Prawo finansowe

PRAWO FINANSOWE – pod pojęciem jego należy rozumieć zespół (całokształt) norm prawnych, które wynikają z obowiązujących aktów prawnych a dotyczą określenia zasad gromadzenia i wydatkowania pewnych środków pieniężnych. Te środki pieniężne przyjmują postać środków publicznych, podatków, ceł, wartości dewizowych.
CECHY PRAWA FINANSOWEGO – prawo finansowe charakteryzuje się pewnymi swoistymi cechami:
a) Jest publiczno – prawną gałęzią prawa. Om publiczno – prawności prawa finansowego decyduje bardzo szeroki zakres objęty regulacjami prawa finansowego. Prawo to normuje stosunki prawne zachodzące pomiędzy państwem a obywatelami. Ten stosunek prawny charakteryzuje się nie równorzędnością podmiotów, unormowania wprowadzane są w ramach prawa finansowego narzucają obywatelowi określony sposób postępowania.
b) Regulacje prawa finansowego opierają się o tzw. władztwo finansowe. Oznacza to, że państwo chronią swój interes finansowy musi wprowadzać taki regulacje prawa finansowego, które zagwarantują dopływ środków pieniężnych. Ponadto unormowania, prawa finansowego mogą decydować o wysokości wpływów środków finansowych wprowadzając ulgi, zwolnienia, umorzenia, zaniechania poborów.
c) Prawo finansowe współdziała z innymi gałęziami praw a mianowicie cywilnym adm. Konstytucyjnym i karnym. Współdziałanie z prawem cywilnym polega na tym, że regulacje prawa finansowego wykorzystuje wiele instytucji, które definiuje k.c. np. pojęcie spadku, zapisu darowizny, pożyczki, osoby fizycznej, miejsca zamieszkania. Związek prawa finansowego z prawem adm. polega na tym, że unormowania prawa finansowego funkcjonują na podstawie jednego stosunku administracyjno – prawnego a ponadto w prawie finansowym występują także instytucje regulowane przepisami k.p.a. takie jak organy adm. pub, decyzja adm., współdziałanie. Związek z prawem konstytucyjnym należy upatrywać z tym, że Konstytucja tworzy podstawę dla wprowadzania regulacji prawa finansowego jest ona podstawowym źródłem prawa finansowego w Polsce. Przepisy prawa finansowego wykazują także powiązanie z prawem karnym, co wynika z faktu, że prawo finansowe wykorzystuje pewne unormowania prawne wywodzące się z kodeksu karnego, kodeksu skarbowego oraz z ustawy o kontroli skarbowej.
d) Prawo finansowe obejmuje swoimi regulacjami pięć dziedzin prawa a mianowicie:
1. Prawo budżetowe
2. Prawo podatkowe
3. Prawo celne
4. Prawo bankowe
5. Prawo dewizowe

Ad. 1. PRAWO BUDŻETOWE – PRZEPISY BUDŻĘTOWE – FINANSE PUBLICZNE
Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym nie istnieje już pojęcie prawa budżetowego jego miejsce, bowiem zajęło określenie FINANSÓW PUBLICZNYCH (FP) na gruncie obowiązujących przepisów prawa można wyróżnić następujące źródła finansów pub:
Ř KRP ( rozdział X od art. 216 do art. 227). W art. 167 Konstytucja wprowadza podstawowe założenia odnośnie funkcjonowania FP w Polsce ponadto definiuje dochody jednostek samorządu terytorialnego w postaci dochodów własnych subwencji i ogólnych dotacji celowych gwarantuje ona też, że państwo i jednostki samorządu terytorialnego uzyskują dochody z tytułu podatków.
Ř Ustawy ( art. 216 ustęp 1 KRP mówi o ustawie, która ma określać subwencje i dotacje).
- Ustawa o Finansach Publicznych (UFP)
- Ustawa Budżetowa (UB)
- Ustawa o Dochodach Jednostek Samorządu Terytorialnego (UDJST)
Ř Ratyfikowane umowy międzynarodowe
Ř Rozporządzenia
Ř Akty prawa miejscowego występujące w postaci uchwał budżetowych dla poszczególnych gmin, powiatów i województw.

Pod pojęciem FINANSÓW PUBLICZNYCH (FP) należy rozumieć procesy związane z gromadzeniem i rozdysponowaniem środków publicznych. Te procesy, które pozwalają zgromadzić i rozdysponować środki publiczne określa UFP przepisy tej ustawy, bowiem wskazują, że środki publiczne pochodzą z takich źródeł i przeznaczone są na takie cele, które definiuje budżet Państwa lub budżet jednostki samorządu terytorialnego. Przepisy UFP mają zastosowanie w stosunku do takich środków pieniężnych, które przyjmują postać środków publicznych. Tymi środkami pub są m.in.:
1. Dochody pub, czyli podatki, opłaty, składki i inne świadczenia pieniężne uiszczane na rzecz budżetu państwa lub budżetu JST to także spadki, zapisy darowizny na rzecz jednostek sektora FP, to także dochody uzyskiwane z majątku tych jednostek.
2. To środki pochodzące z budżetu UE
3. To środki pochodzące ze źródeł zagranicznych nie podlegające zwrotowi
4. To przychody budżetu państwa lub budżetów JST z zaciąganych pożyczek i kredytów, prywatyzacji majątku Skarbu Państwa lub JST to środki uzyskane ze sprzedaży papierów wartościowych
Te środki publiczne mają być rozdysponowane jedynie w taki sposób, jaki przewidują przepisy UFP, czyli w postaci wydatków publicznych czy wydatków budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego albo w postaci rozchodów, czyli przeznaczania środków pieniężnych na spłatę zaciągniętych pożyczek, kredytów na zakup papierów wartościowych.

SEKTOR FINANSÓW PUBLICZNYCH – Podmiotami uprawnionymi do gromadzenia i wydatkowania Środków publicznych w oparciu o budżet państwowych lub samorządowych są te podmioty, które ustawa zalicza do sektora FP. Ten sektor FP tworzą:
Ř Organy władzy publicznej, organy kontroli, organy prawa sądy i trybunały oraz organy administracji rządowej
Ř Gminy, powiaty, samorząd województwa
Ř Jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa, pomocnicze państwowe i samorządowe fundusze celowe, państwowe i samorządowe fundusze kultury, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, publiczne szkoły wyższe,
Ř ZUS
Ř KRUS
Ř NFZ
Ř Państwowe i samorządowe osoby prawne, które wykonują zadania publiczne z wyjątkiem banków przedsiębiorstw i spółek prawa handlowego
PF jest gałęzią prawa publicznego, przedmiotem są finanse publiczne reguluje ono działalność finansową w drodze norm prawno – finansowych. Konstrukcje normy prawa finansowego nie odbiega od trójczłonowej budowy normy – hipoteza, dyspozycja, sankcja. Normy te mają dwustronny charakter określają uprawnienia i obowiązki na ich podstawie nawiązują się stosunki prawno – finansowe określa obowiązki i uprawnienia związane z pub działalnością.
PODMIOTEM STOSUNKU PRAWNO – FINANSOWEGO jest zawsze pub podmiot władczy. Wyposażony w atrybut nadrzędnej pozycji prawnej wobec drugiego podmiotu tego stosunku.
DZIAŁANIA WŁADCZE polegają na wydawaniu jednostronnych aktów finansowych w indywidualnych sprawach związanych z działalnością finansową wiążących prawnie podmioty, do których są adresowane.

WYKŁAD Z KUŚNIERZEM:

PRAWO FINANSOWE ogół norm prawno – finansowych w danym państwie i danym czasie tworzy system prawa finansowego

CECHY:
- Brak kodyfikacji części ogólnej
- Rozbudowana regulacja prawna obejmująca wiele rozproszonych różnej rangi aktów prawnych
- Częste zmiany aktów prawnych o zróżnicowanym charakterze (zmiany fundamentalne, incydentalne, odcinkowe, dostosowawcze)
- Występowanie sytemu delegacji dla RM Ministra Finansów, odesłań do aktów niższego rzędu bez merytorycznych rozstrzygnięć

ŹRÓDŁA PRAWA FINANSOWEGO – mają różną rangę prawną według:
- Hierarchii organów ( organy władzy i organy administracyjne)
- Charakteru regulacji (prawo ustrojowe, materialne i proceduralne)
- Przedmiotu regulacji dotyczącej różnych działów prawa finansowego
PF ze względu na systematykę PF możemy wyróżnić cztery jego działy:
1) Budżetowe,
2) Dewizowe,
3) Publiczne prawo bankowe,
4) Prawo podatkowe.

Ad 1. PRAWO BUDŻETOWE – obejmuje zagadnienie ustrojowe i proceduralne związane z kompetencjami organów państwa i samorządu w zakresie przygotowania i uchwalania budżetu, określania jego treści a także wykonania i kontroli budżetu.
Podstawowymi aktami prawa budżetowego są:
Ř KRP z dnia 02 kwietnia 1997 roku, 17 października 1997 weszła w życie ( 18 października naczelnik przestał mieć prawo orzekania o grzywnach) przepisy art. 216 i 219 – 226 procedura uchwalania budżetu państwa. Do 30 września wnieść projekt ustawy budżetowej, 21 dni na rozpatrzenie.
Ř Ustawa z dnia 30 września 2005 roku o finansach publicznych Dz. U. 05.249.2104 Ostania zmiana Dz. U. 07.82.560 2007.10.12

Ad. 3. PUBLICZNE PRAWO BANKOWE dotyczy form prawnych finansowania banków ich kompetencji i funkcji w gospodarce a także obejmuje zagadnienia związane z bezpieczeństwem obrotu i nadzorem bankowym. Podstawowe art. prawne to KRP i przepis art. 227 Ustawy z dnia 29.08.1997 r. O Narodowym Banku Polskim, Dz. U. 2002 Nr 72 poz. 665 – tekst jednolity Dz. U. 2006 NR 157 poz. 1119 – zmiany, Ustawa Prawo Bankowe Dz. U. 2005 Nr 1 poz. 2 – tekst jednolity, Dz. U. 2006 Nr 157 poz. 1119 – zmiany.

Ad. 2. PRAWO DEWIZOWE – jest działaniem prawa, który reguluje dokonywanie czynności z użyciem zagranicznych środków płatniczych i innych wartości uznawanych za dewizowe. Czynności te są pod kontrolą państwa, które wyznacza zakres swobody dokonywania obrotów dewizowych i poddaje je tzw. reglamentacji dewizowej. Podstawowym źródłem: Ustaw Prawo Dewizowe z dnia 27 lipca 2002 roku. Dz. U 02. Nr 141 poz. 1178 – tekst jednolity, Dz. U 07. Nr 61 poz. 410 – zmiany z dnia 21 kwietnia 2007 roku.

Ad. 4. PRAWO PODATKOWE – obejmuje rozwiązania dotyczące istoty zobowiązań publiczno – prawnych charakteru i sposobu ich powstawania zabezpieczeń i wygasania tych zobowiązań. Obejmuje również postępowanie podatkowe oraz zawiera regulacje prawne odnoszące się do poszczególnych podatków. Ogół źródeł prawa podatkowego można podzielić na kilka kategorii:
I.
Ř Cz. Ogólna prawa podatkowego 130 akt prawnych
Ř Cz. Szczegółowa prawa podatkowego kilkadziesiąt aktów rangi ustawowej oraz kilkaset aktów wykonawczych. Do części szczegółowej zaliczamy umowy międzynarodowe o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz akty lokalnego prawa podatkowego
II. Kryterium funkcji:
Ř Materialne prawo podatkowe
Ř Proceduralne
Ř Ustrojowe
Ř Prawo karne podatkowe

POLSKI SYSTEM PODATKOWY:
Konstytucja
Ř Art. 84: „Każdy jest zobowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych w drodze ustawy”.
Ustawodawca ma prawo obciążania podmiotów znajdujących się na polu jego władzy w celu sfinansowania zadań państwa.
Ř Art. 217. precyzuje, że nakładanie podatków może odbywać się wyłącznie w drodze ustawy. Przepisy art. 84 i 217 ustalają zasadę
Ustawa podatkowa
Ř W znaczeniu wąskim, czyli taka, która zawiera wyłącznie treści prawno – podatkowe
Ř W znaczeniu szerokim, która oprócz treści prawno – podatkowych zawiera postanowienie lub ustawa poza – podatkowa, która zawiera treści prawno – podatkowe.
Ratyfikowane umowy międzynarodowe
Ř Art. 91 ustęp 1 i 2 KRP po jej ogłoszeniu w Dz. U RP stanowią część krajowego porządku prawnego i są bezpośrednio stosowane mają pierwszeństwo przed ustawami, zobowiązują do wydania ustawy.
Ř Art. 81. umowy międzynarodowe o unikaniu podwójnego opodatkowania, które dotyczą podatków od dochodu i majątku.

Umowy te mają charakter bilateralny – dwustronny lata 70 (epoka Gierka – pojawiły się umowy). Określają zasady podziału wpływów podatkowych oraz zakres jurysdykcji podatkowej w kraju siedziby (miejsca zamieszkania). Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania o modelowy wygląd zawarcia tej umowy są oparte Organizacje Współpracy Gospodarki i Rozwoju 2002 roku. Art. 1. zakres podmiotowy, art. 2. zakres przedmiotowy, art. 3. Właściwa władza, – kto jest kompetentny do wykonywania takiej umowy: * w Polsce Minister Finansów lub jego upoważniony przedstawiciel, *w Finlandii Ministerstwo Finansów lub upoważniony przedstawiciel tego Ministerstwa.
METODA, która ma być zastosowana do unikania podwójnego opodatkowania
1) Metoda wyłączenia z progresją (korzystniejsza)
2) Proporcjonalnego odliczania (tzw. kredyt podatkowy)
AKTY PRAWNE UE
Źródła wyróżniamy *pierwotne akty założycielskie *wtórne utworzone przez państwa członkowskie, traktaty paryski, rzymski, konwencje
Art. 189 Traktatu rzymskiego
Ř Dyrektywy – są istotne występują często nie bezpośrednio wiąże państwo, do którego jest skierowane w zakresie rezultatów i jakie powinny być osiągnięte podstawiające władzom państwowym swobodę metody ich wprowadzania.
Ř Rozporządzenia mają zasięg ogólny obowiązują w całości i są bezpośrednio stosowane – występują sporadycznie.
Ř Decyzje – obowiązują w całości, do której jest skierowana sprawy
Ř Zalecenia i opinie
Nadrzędność prawa wspólnotowego nad prawem krajowym stanowi o istocie WE. Prawo krajowe nie traci ważności w niektórych sprawach, ale nie są stosowane w tych przypadkach

PRAWO PODATKOWE DZIELI SIĘ NA:
- OGÓLNE:
1. Ordynacja podatkowa,
2. Ustawa o kontroli skarbowej,
3. Ustawa o izbach i urzędach skarbowych,
4. Ustawa o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników.
- SZCZEGÓŁOWE

Ad. 1. ORDYNACJA PODATKOWA – ( uporządkowanie – ordynacja – pewnych przepisów) 15 marzec 1934 rok ujednolicenie procedur podatkowych – wzorowana na uchwalonej w 1919 roku w Niemczech ordynacji podatkowej. Obejmowała przepisy ogólnego materialnego prawa podatkowego, procedury podatkowej, przepisy odpowiedzialności karnej za naruszenie norm prawa podatkowego. Obowiązywała ona od 1936 roku do 1939 roku. Po wyzwoleniu po wojnie wydano trzy dekrety o zobowiązaniach podatkowych 1946 rok, o postępowaniu, o egzekucji świadczeń pieniężnych w administracji – odrębne prawo karne. Po II wojnie nastąpiła tzw. dekodyfikacja ogólnego prawa.

ORDYNACJA PODATKOWA
I. PRZEPISY OGÓLNE
II. ORGANY PODATKOWE I ICH WŁAŚCIWOŚĆ
a) Porozumienia w sprawach ustalenia spraw transakcyjnych
III. ZOBOWIĄZANIA PODATKOWE
IV. POSTĘPOWANIE PODATKOWE
V. CZYNNOŚCI SPRAWDZAJĄCE
VI. KONTROLA PODATKOWA
VII. TAJEMNICA SKARBOWA
a) Wymiana informacji podatkowej między innymi krajami
VIII. PRZEPISY KARNE
a) Zaświadczenia
IX. ZMIANY W PRZEPISACH

Ad. I. Zakres przedmiotowy OP, – do czego stosuje się OP art. OP, art. 3. słowniczek wyrażeń ustawowych definicje zawarte w tym słowniczku mogą być wykorzystywane wyłącznie na potrzeby interpretacji OP. Poza słowniczkiem art. 3, mamy jeszcze inne definicje art. 4, art. 5, art. 7, art. 8, art. 9. te definicje mają charakter normatywny mogą być stosowane w innej ustawie, jeżeli w tej ustawie nie ma (określenia tych definicji) takiej definicji, art. 12 terminy – dotyczy terminów: materialnych – będą zawarte w przepisach prawa podatkowego dotyczą różnych kwestii związanych ze zobowiązaniami podatkowymi np. zeznania podatkowe, proceduralne – mamy określone w działach IV, V, VI OP

Ad. II. – a) – cena transakcyjna – cechy które są stosowane miedzy podmiotami, które są powiązane ze sobą

Ad. III. ZOBOWIĄZANIA PODATKOWE – powstawanie zobowiązań, zabezpieczenia, wygasanie darowizny, spadki – regulacja, tzw. materialnego prawa materialnego

Ad. IV. POSTĘPOWANIE PODATKOWE – w 70 % powiela przepisy k.p.a. a w 30% rzeczywiste odmienności występujące w OP.

Ad. V. CZYNNOŚCI SPRAWDZAJĄCE – mające na celu sprawdzanie dokumentów składanych przez podatników pod względem formalnym, (czyli czy wypełnione ma obowiązkowe rubryki, czy w terminie, na dobrym dokumencie). Działania merytoryczne (podejmowane w sytuacji, gdy podatnik korzysta z ulg czy zwolnień). W dziale czynności sprawdzających są przepisy, które wprowadzają procedury, które ma obowiązek zastosować organ w sytuacji, gdy stwierdzi się w składanych ofertach są błędy. Rodzaje procedury uzależniony jest od wagi błędu, jeżeli błąd, który został stwierdzony w deklaracjach nie przewiduje przekroczenia kwoty podatku w wysokości jednego tysiąca zł. będzie stosowana procedura korekty tego błędu bez wzywania podatnika do organu podatkowego. Natomiast w sytuacji, gdy błąd powoduje przekroczenie kwoty podatku ponad jednego tysiąca złotych organ podatkowy musi korygować ten błąd z udziałem podatnika.

Ad. VII. TAJEMNICE SKARBOWE – indywidualne dane zawarte w dokumencie przez podatników stanowią tajemnicę skarbową również tajemnice skarbową stanowią dokumenty zawarte w posiadaniu przez organ skarbowy, *kto jest (organ ochrony prawnej) zobowiązany do przestrzegania tajemnicy skarbowej – są zobowiązane osoby, którym na mocy tajemnicy OP dane są udostępnione (pracownicy) za ujawnienie tajemnicy skarbowej grozi kara pozbawienia wolności do lat 5.

VII a) Wymiana informacji podatkowej między innymi krajami UE.

Ad. VIII. TREŚĆ ZAŚWIADCZENIA – jest uzależniona od treści wniosku

Ad. IX. PRZEPISY KOŃCOWE – straciły znaczenie. Przepisy końcowe nie przedawnione należności mają jeszcze tylko zastosowanie.

Poza Ordynacją Podatkową (OP) została:
Ř Kontrola skarbowa
Ř Identyfikacja podatkowa
Ř Egzekucja administracyjna
Ř Nie ma słowa deklaracji podatkowych,
Ř A także przepisów dotyczących udziału prokuratora w sprawie podatkowej dotycząca skarg i wniosków,
Ř Oraz przepisów dotyczących rozstrzygnięcia sporów pomiędzy organami podatkowymi a osobami.
Regulowane są te działy w k. p. a.

DOCHODY PUBLICZNE – przejęte przez państwo (samorząd) oznaczają definitywne, czyli bezzwrotne zasilanie finansowe władz publicznych. Źródłem tych dochodów są dochody innych podmiotów. Wydatkowanie tych dochodów oznacza także ostateczne ich zużycie przez władze publiczne.

RODZAJE DOCHODÓW:
a) Daniny publiczne
b) Dochody publiczne z majtku i praw majątkowych
c) Pozostałe dochody

Ad a). Trzy podstawowe historycznie rodzaje danin publicznych I. Osobiste – obowiązek służby wojskowej, nieodpłatnego świadczenia pracy bądź innych usług, II. Daniny rzeczowe – obowiązek nieodpłatnego dostarczania państwu rozmaitych rzeczy zwłaszcza żywności, III. Pieniężne – podatki, opłaty, dopłaty, cła, obowiązkowe składki.

Wśród Danin, które maja formę pieniężną można wyróżnić 5 podstawowych kategorii:
1) Podatki
2) Opłaty
3) Dopłaty
4) Nieodpłatne należności budżetowe
5) Cła

Ad. 1). PODATKI – definicja z art. 6 OP – jest publiczno – prawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa lub gminy wynikające z ustawy podatkowej. Publicznoprawny charakter – oznacza, iż jedną ze stron stosunku publiczno – prawnego zawsze będzie organ uprawniony do jego poboru. Podatek nie jest nakładany na podstawie porozumienia (umowy) między organem uprawnionym a zobowiązanym z tytułu podatku. Umowa jest charakterystyczna dla prawa prywatnego i w przypadku obowiązków podatkowych jest wykluczona i nie znajduje zastosowania, wyłączona jest swoboda woli podatnika a element władzy występujący po stronie organu uprawnionego przesądza o nie równorzędności pozycji prawnej dwóch podmiotów. Charakter nieodpłatny – raz zapłacony podatek nie wiąże się z ekwiwalentem. Charakter przymusowy – oznacza, że gdy podatnik dobrowolnie nie wykona obowiązku będzie on wykonany w drodze przymusu adm. Charakter bezzwrotny – podatek zapłacony w prawidłowej wysokości nigdy nie podlega zwrotowi. Danina posiadająca cechy podatku nie zawsze nazywana jest przez ustawodawcę podatkiem. Stosowane są następujące nazwy:
ü Odpis
ü Dywidenda
ü Oprocentowanie
ü Wpłata. Decydują cechy daniny a nie nazwa.

Ad. 2). OPŁATY – definicja doktrynalna opłaty jest to samo, co podatek oprócz nieodpłatności. Publiczno – prawne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa.

Ad. 3). DOPŁATY – inwestycje publiczne mogą być finansowane ze środków publicznych, ze środków pochodzących od przyszłych użytkowników inwestycji albo obu tych źródeł w przypadku, gdy przyszli użytkownicy partycypują w kosztach inwestycji a ta forma przyjęcia środków przez związek publiczno – prawny nazywa się dopłatą (opłata melioracyjna, elektryfikacyjna, paliwowa to klasyczna dopłata)

Ad 4). NIEPODATKOWA NALEŻNOŚĆ BUDŻETOWA – jest świadczenie o publiczno – prawnym charakterze będące dochodem budżetu państwa lub JST, które najczęściej jest sankcją prawa administracyjnego nie oparta na konstrukcji winy. Należności te nie maja charakteru kary w rozumieniu k. k. czy też kodeksu karno – skarbowego.
Ustawa z 2001 roku mówi o cenie.

CENA URZĘDOWA – jest cena maksymalną, 100 – 120 jeżeli sprzedawca realizuje kwotę nienależną, która wynosi np. 20, to, jeżeli kupujący jest znany idzie do kupującego, jeżeli kupujący jest nieznany to idzie do budżetu państwa, nakłada się na sprzedawcę za to zrealizował 20 150% kwota dodatkowa od 20, sankcja finansowa wynosi ona 30 zł. Jest to nie podatkowa należność podatkowa (budżetowa), którą dana osoba ma zapłacić sankcję za to, że podniosła cenę od ceny urzędowej.

Ad. 5). CŁO – jest należnością pobieraną przez państwo w ściśle określonych przypadkach. Cłem w ściśle tego słowa znaczeniu jest należność, która musi być zapłacona aby towar mógł być wywieziony do danego państwa lub z niego wywieziony. Cła podobnie jak podatki charakteryzują się ściśle określonymi cechami. Jest świadczeniem – pieniężnym, przymusowym, nieodpłatnym, bezzwrotnym, ogólnym.

SYSTEM PODATKOWY – to ogół podatków, jakie w określonym państwie obowiązują. Współczesne systemy podatkowe oparte są na zestawach podatków uzupełniających się w określony sposób i tworzących w miarę pewną całość. Klasyfikacje podatku nawiązują do różnych cech podatku a także elementów konstrukcji podatku.
I. Z punktu widzenia przedmiotu opodatkowania podatki można podzielić na:
1. Od dochodu
2. Od majątku
3. Od wydatków

Ad. 1. PODATKI DOCHODOWE – przedmiotem ich jest osiąganie dochodu rozumianego jako nadwyżka przychodu nad kosztami jego uzyskania.
ZALETY:
ü Duża elastyczność uwzględniająca indywidualną zdolność płatniczą
ü Możliwość wyrównywania skrajnych nierówności w sytuacji materialnej w poszczególnych grupach społecznych
SŁABOŚCI:
ü Ograniczenie skali społecznie wartościowej aktywności podatników
ü Mała odporność na inflację tzn. na towarzyszącą inflacji deprecjację pieniężną
ü Podatek skomplikowany wywołujący częste spory między podatnikami a administracją podatkową.

PODATKI TYPU PRZYCHODOWEGO – z opodatkowania dochodu związane są podatki typu przychodowego. Przedmiotem podatków przychodowych jest osiąganie przychodów. Obowiązek ich zapłaty istnieje zawsze w przypadku od osiągania przychodów niezależnie od tego, jakie koszty ponosi podatnik w celu osiągnięcia przychodów a w konsekwencji niezależnie od tego czy prowadzona działalność przynosi dochód czy też stratę

Ad. 2. PODATKI MAJĄTKOWE – można podzielić na cztery grupy:
1). Od posiadania majątku np. podatek od nieruchomości
2). Od przyrostu majątku np. spadek darowizny
3). Od wzrostu wartości majątku podatek od nieruchomości – od budowy
4). Od transformacji substancji majątkowej np. podatek od sprzedaży wartości majątkowej
ZALETY: - stosunkowo duża przewidalność możliwych do osiągnięcia za ich pomocą wpływów podatkowych
WADY: - luźny związek ze zdolnością konkretnej osoby (posiadacza majątku) od świadczenia podatkowego gdyż posiadanie majątku nie jest równoznaczne z posiadanie środków pieniężnych koniecznych do zapłaty podatku od majtku. Nie dotyczy to w sytuacji, w której majątek ma postać zasobów pieniężnych.

Ad. 3. WYDATKI – PODATKI OP – zwane niekiedy konsumpcyjnymi to podatki wliczane w cenę towarów i usług. Z ekonomiczne punktu widzenia obciążają nabywców towarów i usług. Formalnie jednak podatnikami są producenci oraz sprzedawcy albo usługodawcy.

DWIE FORMY OPODATKOWANIA WYDATKÓW
1.AKCYZOWY – dotyczy wybranych towarów – wyroby monopolowe, paliwa, energia energetyczna, wyroby luksusowe (broń myśliwska, samochody, jachty, kosmetyki, sprzęt HF)
2.OBROTOWY – ma charakter powszechny i jednocześnie formę podatku wartości dodanej.
Podatek należny – podatek naliczony = zobowiązanie
Ten, kto sprzedaje ten, kto kupuje
Sprzedaż VAT 22% podatek do zapłacenia
Producent stali 100 22.00 22.00

Producent rowerów
Zakup 100 22.00
Sprzedaż 200 44.00 22.00

Sprzedawca rowerów
Zakup 200 44.00
Sprzedaż 400 88.00 44.00

Klient 400 88.00 88.00

ZALETY: wysoka wydajność, z psychologicznego punktu widzenia są mniej odczuwalne przez osoby, które ponoszą ich ekonomiczny ciężar niż podatki dochodowe.
WADY: stosunkowo skomplikowany przy rozbudowanych skalach podatkowych i rozbudowanych warunkach zwrotów
II. Z punktu widzenia tożsamości podatnika formalnego i rzeczywistego można podzielić
1. POŚREDNIE zaprogramowane przez państwo planowe rozczepienie osoby
2. BEZPOŚREDNIE
III. Z punktu widzenia sposobu wprowadzania
1. OBLIGATORYJNE – to takie, które muszą być pobierane zgodnie z obowiązującym prawem podatkowym
2. FAKULTATYWNE, które na podstawie obowiązującego prawa mogą być pobierane, ale konieczne jest spełnienie dodatkowych warunków określonych w odpowiednich ustawach – samo-opodatkowanie się mieszkańców
IV. Z punktu widzenia charakteru pobierania podatku.
1. PODATEK RZECZOWY charakteryzuje się tym, że najistoteczniejszą pozycję wśród elementów strukturalnych zajmuje się przedmiot podatku. Przesądza o tym, że w podatkach rzeczowych nie może być brana pod uwagę osobista (rodzinna) sytuacja podatnika
2. PODATEK OSOBISTY, w którym najistoteczniejszą pozycję podmiot podatku. Okoliczności podmiotowe decydują o kształcie zobowiązania podatkowego. możliwe jest stosowanie uwagi sytuacja osobista
V. Z punktu widzenia podmiotu publicznego na rzecz, którego wpływy podatków są odprowadzane
1. PAŃSTWOWE:
- Podatek dochodowy od osób fizycznych pobierany na podstawie ustawy z 27 lipiec 1991
- Podatek dochodowy od osób prawnych pobierany na podstawie ustawy z 15 luty 1991 roku
- Podatek dochodowy od towarów i usług pobierany na podstawie ustawy z 23 stycznia 2004
- Podatek akcyzowy pobierany na podstawie ustawy z 23 stycznia 2004 roku
- Podatek od gier pobierany na podstawie ustawy z 28 lipca 1992 roku
- Podatek tonażowy pobierany na podstawie ustawy z 24 sierpnia 2006 roku.
2. SAMORZĄDOWE – pobierane przez gminne organy samorządowe, wpływy wpłacane do kas samorządowych:
- Podatek od nieruchomości pobierany na podstawie ustawy z 12 stycznia 1991 roku
- Podatek od środków transportowych pobierany na podstawie ustawy z 12 stycznia 1991
- Podatek leśny pobierany na podstawie ustawy z 30 października 2002 roku
- Podatek rolny pobierany na podstawie ustawy z 15 listopada 1983 roku
– pobierane prze państwo, wpływy do budżetu:
- Podatek od spadków i darowizn pobierany na podstawie ustawy z 28 lipca 1983 roku
- Podatek od czynności cywilno – prawnych pobierany na podstawie ustawy z 09 września 2000 roku

ELEMENTY KONSTRUKCYJNE PODATKU – technika podatkowa służy do obliczania i ściągania należności podatkowych. Elementami tej techniki są:
1). Podmiot opodatkowania
2). Przedmiot opodatkowania
3). Podstawa opodatkowania
4). Stawka podatkowa
5). Skala podatkowa
6). Zwolnienia
7). Ulgi
8). Zwyżki
Ad. 1). PODMIOTEM OPODATKOWANIA- jest każda osoba, na której ciąży obowiązek podatkowy. Rozróżnić trzeba podmiot czynny i podmiot bierny. PODMIOTEM CZYNNYM – jest przede wszystkim państwo, które wykorzystuje swoje atrybuty i posługuje się przymusem administracyjnym przy ściąganiu podatków. Podmiotem czynnym mogą być również władze samorządowe. PODMIOTEM BIERNYM – są osoby prawne i fizyczne zobowiązane do zapłacenia podatku. Ustawy podatkowe niezmiernie rzadko posługują się terminem podmiot podatku lub zakres podmiotowy podatku z reguły używane są określenia:
ü Podatnikami są
ü Obowiązkowi podatkowemu podlegają
ü Obowiązek podatkowy ciąży na
ü
SPOSÓB DEFINIOWANIA PODMIOTOWOŚCI PODATKOWEJ:
ü Ustawodawca wskazuje pozytywnie kategorię podatników podlegających obowiązkowi podatku
ü Ustawodawca skazuje negatywnie kategorię podatników wyłączonych

W sensie konstrukcji prawnej określenie PODMIOT oznacza zbiór podatników pozytywnie określonych w ustawie podatkowej i pomniejszony o kategorię, którą ustawa podatkowa zwalnia równocześnie z obowiązku podatkowego.

OBOWIĄZEK PODATKOWY art. 4 OP – to wynikająca z ustaw podatkowych nie-skonkretyzowana powinność z przymusowego świadczenia pieniężnego związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach. TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY określił następująca definicję: obowiązkiem podatkowym jest abstrakcyjne zobowiązanie do poniesienia przymusowego świadczenia pieniężnego
| w ustawie jest podane zdarzenie, jakie może zaistnieć do powinności podatku |
| w ustawie musi być przewidziane, od kiedy obowiązek podatkowy ciąży |
| nie dotyczy wszystkich podatków gdzie powstanie obowiązek podatkowy |
Obowiązek podatkowy ciąży na producencie i konsumencie.
Ad. 2). PRZEDMIOTEM PODATKU – jest rzecz lub zdarzenie, które wywołuje obowiązek podatkowy. Przedmiot opodatkowania powinien być tak określony, aby można było udzielić odpowiedzi na pytanie, od czego płaci się podatek. Ustawodawca z reguły nie posługuje się terminem: przedmiotem opodatkowania jest, przedmiot podatku to.
Ad. 3). PODSTAWA OPODATKOWANIA – jest z reguły przedmiot opodatkowania określony wartościowo. Czasem jednak podstawę opodatkowania wyraża się w jednostkach fizycznych. Przykładem tej ostatniej sytuacji był podatek od psów albo dawniej pogłówne (od głowy).
Ad. 4). STAWKI PODATKOWE – to relacja kwoty podatku do podstawy opodatkowania:


PODATEK
STAWKA PODATKOWA = ľľľľľľľľľľľľľľ
PODSTAWA OPODATKOWANIA

ROZRÓŻNIAMY STAWKI:

a. KWOTOWE – stawka kwotowa określa bezpośrednio wielkość podatku należnego władzom publicznym. Inaczej to ilość jednostek pieniężnych, jaką należy zapłacić od jednostki podstawy opodatkowania. Kiedy stosuje się stawki kwotowe? – Jeżeli podstawa opodatkowania jest w kategoriach ilościowych.

b. STOSUNKOWE – dzielimy na:
ü Ułamkowe - praktycznie nie występują
ü Wielokrotnościowe - praktycznie nie występują
ü Procentowe

STAWKA PROCENTOWA – to regulacja między wielkością świadczenia podatkowego a wielkością podstawy obliczenia podatku. Stawki procentowe występują w dwóch odmianach:
ü STAŁE – Wysokość podatku rośnie w takim samym tempie, co podstawa opodatkowania, dlatego stawki te określa się tez jako stawki proporcjonalne (podatek liniowy)

STAWKA % Stawka stała
PODSTAWA OPODATKOWANIA ZŁ.

Zastosowanie tej stawki oznacza, że ustawodawca rezygnuje z opodatkowania według zdolności płatniczej. Tę samą stawkę stosuje się zarówno dla niskich jak i wysokich wartości podstawy obliczenia podatku. Relacje pomiędzy dowolną wielkością postawy obliczania podatku a wielkością świadczenia podatkowego jest wówczas stale ta sama i wyraża się stopa procentową, której punktowa wysokość odpowiada przyjętej stawce procentowej.

ü ZMIENNE – stawki zmienne występują w trzech formach
v Progresywnej
v Regresywnej
v Degresywnej

Charakteryzują się tym, że wysokość podatku zmienia się wraz ze zmianą podstawy opodatkowania.
STAWKA % Stawka zmienna progresywna
PO ZŁ
Podatek obliczony według stawek progresywnych rośnie szybciej niż podstawa opodatkowania
STAWKA % Stawka zmienna regresywna
PO ZŁ

Przy stawkach regresywnych występuje sytuacja odwrotna niż w stawce progresywnej. Stawka podatku maleje wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania.


STAWKA % Stawka zmienna degresywna
OP ZŁ

Stawka degresywna jest kombinacją progresywnej i stawki proporcjonalnej przy stawce degresywnej należność podatkowa rośnie szybciej niż podstawa opodatkowania, (czyli progresywnie), ale tylko do pewnego pułapu po osiągnięciu, którego stawka przechodzi w stawkę proporcjonalną.


STAWKI % Progresywna – Regresywna – Degresywna –Stała
OP ZŁ
Ad. 5). SKALA PODATKOWA – to zbiór uporządkowanych stawek procentowych znajdujących zastosowania różnej wielkości podstawy obliczania podatku. Informuje o tym stawkę należy zastosować do podstawy opodatkowania. Jak łatwo zauważyć stawka podatkowa może być jedna dla całej podstawy opodatkowania oraz może występować kilka stawek w zależności od tego czy stawka rośnie szybciej, czy wolniej niż podstawa opodatkowania. Zbudowana jest z przedziałów podstawy obliczania podatku w postaci wielkości granicznych (np. od 1 do 100 000 zł) oraz odpowiadających tym przedziałom stawek podatkowych (np. 10%).

Rozróżniamy dwa podstawowe typy skal podatkowych:
1. Progresywna
2. Regresywna

Wśród progresywnych najczęściej spotykamy skalę progresywną globalną lub szczeblowaną zwaną inaczej odcinkową.
SKALA PROGRESYWNA GLOBALNA (SKOKOWA) – ten podatek oblicza się w ten sposób, że odpowiednią stawkę podatkową stosuje się do całej podstawy opodatkowania. SKALA PROGRESYWNA SZCZEBLOWANA (ODCINKOWA) – polega na stosowaniu odpowiednich stawek do odpowiednich odcinków opodatkowania a kwotą podatku stanowi suma tak obliczonych składników.
Podatek od 3 000
3 000 – 2 000 – jest zwolnione, czyli od 1 000 – 10% wynosi 100 zł.
Podstawa Opodatkowania Stawka Wysokość Podatku Rzeczywista stopa procentowa
Do – 2 000 0 Wolne ---------------
Ponad 2 000 – 3 000 10% 10% nadwyżki ponad 2 000 3,3 %
Ponad 5 000 – 8 000 15% 100+15% nadwyżki ponad 5 000 8,0 %
Ponad 8 000 – 12 000 20% 400+20% nadwyżki ponad 8 000 12,5 %

Ad. 6). ZWOLNIENIA PODATKOWE – polegają na tym, że państwo w ramach prowadzonej polityki fiskalnej wyłącza grupę podatników lub pewną grupę część przedmiotu opodatkowania z obowiązku zapłacenia podatku. W pierwszym przypadku mamy do czynienia ze zwolnieniami podmiotowymi w drugim przypadku ze zwolnieniami przedmiotowymi. W art. 21 ustawy o podatku dochodowym osób fizycznych występuje szereg zwolnień a każde zwolnienie obarczone jest warunkami. Art. 217 KRP nakazał przeniesienie zwolnień do ustawy.

Ad. 7). ULGI PODATKOWE – to tylko częściowe ograniczenie ciężaru podatkowego. we współczesnych systemach podatkowych występują dwa rodzaje ulg:
I. Ulgi systemowe
II. Ulgi indywidualne ( zindywidualizowane)

Ad. I. ULGI SYSTEMOWE – charakteryzują się tym, że są wbudowane w dany podatek jako obowiązujące wszystkie podmioty, które są, więc ważnym instrumentem polityki fiskalnej (ekonomicznej) państwa gdyż przez formułowanie warunków uzyskania ulgi państwo wywołuje określone reakcje podatników. Podatnicy znają z góry warunki po spełnieniu, których pojawia się możliwość zmniejszenia ciężarów podatkowych.


Ad. II. ULGI INDYWIDUALNE – do ulg tych należą:
a) ODROCZENIE TERMINU – ulga, która jest uporządkowana w art. 41 OP – jest to wyznaczenie przez organ podatkowy nowego terminu do dokonania czynności przewidzianej przez przepisy prawa podatkowego. Przesłankami wymienionymi w art. 48 są:
ü Ważnego interesu podatnika
ü Ważnego interesu publicznego
Mogą być odraczane wszystkie terminy przewidziane w przepisach prawa podatkowego z wyjątkiem terminu:
ü Przedawnienia
ü Zwrotu nadpłaty
ü Terminu do złożenia wniosku stwierdzenie nadpłaty
ü Termin do prawa zwrotu nadpłaty
ü Termin do żądania wystawienia rachunku
ü Termin możliwości wydania decyzji o odpowiedzialności osób trzecich (art. 118)
Odroczenie terminu odracza organ podatkowy w drodze decyzji administracyjnej.

b) ODROCZENIE TERMINU PŁATNOŚCI LUB ZALEGŁOŚCI PODATKOWEJ WRAZ Z ODSETKAMI OD ZALEGŁOŚCI – odroczenie terminu płatności kosztuje pobierana jest opłata prolongacyjna, która wynosi połowę stawek odsetek za zwłokę art. 67 a paragraf 1 punkt 1.

PTP – podzbiór terminów płatności
ZTP – zbiór terminów podatkowych






PTP – rządzi się innymi prawami niż pozostałe terminy

c) ROZŁOŻENIE NA RATY PODATKU LUB ZALEGŁOŚCI PODATKOWEJ WRAZ Z ODSETKAMI OD ZALEGŁOSCI – np. 1 000 zł. Rozłożyć na 4 raty każda po 250 zł. W następujących terminach: a rzeczywista płatność nastąpiła:
1. 01. Czerwiec 31. Maja
2. 01. Lipiec 03. Lipiec
3. 01. Sierpień 31. Lipiec
4. 01 Wrzesień 10. Wrzesień
Do poszczególnych rat, które są niezapłacone w terminie podatnik traci uprawnienia i jego płatność wraca do 30 kwietnia lub 1 maja.

d) UMORZENIE ZALEGŁOŚCI – art. 67 a paragraf 1 punkt 3 oraz art.. 67 b i 67 d. Umorzenie zaległości powoduje całkowite pozbawienie dochodu uprawnionego z tytułu podatku. Wprowadzając go organ podatkowy traci bezpośrednie wpływy. Jest to jeden ze sposobów wygaśnięcia zobowiązania podatkowego – sposób nieefektywny. Uprawnionym do wprowadzania umorzenia jest organ I instancji – Naczelnik Urzędu Skarbowego może umorzyć każde pieniądze w przypadku odwołania decyzji umorzenie może dokonać dyrektor Izby Skarbowej organ II instancji z wyjątkiem Samorządowego Kolegium Odwoławczego. Umorzenie zaległości podatkowej powoduje z mocy prawa automatycznie umorzenie odsetek za zwłokę w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa.
PODZIAŁ PODMIOTOWY, – kogo dotyczy: ze względu na podmiot.

Przesłanki umorzenia na wniosek:
1. Ważny interes podatnika
2. Ważny interes publiczny

Przesłanki umorzenia z urzędu:
1. Zakończony postępowaniem upadłościowym i likwidacyjnym lub egzekucyjnym nie zaspokojono zobowiązań podatkowych.
2. W wyniku prowadzonego postępowania egzekucyjnego nie uzyska się kwot przewyższających wydatki egzekucyjne.
3. Wysokość zaległości nie przekracza 5– krotnej wartości upomnienia stosowanego w postępowaniu egzekucyjnym.
4. Podatnik zmarł nie pozostawiając majątku albo pozostawił majątek, którego wartość nie przekracza 5 000 zł, nie ma spadkobierców, nie można orzec o odpowiedzialności osób trzecich.
Decyzje w sprawie umorzenia z urzędu pozostawia się w aktach sprawy.

e) ZWOLNIENIE PŁATNIKA Z OBOWIĄZKU POBRANIA PODATKU art. 22 paragraf 2 i art. 22 paragraf 2 a – 1. Może tego dokonać organ podatkowy w sytuacji, gdy zachodzi ważny interes podatnika a w szczególności zagrożenie jego egzystencji. 2. Gdy podatnik udowodni, że podatek zapłacony po zakończeniu okresu rozliczeniowego byłby niewspółmiernie wysoki w stosunku do podatku pobranego przez płatnika. Powstało ono, że ustawy podatkowe przewidują rozliczenie podatkowe po zakończeniu okresu rozliczeniowego.

f) ZANIECHANIE POBORU – na dzień dzisiejszy może być zastosowane w drodze ustawy dla grupy podatników prze Ministra Finansów. Przesłanka, kiedy musi powstać zobowiązanie finansowe, ale nie upłynął jeszcze termin płatności.

g) PRZEDŁUŻENIE TERMINU- Minister Finansów w drodze rozporządzenia, które dotyczy grupy podatników ( przynajmniej dwóch).

h) ZWYŻKI PODATKOWE – występują wówczas, gdy dany podmiot płaci wyższy podatek niż to wynika z powszechnie obowiązujących zasad. Stosuje je się rzadko. Mogą polegać na podwyższaniu postawy obliczenia podatku, podwyższenia stawek podatkowych, podwyższenie obliczonej kwoty zobowiązań
Przykład – sankcja za zaniechanie podatku należnego lub za zawyżenie podatku naliczonego wykazanego ze zwrotu.

PODMIOTY STOSUNKÓW PRAWNO – PODATKOWYCH:

I. PODATNIK - Podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, która na postawie ustaw podatkowych podlega obowiązkowi podatkowemu ( art. 7 paragraf 1 OP.) Jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej:
1. Grupa to spółki: cywilne, osobowe prawa handlowego działające na podstawie kodeksu spółek handlowych:
– Jawna
– Partnerska
– Komandytowa
– Komandytowo-akcyjna
2. Grupa jednostki sektora finansów publicznych:
- Jednostki budżetowe
- Zakłady budżetowe
- Gosp. Pomocnicze
- Niektóre fundusze celowe
3. Grupa – wspólnoty mieszkaniowe, wszelkiego rodzaju społeczne inicjatywy i komitety budowy wodociągu, .............., oświetlenia
– Rady rodziców,
– Koła gospodyń wiejskich
Spółki kapitałowe powoływane są do prowadzenia działalności gospodarczej są to bezpieczne i najbardziej rozpowszechnione, bardzo dynamicznie rozwijające się.

PODATNIKAMI PODATKU DOCHODOWEGO OD OSÓB PRAWNYCH mogą być:
* podatkowe grupy kapitałowe – są to dwie spółki kapitałowe,
* wyodrębnione jednostki organizacyjne dwie osoby prawne powiązane ze sobą (kościół – caritas)
ODPOWIEDZIALNOŚĆ PODATNIKA – podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatek. Jest to odpowiedzialność majątkowa o charakterze osobistym. Organ podatkowy może prowadzić postępowanie egzekucyjne w stosunku do wszystkich rzeczy będącymi własnością podatnika oraz praw majątkowych przysługujących podatnikowi przy zachowaniu ograniczeń przewidzianych w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
a) MAJĄTEK W WĘŻSZYM ZNACZENIU – mówi się o majątku mając na względzie ogół aktywów majątkowych przysługujących określonemu podmiotowi. Na aktywa te składają się jego majątkowe prawa podmiotowe ewentualnie także pewne chronione prawnie a korzystne sytuacje faktyczne np. posiadanie.
b) MAJĄTEK W SZERSZYM ZNACZENIU – używa się tego terminu dla określenia nie tylko aktywów, ale i pasywów danego podmiotu. Pasywami tymi są różnorodne ciążące na danym podmiocie obowiązki.
W przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność ta obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka. Skutki prawne ograniczenia, zniesienia lub wyłączenia ustawowej wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatnika przed dniem:
v Zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej
v Uprawomocnienia się orzeczenia sądu o zniesieniu wspólności majątkowej

II. PŁATNIK – to sosna fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, która na podstawie przepisów prawa podatkowego zobowiązana jest do obliczenia i pobierania od podatnika podatku i wpłacenia we właściwym terminie na rachunek organu podatkowego. Ma trzy obowiązki: 1. Obliczyć, 2. Pobrać, 3. Wpłacić.
Czynności płatnika związane z obliczeniem, pobraniem i wypłaceniem podatku do organu podatkowego są to czynności materialno – techniczne, które nie wszczynają postępowania podatkowego. Jeżeli płatnik obliczy, pobierze i wpłaci w sposób prawidłowy ze strony organu podatkowego nie będzie żadnej reakcji.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ PŁATNIKA – płatnik odpowiada całym swoim majątkiem za:
v Nie pobranie podatku.
v Pobranie podatku w wysokości niższej od należnej.
v Nie wpłacenia w terminie pobranych podatków.
ZASADA, jeżeli nie jest przestrzegana organ podatkowy musi wszcząć postępowanie, które kończy się wydaniem decyzji, w której to organ określa wysokość podatku, za jaką odpowiada płatnik. Doręczenie tej decyzji jest warunkiem koniecznym.
WYJĄTEK – od tej zasady, art. 3 a) o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W przepisie tym zapisano, jeżeli deklaracja składana przez płatnika zawiera pouczenie to może stanowić podstawę wystawienia z tytułu wykonawczego to nie ma obowiązku wydawania tej decyzji.
WYNAGRODZENIE – płatnik za terminowe wpłaty może otrzymać wynagrodzenie wynoszące 0,3% pobranego podatku. Konsekwencją przyznania płatnikom wynagrodzenia za terminowe wpłaty jest wprowadzenie w ordynacji podatkowej zasad odpowiedzialności płatników za pobranie wynagrodzenia nienależnego lub w wysokości wyższej od należnej (art. 28 paragraf 2 OP.)
OBOWIĄZEK PRZECHOWYWANIA DOKUMENTÓW ZWIĄZANYCH Z POBOREM:
- 5 lat i do okresu przedawnienia,
- Zasadą jest, że po upływie okresu przedawnienia należy zwrócić je podatnikowi chyba, że jest to niemożliwe wówczas należy je zniszczyć

III. INKASENT – to osoba fizyczna, osoba prawna, lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, zobowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do pobrania podatku od podatnika i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu na rachunek. INKASENT – to instytucja rzadko stosowana ograniczona do pobrania podatku lokalnego (musi to być poparte ustawą – wynagrodzenie wynosi 0,1% pobranej kwoty podatku)

IV. NASTĘPCY PRAWNI
1. Osoba powstała w wyniku przekształcenia innej osoby prawnej
2. Osoba powstała w wyniku połączenia się osób prawnych
3. Spółka nie mająca osobowości prawnej powstała w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą (przedsiębiorcy) inne spółki nie mające osobowości prawnej lub spółki kapitałowe.
4. Spółki kapitałowe powstałe w wyniku przekształcenia spółki nie mającej osobowości prawnej.
Powstanie tych grup następuje z mocy prawa.
Zobowiązania
5. Spadkobiercy – od ich zachowania po otwarciu spadku zależy, co dalej nastąpi.

V. OSOBY TRZECIE to:
1. Rozwiedziony małżonek podatnika.
2. Członek rodziny podatnika.
3. Nabywca przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części albo środków trwałych.
4. Dzierżawca nieruchomości.
5. Użytkownik nieruchomości.
6. Wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowo – akcyjnej nie będący akcjonariuszem.
7. Członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej.
8. Członek organu zarządzającego innej osoby prawnej.
9. Osoba powiązana z podatnikiem.
10. Osoba prawna powstała w wyniku podziału.
11. Gwarant i poręczyciel.

ZASADA – jest to zasada o charakterze solidarnym – wyegzekwowania z jednego dłużnika zwalnia drugiego.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ OSOBY TRZECIEJ – głównym przedmiotem odpowiedzialności osoby trzeciej są zaległości podatkowe, oprócz nich osoba trzecia może odpowiadać za:
v Za odsetki za zwłokę
v Koszty postępowania egzekucyjnego
v Należności podatkowe wykonującego funkcję płatnika
v Zaliczki podatkowe nie zwrócone podatku naliczonego VAT.
Odpowiedzialność ta jest dopuszczalna, kiedy jest wydana i doręczona stosowna decyzja organu podatkowego. o odpowiedzialności osoby trzeciej organ podatkowy orzeka w drodze decyzji. Należności wynikające z tej decyzji mogą być egzekwowane dopiero w sytuacji, gdy egzekucja z majątku podatnika stała się bezskuteczną. Każda kategoria z osób trzecich ma odrębnie określony zakres odpowiedzialności jak i warunki tej odpowiedzialności. Warunek wyłączający – oznacza, że można się od tej decyzji uwolnić.

ADMINISTRACJA PODATKOWA

1. MODEL OPARTY O KRYTERIUM RODZAJU PODATKÓW – to najstarszy model. W skrajnym wydaniu każdy podatek był pobierany przez inny organ. Podstawowa zaleta – ścisła specjalizacja podmiotowa, wada – dublowanie struktur organizacyjnych odpowiedzialnych za poszczególne podatki i ich działań.
2. MODEL OPARTY NA KRYTERIUM FUNKCJI (np. pobór podatku, ewidencja podatku, kontrola podatkowa, egzekwowanie należności). Zaleta – specjalizacja funkcjonalna wada – trudności zharmonizowania działań podejmowanych przez poszczególne funkcjonalne zorganizowane i wyspecjalizowane struktury wobec konkretnego podatnika a także traktowanie w identyczny lub zbliżony sposób podmiotów o bardzo zróżnicowanej charakterystyce gospodarczej.
3. MODEL OPARTY O KRYTERIUM RODZAJU PODATNIKA – jest oparty na założeniu, że poszczególne kategorie podatników mają różną charakterystykę gospodarczą (siłę ekonomiczną) oraz społeczną i wymagają odrębnego traktowania przez administrację podatkową, co wymaga odpowiedniego ukształtowania struktur aparatu. Zaleta – ścisła specjalizacja, wada – nierówność w traktowaniu poszczególnych kategorii podatników.

STRATEGIA DZIAŁANIA WSPÓŁCZESNYCH ORGANÓW PODATKOWYCH
a) Skłanianie podatnika do dobrowolnego wykonania obowiązków.
b) Kompleksowa obsługa podatnika w jednym miejscu.
c) Świadczenie pomocy edukacyjnej wobec podatnika.
d) Poprawa wizerunku administracji.
e) Automatyzacja procesów przetwarzania danych dążenie do uproszczenia systemu podatkowego.
f) Fachowość kadr i ich doskonalenie.

ORGANY SKARBOWE DZIELĄ SIĘ NA:
1) Organy podatkowe
a. Państwowe organy podatkowe
b. Samorządowe organy podatkowe
2) Organy kontroli skarbowej

OD 1 WRZEŚNIA 2004 ROKU ORGANAMI PODATKOWYMI SĄ:
a) Naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celnego, wójt, burmistrz lub prezydent miasta, starosta powiatu, marszałek województwa – jako organy pierwszej instancji.
b) Dyrektor izby skarbowej, dyrektor izby celnej jako:
v Organ odwoławczy – odpowiednio od decyzji naczelnika U. S lub naczelnika U. C
v Jako organ I instancji – na podstawie odrębnych przepisów
v Organ odwoławczy – od decyzji wydanej w I instancji przez dyrektora Izby Skarbowej lub dyrektora Izby Celnej
c) Samorządowe kolegium odwoławcze – jako organ odwoławczy od decyzji wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, starosty lub marszałka województwa.

Żeby mówić o organach należy pamiętać o ich WŁAŚCIWOŚCIACH:
a. MIEJSCOWA – to odpowiedź na dwa pytania:
1. Na jakim terytorium dany organ podatkowy może aktywnie działać?
2. Jakie podmioty w zależności od miejsca swego zamieszkania lub siedziby albo miejsca wykonywania działalności mogą wpłacać podatki do danego organu podatkowego?
b. RZECZOWA – to kompetencja organu do rozstrzygania spraw określonego rodzaju jest ustalana stosownie do przepisów określających zakres działalności organów podatkowych
c. INSTANCYJNA – to kompetencja organu do załatwienia sprawy w danej instancji.

PAŃSTWOWE:
Naczelnik Urzędu Celnego I instancja
Naczelnik Urzędu skarbowego I instancja


Dyrektor Izby Skarbowej II instancja
Dyrektor Izby Celnej II instancja



SAMORZĄDOWE:
Wójt I instancja
Burmistrz I instancja
Prezydent miasta I instancja
Wspólnym organem jest samorządowe kolegium odwoławcze II instancja wyjątek I
Starosta I instancja

Marszałek województwa I instancja

MINISTER FINANSÓW – (tylko kontroluje) jest organem podatkowym tylko w niektórych sytuacjach:
1) Organem I instancji w sprawach:
Ř Stwierdzenia nieważności decyzji
Ř Wznowienia postępowania
Ř Zmiany lub uchylenia decyzji lub
Ř Stwierdzenia jej wygaśnięcia – z urzędu
2) Jako organ odwoławczy od decyzji w sprawach jak wyżej (patrz punkt 1)
3) Organ właściwy w sprawach porozumień dotyczących cen transakcyjnych.
4) Organ właściwy w interpretacjach
5) Organ właściwy do otrzymywania informacji z inst. Finansowych
Naczelny Urząd Skarbowy – 1 000 PIT za 2007 rok
Odwołanie (podatnika)
Dyrektor Izby Skarbowej – decyzja (utrzymał w mocy decyzję naczelnika) 23 381 punkt 1 – jest ona ostateczna (zostało wszczęte postępowanie podatkowe).

KOMPETENCJE NACZELNIKÓW URZĘDU SKARBOWEGO

Właściwość rzeczowa Naczelników Urzędów Skarbowych
1. Ustalanie lub określanie i pobór podatków oraz niepodatkowych należności budżetowych jak również innych należności innych przepisów.
2. Rejestrowanie podatków oraz podejmowanie deklaracji podatków
3. Wykonywanie kontroli podatkowej
4. Podział i przekazywanie na zasadach określonych w odrębnych przepisach dochodów budżetowych między budżetem państwa i budżetem gminy
5. Prowadzenie dochodzeń w sprawach karnych skarbowych
6. Orzecznictwo i rozstrzyganie w pierwszej instancji w sprawach karnych skarbowych
7. Wykonywanie egzekucji administracyjnej należności pieniężnej a także represji kar majątkowych ( represja kar majątkowych realizacja orzecznictwa sądowego np. przepadek rzeczy skradzionej, zniszczenie wyrobów alkoholowych czy tytoniowych) w zakresie określonych przepisach kodeksu karnego wykonawczego oraz w przepisach kodeksu karnego skarbowego
8. Wykonywanie innych zadań określonych w odrębnych przepisach

Od 1 września 2004 utworzono 20 wyspecjalizowanych US. Rozwiązanie przyjęte w nowelizacji wzorowane jest przede wszystkim na systemie brytyjskim wprowadzonym w 1997 roku.

Urzędy wyspecjalizowane mają
1. Grupy kapitałowe 9
2. Banki 793
3. zakłady ubezpieczeniowe 89
4. Jednostki działające na podstawie przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszy powierniczych oraz przepisów o funduszach powierniczych 212
5. Fundusze emerytalne 44
6. Przedsiębiorstwa zagraniczne
7. Osoby prawne lub jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej:
a) Osoby, które osiągnęły w ostatnim roku podatkowym przychód ze sprzedaży towarów i usług, co najmniej o równowartości 5 mln euro 9845
b) Podmioty kapitału zagranicznego 940
8. Inne 36397 Razem 48329

II instancje:
1. 16 Dyrektorów Izb Skarbowych
2. 16 Dyrektorów Izb Celnych

Ad 1. Kompetencje – właściwość rzeczowa Dyrektorów Izb Skarbowych
a) Nadzór na Naczelnikiem US ( skargi na naczelnika, kontrola oraz instruktaż i szkolenie)
b) Rozstrzyganie w II instancji w sprawach należących w pierwszej instancji do naczelników urzędów skarbowych ( naczelnik US wyda akt adm., czyli decyzję, od której przysługuje jakikolwiek środek zaskarżenia właściwym organem jest DIS
c) Rozstrzyganie odwołań od decyzji Dyrektorów Urzędów Kontroli Skarbowej
d) Ustalanie i udzielanie oraz analizowanie prawidłowości wykorzystania dotacji przedmiotowych dla przedsiębiorstw w zakresie określonym przez Ministra Finansów ( dotacje np. do barów mlecznych)

Ad 2. Tak samo, co a Ad 1., tylko bez podpunktu d.

SYSTEM ORGANÓW KONTROLI SKARBOWEJ

Ustawa z dnia 28 września 1991 roku o kontroli skarbowej
1. 16 Dyrektorów Urzędów Kontroli Skarbowej
2. Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej
3. Minister Finansów

v Kontrola rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i wpłacania podatków stanowiących dochód budżetu państwa.
v Ujawnianie i kontrola niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej a także dochodów nie znajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów.
v Kontrola źródeł pochodzenia majątku w przypadku nie zgłoszenia do opodatkowania działalności gospodarczej a także dochodów nie znajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów.
v Kontrola celowości i zgodności z prawem gospodarowania środkami publicznymi oraz środkami pochodzącymi z UE i międzynarodowych instytucji finansowych podlegającymi zwrotowi.
v Kontrola zgodności z prawem przewozu towarów dopuszczalnych do obrotu na polskim obszarze celnym lub mających inne przeznaczenie celne oraz wywozu towarów za granicę a także kontrola i ujawnianie nielegalnie wprowadzonych na polski obszar celny.
v Badanie przestrzegania przez rezydentów i nierezydentów ograniczeń i obowiązków określonych w przepisach prawa dewizowego oraz warunków udzielonych na ich podstawie, zezwoleń dewizowych i zezwoleń na prowadzenie działalności kantorowej.
v Kontrola resortowa jednostek organizacyjnych administracji celnej, podatkowej, oraz kontroli skarbowej podległych ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych w tym urzędu obsługującego tego ministra.

Zasadą jest, że postępowanie kontrolne kończy się dokumentem, czyli wynikiem z kontroli.
1) Organ dokonuje kontroli, gdy nie bada podatku
2) Bada w trakcie kontroli podatki, które są przychodem, JST – zawsze to będzie wynik z kontroli
3) Przedmiotem kontroli są podatki, które stanowią – przynoszą dochód budżetu państwa, ale w trakcie nie stwierdzono nieprawidłowości.
4) Przedmiotem kontroli są podatki, które stanowią dochód budżetu państwa stwierdzono nieprawidłowości, ale uprzednio była wydana decyzja organu administracyjnego
5) Przedmiotem kontroli są podatki, które stanowią dochód budżetu państwa stwierdzono nieprawidłowości, nie było decyzji organu podatkowego jest decyzja organu kontroli skarbowej.

ORGANY SAMORZĄDOWE – LOKALNE – PODATKOWE PIERWSZEJ INSTANCJI: Właściwość rzeczowa Wójta, Burmistrza, Prezydenta miasta:
1. Ustalanie lub określanie i pobór podatków oraz niepodatkowych należności budżetu jak również innych należności na podstawie odrębnych przepisów, które dochodami gminy
2. Wykonywanie kontroli podatkowej
Właściwość rzeczowa starosty, marszałka województwa – na dzień dzisiejszy organy te nie pobierają żadnych podatków w związku z tym nie są czynnymi organami podatkowymi są potencjalnymi organami podatkowymi.

SAMORZĄDOWE KOLEGIUM ODWOŁAWCZE DRUGIEJ INSTANCJI (49) siedziby w dawnych województwach.
Zakres miejscowy działalności przypisana do powiatu.
Zakres rzeczowy art. 1 ustawy z dnia 12 października 1994 r. O samorządowych kolegiach odwoławczych. Samorządowe kolegia odwoławcze zwane dalej kolegiami:
1) Są organami wyższego stopnia w rozumieniu przepisów k. p. a. i Ordynacji Podatkowej w indywidualnych sprawach z zakresu adm. pub należących do właściwości JST, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
2) Na zasadach określonych w odrębnych ustawach kolegia orzekają w innych sprawach niż wymienione w ustępie 1.

Orzeka w zespołach trzy – osobowych jeden etatowy członek kolegium i dwóch pozaetatowych
ETATOWY CZŁONEK KOLEGIUM ODWOŁAWCZEGO. Osoba, która ma polskie obywatelstwo i korzysta w pełni z praw publicznych, ukończyła studia magisterskie, prawo lub administrację, wykazuje się wysokim poziomem wiedzy prawniczej w zakresie adm. pub oraz ma doświadczenie zawodowe, nie była karana prawomocnym orzeczonym wyrokiem za przestępstwo popełnione z winy umyślnej.
POZAETATOWI CZŁONKOWIE KOLEGIUM ODWOŁAWCZEGO. Osoba, która ma polskie obywatelstwo i korzysta w pełni z praw publicznych, ukończyła studia magisterskie, (wystarczy, że ukończy studia wyższe nie musi to być prawo ani adm.) wykazuje się wysokim poziomem wiedzy prawniczej w zakresie adm. pub oraz ma doświadczenie zawodowe, nie była karana prawomocnym orzeczonym wyrokiem za przestępstwo popełnione z winy umyślnej.
Członkowie orzekają na podstawie przepisów prawa nie mają prawa wstrzymania się od głosowania, muszą się opowiedzieć za lub przeciw.

POWSTAWANIE ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH – jest kluczowym zagadnieniem prawa podatkowego ze względu na konsekwencje prawne i ekonomiczne dla podatnika. Ordynacja Podatkowa przewiduje dwa sposoby:
1. Z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego ustalającej wysokość tego zobowiązania. Decyzje ustalające powodują powstanie zobowiązań podatkowych, mają one charakter konstytutywny, tworzą nowy stosunek prawny, wywołują skutek prawny dopiero w chwili ich doręczenia ex nunc od momentu doręczenia takiej decyzji biegną skutki prawne z tym związane:
a) Rozpoczyna się 14 – dniowy bieg płatności podatku
I. 15.03 – 14 dni. Jeśli zostanie doręczona decyzja 7 to ostateczny terminem płatności jest 21
II. 15.05
III. 15.09 do 12.11 te trzy pierwsze raty mają być zapłacone do tego terminu gdy decyzja jest doręczona 28.10 gdyby decyzja została doręczona 28.11 obowiązuje 14 dni i po tych 14 dniach termin zapłaty jest ostateczny
IV. 15.11 Ostateczny termin

b) Organ podatkowy może dokonać zabezpieczenia
c) Rozpoczyna się bieg terminu o wniesienie odwołania od decyzji
d) Rozpoczyna się 5 – letni termin przedawnienia zobowiązania podatkowego

2. Z dnie zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania. Decyzje określające (określa-potwierdza), czyli deklaratoryjne to decyzje, które stwierdzają jedynie fakt powstania zobowiązania podatkowego w określonej kwocie. Decyzje te nie zmieniają ani terminu, ani warunków płatności wynikających z przepisów dotyczących danego podatku.
v Podatnik mimo ciągnącego na nim obowiązku nie zapłacił w całości lub części
v Nie złożył deklaracji mimo ciążącego na nim obowiązku
v Wysokość zobowiązania jest inna niż wykazana w deklaracji
v Podatnik obowiązany był do zapłaty podatku bez złożenia deklaracji a obowiązku tego nie wykonał w całości lub części
v Podatnik obowiązany był do zapłaty zaliczki na podatek bez złożenia deklaracji a obowiązku tego nie wykonał w całości lub części
v Podatnik obowiązany był do zapłaty raty podatku bez złożenia deklaracji a obowiązku tego nie wykona w całości lub części.
Który ze sposobów ma zastosowanie? Decyduje o tym ustawa podatkowa regulująca konkretny podatek – nie jest to decyzja adm. w żadnym wypadku.

ZAOKRĄGLANIE NALEŻNOŚCI art. 63 OP zawiera od 1 września 2005 pełną regulację w zakresie zaokrąglania:
1) Podstawy opodatkowania
2) Kwoty podatku
3) Odsetki
4) Opłaty prolongacyjne
5) Oprocentowanie opłat
6) Wynagrodzenie płatników i inkasentów

Zaokrągla się do pełnych złotych z wyjątkiem opłaty skarbowej i opłat lokalnych. Zaokrąglanie należności dokonuje się w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 groszy pomija się a końcówki kwot 50 i więcej groszy podwyższa się do pełnych złotych np. kwota podatku 100,01 – 100 100,49 – 100 100,50 – 101 100,99 – 101
Zaległość podatku zgodnie z art. 51 paragraf 1 i 2 OP zaległością podatkową jest niezapłacony w terminie płatności:
v Podatek
v Zaliczka podatku
v Zaliczka określona w drodze szacowania
v Rata podatku
Oprócz tego na równi z należnością podatkową wymienione w art. 52 paragraf 1. przepis ten wprowadził rozwiązanie w zakresie uznawania za zaległość podatkową należności, które
v Podatnik lub płatnik (inkasent) niesłusznie wykazali w deklaracjach i otrzymali ich zwrot do organu podatkowego
v Sami nieprawidłowo naliczyli należność im przysługującą oraz

Dotyczy to:
a) NADPŁATY, jeżeli
Ř W zeznaniu rocznym dla podatników podatku dochodowego od osób fizycznych
Ř W zeznaniu dla podatników podatku dochodowego od osób prawnych
Ř W deklaracjach podatku akcyzowego dla podatników podatku akcyzowego
Z