Medaliony - Zofia Nałkowska

Jak powstały "Medaliony" ?

Zofia Nałkowska napisała ten utwór w oparciu o badania i obserwacje, poczynione podczas prac Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich.
Pisarka była członkiem tej komisji i wszystko, co zawarła w swojej prozie, jest faktem. "Medaliony" stanowią cykl opowiadań, zestawionych na zasadzie podobieństwa tematu i identycznej formy.
Zauważmy, że autorka nie poddaje materiału specjalnej obróbce literackiej. Jest to zabieg celowy.
Suchy fakt – bez komentarza i bez interpretacji – wystarczy i uderza najmocniej.

Dlaczego taki tytuł ?

Tytuł pochodzi od medalionów nagrobkowych, zamieszczanych na grobach portretów ludzi zmarłych.
Autorka prezentuje w swoich krótkich opowiadaniach – relacjach literackie portrety ludzi, którzy przeżyli gehennę hitleryzmu – ich wypowiedzi, zeznania, zwierzenia.

Co oznacza motto utworu ?

Motto "Medalionów" brzmi: "Ludzie ludziom zgotowali ten los".
Wyczuwamy gorycz – refleksję i pytanie: jak to się mogło stać ?
Jak człowiek mógł tak skrzywdzić i upokorzyć drugiego człowieka ?
Motto Nałkowskiej to bezmiar przerażenia, że przedstawione obrazy są dziełem człowieka, że ludzie stworzyli faszyzm, hitleryzm, piece i miejsca kaźni, że są autorami tak strasznej rzeczywistości.

Gatunek literacki:

"Medaliony" Nałkowskiej określa się często mianem prozy wojennej, małych form prozatorskich itp. Jakim są gatunkiem ?
Są to opowiadania – lecz nie tylko.
Opowiadania te bliskie są reportażowi, sprawozdaniom z procesu sądowego, często przybierają formę zeznania świadków.
Zawierają prawdę – mają wymowę dokumentu, więc bliskie są literaturze faktu.

Styl opowiadań jest zwięzły, surowy, pozbawiony komentarzy.
Bohaterowie – to zwykli, szarzy ludzie, mówią własnym językiem i prezentują tylko własny, prywatny wycinek wojennej rzeczywistości, w dodatku widziany tylko z własnej perspektywy.
Narracja – tworzą ją strzępy relacji i ułamki zdarzeń, zawsze prezentowane z punktu widzenia osób mówiących. Komentarz autorki jest ograniczony do minimum.
Lecz wyczuwamy jej postawę – absolutnego protestu wobec zbrodni ludobójstwa.

"Medaliony" – poprzez prostotę języka, zwykłość bohaterów, bezpośredniość relacji oraz brak moralizowania – uderzają swoim autentyzmem. Utwór wystawia świadectwo prawdzie o zbrodni, kacie i ofierze – ukazuje tym samym tragedię ludzi w czasie II wojny światowej.