Notatki z wykładów.

Pedagogika powstała od :
Pais chłopiec
Ago prowadzę

Paidagogos niewolnik prowadzący chłopca na miejsce ćwiczeń tzw. PALESTRA. Niewolnik musiał umieć czytać, pisać , jego zadaniem było otoczenie opieka chłopca , oddziaływanie na niego i uczenie go zasad. Jego zadaniem było także zapoznanie chłopca z zawodami np. szermierką ,kowalstwem i inne. Niewolnik uczył chłopca pisać , czytać recytować literaturę narodową m. in. dzieł Homera Iliada i Odyseja. Całość zabiegów wychowawczych wobec wychowanka określano jako pedagogię. Termin ten używany jest do dziś. PEDAGOGIA dzieło wychowania, zespól czynności i umiejętności wychowawczych np. pedagogia domowa , szkolna , przedszkolna,pedagogia dorosłych , kościoła. Pedagogia jest której przedmiot stanowi działalność wychowawczą mająca na celu wyposażenie społeczeństwa w wiedzę , sprawności ogólne zainteresowania systemy norm i wartości postawy wobec tych norm przekonania w celu przygotowania jednostki do samodzielnego życia.
Pedagogia zależy od :
1. wychowawcy , dzieło wychowawcze zależy od umiejętności wychowawczych ,zaangażowania wychowawcy, poświęcenia , odpowiedzialnego traktowania obowiązków i tzw. 2.Talentu wychowawczego Na talent wychowawczy składa się:
empatia czyli umiejętność wczuwania się w sytuację (z cierpliwością , sercem i oddaniem do wychowanka) Z punktu widzenia naukowego wyróżnia się :
- pedagogika
- pedagogia pochodząca od jednego terminu greckiego Paidagogos
Charakter pedagogiki: jest ona nauką o charakterze teoretyczno praktycznym, co oznacza, że opisuje rzeczywistość wychowawcza , której istotę stanowi całościowy rozwój człowieka. Wpływ środowiska na jednostkę jest zarówno dodatni jak i ujemny. Na tej podstawie powstają sądy teoretyczne o celach i prawidłowościach rozwoju człowieka tzw.Teorie naukowe.
2. Ustala praktyczne normy i dyrektywy działania wychowawczego . Dyrektywy pedagogiczne mają formę projektów , propozycji i wskazówek ,zaleceń zasad postępowania , modeli. Specyficzna cechą tych działań pedagogicznych jest ich probabalistyczny charakter , czyli ich skuteczność jest w granicach prawdopodobieństwa.
3. Pedagogika dzięki założeniom pokazuje wyraźny związek miedzy teorią a praktyką uwzględniając szereg okoliczności zewnętrznych i warunków w których realizowane są procesy edukacyjne. I wewnętrznym podmiotom związanych z osobami wychowawcy i wychowanka .
Stefan Kunowski przedstawiciel pedagogiki współczesnej Ówczesna pedagogika opiera się o 4 działy:
1.pedagogika praktyczna lub empiryczna, ten dział jest realizowany w środowisku, polega na zbieraniu doświadczeń dydaktycznych rodziców, nauczycieli, dzieci i młodzieży empiryczna tj. doświadczenie na podstawie analizowania działań uzyskujemy odpowiedni cel.
2.Pedagogika opisowa jest to dział naukowy uogólniający doświadczenie i badający prawa rządzące procesami wychowawczymi.
3.Pedagogika normatywna na podstawie filozofii i aksjologii ustala cele wartości, ideały ,normy którymi powinno sie kierować wychowanie . Filozofia - to nauka o prawdach moralnych Aksjologia nauka o wartościach . Wartościami dla procesu wychowania są : godność człowieka, pokój, odpowiedzialność, uczciwość, itp. Podstawy powinny być wpajane dzieciom od samego początku do 6 lat życia.
1. Pedagogika teoretyczna (ogólna) która w oparciu o materiał empiryczny dąży do ujednolicenia teorii rozwoju człowieka.
WYCHOWANIE to świadomie organizowana działalność społeczna oparta na stosunku wychowawczym miedzy wychowankiem a wychowawcą, której celem jest wywołanie zamierzonych zmian w osobowości człowieka . Stosunek wychowawcy może być pozytywny lub negatywny (wrogi) .Proces wychowania i jego czynniki kształtują się pod wpływem :- świadomego i celowego, odpowiedzialnego oddziaływania nauczycieli rodziców i wychowawców a także instytucji np. rodzina, szkoła, przedszkole.
- System wychowania równoległego a zwłaszcza odpowiednio zorganizowanej działalności masowego oddziaływania.
- pod wpływem własnych wysiłków jednostki nad ukształtowaniem własnej osobowości. Wychowanie pierwotnie oznaczało, jedzenie, karmienie jadło HOSPITANIE Wychowanie współcześnie edukacja oznaczalo wyprowadzenie ze stanu gorszego do lepszego, wyższego. Wychowanie i edukacje można traktować jako równorzędne lub nadawać im szeroki zakres a nieco inną treść. Dla edukacji przypisuje sie kształcenie i wykształcenie. Obecnie termin edukacja oznacza ogół procesów ogólnowychowawczych obejmujących kształcenie i wychowanie oraz szeroko pojętą oświatę. Stefan Kunowski dostrzega w wychowaniu 4 składniki :
1. działania wychowawcze
2. warunki, okoliczności i bodźce ( sytuacje wychowawcze)
3.Wyniki tych działań i warunków
4.zachodzące zmiany w człowieku wywołane dążnością samego wychowanka do coraz większej samodzielności życiowej w tym intelektualnej i moralnej (na bazie norm i wartości)
Definicja wg. J.DEWEY wychowanie to proces wzrastania jednostki w społeczna świadomość gatunku. Wg Wincentego Okoń wychowanie to świadomie organizowana działalność ludzka której celem jest wywoływanie zamierzonych zmian w osobowości człowieka .Bogdan Suchodolski rzeczą najważniejsza w wychowaniu współczesnym jest kształtować ludzi tak aby umieli żyć w warunkach współczesnej cywilizacji ab y potrafili podołać zadaniom które otrzymają. Aby korzystali z możliwości kulturalnego rozwoju ,aby wiedzieli ku czemu i jak dążyć i z jakich źródeł czerpać radość życia.
Franciszek Adamski wychowanie jest kształtowaniem osoby ludzkiej w kierunku jej celu ostatecznego a jednocześnie dla dobra społeczności.
Pomocnicza rola wychowawcy polega na udostępnianiu , przybliżaniu jednostce szeregu wartości stanowiących trwały dorobek społeczności ( rodzina,kraj , narodowość) . Doskonalenie osoby wychowanka musi być jej dziełem owocem jej wysiłku.
Schoenbeck wychowanie oznacza być i wspierać zamiastwychowywać
Podstawa wsparcia jest dobrowolność . Jedna osoba chce wsparcia udzielić a dwie otrzymać . Wychowawca wie co dla wychowanka jest dobre i próbujemu to narzucić.
Wychowanie - samowychowanie
Kontrola - samokontrola
Samodyscyplina
temat 2:
Definicja wychowania wg Anny Guryckiej jest to złożony układ oddziaływań społecznych wywołujący zmiany w osobowości człowieka tym oddziaływaniom poddawany.
R. Schulz podaje , że wychowanie to planowa aktywność zorientowana na osiągnięciu pewnych celów , czyli mających na celu osiągnięcie zmian pożądanych w osobowości człowieka.
Stefan Kunowski wychowanie to społecznie uznany system działania pokoleń starszych na dorastające celem pokierowania ich wszechstronnym rozwojem.

Warunki do właściwego wychowania :
- atmosfera która daje poczucie bezpieczeństwa i warunki do wzajemnej rozmowy
- komunikacja czyli rozmowa , przez nią dorośli określają cel działań wychowawczych , cele zasady postępowania (odróżnienie dobra od zła)
-ochrona człowieka przed zagrożeniami (wadami postawy)
- nawyki przyzwyczajenia (może nim być np obiad o określonej porze dnia)
- identyfikacja i naśladownictwo ( zabawy dzieci od 4 lat np w mamę, tatę ,lekarza )
- role społeczne ( rola matki ojca, męża, żony córki, syna, brata, siostry). Syn będzie tak traktował swoja żoną jak traktował ojciec jego matkę . Dziecko np. często mówi jak będę duży to sie z tobą ożenię. Dziecko z domu dziecka nie ma takich wzorców. Matka , czy ojciec nie może traktować jedno dziecko lepiej inne gorzej. Wychowanie ma na celu zjednywanie. Rodzice musza patrzeć obiektywnie .
- stosunek wzajemny w rodzinie
- jednolity system wychowania (nie może być tak , że dzisiaj dziecko dostaje za coś karę a jutro za to samo nie )
- konflikty w rodzinie ( z powodu utraty pracy, na etapie dojrzewania dziecka )
- zdolność do adaptacji czyli umiejętność wychodzenia z trudnej sytuacji (np. ktoś w rodzinie umiera)
W identyfikacji istotne jest : przyjmowanie za własne wzory postępowania (np. przynależność do religii, wybranie odpowiednich metod wychowawczych, odpowiedni model rodziny, sposób spędzania wolnego czasu(spacery, niedzielny obiad), zwyczaje, obyczaje (święta).

W procesie wychowania są terminy :WYCHOWANIE MA NA CELU WSPOMAGANIE ROZWOJU WYCHOWANKÓW.
OPIEKA JEST DZIAŁALNOŚCIA PIERWOTNĄ I PRZYPADAJĄCA NA WCZESNY ROZWÓJ JEDNOSTKI (OKRES NOWORODKOWY, NIEMOWLĘCY, PONIEMOWLĘCY) WTEDY KIEDY JEDNOSTKA NIE POTRAFI SAMODZIELNIE ZASPOKAJAĆ POTRZEB FIZJOLOGICZNYCH I WTEDY OPIEKA DOMINUJE NAD WYCHOWANIEM. Albo wtedy kiedy staja się niedołężni, wymagają zapewnienia potrzeb biologicznych aby mogli właściwie funkcjonować.
Opieka stosowana jest wobec dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo wobec osób chorych oraz chorych przewlekle i nieuleczalnych lub wobec osób będących ofiarami klęsk żywiołowych. wartości wynikające z opieki nad człowiekiem leżą w naturze człowieka , maja charakter pierwotny ponadczasowy, więc nie ulegają żadnym systemom politycznym maja charaktermoralny.
Opieka to inaczej bezpieczeństwo.
CELE WYCHOWANIA :
Złożoność procesu wychowania . Wychowanie zależy od :
1.Uwarunkowań wewnętrznych (osobistych przeżyć i doświadczeń człowieka ,jego potrzeb aspiracji motywacji , funkcjonowania jednostki w relacjach z innymi.
2. uwarunkowań zewnętrznych ( tj. środowiska w jakim mieszka , żyje oraz oddziaływań wychowawczych jakim podlega w procesie wychowania .Dzięki procesowi wychowania realizowanemu właściwie jednostka przystosowuje się do obowiązujących norm postępowania w danym środowisku. W tym znaczeniu wychowanie to nie tylko przekazywanie,nabywanie i stosowanie zasad postępowania ale też asymilacja tj. przyswajania nowych norm które podlegają przeobrażeniu, przyjęciu, a także proces akomodacji czyli przystosowania się do nowych norm. Przykładem może być urodzenie się dziecka (nowe obowiązki, zadania).
2.Cechą wychowania jest intencjonalność wychowania. Oznacza to, że wychowawca jest świadomy celów jakie pragnie organizować w wyniku planowanej działalności wychowawczej .
ŚWIADOMOŚC CELÓW WYCHOWANIA :
-kształtowanie osobowości pod względem charakteru
-poszanowanie godności człowieka
- pielęgnowanie tradycji
- nabywanie kultury osobistej
-kultury wyrażania się (słowa)
-motywowanie dziecka do wykształcenia
-odpowiedzialność za siebie i rodzinę
Cele mogą być świadome (instytucjonalne) i nieświadome (rodzice)
Wszechobecność celów
3. INTERAKCYJNOŚĆ oznacza , że proces wychowawczy ma zwykle miejsce w sytuacji interakcji (współdziałania wychowawcy i wychowanka ) Wychowanie rozumiane jako proces interakcyjny zakłada,że wychowanek musi być aktywnym odbiorcą wpływów wychowawczych. Istotą procesu wychowania jest przygotowanie jednostki do samodzielnego funkcjonowania w środowisku w sposób optymalny korzystny dla wychowanka i środowiska w którym żyje.
4. RELATYWNOŚC WYCHOWANIA wiąże się z trudnościami jakie nastręcza przewidywania skutków oddziaływań wychowawczych. Duże nakłady pracy wychowawczej niekoniecznie przyniesie uzyskanie efektu wychowawczego.
WŚRÓD CZYNNIKÓW wywierających wpływa poza wychowaniem na psychikę i wychowanie dzieci i młodzieży wywiera środowisko rówieśnicze i lokalne a także środki masowego przekazu (można wtedy mówić o samorzutnym i niezorganizowanym wychowaniu).
Zasada w wychowaniu : KOCHAJ, WYMAGAJ, KONTROLUJ.
Długotrwałość wychowania - właściwość ta sugeruje,że człowiek podlega przemianom własnej osobowości przez całe życie. Istotne więc jest stwarzanie warunków dla ludzi starych do poszerzania wiedzy, nowych umiejętności które im będą przydatne w II połowie wieku.
Edukacja permanentna to edukacja przez całe życie. Klub Seniora ,domy kultury oraz (UTW Uniwersytety III Wieku) -tworzone są przy uczelniach wyższych np. medycynie. Zajęcia mają charakter edukacyjno wychowawczy , organizowane są zajęcia, kółka zainteresowań,basen,sala gimnastyczna. Domy dziennego pobytu dla osób starszych ale tez dla osób które wcześniej przeszły na rentę. Podlegają MOP-som , zajęcia prowadzą terapeuci. Są to zajęcia plastyczne i inne.

Rodzina jako agencja socjalizacyjna
Proces socjalizacji oznacza uspołecznienie jednostki.
Inkulturacja jest to wzrastania w kulturę.
Wg Kunowskiego:
Dynamizm wychowania noszący nazwę:
1. BIOS oznacza życie (cechygenetyczne tzw. wyposażenie dziedziczne np kolor oczu i inne)
2.ETOS z greckiego oznacza obyczaj kierowania jednostką w środowisku w taki sposób aby poznała obyczaje panujące w danym kręgu kulturowym. Działa przez stwarzanie sytuacji wychowawczych w środowiskach społecznych.
W Etosie chodzi o wypracowanie odpowiedzialności, współpracy, troski o drugiego człowieka. Kształtuje sie Etos samorządu , zabawy. W Wychowaniu następuje dziedziczenie społeczne i kulturowe:
Dziedziczenie społeczne jest nabywaniem droga uczenia się przy pomocy mowy, pisma, obrazów, media.
Dziedziczenie kulturowe - to przyswojenie przez jednostkę całego dorobku kultury inaczej wejście wychowanka w krąg kulturowy danej grupy. Wpływ na jednostkę jest bardzo duży.
3. AGOS oznacza prowadzenie jednostki. Siła która określa prowadzenie wychowanka przy udziale wychowawców. Oddziaływanie wychowania może realizować rodzic, szkoła, zakład pracy. W zależności od Agosu wychowanek może osiągnąć wysoki stopień przystosowania do życia poprzez samoopanowanie popędów Biosu. Przystosowanie sie do siły Etosu.
Zadaniem wychowawców jest kierowanie wychowanka w taki sposób, aby go przystosować do życia , środowiska w którym będzie żył. Agos wychowawców rozwija osobowo wychowanka i przysposabia do samodzielnego funkcjonowania pod względem moralnym,umysłowym, społecznym.
Siła Agosu określana jest pedagogią ta stroną praktyczna pedagogiki.
4. LOS- doskonalenie wychowawcze.Wiąże się z ukształtowaniem prawidłowej postawy wychowanka wobec przyszłego życia. Przygotowanie do warunków współczesnej cywilizacji nie jest łatwym zadaniem. Trudno jest przewidzieć co spotka wychowanka, z jakimi problemami będzie musiał się zmagać i czego od niego będzie wymagało otoczenie. Nieokreśloność przyszłego życia do którego wychowania ma przygotować młodzież, uwzględniać siłę określona jako Los. Jest to siła tajemnicza niewymierna nie dająca się przewidzieć i decydująco wpływa na życie jednostki. (Np człowiek który był chory i był w śpiączce, nagle budzie sie do życia i ma ogromną siłę życia.)
Teorie pedagogiczne często Los absolutyzują podciągając pod pojęcie w którym jesteśmy i żyjemy i któremu ulegamy ponieważ los włada nami.
LOS ABSOLUT może być traktowany bardzo różnie, fatalistyczny jako nieubłagalny los wobec którego jesteśmy bezradni , który jest nam przeznaczony (np śmierć) LOS ABSOLUT DETERMINISTYCZNY- gdy los zależy od przyczynowego porządku świata i od praw rządzących rzeczywistością, dzięki czemu człowiek ma możność na wpływanie na los przez posłuszeństwo prawom natury (BACON).
LOS ABSOLUT INTERDETERMISTYCZNY - gdy los pojmujemy jako działanie czystego przypadku a nie konieczności, stąd człowiek stale musi wybierać sposób działania, tworzyć wartości kształtować swój los i jest to teoria egzystencjonalizmu. Tylko dla chrześcijaństwa los nie jest absolutem,dlatego,że my żyjemy w Bogu stworzeni przez Boga. Wg chrześcijaństwa nie przypadek rządzi światem ale wolai opatrzność Boża. Stad w Losie ludzkim odróżnia czynniki anarkastyczne (przeznaczeniowe) i czynniki wokacjonalne (powołaniowe)
Czynniki przeznaczeniowe- to np. śmierć, grzech sąd ostateczny, zbawienie.
Czynniki wokacjonalne powołanie do wolności człowieka obdarzonego łaską. Działanie sił wychowania na osobę wychowanka pozwala zrozumieć ja ważne są działania wychowawcze na poszczególnych etapach rozwoju wychowanka.
Warunkiem prawidłowego procesu wychowania będzie odpowiedzialność wychowanka i kierujący procesem wychowania zaangażowanie i mobilizowanie jednostki do pracy nad sobą. Dobre wychowania będzie wtedy, gdy osoby wychowujące staną się dobrymi wychowawcami.
Inkulturacja - inaczej wzrastanie w kulturę to termin uwzględniający proce nabywania (uczenia się kultury) i proces wzrastania w kulturę danego społeczeństwa gdzie jednostka staje się integralnym jego członkiem i nosicielem kultury. Rozumiana jest jako przejawy wyuczonego doświadczenia które wyróżnia człowieka od innych istot i przy pomocy którego po urodzeniu i późniejszym życiu nabywa on kompetencji swojej kultury. Może być uwarunkowany świadomie i nieświadomie.
Kompetencja kulturowa charakteryzuje się: tradycje rodzinne, kuchnia regionalna, gwara środowiskowa, słownik narkomanów, alkoholików, zabawy tańce i obyczaje, pewne oznakowania dla danego regionu ( godło, flaga, lew), potrawy wytwory: oscypki, ogórki kiszone, kapusta kiszona.
1.Inkulturacja charakteryzuje się tym, że jest wyłącznie własności gatunku ludzkiego i istotnym czynnikiem rozwoju. Jego zdeterminowanej genetycznie zdolności do wyuczenia się kultury
2. Przebiega w toku biologicznego dojrzewania jednostki od urodzenia do śmierci.
3. Ma charakter adaptacyjny . Jest instrumentem przystosowania jednostki do życia w danym społeczeństwie , pozostawia jednostce zawsze możliwość wyboru zachowań w granicach danego wzorca kulturowego (im prostsze społeczeństwo tym mniejsza liczba wzorów które wskazuje jednostce m jest łatwiej.
4.Inkulturacja jest mechanizmem transmisji kultury której w obrębie dokonuje sie przekaz dziedzictwa kulturowego ( np. stan wojenny, zburzenie muru berlińskiego) wydarzenia które mobilizowały do pracy (wejście Polski do Unii Europejskiej)
5. Inkulturacja obejmuje naukę wszelkich aspektów kultury, określone sposoby wyrażania uczuć (np. całowanie w rękę na przywitanie,ustępowanie miejsca w autobusie)
6.Inkulturacja -jest selektywna nigdy nie prowadzi do poznania przez
jednostkę całości kultury a jedynie jej niektórych podkultur określonej
grupy społecznej.(np znamy zwyczaje rodziny)
7.Inkulturacja jest stopniowa i wyróżnia dwa etapy:
- Inkulturacja w wieku dziecięcym i dorastania
- Inkulturacja w wieku dorosłym
Inkulturacja dzieci- podstawowo nabywamy wszystkie umiejętności.
Inkulturacja dorosłych ; jest uzupełniająca i związana z jest znaczeniem się nowych ról społecznych w nowym środowisku lub zmian środowiska kulturowego.
Inkulturacje podstawową i uzupełniająca różni stopień świadomej akceptacji kultury przez jednostkę.
8.Inkulturacja dokonuje się w różnych typach grup społecznych jak i przy udziale instytucji społecznych. Inkulturacja Podstawowa rozpoczyna sie w rodzinie w miarę rozwoju społecznego jednostki maleje siła a wzrasta znaczenie innych grup rówieśniczych i instytucji typu szkoła, grupa rówieśnicza.
9. Inkulturacja jest procesem uświadamianym oraz procesem mimowolnym. Dokonuje sie przez bezpośrednie wskazówki które realizowane są w procesie wychowania i nauczania oraz świadomą obserwację i naśladownictwo oraz przez mimowolne naśladownictwo i absorpcje (np. grupa rówieśnicza nastolatków).
10. Inkulturacja- jest relatywna: odnosi sie do danego systemu kulturowego w niektórychsytuacjach może obejmować elementy dwóch lub nawet kilku kultur lub zawierać pewne treści obce w danej kulturze. W wyniku nasilonej komunikacji międzykulturowej co prowadzi do dezintegracji kultury. Kultura danego narodu traci sens. Nowa rzeczywistość kulturowa wymaga ponownej inkulturacji czyli reenkulturacji w nowej kulturze np. polak żeni się z murzynką i wtedy trzeba ustalić potrawy jakie będą jeść , religie jaka będą wyznawać itd. ; małżeństwa mieszane, rodziny emigrantów i na pograniczach (przy granicy kraju)
Wpływ procesu socjalizacji na rozwój jednostki dotyczy formowania wszystkich składowych jego osobowości. W tokusocjalizacji jednostka uczy się społecznie akceptowanych sposobów ukierunkowania swych popędów i zaspokajania potrzeb (spożywanie określonych posiłków o określonej porze) W procesie socjalizacji człowiek nabywa umiejętności posługiwania się rzeczami
i przedmiotami uzyskuje sprawności techniczne i niezbędne do życia w danej cywilizacji ( praca przy komputerze, znajomość j. obcych.) W procesie socjalizacji czyni się jednostkę zdolną do podejmowania obowiązujących w danej zbiorowości sposobu interakcji i komunikowania się z innymi ludźmi np. znajomość języka , rozumienie symboli w danej kultury w celu ekspresji własnych uczuć i myśli. Kształtują się w procesie socjalizacji sposoby odczuwania i wyrażania emocji sposoby postrzegania i ujmowania rzeczywistości np. przekonania, przesądy. Jednostka
uwewnętrznia upowszechnione w społeczeństwie wartości, aspiracje, normy i staje się zdolna do przyswojenia wzorców osobowych narzucanych przez otocznie społeczne wybierając ostatecznie własny styl funkcjonowania w społeczeństwie.