Wychowanie estetyczne

Wychowanie estetyczne ma na celu przygotowanie człowieka do odbioru wartości piękna. Piękno należy do podstawowych wartości i do najstarszych pojęć w kulturze staro europejskiej.
Starożytni grecy odnosili piękno do postaci człowieka, do myśli i twierdzili, że piękne mogą być oblicza. Z czasem piękna zaczęto używać tylko do rzeczy materialnych. Wdrażamy wartość piękna poprzez wychowanie przez sztukę.

Badania nad twórczością były prowadzone przede wszystkim w XX wieku. Badano związki, które występują pomiędzy twórczością a rozwojem człowiek. Problemem tym zajmowali się wszyscy przedstawiciele nauk humanistycznych.
Ukształtowały się 3 różne sposoby rozumienia sztuki:
1) jako umiejętność,
2) jako czynność,
3) jako wytwór tej czynności,

w pierwszym rozumieniu – sztuka jako umiejętność – sztuka będzie obejmować to wszystko, co powoduje, że człowiek zdolny jest do tworzenia tego, co budzi ogólny zachwyt. Sztuka będzie utożsamiana z predyspozycjami człowieka do tworzenia czegoś co budzi podziw. W tym rozumieniu sztuka będzie odnosiła się do umiejętności estetycznych, ale nie tylko, bo również sportowych akrobatycznych i cyrkowych.

W drugim rozumieniu – sztuka jako czynność – przez sztukę będziemy rozumieć czynność prowadzącą do powstania dzieła. W tym rozumieniu termin sztuka pokrywa się z terminem działalność artystyczna.

W trzecim rozumieniu – sztuka jako wytwór czynności – mamy na myśli całokształt wytworów działalności artystycznej.

Ukształtowały się różne koncepcje wychowania estetycznego . W wieku XVIII, IX ukształtowała się taka koncepcja tego wychowania zgodnie z którą wychowaniem estetycznym należy objąć tylko te jednostki, które wykazują pewne talenty, predyspozycje do tworzenia dzieł sztuki.
Następna koncepcja zmieniła się i wychowaniem tym zaczęto obejmować wszystkich wychowanków bez względu na indywidualne tematy. Słusznie, ponieważ wychowanie estetyczne w tej koncepcji nie ma prowadzić tylko do tworzenia dzieł sztuk, ale również do kształtowania umiejętności czysto technicznych, do ogólnego kształtowania wrażliwości człowieka jak i również do rozwijania zdolności interpretacji dzieł sztuki. Taka koncepcja jest zgodna z ideami nowego wychowani.
Nowe wychowanie traktuje sztukę jako źródło wartości wychowawczej, a kontakt ze sztuką stanowi pewne narzędzie kształtowania osobowości dziecka.

Funkcje sztuki:
Przez funkcje sztuki rozumiemy pewne korzyści jakie przynosi człowiekowi kontakt ze sztuką, czyli co człowiek zyskuje poprzez kontakt ze sztuką:
1. funkcja poznawcza – człowiek nabywa wiedzy; czyli sztuka jako źródło wiedzy o człowieku tzn. o stylu życia ludzi w innych epokach historycznych o panujących modach, o aktualnych wtedy problemach, sztuka jest źródłem wiedzy o kulturze o naturze,
2. funkcja ludyczna – związana z rekreacja i wypoczynkiem – kontakt ze sztuka jest sposobem organizacji czasu wolnego np. człowiek idzie do kina, teatru przez co wypoczywa,
3. funkcja kompensacyjna – kontakt ze sztuką kompensuje pewne braki lub „karmi wyobraźnię” – człowiek oglądając np. sztukę teatralną utożsamia się z niektórymi bohaterami kompensując sobie pewne braki,
4. funkcja katarystyczna – od pojęcia „katarys” – oczyszczenie. Założeniem jest to, że człowiek obcując ze sztuką uwalnia się od negatywnych stanów emocjonalnych, rozładowuje się, uspokaja wewnętrznie, wyładowuje zewnętrznie. Funkcja ta nie została potwierdzona naukowo w scenach nafaszerowanych przemocą – przemoc rodzi przemoc, agresja wzrasta,
5. funkcja społeczna- widoczna w 3 aspektach
· kontakt ze sztuką umożliwia zachowanie tożsamości kulturowej narodu, tzn. łączy człowieka z narodem,
· ta funkcja przejawia się w zbiorowym tworzeniu dzieł sztuki,
· sztuka ingeruje naród wokół wartości,
6. funkcja moralna – osoby, które zajmują się tą funkcją sztuki badają relacje jakie zachodzą pomiędzy sztuką, moralnością, a wychowaniem. Ścierały się tu 2 stanowiska:
· zapoczątkowane przez Platona, który mówił, że kształtując moralność człowieka należy prezentować mu poprzez sztukę tylko wzniosłe czyny i wszystko to, co jest godne naśladowania,
· wywodzące się od Arystotelesa. Zakładające, że poprzez sztukę należy pokazywać złożoność, egzystencję człowieka, złożoność charakterów i losów człowieka.
Współczesna koncepcja wychowania estetycznego łączy 1-sze i 2-gie stanowisko.
Funkcja moralna występuje w 2 znaczeniach:
1sze – musza do przyjęcia wartości prezentowanych w dziele,
2gie – kształtuje wrażliwość moralną,

Wychowanie przez sztukę w szkole realizowane jest w stopniu niewystarczającym. Jest bardzo mało czasu na te zajęcia. Te lekcje prowadzone są w sposób budzący kontrowersje, ponieważ polegają głównie na śpiewaniu i rysowaniu, brakuje kształtowania wrażliwości i zdolności interpretacyjnej.
Aby te cele były osiągnięte powinny zwiększyć się liczby wyjść do kina, filharmonii, na wystawy artystyczne, jest ich za mało (brak funduszy i zorganizowania).
W polskich szkołach brakuje specjalistów, lekcje wychowania muzycznego czy plastycznego prowadzą nauczyciele nie przygotowani do tych zajęć. Lekcje wychowania muzycznego powinien prowadzić absolwent szkoły muzycznej, a plastyki – absolwent szkoły plastycznej. Niestety brakuje pieniędzy na tworzenie etatów dla takich nauczycieli . trzecia grupa przyczyn to brak funduszy na odpowiednie wyposażenie szkoły w sprzęt muzyczny, fary itp.

Działy teorii wychowania estetycznego:
Istnieją takie działy teorii wychowania jak:
- teoria wychowania plastycznego,
- teoria wychowania muzycznego,
- teoria wychowania literackiego,
- teoria wychowania filmowego,
- teoria wychowania teatralnego,

Wśród form wychowania estetycznego wymieniamy:
· plastykę,
· muzykę,
· literaturę,
· film,
teatr,