Zróżnicowanie poziomu rozwoju gospodarczego w Afryce
Zróżnicowanie poziomu rozwoju gospodarczego w Afryce.
Wstęp
Afryka to pod względem rozwoju gospodarczego najsłabiej rozwinięty kontynent na świecie. Nie wszystkie kraje są jednak słabo rozwinięte. Wszystkie kraje Afryki możemy podzielić na dwie grupy: kraje słabo i średnio rozwinięte. Wg najnowszych danych w Afryce nie ma krajów wysoko rozwiniętych gospodarczo.
Kraje średnio rozwinięte to kraje położone na północy i południu Afryki (Egipt, Tunezja, Libia, Algieria, Maroko - Namibia, RPA ), mające dostęp do morza/oceanu i bogate w surowce mineralne. Największy udział w gospodarce tych krajów ma przemysł wydobywczy. W krajach tych wydobywa się m.in.: ropę naftową, gaz ziemny, uran, platynę, cynę, miedź oraz złoto i diamenty. Małą rolę w gospodarce tych państw odgrywa rolnictwo i przemysł przetwórczy(dobrze rozwinięty tylko w Egipcie, RPA, Algierii i Maroku).
Do grupy krajów słabo rozwiniętych zaliczamy pozostałe 44 kraje Afryki( ). W państwach tych mieszka większość ludności Afryki.
15 najbiedniejszych krajów Afryki zamieszkuje ponad 1/3 ludności kontynentu.
W krajach tych panuje powszechne ubóstwo, gdyż główną gałęzią gospodarki jest tam mało dochodowe rolnictwo. W tych rolniczych państwach nie istnieje przemysł wydobywczy, zdarzają się natomiast ośrodki przemysłu przetwórczego(Kenia, Etiopia). W krajach słabo rozwiniętych uprawia się m.in.: kukurydzę, ryż, proso i sorgo oraz banany, kawę i kakao. Uprawy roślin uzależnione są klimatu, dlatego też najwięcej roślin uprawia się w środkowej części Afryki(klimat równikowy), a mniej na południu, czy północy(klimat podzwrotnikowy).
Wybrane kraje średnio rozwinięte
Republika Południowej Afryki
RPA to najlepiej rozwinięte państwo spośród grupy średnio rozwiniętych. PKB na mieszkańca RPA wynosi 9900$. Na terenie tego kraju występują liczne bogactwa naturalne, a także żyzne gleby. Główną gałęzią gospodarki w RPA jest przemysł wydobywczy, który opiera się na wydobyciu:
złota (40% światowych zasobów);
diamentów (50% światowych zasobów);
węgla kamiennego (80% zasobów Afryki);
metali kolorowych (chrom, mangan, srebro);
pierwiastków radioaktywnych (tor, uran);
soli fosforu i fluoru;
W Republice Południowej Afryki dobrze rozwinięty jest również przemysł przetwórczy (chemiczny, skórzany, maszynowy, elektrotechniczny, petrochemiczny oraz odzieżowo-włókienniczy). RPA wyróżnia się spośród innych średnio rozwiniętych krajów Afryki dobrze rozwiniętym rolnictwem
( tereny uprawne zajmują 75% powierzchni kraju). Rolnicy tego kraju produkują więcej żywności niż konsumują mieszkańcy RPA(nadwyżka przeznaczona jest na eksport). W RPA uprawia się głównie:
zboża – kukurydzę, pszenicę, owies, jęczmień;
cytrusy – banany, cytryny;
orzeszki ziemne;
tytoń;
ziemniaki, pomidory, fasolę;
W RPA hoduje się także zwierzęta – konie, owce oraz trzodę chlewną. U wybrzeży znajdują się bogate w ryby łowiska wykorzystywane przez rozwiniętą flotę rybacką RPA. Republika Południowej Afryki posiada wielu ważnych partnerów gospodarczych. Są to m.in.: Unia Europejska, USA oraz Kanada.
RPA jest najlepiej rozwiniętym krajem Afryki. Nowoczesny przemysł i wysokodochodowe gospodarstwa rolne białych kontrastują ze słabo rozwiniętymi regionami zamieszkanymi przez ludność afrykańską. Szczególnie bujny rozwój gospodarki w RPA przypadał na lata II wojny światowej i okres powojenny, co wiązało się z szybkim napływem kapitału zagranicy(Anglia, USA, RFN).
Tunezja
Tunezja to mały kraj położony na północy Afryki. Na jego terenie znajdują się liczne złoża rud cynku i ołowiu oraz fosforytów i rud żelaza. Tak jak we wszystkich krajach średnio rozwiniętych Afryki, największą rolę w gospodarce Tunezji odgrywa przemysł wydobywczy. Rolnictwo opiera się na uprawie pszenicy, i nie stanowi „filaru” gospodarki tego kraju. W Tunezji, dzięki korzystnemu położeniu geograficznemu, rozwinęła się także turystyka. Średnie PKB na mieszkańca w Tunezji wynosi 6800$. Głównymi partnerami gospodarczymi tego kraju są Niemcy, Włochy oraz Francja.
Algieria
Algieria leży w Afryce Północnej, nad morzem Śródziemnym, między Marokiem, a Tunezją. Jest to bardzo duże państwo, które swoją gospodarkę opiera na przemyśle wydobywczym. Na terenie Algierii występują liczne złoża ropy naftowej, gazu ziemnego oraz rud cynku i ołowiu. W Algierii rozwinęły się także inne gałęzie przemysłu – rafineryjny, metalowy, elektroniczny oraz chemiczny. PKB na mieszkańca Algierii wynosi 5300$. Rolnictwo nie odgrywa w tym kraju znaczącej roli, ponieważ większa część terenu Algierii to pustynia – Sahara. Na tej pustyni znajduje się większość złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. Gospodarczymi partnerami Algierii są: Francja, Włochy, Niemcy, Hiszpania oraz USA.
Egipt
Gospodarka Egiptu także opiera się na przemyśle wydobywczym. Na terenie tego państwa występują złoża ropy naftowej oraz rud żelaza i manganu. PKB na jednego mieszkańca w Egipcie wynosi 4000$. Dzięki korzystnemu położeniu (dorzecze Nilu) w Egipcie dosyć dobrze rozwinęło się rolnictwo.
W kraju tym uprawia się m.in.: bawełnę, ryż, kukurydzę oraz pszenicę, a hoduje bawoły, owce, kozy i bydło. Znaczne zyski Egipt czerpie z eksploatacji kanału sueskiego. Do niedawna Egipt był państwem gdzie napływał głównie kapitał zagraniczny. W 1991 r. władze postanowiły odejść od takiego modelu gospodarki i wprowadzić elementy zgodne z ustawami MFW. Największymi partnerami gospodarczymi Egiptu są UE, USA i Japonia.
Libia
Główną gałęzią gospodarki jest w Libii przemysł wydobywczy. W kraju tym wydobywa się głównie ropę naftową i gaz ziemny. Przemysł wydobywczy stanowi w tym kraju 50% PKB, który w Libii wynosi 6200$.
Maroko
Maroko jest krajem rolniczo-surowcowym o stosunkowo dobrze rozwiniętym przemyśle przetwórczym. Główne bogactwa naturalne tego kraju to: rudy cynku i ołowiu, rudy kobaltu, fosforyty i rudy manganu. PKB na jednego mieszkańca Maroka wynosi 3900$.
Wybrane kraje słabo rozwinięte
Demokratyczna Republika Konga
DRK to jedno z najbiedniejszych państw świata pomimo, iż na jego terenie znajduje się wiele bogactw mineralnych, a warunki klimatyczne sprzyjają rolnictwu. Przyczyną niekorzystnej sytuacji gospodarczej w kraju są autorytarne rządy, wysokie bezrobocie oraz brak jedności narodowej i zróżnicowanie etniczne. Główną dziedziną gospodarki w DRK jest przemysł wydobywczy. W kraju tym wydobywa się:
rudy kobaltu(16 tys. t. – 1. miejsce na świecie):
diamenty(12 mln karatów – 2. miejsce na świecie);
rudy miedzi(144 tys. t. – 6. miejsce na świecie);
ropę naftową(1,4 mln t.);
W DRK w niewielkim stopniu rozwinął się też przemysł włókienniczy, chemiczny, drzewny oraz spożywczy. Rolnictwo w Demokratycznej Republice Konga opera się na uprawach kukurydzy, sorga, ryżu. manioku oraz bananów, kawy, herbaty, palmy oleistej, orzeszków ziemnych i trzciny cukrowej. PKB na mieszkańca w DRK wynosi 600$.
Tanzania
Tanzania to jedno z najbiedniejszych krajów Afryki i świata. Podstawą gospodarki w tym kraju jest rolnictwo.
W Tanzanii uprawia się głównie kukurydzę, maniok, sorgo, proso, ryż, bataty, banany oraz kawę, bawełnę, tytoń i herbatę. Mimo wydobycia diamentów Tanzania to kraj biedny, PKB na mieszkańca wynosi tam 600$. Przemysł w Tanzanii jest słabo rozwinięty. na terenie kraju znajdują się jedynie nieliczne małe zakłady przemysłu papierniczego, chemicznego, maszynowego oraz elektrotechnicznego i skórzanego.
Sudan
Sudan to słabo rozwinięty kraj rolniczy. Duży wpływ na gospodarkę tego kraju ma trwająca do dziś wojna domowa. Rolnictwo w Sudanie jest prymitywne, rozdrobnione. W Sudanie uprawia się głównie bawełnę orzeszki ziemne, sorgo, sezam, proso, pszenicę, jęczmień, soję, trzcinę cukrową, palmę daktylową oraz cytrynę i mango. W państwie tym rozwinęła się hodowla kóz, bydła, wielbłądów i owiec. Tak jak w Tanzanii przemysł w Sudanie jest słabo rozwinięty. Istnieją jedynie małe zakłady przemysłu chemicznego, drzewnego, spożywczego i skórzanego. Mimo słabo rozwiniętego przemysłu oraz nie do końca dobrze prosperującego rolnictwa PKB na mieszkańca w Sudanie wynosi 1400$.
Afryka jest kontynentem biednym, o dużym zróżnicowaniu poziomu rozwoju gospodarczego. Tylko kilka krajów jest średnio rozwinięta gospodarczo, pozostałe 44 są daleko od osiągnięcia progu PKB – 2000$. Dużą rolę dla rozwoju gospodarki a Afryce odegrało położenie bogactw naturalnych. Państwa średnio rozwinięte swoją gospodarkę opierają na ich wydobyciu, a słabo rozwinięte, na mało dochodowym rolnictwie, które nie jest dobrze zorganizowane.
Skróty:
DRK – Demokratyczna Republika Konga.
RPA – Republika Południowej Afryki.
MFW – Międzynarodowy Fundusz Walutowy.
PKB – Produkt Krajowy Brutto.
Bibliografia :
- http://www.wikipedia.pl
- http://www.encyklopedia.interia.pl
- http://www.wiem.onet.pl
- Feliks Szlajfer, „Geografia regionalna świata”, Wyd. Nowa Era, Warszawa 2004.
- Praca zbior., „Ilustrowana encyklopedia dla młodzieży”,
Wyd. Kluszczyński, Kraków 1997.