pobliżu Bostonu i Dardaneli, a kiedy została rozbita flota turecka okręty brytyjskie i francuskie wpłynęły na Morze Czarne i w 1854 państwa te przystąpiły do wojny z Rosją. Na Krymie został wysadzony desant i po wielomiesięcznym oblężeniu została zdobyta rosyjska twierdza Sewastopol, a Rosja zmuszona była do podpisania w Paryżu traktatu pokojowego na mocy którego utraciła wszelkie przywileje w basenie Morza Śródziemnego. Pokój paryski osłabił pozycję Rosji na arenie międzynarodowej i oznaczał też rozpad Świętego Przymierza. Klęska Rosji w wojnie krymskiej obnażyła słabość i zacofanie tego państwa w stosunku do europejskich krajów rozwiniętych gospodarczo. W wielu postępowych kręgach społeczeństwa rosyjskiego zaczęto dostrzegać konieczność reform, a najbardziej pilną sprawą stało się uwłaszczenie chłopów, którzy niezadowoleni z ucisku feudalnego domagali się wolności osobistej i odmawiali odrabiania pańszczyzny. W Rosji zaczął się rozwijać się ruch rewolucyjny demokratów broniących spraw społecznych oraz narodowych przyznający prawo do niepodległości narodom zniewolonym przez Rosję. Car obawiał się rewolucji społecznej i w związku z tym w 1861 wydał ukaz znoszący poddaństwo i uwłaszczający chłopów. Przeprowadzone zostały również inne reformy, które miały upodobnić Rosję do państw Europy Zachodniej. Zreformowano sądownictwo i administrację, oświatę i wojsko.
Pomimo klęski w wojnie krymskiej Rosja nie porzuciła myśli o zdobyciu cieśnin czarnomorskich i wpływów na Bałkanach. Kiedy w latach 70. narody bałkańskie przystąpiły do walki z Turcją o wyzwolenie się spod jej panowania poparła je Rosja licząc, że po wyparciu Turcji z nad Morza Czarnego przejmie te tereny. Postawa Rosji doprowadziła do konfliktów z Austrowęgrami, które zamierzały podporządkować sobie państwa wyzwalające się spod niewoli tureckiej.
Kiedy pozycja Rosji zaczęła rosnąć zaniepokoiły się również Francja i Anglia i zagroziły, że jeśli wojska rosyjskie zaatakują Konstantynopol, to udzielą pomocy Turcji. Wojna zakończyła się traktatem pokojowym w San Stefano i wojska rosyjskie musiały wycofać się z Bułgarii.
Na przełomie XIX i XX w. pojawiły się sprzeczności między Rosją i Japonią. Rosja budowała kolej transsyberyjską, posiadała wpływy w Mandżurii i Korei. Rozwijająca się dynamicznie gospodarcza Japonia zaczęła poszukiwać terenów na kontynencie azjatyckim. Doprowadziło to do konfliktu zbrojnego z Rosją, w którym Japonia okazała się stroną silniejszą. Rosja utraciła w tej wojnie Port Artur, część Sachalinu, część Mandżurii i wpływy w Korei. Wojna z Japonią ukazała też słabość Rosji, i okazało się, że jest to „kolos na glinianych nogach”.
AUSTRIA
Po kongresie wiedeńskim Austria stała się państwem o rozległym obszarze zamieszkałym przez różne narodowości. W skład monarchii Habsburskiej wchodziły Czechy, Morawy, Śląsk Cieszyński, Galicja, Dalmacja, Bukowina, Węgry, Chorwacja, Słowenia oraz Wenecja i Lombardia w północnych Włoszech. Zamieszkiwali Austrię Polacy, Czesi, Rumuni, Węgrzy, Słowacy, Słoweńcy, Włosi, Ukraińcy i inni. Dlatego też Austria rozsadzana była odśrodkowo przez ruchy narodowowyzwoleńcze. Była też Austria państwem zacofanym, zastygłym w rozwoju i odizolowanym od reszty Europy barierami celnymi. Stan taki stworzył kanclerz Metternich, który przez całe lata dbał, aby do Austrii nie docierały żadne postępowe ruchy polityczne i naukowe rozwijające się wówczas w Europie.
Zdawała sobie z tego sprawę burżuazja pochodzenia niemieckiego i kiedy w 1848 w Wiedniu wybuchła rewolucja żądano przede wszystkim ustąpienia kanclerza. Zdołano utworzyć nowy parlament, w którego skład weszli przedstawiciele burżuazji, została też uchwalona liberalna konstytucja, ale wojska cesarskie przywróciły dawny system rządów i obaliły zdobycze rewolucji.
O słabości państwa może świadczyć przegrana wojna z Prusami i utrata wpływów w Związku Niemieckim. Po wojnie z Prusami rząd wiedeński zaczął szukać sojuszników wśród narodów zamieszkujących tereny monarchii. Państwo Habsburgów stało się monarchią dualistyczną i przybrało nazwę Austro-Węgry, a poszczególne narody uzyskały autonomię.
PRUSY
Inaczej w XIX w. potoczyły się losy Prus. Podczas gdy potęga Rosji i Austrii malały pozycja Prus systematycznie wzrastała. Wśród państw niemieckich cały czas żywa była idea zjednoczenia, a państwo pruskie postawiło sobie za cel, by to zjednoczenie dokonało się właśnie pod jego przewodnictwem. Już w czasie Wiosny Ludów, kiedy parlament frankfurdzki opracował konstytucję dla zjednoczonego cesarstwa jego koronę ofiarował królowi pruskiemu, którą on wówczas odrzucił. Prusy zaczęły się jeszcze bardziej rozwijać, zwłaszcza militarnie, kiedy kanclerzem został Otto von Bismarck, który przeprowadził reformę wojskową. Rywalką Prus była Austria przewodnicząca Związkowi Niemieckiemu utworzonemu z państewek na południu Niemczech. Bismarck szykował się więc do wyeliminowania Austrii. Wcześniej jednak doprowadził do wojny z Danią, w której Niemcy zdobyły Steswig i Holsztyn. Po tym sukcesie armia pruska w 1866 rozbiła wojska austriackie w bitwie pod Sadową i zagroziła stolicy.
Austria zgodziła się zawrzeć pokój tracąc w nim wpływy na terenie Niemiec. Prusy utworzyły Związek Północnoniemiecki, który był zalążkiem przyszłego państwa. Działania te zaniepokoiły Francję, która zażądała, by w skład Związku nie weszły Bawaria, Wirtembergia, Badania i Flesja. Bismarck postanowił więc rozprawić się z Francją wierząc, że odniesie w tej wojnie kolejne zwycięstwo. Chciał jednak, aby sukces ten był wspólnym działaniem wszystkich niemieckich książąt i można by go było wykorzystać jako argument do zjednoczenia państwa. Aby sprowokować Francję do wojny w prasie umieszczona została tzw. depesza emska o treści obraźliwej dla Francji. Prowokacja powiodła się i cesarz Napoleon III w 1870 wypowiedział Prusom wojnę. Kiedy armia francuska poniosła klęskę w bitwie pod Sedanem, cesarz dostał się do niewoli, a wojska niemieckie oblegały Paryż, w Wersalu spotkali się książęta niemieccy i 18.01.1871 utworzyli cesarstwo niemieckie zwane też Rzeszą Niemiecką, składające się z 22 państewek i 3 wolnych miast. Cesarzem Rzeszy został król pruski Wilhelm I, a kanclerzem Otto von Bismarck, cieszący się powszechnym autorytetem.