Rachunkowość finansowa.

1. Zasoby finansowe i źródła ich finansowania


Rachunkowość jest to system ewidencji gospodarczej, odzwierciedlający w formie pieniężnej zjawiska i procesy gospodarcze, zachodzące w danej jednostce; pozwalające na przedstawienie jej sytuacji majątkowo – finansowej i wyniku finansowego.

Rachunkowość jednostki obejmuje :
1. Przyjęte zasady (polityka) rachunkowości.
2. Prowadzenie na podstawie dowodów księgowych – ksiąg rachunkowych, ujmujących zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym.
3. Okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczowego stanu aktywów i pasywów.
4. Wycena aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego.
5. Sporządzanie sprawozdań finansowych.
6. Gromadzenie i przechowywanie dokumentów księgowych oraz pozostałej przewidzianej ustawą dokumentacji.
7. Poddanie badaniom i ogłoszenie sprawozdań finansowych w przypadkach, gdy jednostka jest do tego zobowiązana.

® Środki trwałe muszą przekraczać wartość 3,5 tys.


Ustawa za dn.29.09.1994 r. Obowiązuje od 01.01.1995 jest opublikowana w Dz. Ust. Nr 121 poz. 591 z późniejszymi zmianami. Nowelizacja była 09.11.19.2000 r. I jest opublikowana w Dz. Ust. 113 poz. 1186 (dostosowanie polskiego prawa bilansowego do rozwiązań obowiązujących w krajach UE do Międzynarodowych Standardów Rachunkowości)
Operacje gospodarcze – to zdarzenia które dają się wyrazić wartościowo i powodują zmiany w stanie posiadanych zasobów i źródeł ich finansowania.
Przykłady operacji gospodarczych:
- zakup materiałów od dostawcy
- spłata kredytu bankowego
- podjęcie gotówki z banku do kasy
- sprzedaż wyrobów, usług i towarów
Cechy operacji gospodarczych:
- wyrażana jest wartościowo, mierzona w jednostkach naturalnych
- wchodzi w zakres działalności określonego podmiotu ( akt kupna sprzedaży – u jednego kontrahenta kupującego-wzrost zapasów i powstanie zobowiązania u drugiego zmniejszenie zapasów i powstanie należności)
- w danym podmiocie musi być rozpatrywane z dwóch punktów widzenia gdyż powoduje dwie równoczesne i równe do wartości zmiany ( w majątku i w stanie finansów)
Klasyfikacje operacji gospodarczych:
- wg faz procesu gospodarczego ( operacje, zaopatrzenia, produkcji, sprzedaży)
- wg zasięgu
· zewnętrzne- dot. innych jednostek (sprzedaż wyrobów, spłata kredytu)
· wewnętrzne –dot. tego samego produktu (wydanie materiałów do produkcji)
- wg sposobu powstania (jednorazowy zakup środka trwałego)
- wg możliwości wpływania na ich wystąpienie
Typy operacji gospodarczych:
- zakup środka trwałego i uregulowanie należności po otrzymaniu faktury w 14 dniach
Aktywa – zwiększenie środków trwałych
Pasywa – zwiększenie zobowiązań
Operacja aktywno – pasywna zwiększa się suma bilansowa.
- przekazanie z rachunku bankowego dostawcy T kwoty za otrzymane środki trwałe.
Aktywa- zmniejszenie kwoty na rachunku bankowym
Pasywa – zmniejszenie zobowiązań
Suma bilansowa również się zmniejsza
Aktywno – pasywna operacja.
- pobranie kwoty z rachunku bankowego, zasilenie nią kasy
Aktywa – zmniejszenie na rachunku bankowym i zwiększenie kasy
Pasywa- nic
Operacja aktywno – aktywna
Aktywa bez zmian
Pasywa bez zmian
Suma bilansowa bez zmian
- Przekazanie części zysku na fundusz przedsiębiorstwa
Aktywa – nic
Pasywa – zwiększenie funduszu
Operacja pasywno –pasywna
Aktywa , pasywa i suma bilansowa bez zmian.
Dokumentacja operacji gospodarczych
Dowód księgowy np. faktura, rachunek :
- określenie rodzaju dowodu, jego numer identyfikacyjny
- określenie stron (sprzedający-kupujący)
- opis operacji
- data dokonania operacji (data zakupu, data sporządzenia)
- podpisy wystawcy dowodu oraz odbiorcy
- stwierdzenie zakwalifikowania dowodu do ujęcia w księgach rachunkowych (dekretacja)- podpis osoby np. głównego księgowego
Dowody księgowe powinny być:
- rzetelne – zgodne z rzeczywistym przebiegiem operacji gospodarczych
- kompletne i wypisane zgodnie z wymaganiami dowodu księgowego
- wolne od błędów rachunkowych
Zapisy w księgach mogą być dokonywane na podstawie :
- dowodów źródłowych :
· zewnętrznych –od kontrahentów
· wewnętrznych – własne przekazania
- dowodów zbiorczych
- dowodów korygujących (poprawione poprzednie zapisy)
- zastępczych –wystawionych do czasu otrzymania zewnętrznego obcego dowodu źródłowego
- rozliczeniowych- ujmujących już dokonane zapisy wg nowych kryteriów klasyfikacji
Każdy dowód przed dokonaniem zapisu operacji powinien być poddany kontroli :
- merytorycznej- zgodnej z rzeczywistością
- formalnej –kompletność wszystkich danych
- rachunkowej – nie zawiera błędów rachunkowych
Konto – podstawowe urządzenie ewidencji księgowej służące do rejestracji jednorodnych operacji gospodarczych
Elementy konta:
Konto testowe -
Saldo konta jest to różnica między obrotami konta, przyjmuje ono nazwę większego obrotu.
Przy kontach aktywnych saldo jest depozytowe a przy pasywnych kredytowe.
Jeżeli różnica jest równa 0 to saldo jest równe 0
Stan końcowy jest po przeciwnej stronie stanu początkowego.
Zasada podwójnego zapisu polega na tym że każda operacja zarejestrowana jest:
- na dwóch odpowiednich kontach (może być na więcej kontach)
- po ich przeciwnych stronach
- w tej samej kwocie zgodnie z dowodem na podstawie którego jest księgowana.

Aktywa trwałe
Ewidencja składników akt trwałych prowadzona jest na kontach zespołu „O”. Aktywa trwałe które obejmują konta o symbolice dwu cyfrowej:
01-rzeczowe aktywa trwałe
02-wartości niematerialne i prawne
03-długoterminowe aktywa finansowe
07-umożenie środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych
08-środki trwałe w drodze
Przy symbolice trzy cyfrowej:
010- środki trwałe
020- wartości niematerialne i prawne
071- umorzenie środków trwałych
078- umorzenie wartości niematerialnych i prawnych
080- środki trwałe w budowie
Klasyfikacje środków trwałych (kśt) będąca usystematyzowanym zbiorem obiektu majątku trwałego , służącym min. do celów ewidencyjnych, ustalanie odpisów stawek amortyzacyjnych oraz badań statystycznych wyodrębnia na pierwszym szczeblu podziału 10 grup środków trwałych ( rozporz. RM z dn. 30-12-1999 w sprawie klasyfikacji środków trwałych DZ.U. Nr 112 poz. 1317):
0 – grunty
1 – budynki i lokale
2 – obiekty inżynierii lądowej i wodnej
3 – kotły i maszyny energetyczne
4 – maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania
5 – specjalistyczne maszyny, urządzenia i aparaty
6 – urządzenia techniczne
7 – środki transportu
8 – urządzenia, przyrządy, rozrachunki i wyposażenie
9 – inwentarz żywy
Urządzeniami ewidencji szczegółowej własnych środków trwałych są zazwyczaj:
- księgi inwentarzowe – wykaz poszczególnych obiektów inwentarza środków trwałych wpisywanych do księgi w porządku chronologicznym obejmują :
· numer inwentarzowy obiektu
· wartość początkową
· data i źródło nabycia
· data wprowadzenia do użytkowania i numer dowodu
· data postawienia w stan likwidacji sprzedaży lub darowania
- szczegółowe indywidualne karty obiektów inwentarza. Szczegółowe karty środków trwałych zakłada się odrębnie dla każdego obiektu inwentarzowego i zawiera się w nich wszelkie informacje dot. danego środka trwałego (wartość początkową, opis techniczny, datę przyjęcia do użytkowania i okres eksploatacji)
tabele amortyzacyjne – służą do ustalenia łącznej kwoty amortyzacji środków trwałych za poszczególne okresy. Tabele zakłada się na początku roku obrotowego. W ciągu roku ujmuje się w nich wszelkie zmiany dotyczące środków trwałych
wpływające na zwiększenie lub zmniejszenie kwot amortyzacji

Amortyzacja - jest pieniężnym odpowiednikiem zużycia środków trwałych zaliczanym do kosztów działalności a jednocześnie elementem składowym ceny produktu lub usługi.
Zużycie środków trwałych oblicza się stosując stawki procentowe lub kwotowe których wysokość zależy od 3 czynników:
- wartość początkowa środków trwałych
- przewidywany okres użytkowania środków trwałych
- przyjęta metoda obliczania stawki amortyzacyjnej
Na długość okresu użytkowania środków trwałych wpływ wywiera:
- zużycie fizyczne – starzenie się środków trwałych, zawodność, wymaga częstych remontów, rodzaj i jakość środków trwałych, intensywność, warunki i sposób wykorzystania , staranność obsługi
- zużycie ekonomiczne – wywoływane szybkim postępem technicznym. Zużycie ekonomiczne wpływa na zwiększenie amortyzacji i skrócenie okresu użytkowania środków trwałych wiąże się z koniecznością rozłożenia ich wartości na kilka lat.
Znając wartość początkowa brutto środków trwałych i przewidywany jego okres użytkowania amortyzacji można ustalić wielkość stawki amortyzacyjnej.


Amortyzacja liniowa – równomierne zużycie środków trwałych w ciągu całego okresu użytkowania (niezależnie od intensywności użycia)
Wp Wp- wartość początkowa
a = --------- n – liczba lat
n
a
a% = ---- * 100%
Wp

Amortyzacja indywidualna – stosowana dla używanych lub ulepszanych środków trwałych oraz pierwszy raz wpisanych do ewidencji.
Amortyzacja nierównomierna - naturalne zużycie jest jednakowe na jednostkę pracy np. na godz. pracy maszyny, tono-kilometr, sztuko-produkt.
Amortyzacja nierówno-progresywna – zakłada że starzenie się środków trwałych wymaga przeprowadzenia większej liczby remontów. Wyższe odpisy amortyzacyjne stanowią odpowiednik zużycia środka trwałego oraz wykonywanych remontów.
Amortyzacja nierówno-degresywna – w miarę upływu czasu wydajność środków trwałych stopniowo się zmniejsza, rosną koszty eksploatacji. W metodzie degresywnej w pierwszym roku użytkowania środków trwałych, amortyzację oblicza się od wartości początkowej brutto. W latach następnych od ich wartości bieżącej netto (wartość początkowa pomniejszona o dotychczasowe umorzenie ) . W roku w którym nastąpiło zrównanie rocznej kwoty amortyzacji liniowej metodę degresywną z kwotą odliczane od wartości początkowej.
Amortyzacje przeprowadzamy w pełnych złotych.

Metodę degresywną możemy stosować tylko do maszyn i urządzeń zaliczanych do grupy 3-6 i 8 oraz środki transportu z wyjątkiem samochodów osobowych i innych samochodów o dopuszczalnej ładowności nie przekraczającej 500 kg.
Istota metody degresywnej polega na tym że wartość początkową mnożymy razy stawkę amortyzacyjną i razy wskaźnik 2,0 ( w zakładzie położonym na terenie gminy o szczególnym zagrożeniu wysokim bezrobociem współczynnik może być wyższy- max. 3,0)
Stawki amortyzacyjne podwyższone.
Dla budynków i budowli na które działa para wodna, drgania, woda, zmiany temperatury, wskaźnik wynosi 1,2 (2,5%* 1,2 – bud. prod. 2,5%* 1,2)
Jeżeli jest silna agresja chemiczna wskaźnik wynosi 1,4 ( 2,5% * 1,4)
Dla maszyn i urządzeń środków transportowych używanych w ruchu ciągłym w różnych warunkach termicznych, pod ziemią, intensywnie zużywanych 1,4
Maszyny i urządzenia zaliczane do grupy 4-6 i 8 gdzie jest bardzo szybki postęp techniczny i zużycie moralne współczynnik 2 (30%* 2)
Obniżone stawki
Środki trwałe w lepszych warunkach niż przewidywano 0,5
Wartość początkową środka trwałego powiększają koszty jego ulepszenia polegające na przebudowie, rozbudowie, rekonstrukcji, adaptacji, modernizacji, powodujące wzrost wartości użytkowej ulepszonego środka trwałego w stosunku do wartości z dnia jego przyjęcia do użytkowania.
Można nie zwiększać wartości początkowej środka trwałego i traktować wykonane prace jako remont- ulepszenie jeśli koszty nie przekraczają 3500 zł.
W przypadku ulepszenia środków trwałych należy pamiętać aby udokumentować koszty ulepszenia, kosztorysami np. fa vat określającymi charakter prac. Jeżeli remont jest połączony z modernizacją i nie możemy rozdzielić kosztów w dokumentacji źródłowej , całość kosztów wpisujemy w ulepszenie.
Indywidualne stawki są szybsze nie mogą być jednak krótsze od :
- dla środków trwałych z grupy 3-6 i 8 - 24 miesiące gdy wartość początkowa jest mniejsza od 2500
(wp < 2500)
- 36 miesięcy gdy 2500 < wp 50000
- 60 miesięcy gdy wp >50000
- dla środków transportu samochodów osobowych 30 m-cy
- budynki i budowle 10 lat, wyjątek kioski towarowe, kontenery mieszkalne, zaplecza techniczne, domki campingowe min 36 m-cy
- środki trwałe z grupy 3-8 uznawane za używane są wtedy gdy przed ich nabyciem były używane co najmniej 6 m-cy
- środki trwałe za ulepszane jeżeli przed wprowadzeniem do ewidencji wydatki poniesione na ich ulepszenie stanowiły co najmniej 20% wartości początkowej obiektu.
- budynki i budowle uznaje się za używane jeżeli przed ich nabyciem były użytkowane co najmniej 5 lat a za ulepszone jeżeli przed wprowadzeniem do ewidencji wydatki poniesione przez podatnika na ich ulepszenie stanowiły co najmniej 30 % wartości obiektu początkowej.
Wartości niematerialne i prawne
Znowelizowana ustawa o rachunkowości wskazuje okresy amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych.:
- koszty prac rozwojowych – odpisy nie mogą przekraczać 5 lat ( art. 33 ust.3 )
- wartość firmy –odpisy amortyzacyjne nie mogą przekraczać 5 lat ale w uzasadnionych przypadkach kierownik jednostki może przedłużyć do 20 lat (art. 44 b ust. 10)
- od licencji na programy komputerowe oraz od praw autorskich max 24 miesiące
- od licencji na wyświetlanie filmów oraz emisji programów RTV max 24 miesiące
- od poniesionych kosztów zakończonych prac rozwojowych 36 miesięcy
- od pozostałych wartości 60 miesięcy
Ewidencja środków pieniężnych
Środki pieniężne:
- pieniądz- banknoty, monety
- jednostki pieniężne – rozrachunkowe krajowe i zagraniczne:
· gotówka
· lokaty pieniężne
· r-k bankowy
- środki pieniężne w drodze
- czeki i weksle obce (jeżeli płatność jest w 3 miesiącach od daty wystawienia , nabycia, założenia)
- zaciągnięte w banku kredyty
- inne aktywa finansowe w tym naliczone odsetki
Wycena środków pieniężnych dokonywana jest na dzień bilansowy. Wyceniane są one wg wartości nominalnej. Gotówka i środki pieniężne na r-kach bankowych wyrażone w walucie obcej wyceniane są na dzień bilansowy (31.12), po kursie kupna stosowanym w tym dniu przez bank z którego usług korzysta jednostka (kurs ten nie może być wyższy niż ustalony dla danej waluty przez NBP).
Różnice kursowe powstałe w związku z wyceną środków pieniężnych na dzień bilansowy zaliczamy do :
-kosztów jeżeli wartość otrzymanych środków pieniężnych jest niższa od zobowiązania za nie zapłaty
-oraz przychodów – otrzymane środki są wyższe a różnice wpisujemy na dobro czyli powstaje przychód finansowy.
Formy obrotu pieniężnego :
- gotówkowe- wypłaty i wpłaty gotówki lub do kasy r-ku bankowego
rozliczenia gotówkowe mogą być w formie wpłaconej lub wypłaconej gotówki lub w formie czeku gotówkowego imiennego lub na okaziciela.
- bezgotówkowe – regulowanie zobowiązań i inkasowanie należności między podmiotami za pośrednictwem i pod kontrolą banku, który na polecenie dłużnika przelewa kwotę z jego rachunku na rachunek wierzyciela.
Rozliczenie bezgotówkowe dokonujemy przez:
-polecenie przelewu
-czeki rozrachunkowe:
· niepotwierdzone – ważne 10 dni
· potwierdzone – 10 dni
· niezupełnie potwierdzone ważne 30 dni- do określonej kwoty
- Rozliczenie planowe- mają zastosowanie przy regulowaniu zobowiązań z tytułu systematycznych dostaw (odbiorca dokonuje zapłaty w formie przelewu zaliczkowego na rzecz dostawcy), okresowo dokonuje się ostatecznych rozliczeń (porównanie faktur i przelewów)
- Akredytywa –są to wyodrębnione i zabezpieczone środki pieniężne na ściśle określony cel (jeżeli do banku wpłyną dokumenty potwierdzające wykonanie świadczenia pieniądze zostają wypłacone)
- Okresowe rozliczenia saldami-
- Karty płatnicze :
· kredytowe – umożliwiają do dysponowania rachunkiem bankowym niezależnie od jego salda. Warunki kredytu uzgodnione są z bankiem na podstawie umowy , a kwota kredytu jest zakodowana na taśmach magnetycznych. Karty z odroczonym terminem płatności (rozliczenie dokonujemy pod koniec okresu)
· debetowe – umożliwiają dokonanie płatności tylko do wysokości stanu konta posiadacza karty.
Środki pieniężne w kasie pochodzą z :
- gotówki przyjętej w ramach wpłat
- zapas gotówki pozwalający na zaspokojenie bieżących wydatków( pogotowie kasowe)
- gotówka podjęta z rachunku bankowego
- przechowywanie w formie depozytu otrzymane od osób prawnych i fizycznych
Gotówka rozliczana jest w raporcie kasowym, który jest zestawieniem przychodów i rozchodów w ujęciu chronologicznym -dzień i miesiąc. Raport kasowy może być sporządzany codziennie , raz na tydzień, raz na 10 dni, najrzadziej raz na miesiąc. Raport podpisywany jest i sporządzany przez kasjera w oryginale z dowodami księgowymi i przekazywany do księgowości a kopie pozostają w kasie.
Przychody i rozchody w kasie które nie są udokumentowane uznaje się za niedobory lub nadwyżki.
Raport kasowy
234 - inne rozrachunki z pracownikami
401 – zużycie materiałów i energii
402 – usługi obce
409 - koszty
Dokumentowanie obrotów pieniężnych :
- dowody zewnętrzne:
· obce rachunki innych jednostek gospodarczych
· własne rachunki wystawione innym
- dowody zbiorcze np. raport kasowy
- dowody wewnętrzne
- dowody rozliczeniowe dokumentujące zapisy dokonane wcześniej jednak wg innej klasyfikacji
- dowody korygujące np. poprawione zapisy, noty memoriałowe
- dowody zastępcze KP i KW
Podstawowym narzędziem kontroli operacji z udziałem środków pieniężnych jest inwentaryzacja.
Przechowywanie i transportowanie środków pieniężnych
Pieniądze powinny być przechowywane w warunkach zapewniający należytą ochronę. Zarządzenie NBP 25-07-1989 , ogłoszone w Monitorze Polskim 27 i 37, rozp. Minis.spraw. wewn. 14-10-1998 DZ.U nr129 poz. 858
Podmioty gospodarcze obowiązane są przechowywać środki pieniężne w :
-kasie stalowej przymocowanej trwale do ściany lub podłogi jeżeli zapas gotówki jest < 0,3 j.o.
-w szafie stalowej przymocowanej trwale do ściany lub podłogi < 1 j.o.
-w szafie stalowo – betonowej < 10 j.o.
-szafa pancerna < 20 j.o.
-pokój skarbcowy w szafie pancernej < 100 j.o.
-w skarbcu bez ograniczeń
Jednostka obliczeniowa użyta do określenia limitu przechowywanych i transportowanych wartości pieniężnych wynosi zgodnie z obowiązującym ogłoszeniem przez Prezesa GUS, 120 krotność przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce uspołecznionej za miniony kwartał, średnio 2300.
2300* 120 = 27600 = 1 j.o.
- transport wartości pieniężnych w kwocie przekraczającej 1,5 j.o. podlega ochronie przez uzbrojony konwój
- jeden uzbrojony kwota; od 1,5 do 5 j.o.
Ile wynosi jednostka? od jakiej kwoty jest ochrona? jaka jest najmniejsza jednostka i gdzie je przechowujemy?
- dwóch uzbrojonych w tym jeden z karabinem maszynowym 5-15 j.o.
- trzy i więcej przy czym dwóch konwojentów z karabinami > 15 j.o.
Środki na rachunku bankowym
Rodzaje rachunków:
- rachunek bieżący służy do gromadzenia środków pieniężnych oraz przeprowadzaniu krajowych rozliczeń pieniężnych
- rachunki pomocnicze przeznaczone do przeprowadzania określonych rozliczeń pieniężnych w ramach oddziału tego lub innego banku
- rachunki lokat terminowych wykorzystywane do przechowywania środków pieniężnych przez okres określony w umowie z bankiem
- rachunki dodatkowe przeprowadzane w tym samym oddziale banku co rachunek bieżący służy do wyodrębnienia środków na określone cele
- rozrachunki wekslowe służą doi rejestracji operacji związanych z rozliczeniami obrotów zagranicznych w walicie obcej.
Obrót na kontach bankowych dokonywany jest przez dyspozycję posiadacza rachunku bankowego.
Wyróżniamy dyspozycje:
- gotówkowe
- bezgotówkowe
Wyciąg bankowy – bardzo ważny dokument w obrocie na rachunku. Zawarta jest w nim informacja o operacjach pieniężnych z dyspozycji właściciela konta lub dyspozycji różnych kontrahentów które prowadzi bank.
Wyciąg bankowy podobnie jak raport kasowy jest dokumentem zbiorczym. Środki pieniężne na rachunku bankowym są oprocentowane a otrzymane odsetki od wkładów pieniężnych podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zwolnione są z tego środki na fundusze socjalne.
Konto rachunek bankowy może wykazywać saldo Wn , które oznacza stan środków pieniężnych znajdujących się w banku, saldo Ma oznacza zadłużenie wobec banku z tytułu wykorzystanego kredytu.
Kredyty bankowe są istotnym źródłem finansowania majątku podmiotu. Zaciągane są na podstawie umowy kredytowej która być zawierana na piśmie i powinna zawierać:
- kwotę kredytu
- termin spłaty
- oprocentowanie kredytu
- termin postawienia środków pieniężnych do dyspozycji kredytobiorcy
Udzielone kredyty podlegają zaksięgowaniu:
1) przekazanie kredytu na rachunek bankowy (WB)
2) spłata kredytu z rachunku bankowego (WB)
Ewidencja szczegółowa powinna zapewnić ustalenie stanu poszczególnych kredytów z ich podziałem na krótko i długo terminowe.
Wykorzystane kredyty podlegają oprocentowaniu. Stawka procentowa ustalana jest przez bank i podana do wiadomości kredytobiorcy. Bank od udzielonych kredytów pobiera prowizję. Wysokość prowizji określona jest w umowie kredytowej. Odsetki i prowizje od udzielonych kredytów są kosztami operacji finansowych.
Od kredytów nie płaconych w określonym terminie bank pobiera określone odsetki dlatego takie kredyty można przeksięgować na konto „ kredyty przeterminowane”
1) odsetki i prowizje bankowe od udzielonego wykorzystanego kredytu (bankowa nota obciążeniowa)
2) (PK) polecenie księgowania –przeksięgowanie kredytów przeterminowanych
3) spłata kredytu przeterminowanego (wyciąg bankowy)
Krótkoterminowe papiery wartościowe:
- obligacje
- bony skarbowe
- akcje
- udziały
Akcje- to papiery wartościowe dokumentujące uczestnictwo ich właściciela w kapitale spółki akcyjnej (udział w kapitale spółki ZOO), uprawniają do partycypacji w zysku w formie dywidendy oraz do majątku spółki w wypadku jej likwidacji. Nabywca akcji staje się współwłaścicielem spółki akcyjnej.
Obligacje- oprocentowane papiery wartościowe których emitent czyli wystawca publicznie potwierdza zaciągnięcie określonej kwoty pożyczki i zobowiązuje się do jej zwrotu właścicielowi obligacji w ustalonym terminie oraz miejscu. Zobowiązują się również do zapłaty odsetek od nominalnej kwoty pożyczki.
Bony skarbowe- są emitowane przez skarb państwa i stanowią zobowiązanie emitenta do ich wykupu w ustalonym terminie po cenie nominalnej. Dochodem z bonów skarbowych jest różnica między ceną wykupu lokaty a ceną nabycia zwaną dyskontem. Wielkość dyskonta bonów skarbowych ustalana jest w drodze negocjacji między sprzedającym a kupującym. Bony skarbowe podlegają wykupowi po upływie terminu emisji po cenie nominalnej.
Bony towarowe- w sprzedaży pierwotnej są sprzedawane w przetargu ofertowym przez agenta emisji lub w sprzedaży aukcyjnej.
Weksle- są jednym z dokumentów rozliczeń bezgotówkowych , stanowiących bezwarunkowe zobowiązanie wystawcy weksla do zapłaty określonej osobie w ustalonym terminie i miejscu sumy pieniężnej na który został wystawiony.
Zobowiązanie wekslowe odnosi się do wystawcy w wekslu własnym zwanym prostym lub solo , lub osoby wskazanej w wekslu obcym trasowanym lub ciągnionym.
Weksel jest dowodem kredytu krótkoterminowego wystawionym w ściśle określonej formie , na specjalnym blankiecie , ostemplowanym opłatą skarbową a jego wiarygodność może być wzmocniona poręczeniem czyli podpisem na przedniej stronie weksla- awal.
Należność z tytułu weksla musi byś określona w chwili jego wystawienia i obejmuje sumę kredytu wraz z należnym oprocentowaniem w formie dyskonta.
Rodzaje ubezpieczeń i stawki
Skala podatkowa 19%, 30%, 40%
Podatek płacimy od kwoty przekraczającej 2789,68
Kwota zmniejszająca podatek dochodowy w roku 2003 wynosi rocznie 530.08, miesięcznie 44,17
Koszty uzyskania przychodu
W jednym zakładzie pracy na podstawie umowy o pracę koszty uzyskania przychodu wynoszą 99,96 miesięcznie co stanowi 1199,52 rocznie ale maksymalnie 1799,37
124,95 – 1499,40 –gdy pracuje poza miejscem zamieszkania
Dz.Ust. nr 200 z 2002
Zasiłki rodzinne wynoszą 42,50 - 1,2 dziecko i małżonek, 3 dziecko 52,60, 4 i kolejne 65,70, pod warunkiem że na członka rodziny nie przekracza 548 (Mon.Polski nr 16 z 2002)
Zasiłek pielęgnacyjny dla osób niepełnosprawnych 141,70 (Mon.Polski nr 19 z 2002 i 102 2003)
Zasiłek pogrzebowy- 4282,02
Diety i ryczałty- za podróże krajowe - 20zł diety na wyżywienie, ryczałt za nocleg – 30zł, ryczałt za dojazdy 4 zł
(Dzn.Ust. 236 z 2002)
Odpis podstawowy – na zakładowy fundusz socjalny w 2003 na jeden etat kalkulacyjny 676,48
Etat kalkulacyjny- ilość etatów.
Etat rzeczywisty – ilość ludzi.
Przeciętne wynagrodzenie za 2002
2133,21
2228,68 za I kw 2003
2141,01 za II kw 2003
Najmniejsze wynagrodzenie od 01.03 –800 zł. Dz.Ust. 200 z 2002
Umowy cywilno prawne – umowy zlecenia (20%-koszty uzyskania) i umowy o dzieło (50% koszty rodzajowe uzyskania, podatek 20%)
Wypłata w ciągu 3 dni po złożeniu dokumentów.
Ewidencja rozrachunków z tytułu wynagrodzeń
1 Wpłacenie części wynagrodzenia netto na ROR
2 Wynagrodzenie brutto wg listy płac
3 Wypłata wynagrodzenia netto
4 Opłacenie składek na ZUS
5 Zasiłki rodzinne
6 Podatek dochodowy od osób fizycznych
7 Alimenty
Umowy cywilno-prawne – zaliczamy do nich :
- umowa zlecenie
- umowa agencyjna
- umowa o dzieło
Stronami umowy zlecenia są:
- przyjmujący zlecenie który zobowiązuje się do wykonania pewnej czynności prawnej dającego zlecenie oraz zleceniodawcę. Przedmiotem umowy zlecenia jest wykonanie czynności prawnej do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia np. prowadzenie ksiąg rachunkowych, sprzedaż lub kupno.
Istota umowy zlecenia:
- jest umową starannego działania. Zleceniobiorca jest zobowiązany przy wykonywaniu określonego zadania do dołożenia należytej staranności.
- Zleceniobiorca nie odpowiada za osiągnięcia przez zlecającego rezultatów.
- Umowa może być zawarta również w formie ustnej
Przepisy nie przewidują szczególnej formy pisemnej niezbędnej do zawarcia umowy.
- za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie
- zleceniobiorca wykonuje umowę osobiście lub zleca ją osobom trzecim
- zleceniobiorca ma obowiązek złożenia wszelkich informacji o przebiegu działania
- każda ze stron może wypowiedzieć umowę w każdym czasie , powinny zostać uregulowane wszystkie wydatki
Zgodnie z nowelizacją ustawy z 14.01.00 każda umowa zlecenie rodzi tytuł do ubezpieczenia rentowego i emerytalnego (obowiązkowe i dobrowolne).
Zawsze płacone jest ubezpieczenie zdrowotne.
20% koszty
20% podatek
Umowa o dzieło
Stronami umowy jest przyjmujący zamówienie który zobowiązuje się do wykonania określonego zadania.
Zamawiający zobowiązuje się do wypłacenia wynagrodzenia. Nie istnieje między stronami żaden stosunek podporządkowany. Przyjmujący zamówienie odpowiada za skutek.
Istotą umowy o dzieło jest:
- umowa jest umową rezultatu, przyjmujący zamówienie na wstępie ma określony z góry wiadomy wymiar dokonywania dzieła np. wykonanie projektu technicznego, napisanie książki.
Umowa jest odpłatna w pieniądzu lub wartości majątkowej. Wykonawca ponosi ryzyko skutków nieudanej pracy. Wynagrodzenie uzależnione jest od rezultatów. Przewidziana jest również rezygnacja z usługi gdy:
- jest znaczne opóźnienie wykonania
- wadliwy lub sprzeczny sposób wykonania działa
- wady są istotne i nie do usunięcia
- zamawiający może odstąpić od umowy płacąc umówione wynagrodzenie. Wykonawca wykonuje je sam lub przy pomocy osób trzecich.
- istnieje swoboda co do miejsca i czasu wykonania dzieła
- wykonawca odpowiada za wady wykonanego dzieła
Ubezpieczenie zdrowotne jest obowiązkowe , emerytalne i rentowe nie płaci się .
Koszty uzyskania przychodów wynoszą 50%, a podatek 20%
Ewidencja obrotu materiałami
Pojęcie materiału i klasyfikacje
Materiały to zakupione w innych jednostkach (czasem wytworzone we własnym zakresie ) rzeczowe aktywa obrotowe przeznaczone do zużycia we wszystkich rodzajach działalności gospodarczych.
Ich zużycie następuje w jednym cyklu produkcyjnym.
W jednostce gospodarczej po otrzymaniu materiałów następuje ich przyjęcie które obejmuje:
- odbiór od dostawcy (z własnej produkcji)
- przyjęcie przedmiotu dostawy do magazynu
Odbiór materiałów dokonuje się w celu sprawdzenia zgodności dostawy z zamówieniem , kontrola jakości ilości, czasu dostawy.
Materiały dzielimy na:
- podstawowe
- pomocnicze
- paliwa: koks, etylina
- części zamienne do maszyn i urządzeń
- opakowania
- odpadki
Przychody i rozchody materiałów mogą być ujmowane wg rzeczywistych cen zakup kosztów wytworzenia, cen nabycia wg stałych cen ewidencyjnych.
Cena nabycia stanowi cenę zakupu powiększoną o koszty bezpośrednio związane z zakupem np. koszt transportu załadunku a obniżone o rabat i upusty.
Cena zakupu – przy zakupach krajowych to cena jaką nabywca płaci za zakupione materiały , pomniejszona o VAT. Przy zakupach zagranicznych cenę przelicza się na polskie zł pp kursie NBP, na dany dzień powiększone o cło i akcyzę.
Koszty wytworzenia obejmują koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem oraz uzasadniona część kosztów pośrednich związanych z wytworzeniem tego produktu.
Metody wyceny:
Cena przeciętna (średnio ważona)
LIFO - last in – first out
FIFO – first in – first out
HIFO – highest in – first out
LOFO – lowest in – first out
Rozliczanie zakupów – z zakupem materiału wiążą się 2 dokumenty:
- dowód przyjęcia materiałów do magazynu
- FV dostawcy
Rozliczenie zakupu podlega na stwierdzeniu czy FV dostawcy na ma pokrycie w materiałach przyjętych.
Transakcje zakupu przyjmuje się za rozliczoną jeżeli FV i dowód Pz dotyczący danej dostawy zostanie zaksięgowany. Przyjęcie materiałów do magazynu obejmuje:
- dokładne sprawdzenie ilości
- porównanie ilości rzeczywistej z ilością podaną w dokumentach towarzyszących przesył
- badanie jakości
- wystawienie dowodu przyjęcia materiałów Pz
Odbiór materiałów powinien być dokonywany komisyjnie i od tej pory odpowiedzialność przyjmuje magazynier do czasu uzgodnienia rozbieżności z dostawcą, materiał nie przyjęty jest traktowany jako „pozostawiony do dyspozycji dostawcy” fakturę dot. Zakupu sprawdza się:
- merytorycznym ( zgodność z zamówieniem lub kosztorysem, rabatem, cen)
- formalnym (czy FV zawiera wszystkie elementy; NIP, pieczątki, podpisy, daty)
- rachunkowym ( prawidłowość iloczynów i sumowań )
Kontrolę FV przeprowadza dział rachunkowości lub dział zaopatrzenia. Księgowość wystawia FV korygującą. W razie wystąpienia rozbieżności między danymi fakturowanymi a faktycznym stanem stosuje się:
1. Sprostowanie wynikające z zastosowania w fakturach błędnych cen, przeksięgowuje się na konta „rozrachunki z dostawcami” jako korektę
2. różnice między ilością materiałów przyjętych do magazynu a ilością ujętych na FV, traktuje się jako niedobór lub nadwyżkę. Różnice tę ujmuje się na koncie „rozrachunki z dostawcami”
3. różnice między wyceną materiałów wg cen ewidencyjnych a wyceną z FV przyjmuje się jako odchylenie od cen ewidencyjnych
4. fakturowane przez dostawcę w odrębnej pozycji koszty zakupu ............................................................... traktuje się jako koszty nabycia
5. uszkodzenia materiałów w czasie transportu i obniżenie ich jakości traktuje się jako niedobory na koncie „rozrachunki ......”
Faktury dostawcy i dowody Pz nie docierają jednocześnie, dlatego do poprawnej ewidencji jest potrzebne prowadzenie konta, które umożliwia niezależnie w czasie dowodu Pz i FV jest to konto rozliczenia faktury i Pz.
Ewidencja zakupu materiałów:
1. FV dostawcy
2. Przyjęcie materiałów ...............

Jeżeli zostaną stwierdzone faktury nie mające pokrycia w dostawach to objęte nimi dostawy nazywa się „materiały w drodze”.
Przyjęcie materiałów bez potwierdzenia nazywamy „dostawą niefakturowaną” Konto rozliczenie zakupu może wykazywać:
- saldo Wn (winien) nazywamy materiałami w drodze
- saldo Ma (ma) nazywamy materiałami niefakturowanymi.
Koszty nabycia materiałów mogą być fakturowane przez dostawce łącznie z materiałami lub mogą być dokumentowane odrębnymi rachunkami.
Do ewidencji kosztów zakupu służy konto analityczne o takiej samej nazwie prowadzone do konta „rozliczenia międzyokresowe kosztów”.
W odniesieniu do tej pozycji kosztów obowiązują wszystkie reguły księgowania kosztów tj. koszty zakupu są ujęte wg układu rodzajowego kosztów a następnie jest przeniesione na konto „rozliczenia międzyokresowe kosztów”.
Ewidencja zakupu materiałów.
1.Faktura materiały z uwzględnieniem kosztów zakupu.
2.Wyksięgowanie kosztów zakupu fakturowanych łącznie....
3.Rachunek za wykonanie usług w związku z nabyciem materiałów.
4.Przesuniecie rodzajowych kosztów zakupu na docelowe konto „rozrachunki kosztów międzyokresowych”.
Fakturę dostawcy księguje się w pełnej wysokości niezależnie od liczby ujętych pozycji. Jeżeli łącznie zaksięgowano koszty..................................
często jako urządzenie ewidencyjne stosuje się rejestr zakupu, który powinien zawierać kolumny przeznaczone do ewidencji dokumentów określających:
- Wysokość zobowiązań wobec dostawców.
- Termin i sposób zapłaty zobowiązań
- Wartość przyjętych materiałów
- Koszty zakupu fakturowane łącznie z materiałami
- Odchylenia od cen ewidencyjnych.
Rejestr zakupu jest prowadzony wg zasady zapisu liniowego który polega na wpisaniu danych w jednym wierszu.
Ewidencja materiałów ma na celu:
- Ochronę mienia
- Kontrolę wykonania planu zaopatrzenia
- Kształtowanie się zapasów
Ewidencja zapasów jest trójszczeblowa:
1. Ewidencja ilościowa
2. Ewidencja ilościowo-wartościowa
3. Ewidencja wartościowa
Ewidencje ilościowa - prowadzi magazynier na odrębnych dla każdego asortymentu kontach zgrupowanych w kartotece. W ewidencji ilościowej podaje się następujące dane, numer karty, symbol indeksu i nazwę, miejsce składowania, datę przychodu lub rozchodu oraz numer dokumentu stwierdzającego podstawę zapisu, stan końcowy, ilość przychodu i rozchodu.
Ewidencja ilosciowo-wartosciowa – jest prowadzona zazwyczaj w formie kartotek odrębnie dla każdego materiału. Dopisuje się stałą cenę ewidencyjna, wartość przychodu lub rozchodu oraz wartość zapasu.
Ewidencja wartościowa – prowadzona jest na kontach syntetycznych, wartość wprowadza się na konto po jej uzgodnieniu z wartością zapisana w kartotece, powinno dotyczyć obrotów a co najmniej salda konta. W tym celu sporządza się zestawienie obrotów i sald. Poza klasyfikacja tradycyjna prowadzi się jeszcze rozwiązania uproszczone. Ewidencja prowadzona jest na poszczególnych materiałów i ich grup. Może być prowadzona wyłącznie wartościowo dla miejsca składowego lub nie prowadzi się ewidencji.
Wskaźnik procentowy narzutu.
Wn = (Odchylenie w miesiącu * 100%)/ wartość przychodu materiałów w miesiącu
Odchylenie
On = Wn * wartość rozchodu mat. w miesiącu/100
Ewidencja obrotu towaru.
Towary – ogol składników aktywów obrotowych zakupionych w celu ich dalszej sprzedaży. Przemieszczanie się ze sfery produkcyjnej do konsumpcyjnej, obsługiwanie przez pośredników w formie transakcji kupna sprzedaży, stanowi obrót towarowy.
Różnice występujące miedzy cenami zakupu a cenami sprzedaży są określane mianem marży.
Marża ma za zadanie pokryć koszty działalności obrotu gospodarczego i zapewnić osiągnięcie zysku. Możemy ją wyznaczać metodą:
- Technika w „stu”
- Technika na „sto”
Marża jako wskaźnik procentowy od ceny sprzedaży (w stu) obliczamy za pomocą formuły:
Marża = (C.sprzed. – C.zakup/C.sprzed.) * 100%
C.sprzd. = C.zakup *100%/100% - Marża
Do wyliczenia marży jako kalkulacyjnego narzutu na cenie zakupu tj. technika na „sto” stosujemy wzory:
Marża = C.sprzed. – C.zakup/C.sprzed
C.sprzed = C.zakup + (C.zakup* Marża)
Wyróżniamy marże: hurtową i detaliczną.
Marża hurtowa stanowi różnicę ceny sprzedaży a ceną zakup[u w hurcie. Marża detaliczna jest różnicą miedzy c. zakupu a ceną sprzedaży w detalu.
Suma marży hurtowej i detalicznej składa się na łączną marżę handlową.
Istota i podstawowe klasyfikacje kosztów.
Podczas prowadzenia działalności gospodarczej ma miejsce mierzenie przy pomocy różnych jednostek naturalnych (kg, szt., l)
Stopniowe zużycie czynników produkcji tj. praca ludzka, materiały, usługi obce.
Zużycie czynników produkcji wyrażone w mierniku pieniężnym stanowi koszt działalności. Koszty stanowią wyrażone w mierniku pieniężnym celowe i gospodarczo uzasadnione zużycie czynników produkcji (środki trwale, wartości niematerialne i prawne, paliwo, energia, usługi) oraz nie które wydatki nie odzwierciedlające zużycie, a związane z prowadzeniem działalności w określonej jednostce czasu.
Układ rodzajowy kosztów.
Koszty grupowane są wg rodzajów stanowiących element procesu pracy. W układzie rodzajowych wyróżniamy:
- Zużycie materiałów i energii (401)
- Usługi obce (402)
- Podatki i opłaty
- Wynagrodzenie (404)
- Świadczenia na rzecz pracowników (405)
- Pozostałe koszty rodzajowe (409)
- Amortyzacja (408)
Wśród kosztów wyodrębnia się: złożone i proste
Koszty klasyfikujemy wg działalności zgodnie (z rachunkami)
1. Koszty działalności operacyjnej
2. Koszty działalności finansowej
3. Pozostałe koszty operacyjne
Ad 1. Obejmują kilka pozycji kosztów wg rodzajów oraz wartości sprzedanych materiałów wg cen ich nabycia. Porównanie działalności operacyjnej z przychodami ze sprzedaży umożliwia ustalenie zysku lub straty na danej sprzedaży.
Ad 2. Stanowią przeniesione koszty operacji finansowych, są to:
Odsetki straty na sprzedaży ....................., prowizje od pożyczek i zobowiązań
Ad 3. Stanowią pozycje nie związane bezpośrednio ze zwykłą działalnością operacyjną jednostki zaliczamy do nich:
- Koszty związane ze sprzedażą, likwidacja lub nie planowanymi odpisami amortyzacji środków trwałych
- Koszty przeniesione na realizacje „środki trwałe w budowie”, które nie dały spodziewanego efektu.
- Utworzenie rezerwy na spodziewane straty.
- Odpisywanie należności przedawnionych, nieściągalnych, umorzonych.
- Zapłacone odszkodowania kary i grzywny
- Przekazanie darowizny.
- Odpisy aktualizujące wartość zakupu rzeczowych składników majątku trwałego


Koszty można pogrupować wg innych kryteriów
1. Podział kosztów zwykłej działalności operacyjnej....................................................
- Koszty działalności podstawowej.
- Koszty działalności pomocniczej.
- Koszty ogólnego zarządu.
- Koszty sprzedaży.
2. Podział kosztów wg form działalności przedsiębiorstwa.
- Koszty zakupu.
- Koszty produkcji
- Koszty sprzedaży
3. Podział kosztów wg miejsca powstania.
- Koszty wydziałów podstawowych.
- Koszty wydziałów pomocniczych
- Koszty ogólnego zarządu
- Koszty zakupu
- Koszty sprzedaży.
4. Podział wg związku produktem pracy.
- Koszty bezpośrednie (bezpośrednie zużycie surowców, praca bezpośrednia, obróbka obca)
- Koszty pośrednie (wydziałowe, zakupu zarządu, sprzedaży)
5. Z punktu widzenia sposobu reagowania kosztów na skalę (wielkości) produkcji
- Koszty stałe (poziom nie zależy od wielkości produkcji)
- Koszty zmienne (które rosną wraz ze wzrostem skali produkcji).