Buk-społeczeństwo miasta w XIX wieku

SPOŁECZEŃSTWO
Germanizacja
W 1793 roku Buk został zajęty przez wojska pruskie stając się w wyniku II rozbioru Polski częścią nowo powstałych Prus Południowych. Mieszkańcy podlegali powszechnemu prawu krajowemu dla państw pruskich. Obowiązujący stał się język niemiecki. Do 1832 roku dopuszczono jednak do używania w czynnościach urzędowych język polski. Buk przed zaborem zamieszkiwany był jedynie przez polskie rodziny. W toku germanizacji osiedlano w Buku wiele rodzin niemieckich. Bukowianie poddawani byli także próbą germanizacji takich jak:wciąganie młodzieży do pruskiej służby wojskowej oraz upowszechnianie języka niemieckiego w szkolnictwie.
Inwentarz miasta z 1793 roku
Pod koniec XVIII wieku administracja pruska dokonała dokładnego opisu rodzin i inwentarza miasta.. Zawiera on także komentarz krytykujący polskie,feudalne ustawodawstwo podatkowe-zwłaszcza kościelne-upatrując w nim przyczynę zubożenia miasta. Liczba mieszkańców wynosiła wtedy 847. Zamieszkiwali oni 194 domy,z których 118 położonych było w mieście, a 76 na przedmieściach. Tylko 2 domy mieszkalne był murowane. Większość zbudowana była z drewna i gliny. W mieście znajdowały się:ratusz,szpital i pięć kościołów. Trzy z nich uznane zostały przez nowe władze za zbyteczne i zlikwidowane.
Napływ protestantów i żydów
Władze pruskie zniosły zakaz osiedlania się w Buku wyznawców innych niż katolickich wyznań. Do Buku zaczęli przybywać protestanci i żydzi. Liczba ludności niemieckiej wzrastała dość szybko. Udział Polaków wśród mieszkańców Buku nie spadał jednak poniżej ¾. Na uwagę zasługuje ogólny przyrost ludności miasta. Do 1905 roku był on ponad czterokrotny.
Emigracja
Rozwój miasta(opisany w dziale GOSPODARKA) nie był niestety odzwierciedleniem poprawy sytuacji ekonomicznej jego polskich mieszkańców. Dotyczyło to zarówno drobnych właścicieli,zwłaszcza ziemskich, jak i utrzymujący się z pracy najemnej. Ci ostatni, nie znajdując często pracy, licznie emigrowali z kraju. Źródła kościelne nie podając danych liczbowych odnotowały masowe wyjazdy bukowian za granicę w 1894 i 1909 roku.
Próba kolonizacji
W 1886 roku władze pruskie wydały ustawę kolonizacyjną, której zasadniczym celem było wykupienie ziemi z rąk polskich. Odpowiedzią ludności polskiej były tworzone coraz powszechniej organizacje spółdzielcze i samopomocowe.
29 stycznia 1867 roku zawiązała się w Buku polska spółdzielnia kredytowa, w tym samym roku prowadziła ona już tanią obsługę kredytową członków. Prawne usankcjonowanie Banku Ludowego nastąpiło jednak dopiero po pięciu latach 15 lipca 1872 roku. Wśród założycieli znaleźli się między innymi: Zygmunt Niegolewski, Teofil Degórski i Władysław Szubert.
25 czerwca 1882 roku rozpoczęła w Buku działalność położona wówczas na przedmieściu miasta, Spółdzielnia Mleczarska. Wśród założycieli i długoletnich członków władz ponownie spotkać można Zygmunta Niegolewskiego i Władysława Szuberta.

Inne organizacje działające w Buku(rok powstania w nawiasach):
-Kółko Rolnicze(1886 rok),
-Spółdzielnia Rolniczo-Handlowa ,,Polnik”(1907 rok),
-Towarzystwo Rzemieślnicze Katolickie przekształcono w Towarzystwo
Przemysłowe(1870 rok),
-spółka gorzelnia(1897 rok),
-Towarzystwo Terminatorów(1855 rok),
-Liga Polska-Towarzystwo Obywatelskie,
-Katolickie Towarzystwo Robotników Polskich(1896 rok),
-Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej(1904 rok),
-Towarzystwo Śpiewu ,,Harmonia”(1885 rok),
-Towarzystwo Czytelni Ludowych(1871 rok),
-Polskie Towarzystwo Pedagogiczne,
-Ochotnicza Straż Pożarna(1895 rok),
-Towarzystwo Gimnastyczne ,,Sokół”(1895 rok),
-Koło Stowarzyszenia Pań Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo(1898 rok),
-Bractwo Kurkowe-Stowarzyszenie Strzeleckie(1876 rok)
-zastęp harcerski(1915-1918 rok),
-Towarzystwo Pomocy Naukowej dla Młodzieży Męskiej Wielkopolski(1841 rok),
Działalność organizacji wymienionych wyżej przyczyniała się do poprawy warunków materialnych ludności polskiej.