Historia wychowania

1 Najstarsze modele wychowania w państwach helleńskich
Najdawniejsze informacje pochodzą z VIw. p.n.e i dotyczą wszystkich misat-państw obszaru morza egejskiego(wysp i wybrzezy)
Wszystkie państwa-miasta miały charakter militarny, co rzutowało na cel i jakosć wychowania. Nauczanie i wychowanie było dla ludzi wlonych. Od najmłodszych lat przygotowywano dzieci pod kątem celów militarnych (chłopców
Wprowadzono gry zabawy, proste ćwiczenia ruchowe które z biegiem lat wzbogacono i utrudniono
Stosunkowo szybko ukształtował się zespól pods. dyscyplin sportowych, nazwano je pięciobojem i należały do nich:biegi, skoki, zapasy, rzut dyskiem, rzut włócznią. Z biegiem czasu ukształtowały się igrzyska co 4 lata w oparciu o te dyscypliny, były one dla hellenów bardzo wazne zwycięsców traktowano jak bogów. Hellenowie oparli swój kalendarz na igrzyskach olimpijskich.
W VI w.p.n.e hellenowie doszli do wniosku że o jakości człowieka nie tylko świadczyć powinna spr. fizycznaale jego osobowość W tym czasie opracowano zasady reguł, które dały początek savior vier zasady dobrego wychowania
Grecy zwracali uwagę na:
#wpajali szacunek dla osób starszych(w jaki spoób rozmawiać np: z nauczycielem) patrz mi w oczy kiedy ze mną rozmawiasz
#sposób siedzenia kobiet (nie można był zakładać nogi na nogę)
#zachowanie sie przy stole
#sposób zachowania się w różnych sytuacjach towarzyskich oraz w sytuacjach związanych z ceremoniałem religijnym
#wychowanie muzowe-muzyczne (od muz)wysoka kultura, muzyka, sztuka, teatr, śpiew literatura stosowanie do wieku
#wychowanie religijne grecy byli narodem bardzo religijnym poprzez mity piosenki wprowadzano dziecko w życie religijne, ubierano w białe szatki prowadzano do świątyni
#wychowanie przez teatr
sprawiedliwość, odwaga, szydzenie z tchórzostwa, bohaterstwo, lojalność,
To wszystko było charakterystyczne dla wszystkich państewek hellenistycznych do VI, VIIw.p.n.e
Jednak już w tym czasie z tego ogólnego szablonu wychowawczego wyróżniły się dwa państwa Sparta i Ateny.

2 Wychowanie i edukacja w Sparcie
Sparta założona przez Dorów w Lakonii, na południowym Pelopnezie.Grupa genetycznie zaprogramowana na szorstkość, wojowniczość, daleka od subtelnośći.Prwawodawcą Spartan był Likurg twierdził że to on opracował cel wychowania. Wychowanie chłopców miało na celu uczynienie z nich wzorowych żołnierzy. Dziecko nie było własnością rodziców.Słabe lub kalekie niemowlęta zrzucano w górach Tajgetu w przepaść. Od urodzenia dziecko przekazywane mamce( kobieta całe życia karmiąca) Dziecko celowo głodzonei pozostawiane w ciemności. Dziecku raczkującemu wprowadzano gry które wyrabiały spr. fizyczną
Od 2-7rż dzieckiem zajmowała się niania która udoskonalała ćwiczenia. Od 7 r.ż chłopcy i dziewczynki przekazywane do koszar w obiektach tych dzieci i młodzież podzielone były na grupy wiekowe każdą grupą opiekował się Iren-starszy kolega biegły w sztukach wojennych.Opiekował się młodszymi i przyuczał ich.Dzieci do 10 r.ż nie mogły nosić żadnego odzienia spały na twardym legowisku z trzciny na zimę plotło sobie matę z dodatkiem puchu z główek ostu. Karmione skąpo, regularnie.
Systematycznie pracowano nad wyrobieniem w chłopcach posłuszeństwa wytrzymałości odporności na ból i głód.Zaszczepiono w młodzieży umiejętność zręcznego kłamstwa i kradzieży.Uważano że mogą się one przydać w walce z wrogiem.
Mniejszą uwagę przykładano do kształcenia umysłu uczono czytania i pisania, dziejów Sparty jej praw, mitów o Bogach i bohaterach w stopniu minimalnym na tyle by wolny obywatel nie był analfabetą. Nauka ta odbywała się w trakcie posiłków, gdy dzieci siedziały przy wsólnym stole uczył je irem. Prowadzone były ćwiczenia na wyrabianie refleksu irem zadawł nielogiczne pytania i oczekiwał natychmiastowej reakcji krótkich, jasnych często ciętych odpowiedzi stąd przysłowiowa "lakoniczność wysławiania się. karą było ugryzienie w palec.
Wychowaniem dziewcząt również kierowało państwo wpajając w nie zalety potrzebne przyszłym matkom żołnierzy

3 wychowanie i edukacja w Atenach.
Miastem-państwem o największym znaczeniu nw dziejach starożytnej Grecji stały się jońskie Ateny w Attyce. Tu w Atenach rodzina decydowała o wychowaniu. Dziecko od przyjścia na świat wychowywane było w rodzinie.Od najmłodszych lat otoczone życzliwością, miłością, wychowywane bezstresowo. Wszystkie istotne wartości przekazywane poprzez bajki mity, piosenki ,kołysanki, opowiastki zmyślane na poczekaniu
6-7r.żchłopcy i dziewczynki wychowywane w podobny sposób
od 7 r.ż chłopcy zaczęli chodzić do szkoły, dziewczynki spędzały czas w domu
W szkole ateńskiej uczył każdy kogo poproszono, osoba dosyć popularna.. Nauka w szkole miała charakter indywidualny, nauczyciel pracował tylko z 1 dzieckiem.
od 7r.ż chłopak otrzymywał niewolnika (pedegoga)
18r.żuczestniczył we wszystkich jego zajeciach
N poznawania liter
N. sylabizowania-nauka miała charakter pamięciowy. Uczeń tak długo powtarzał aż się nauczył, utrwalił w sposób zadawalający. Wśród ateńczyków nie było analfabetów.
Od 7 r. ż dziecko uczyło się czytania, pisaniai podstaw matematyki(odejmowania, dodawania i tabl.mnożenia)
Od 10r.ż chłopak przechodził do 2 kolejnych nauczycieli:gramatyka(przekazywał naukę literatury), lutnisty(gry na lutni)
Grecy twierdzili że każdy człowiek kulturalny musi umieć grać na instrumencie. Nauka literatury polegała na pamięciowym przysfajaniu sobie poematów greckich. Ateńczycy szybko doszli do wniosku, że jeśli literatura ma mieć cele wychowawcze tp powinno sie z niej wybierać to co najistotniejszewybierano np: fragmenty dotyczące lojalności.Lutnista uczył gry na instrumencie nauka miała charakter pamięciowy.
Po 14r.ż powtarzano to czego nauczyło się dotychczas i przechodziło do następnego nauczyciela gimnastyka który wprowadzał chłopca w tajniki 5 dyscyplin sportu.
Od 18r.ż chłopak przechodził do efebi(jedyny okres w którym coś do powiedzenia miało państwo). pod nadzorem państwa odbywał 2 letnie ćwiczenia wojskowe.Ateńczycy realizując takie wychowanie osiągneli te same rezultaty w przygotowaniu swoich wojowników, a oprócz tego byli ludźmi kulturalnymi, twórczymi reprezentującymi inne wartości.

5 Poglądy pedeg. sofistów.
.Do V w.p.n.e hellenowie wychowywali swoje dzieci zgodnie ze swoją tradycją w myśl której wszystko co robili przodkowie było dobre i akceptowane.W V w.p.n.e państewkom helleńskim zaczęła zagrażać utrata niepodległości (na wschodzie rosło w potęgę królestwo persów)Wtedy zwrócono uwagę na cel isens wychowania W okresie Peryklesa pojawili się w Atenach ludzie którzy sami siebie nazywali sofistami czyli mędrcami.Sofiści podważyli dotychczasową opinię iż wszelkie przemiany cywilizacyjne były dziełem bogów.Twierdzili że to człowiek dzięki swojej pracy rozwinął ludzkość od etapu barbarzyństwa do etapu aktualnego. Uważli oni że obowiązkiem nauczyciela jest nauczanie człowieka samodzielności myślenia , wnioskowania oraz wszystkiego co może się przydać w dorosłym życiu. Twierdzili iż naukę należy rozpoczynać od lat najmłodszych przekazując dziecku nie tylko wiadomości ale także wyrabianie w nim wartości (prawda życzliwość lojalność). Zwracali uwagę na sposób nauczania.Na nic teoria bez ćwiczeń.
Nauka elementarna, wiedza elementarna ale wiedze z matematyki, muzyki, astronomii a także z tzw. ekonomicznych i politycznych.
"Człowiek jest miarą wszechrzeczy" Wprowadzili gruntowną zmianę w nauce o filozofii dotąd bowiem zajmowała się ona wszechświatem nie dostrzegając w ogóle człowieka. Sofiści wprowadzili nową naukę -antropologię (n. o człowieku z jego wszystkimi biologicznymi uwarunkowaniami). Wadą Sofistów było to że swojemu nauczaniu nadali charakter retortczny. Zajmowali się oni udzielaniem za pieniądze lekcji wymowy.Uczyli dobrej dykcji i sposobów argumentacji które mogłyby najłatwiej przekonać słuchaczy. Młodzi ateńczycy chętnie pobierali nauki u sofistów ponieważ nabywana u nich sprawność w dyskusjach okazywała się szczególnie przydatna w życiu publicznym.



6.Poglądy pedeg. Sokratesa
Przeciwko naukom Sofistów wystąpił Sokrates choć wielu współczesnych uważało go za jednego z nich. Słabą srtonę sofistów załuważył Sokratesktóry twierdził iż obowiązkiem nauczyciela jest nauczanie ucznia zdobywania wiedzy.Sok. swoją edukację prowadził poprzez dialog zmuszając młodych ludzi do samodzielnego myślenia oraz do umiejętności krytycznego spojrzenia na siebie. Poruwnywał siebie do akuszerapołożnika który nie tworzy życia lecz pomaga mu wydostać się na światło dzienne.Jego nauczanie nazwano heurystyką jest to naprowadzanie ucznia na drogę samodzielnych poszukiwań.Zadaniem nauczyciela jest nauczanie młodego człowieka wsłuchania sie w głos sumienia tego co najbardziej wartościowe. Uważal też że nie ma sensu pokazywania uczniowi gotowej wiedzy z którą nie będzie wiedział co zrobić, której on nie chce.Nie zostawił po sobie żadnych pism jedynie to co zostawili jego uczniowie daje nam obraz jego sylwetki z którego wynika że był nauczycielem idealnym gdyż żył zgodnie z tym czego nauczał.W odróżnieniu os Sofistów on nie pobierał pieniędzy za naukę Chodził po ulicach Aten i wdawał się z napotkanymi ludźmi w rozmowy.Zarzucano mu że nie wierzy w bogów i deprawuje młodzież.

7. Poglądy pedeg. Platona
Był pierwszym który zwrócił uwagę na ogromne znaczenie wychowania, poprzez właściwe wychowanie można pomniejszyć lub w ogóle wyeliminować złe skłonności, a dobre rozwinąć.Twierdził również iż mając na uwadze jakość człowieka trzeba myśleć już onim w życiu prenatalnym otaczając matkę opieką.Jako pierwszy sformułował 3 zasady:
1 Od wych. jednostki zależy jakość calego społeczeństwa.
2 Każdy ustrój zawsze ustawia szkolnictwo pod swoją ideologię.
3 O programie szkolnym powinien decydować prawodawca, zaś obowiązkiem państwa jest zapewnienie realizacji tego programu.
Twierdził ze szczególną troską należy otaczać dzieci bardzo zdolne gdyż za zwyczaj w parze ze zdolnościami idą wielkie namiętności i wady.Do swoich przemyśleń pedag. opracował program wg. którego naukę dziecko powinno rozpoczynać od 10r.ż do tego czasau powinno być wych. w rodzinie która powinna przekazywać wartości i podst. zakres wiedzy kulturalnej
Od 7-10r.ż chłop.i dziewczynki razem
Od 7-10r.ż chłopcy powinni mieć ćwiczenia spraw.Nauka wg. Platona szła tym samy rytmem co w szkole ateńskiej jedynie dla przyszłych rządców Platon przewidywałtak dokładną i dogłębną eduka.że praktycznie kończyła się ona około 50 r.ż

8 Przemiany w naukach w okresie utraty-przez państwa Greckie niepodległości

Po u tracie niepodległości państewka greckie znalazły sie w imperium Aleksandra Macedońskiego. Możliwości przemieszczenia się wpłynęły na rozwój naukgeograficznych topografii nawigacji itp.Dawniejsza nauka literatury zmieniał się teraz w studia nad literaturą co zapoczątkowało nauką filologicznym a wraz z nimi rozwinęła się retotykaczyli nauka pięknego mówienia. Ogromne zmiany nastąpiły w filozofii która podzielona została na 3 części:Dialektykę (n. o logicznym rozumowaniu)
Etykę(n. o moralności)Fizykę naukę o przyrodzie)W Aleksandri założony został najwiekszy ośrodek ówczesnego świata tam 100 mędrców prowadziło badania nad wszystkimi gałęziami ówczesnej nauki.Założona tam biblioteka posiadała wszystkie działy naukowe stanowiący ówczesny dorobek ludzkości(oryginaly lub kopie) Tam powstały pierwsze labolatoria założony został Iogród botanicznydla celów naukowych. Ogromne zmiany nastąpiły w szkolnictwie które podzielono na 2 etapy
od6-12r.z niższy
od 12-18r.ż wyższy. Dawniejsza efebia zmieniona została na dodatkowe studia poszerzające dotychczasową wiedzę, co dało początek studiom wyższym. Wtedy też poraz pierwszy dla uczniów zdolnych i pracowitych wprowadzone zostały nagrody wieńce(dębowe laurowe z wawrzynu)Poraz pierwszy wprowadzony został nadzór szkolny w którtm pedonomowie nadzorowali poszczególne okręgi szkolne pod względem jakości realizowanego programu i warunków nauczania.Szkoły zakładane były przez osoby prywatne, gminy i państwo.Były to jednocześnie szkoły męskie i żeńskie.Nauczyciele zatrudniania byli na pods. konkursu tzn. kandydat na nuczycielaprzyjmowany był na próbny okres 1 roku.Po okresie tym jakość zdanego przez uczniów zdanego egzaminu decydowała o dalszych losach nauczyciela.W przypadku pozytywnym zatrudniany był na stałe i otrzymywał roczną pensję wypłacaną w miesięcznych ratach.Przemiany w kulturze eduk. i postrzeganiu świata były tak dominujące że wiek zwiaązany z okresem utraty niepodległości przez państwa helleńskie noszą nazwę okresu hellenistycznego

9 Aleksandria - ośrodek ruchu umysłowego
W Aleksandrii wypracowano kanon nauk podst. tzn. nauk które powinien znać każdy wykształcony człowiek nazwano je 7 sztukami wyzwolonymi Składały się z trivium i guadrivium. W skaład trivium wchodziły przedmioty humanistyczne(dialektyka, gramatyka-nauka o literaturze, retoryka. W skład guadrivium wchodziły przedmioty ścisłe - artmetyka, geometria, astronomia, muzyka. Od tego czasu przedmioty te stały się podst. wszelkich studiów i aż do średniowiecza należały do obowiązujęcego zakresu nauk

11. Trzy okresy w wychowaniu rzymskim.
Rzym był państwem militarnym, rzymiania urodzonymi wojownikami. Edukowani tylko chłopcy, dziewczynki edukowane pod kątem pracy domowej. o zakresie nauki decydował ojciec.Na terenie państwa rzymskiego kiegy dominowały cele wojenne wychowanie skierowane było na te cele.Ojciec zatrudniał nauczyciela do domu.
Przygotowanie pod kątem przydatności wojskowej miało charakter praktyczny ojcowie zabierali synów na tereny bitew by obserwowali uczyli się. Nauczaniem objęci byli ludzie wolni przede wszystkim bogaci. Wzorce i normy oparte były na trsdycji.
W I okresia istniała możliwość uczenia uboższych stawiano stół, płachta i tak uczono na skrzyżowaniu dróg tri vis szkółki trywialne (szkółka byle jaka) za drobną opłatę udzielano nauki
II okres łączy się z czasem podboju całego świata helleńskiego przez legiony rzymian koniec IIw
Dla rzymian j grecki stał się najważniejszy zachłysneli się kulturą grecką przejmowano wszystko co grecy wypracowali dotyczyło to także szkolnictwa które również podzielono na 2 etapy :szkol. niższe, szkol. wyższe, wprowadzono 4 miesiące wakacji.To zachłyśnięcie bezkrytycznie trwało przez kilka pokoleń potem pewne wzorce pozostały pewne odrzucono np: ćwiczenia gimnastyczne. Grecy narodem muzykalnym rzymianie ro odrzucili. Wśród warstw zamożnych szerzyła się moda na wszystko co greckie Zmienił sie wygląd mieszkania sposób ubierana się pożywienie a także stosunki między ludźmi.Celnie scharakteryzował ten proces poeta Horacy: " Podbita Grecja opanowała dzikiego zwycięzcę"

12. Poglądy pedag. Kwintyliana
Rzymianie zaczeli wypracowywać swoją reorię pedag. na zadania szkoły patrzono pod kątem praktycznym - należy uczyć tegoco przyda sie w życiu dorosłym przedstawicielami tej pedag. byli Seneka Pliniusz młodszy Kwintylian Non scholoe sed uitao disciumus" nie dla szkoły lecz dla życia uczymy się. Kwintylian żył w IIw n.e Takim wzorem ówczesnej pedag. był Kwintylian Autor pracy "o kształceniu mówcy" Człowiek wykształcony musi pięknie mówić Praca ta jest wzorcowym traktatem pedag. tamtych czasów . Kwintylian omawia wszystko co jest związane z dydaktyką. Dokładnie analizował jaki ma być nauczyciel. Nauczyciel powinien być jak słońce, omawia wiek nauczania. Twierdzi żwe nauka w szkole nie moze ukształtować pewnych wartości. W domu nie można nauczyć dziecka życia społecznego
Kształcenie mówcy na tle klasy jest tylko możliwe. Był on w swej pedag. ponad czasowy pomoce naukowe, pogląd na nauczyciela, kształcenie mówcy, metody nauczania początkowego zalecał nauczanie w szkole w grupie z którego są takie korzyści jak zawiązywanie przyjaźni, możliwość wpływania na ambicje przygotowywanie do życia w grupie społecznej nauka przygotowania do roli mówcy , także sytuacje sprzyjajace wyciaganiu wniosków.
13. Osiągnięcia starożytnej myśli pedag aktualne do dzisiaj

Szkolnistwo stanowe i uniwersytety 1096-1292
majace ponad 200lat wyprawy krzyzowe majace na celu oswobodzenie ziemi św z rąk niewiernych wpłynęły na przemiany gospodarcze całego ówczesnego świata. Rozwijający 14.Karol Wielki a oświata
Wieki średnie III IV V to czasy najazdów barbarzyńców , upadek kultury starożytnej. Hunowie -ludy bezwzgledne nie liczył sie cżłowiek liczyło sie zwycięstwo Ludy prymitywnw w wyniku tych najazdów upadło cesarstwo rzymskie w Vw. powstawały klasztory celtowie pierwszymi zakonnikami, zachłysneli się chrześcijaństwem. Na I klasztory zwrócił uwagę władca franków Karol Wielki zakładał dla nich klasztory.Po najazdach plemion barbarzyńskich i związanych nimi upadkiem kultury świata antycznego Karol Wielki władca państwa Franków jako pierwszy podjął decyzję o odbudowaniu kultury na tereny swoich monarchi. Państwo Franków północne obszary Włoch,Niemiec, Francji.na tereny swojego państwa sprowadzać zaczął zakonników, a zakładającdla nich klasztory,zobowiazywał ich do zakładania osrodków, punktów nauczania.W roku 789 wydał 1 rozporządzenie nakazujace przy karzdym klasztorze założyć punkty nauczania, z koleji 797r. kolejne rozporządzenie by przy kazdej katedrze zakładać ośrodek nauczania.W roku 802 ukazał się pierowzór obowiązku szkolnego. Karol Wielki nakazywałby wszyscy ojcowie posyłali swoich synów do klasztorów na naukę. Te rozporządzenia obejmowały tylko monarcgię Karola Wielkiego. Były rezultatem wpływów ówczesnych papierzy. Po śmierci Karola Wielkiego na koniecznosć edukowania całegoswiata chrzescijańskiego zwrócili uwagę papierze; Eugeniusz III ,Leon IV,Egeliusz III w roku 836 wydał rozporządzenie by we wszystkich klasztorach i katedrach organizowac nauczanie.Leon IV wydał zarządzenie w roku 853 by zakładać szkoły przy wszystkich parafiach.Od IXw. do XIXw. szkolnictwo funkcjoionowało pod patronatem koscioła. Jednak szkółki parafialne zaczeły rozwijać sięod wieku XIII po decyzji Leona IV powstały w większych miastach.

15.Szkoły w średniowieczu(dotyczy wczesnego średniowiecza)
Szkoły klasztory- szkoły elementarne,
Szkoły katedralne- odpowiedniki szkoły średniej
Szkoły dzieliły się na wewnętrzne i zewnętrzne. W wewnętrznych uczyły się chłopcy na księzy, w zwenętrznych młodzież świecką Nauka odbywała się w j. łacińskim a program oparty był na zagadnieniach kościelnych. uczono pisma św psalmów śpiewu kościelnego kalendarza koś. pisania liczenia. Dyscypline utrzymywano przy pomocy kar fizycznych karano za wszystko. wierzono w oczyszczającą moc kary świeto szkoły 28 XII święto młodzieniażków
tym dniu nie było nauki dzień przeznaczony na zabawy na św Grzegorza było też św szkoły w języku uczniów nazwane było św Gregorianów
Gregory-nauczyciel i uczniowie przygotowywali inscenizacje obchodzili wsie były to św o tradycjach chrześcijańskich. 20 III św wiosny (tradycja pogańska) W tym czasie organizowano pierwsze wycieczki twz. majówki łączono praktyczne z pozytecznym. Uczniowie mieli obowiązek narwać witek upleść je a potem cały rok byli tym bici. Radykalne zmiany w szkolnictwie nastąpiły pod wpływem wypraw krzyżowych.
w sie handel pociągał konieczność funkcjonowania miast. W związku tym zaistniały potrzeby innej organizacji szkolnictwa. Modele szkół średniowiecznych nie odpowiadały aktualnym potrzebom toteż gminy miejskie zakładać zaczęły własne szkoły były to szkoły rzemieślnicze i kupieckie w szkołach tych uczono w języku narodowym(łacińskim) szkoły te były3 letnie i uczono w nich podst. elementarnych, komplentego zawodu na 3 roku powtarzano i pogłębiano wiadomości. Nauka była odpłatna z tym że dla uczniów ubogich gmina zwalniała z opłat. Drugim przykładem edukacji wychowania stanowego było wych. na rycerza Wych składało się z 3 etapów :od 7 r.ż chłopiec przekazywany do dworu gdzie uczył sie dobrych manier i życia dworskiego od 12r.ż zostawał giermkiem czyli pomocnikiem rycerza , a także w tym okresie uczył się sztuki rycerskiej mając 21 lat pasowany był na rycerza a uroczystość ta związana była z bardzo bogatymi ceremoniałami kościelnymi co miało na celu dowartościowanie udostojnienie tego stanu
początki i rozwój uniwersytetów
pierwsze szkoły wyższe sudium generalne3 uniwerstytas zakładać zaczęto w ośrodkach prywatnych w których tradycyjnie od dłuższego czasu gromadziła się młodzież chcąca poszerzyć, pogłębić swoje wiadomości. Uniwersytety te zakładane były w oparciu o 2 wzorce:
w oparciu o tradycje Bolonia Padwa
w oparciu o zgogę papieża
wszystkie te uczelnie funkcjonowały werdług określonego regulaminu naukę rozpoczynano od 17, 18 r.ż i wystarczyło wpisać sie do księgi rektorskiej oraz uiścić opłatę wpisową. Studia składay się z 3 etapów
*3 letni kończył się bakalatorem (odpowiednik licencjata)Z tytułem bakałaża można było podjąć pracę nauczyciela w szkole parafialnej.
*2 okres kończył się tytułem mistrza czyli mgr.co uprawniało do nauczania w szkołach katedralnych oraz na niższych .Studia można było kontynuować do 5 lat i skończyć je z tytułem doktora który upoważniał do pracy na wyższych uczelniach Studenci wszystkich uczelni mieli liczne uprawnienia objęci opieką, przywilejami zwolnienia z opłat celnych prawo pierwszeństwa wynajmu mieszkań ochrona prawna co w sensie pozytywnym wpłynęło na rozwój edukacji.
Z biegiem lat budowano bursy (czyli akademiki) i kolegia Z tym że przeniesiono je z gł. budynków uniwersyteckich na tereny koledzy.
Tok prowadzenia zajęć w jednym języku (Lacińskim)sprawił iż w okresie tym się typ studenta waganta (włóczęgi) można było bowiem przenosić się z uczelni na uczelnie w zależności od upodobań
Akademia Krakowska1364 uniwersytet jagielloński
w 1364 r Kazimierz wielki założył Akademie Krakowską studium generale uniwersytes to pełna nazwa wzorowana była na uniwersytecie w Bolonii na którym wiądącym kierunkiem studiów było prawo. AK funkcjonowała według regulaminu typowego dla pozostałych uczelni. Podobny sposób rozpoczynania studiów (wpis do księgi ) podobne etapy (bakalara) J. łaciński jako jęz. wykładowy oraz prawa i przywileje dla studentów
Wyznacza się kampsora (żyda który będzie udzielał pożyczki bez lichwy)za minimalną opłatą
Wiodącym kierunkiem studiów było prawo cywilne co wiązało się w ówczesną sytuacją królestwa polskiego (ostateczne zjednoczenie ziem polskich po rozbiciu dzielnicowym) i potrzeba wykształconych rządców by zarządzali całym obszarem. Po śmierci Kazimierza wielkiego akademia upadła do rangi szkółki katedralnej wyższej szkoły średniej. Odnowiona została w 1400r. przez króla Wł. Jagiełłe i Królową Jadwigę
W utworzonej szkole teraz nazwanej uniwersytetem wiądocym kierunkiem studiów była teologia. Miało to związek z nową sytuacją państwa polskiego (unia polski z litwą) Wł Jagiełło Litwin zobowiązał się wprowadzić chrześcijaństwo na Litwie stąd ta potrzeba duchowieństwa legła u podstaw utwierdzenia teologi jako najważ. kierunku. Oddział teologiczny funkcjonował na UJ do początku PRL pierwsza poł XX w Ponownie założony został z okazji 600lecia U J
Szkolnictwo i przemiany kulturalne okresu odrodzenia
przemiany gosp-kulturalne zapoczątkowane przez wyprawy krzyżowe (w średniowieczu) doprowadziły z biegiem czasu do radykalnych przeobrażeń mentalności człowieka. Zmieniały się oczekiwania i poglądy na wartości a życie codzienne organizowane było pod kątem jakości i wygód Zwracać zaczęto uwagę na wych fizycz. na stroje wystrój wnętrz, ogromne znaczenie miał pieniądz , zmiany mentalności. Wartości typowe dla średniowiecza zostały odrzucone a zinteresowania koncentrowano na życiu doczesnym
Siłą faktu oczekiwania te zaczęto kierować na szkolnictwo
Vittarino da Feltre który w Mantua założył pierwszą odrodzeniową szkołę była to szkoła dostępna dla chłopców i dziewczynek bez względu na pochodzenie społeczne wprowadzono przedmioty humanistyczne ćwiczenia gimnastyczne na świeżym powietrzu, nauka przebiegała bezstresowo stosunkowo szybko przylgnęła do niej nazwa Dom Radości w oparciu o ten model zaczęto zakładać szkoły podobne a liczni przedstawiciele intelektualiści odrodzenia podkreślać zaczęli konieczność znaczących przemian w ówczesnej pedag. do takich przedstawicieli należał Erazm z Roterdamu - był wrogiem edukacji w rodzinie potępiał metody średniowieczne nauczania, był zwolennikiem uczenia dziewcząt. Jak cię widzą tak cię piszą ZWRACAŁ też uwagę na wychowanie w dobrych manierach 1530 "o wytrwałości manier chłopięcych
Jego propozycje i poglądy zaważyły na ówczesnej pedag.
Przedstawiciele myśli pedeg.okresu odrodzenia
trendy odrodzeniowe które ukształtowały się na zachodzie Europy stosunkowo szybko dotarły na ziemie polskie znalazły tutaj swoich zwolenników i przedstawicieli do postaci najwybitniejszych nalezał:
*Mowicjusz z Pilzna( napisał ksiązkę "O szkołach czyli akademiach"
*Eraz Gliczner-Skrzetuski książka O wychowaniu dzieci"
*Piotr Statorius (francuski kalwin osiedlił się w polsce opracował pierwszą gramatykę j. polskiego)
*Elzbieta Rakuszanka (Austryjaczka) była żona Kazimierza Jagielończyka napisała "Traktat o wych. królewicza"
* Andrzej Frycz Modrzewski w jego pracy o " Naprawie rzeczpospolitej" cały jeden rozdział poświęcił szkolnictwu. Przeanalizował dotychczasowe programy nauczania. Wystąpił z propozycjami nowymi. Żądał gruntowej reformy szkolnictwa która umożliwiałaby wszystkim mieszkańcom królestwa (bez względu na pochodzenie) ŻądaŁ odsunięcia szkolnictwa spod wpływów kościoła Żądał świeckiego programu nauczania. Od władz oczekiwał iż szkolnictwo będzie traktowane jak jeden z najważniejszych działów polityki państwa Żądał dowartościowania nauczycieli poprzez utworzenie stanu nauczycielskiego (stan chłopski mieszczański szlachecki- niezbyt liczny) Jego propozycje miały charakter ponadczasowy w ówczesnych warunkach nie miały szans realizacji.

SZKOLNICTWO OKRESU REFORMACJI I KONTREFORMACJI
tendencje do zeświedczenia szkolnictwa typowe dla okresu odrodzenia zostały zachowane wystąpieniem Lutra w 1515 od tego momentu ukształtowane grupy wyznaniowe protestanci i katolicy postrzegali szkolnictwo albo szkoły jako instytucje poprzez które umocnić można swoje wyznanie. Na problem ten jako pierwszy zwrócił uwagę Marcin Luter który w 1523r wydał odezwę do radnych miast niemieckich domagając się szkół dostępnych dla wszystkich bez względu na pochodzenie, płeć i warunki materialne w odpowiedzi na to wystąpienie Filip Melanchton opracował tzw.”Saksoński program szkolny” który w sposób bardzo szczegółowy omawiał codzienne funkcjonowanie szkoły w kilka lat później Jan Sturm założył pierwsze w europie nowożytne gimnazjum była to szkoła 10 letnia w której 2 pierwsze lata przeznaczone były na naukę elementarną (dostępna szkoła dla wszystkich) kolejne 8 lat to realizacja programu gimnazjum klasycznego. Przewidywał on naukę j. klasycznych: łacina greka przedmioty humanistyczne , oraz takie które reprezentowały wczesną naukę. W szkole tej uczniowie podzieleni byli na klasy poraz pierwszy. A z klasy do klasy przechodziło się po zdaniu egzaminów. Gimnazjum to stało się modelem dla innych szkół tego typu zakładanych w całej Europie W tym samym czasie konkretnie w latach obradowań Soboru Trydenckiego przedstawiciele katolicyzmu podjęli działa oświaty

KAROL BORONEUSZ(PÓŹNIEJ ŚWIĘTY)założył towarzystwo ubogich chłopców którego celem było zakładanie szkół dla chłopców. Uczono w nich nie tylko podst. Elementarnych ale także umiejętności przydatnych w danym środowisku
Urszulanki zaczęły organizować szkoły dla dziewcząt nawiązywały tym do tradycji ich założycielki Anieli Medici która także zakładała szkoły mające chronić dziewczyny przed moralnym upadkiem

JÓZEF KALAFANCJUSZ zwrócił uwagę na upowszechnienie szkolnictwa założył świeckie FRATRES SCHOLARUM PIARUM bractwo szkół pobożnych. Z biegiem czasu opracowało regułę i zaczęło funkcjonować jako zakon Pijarów. Pijarzy od innych zakonów różnią się tym iż składają 4 ślub-ślub nauczania. Po założeniu zakonu natychmiast organizowali punkty nauczania. W tym samym czasie funkcjonować zaczęły szkoły jezuitów wzorowanych na owych gimnazjach Jana Sturma były to szkoły 8letnie przeznaczone wyłącznie dla młodzieży warstw niższych wyższych. Do szkół tych przychodziła młodzież umiejąca pisać czytać. Kolegia te również były szkołami o charakterze klasyczno humanistycznym, oprócz przedmiotów podst. Uczyły tego co było niezbędne w życiu społecznym wyższych sfer : konwersacji , bon tomu-eleganckiego zachowania, rysunków muzyki, tańca. Z klasy do klasy przechodziło się po zdaniu egzaminu w trakcie nauczania wprowadzono zajęcia wpływające na ambicje rywalizacje. Wprowadzono nagrody dla uczniów najzdolniejszych, najpilniejszych(nagrodę było skierowanie na popis) W programie sporo miejsca zajmowały elementy religijne, pomimo tego w sposób zdecydowany szkoła miała charakter świecki. W tym okresie (XVI początki XVII)kolegia jezuickie należały do grupy szkół nowoczesnych i postęp[owych, niestety z biegiem czasu na skutek nie wprowadzania żadnych innowacji zaczęły ulegać regresji a inne szkoły się zmieniały.

SZKOLNICTWO INNOWIERCZE
W grupie protestantów ukształtowanych przez M Lutra stosunkowo szybko zaczęło dochodzić do rozłamu w wyniku którego powstały inne grupy innowiercze w 1573r sejm Polski wydał ustawę o tolerancji religijnej w krótkim też czasie na ziemiach polskich zaczęły osiedlać się różne grupy innowiercze. W Wielkopolsce osiedlili się Bracia Czescy którzy w Lesznie założyli wzorcowe gimnazjum prowadzone na bardzo wysokim poziomie. Na Pomorzu Zachodnim, północnym Południowym powstały gminy ewangelików
Na wschodzie na Litwie i Wołyniu gminy Kalwinów a w Małopolsce w Lubelskiem Sandomierzu Krakowskim gminy Braci Polskich. Każda gmina natychmiast zakładała szkołę prowadzone na wysokim do której sprowadzano najlepszych pedagogów. Przy każdej szkole zakładano bibliotekę i własne wydawnictwo .Program nauczania obejmował oprócz przed. Typowo gimnazjalnych naukę o ekonomii, polityce, etyce, środowisku, a także naukę o tolerancji.
W Pińczowie Kalwini założyli I polskie gimn. Zaś szkoła w Rakowie cieszyła się ogromną sławą na zachodzie nazwano ją „Sarnackimi Atenami” Szkoły te w sposób znaczący podniosły poziom Polskiej oświaty i szkolnictwa do początku XVIIw

SZKOLNICTWO PIJARÓW –JÓZEF KALASANCJUSZ
W roku 1642 król Władysław IV sprowadził z Ołomuńca Pijarów powierzając im zarówno prowadzenie kancelarii królewskiej, a także zobowiązując ich do zakładania szkół w krótkim czasie założonych zostało 26 gimn.Pijarskich były to szkoły 7 letnie z czego I rok przeznaczony był na naukę elementarną.Pozostałe lata nauczano wg programu gimn. W którym dominowały przedmioty realno praktyczne (mat- przyr.)nauka ekonomii, wiedza o polityce i języki obce oraz przedmioty o charakterze narodowym. Szkoły te były bezpłatne i dostępne dla wszystkich (chłopców)Od końca w. XVII i w I poł.XVIII doszło do upadku polskiej kultury jej regresja spowodowana była zachłyśnięciem się warstw wyższych kulturą francuską. J. polski postrzegany był jako język pospólstwa zaś j. elit była łacina i j. francuski. Na stan ten zwrócił uwagę prowincjał Pijarów Stanisław Konarski. W r. 1740 opracował reformę szkół Pijarskich zwrócił w nim uwagę na dowartościowanie j. polskiego i odbudowę polskiej kultury. W swojej książce „o naprawie wad wymowy” zaproponował działania mające na celu ratowanie j. polskiego. W szkołach przez niego zreformowanych oprócz przedmiotów typowo gimnazjalnych opartych na osiągnięciach ówczesnej nauki wprowadził naukę pięknego wysławiania się po polsku. Założył także w Warszawie szkołę Colegium Nobilium w którym przygotowywać miano przyszłe elity rządzące. W tym samym czasie równie w Warszawie Korpus Kadetów – I polska szkoła o charakterze politechnicznym. Największym osiągnięciem Pijarów była Komisja EDuk. Narod.
W roku 1773 papież Klemens XIV pod naciskiem opinii społecznej rozwiązał zakon Jezuitów gdy wiadomość ta dotarła do Warszawy obradujący sejm podjął decyzję o przejęciu majątku jezuitów i przeznaczeniu je na cele reformy szkolnictwa. Instytucja która miała się tym zająć była KEN utworzona w 1773r reformami objęła ona całe szkolnictwo. Szkoły element. Podzielono na wiejskie i miejskie. Miejskie miały program nieco rozszerzony, ale i w jednych i w drugich wprowadzono naukę praktycznych umiejętności i niezbędnych do funkcjonowania w danym środowisku. Szkoły średnie podzielono na szkoły 3 letnie szczebla niższego i 4 letnie szczebla wyższego. Założono I na ziemiach polskich 2 letnie Seminaria Nauczycielskie a także Seminaria Duchowne. Gruntownie zreformowano szkolnictwo wyższe. KNE dokładnie opracowała szkoły różnych typów w skali tygodnia miesiąca roku. Opracowała sposób finansowania szkół w tym nauczycieli. Zawód nauczyciela podniesiony został do rangi odrębnego stanu. Celem zagwarantowania sobie podręczników założone zostało Towarzystwo dla Ksiąg elementarnych. Zaś Grzegorz Piramowicz opracował I-ą metodykę nauczania „ O powinnościach nauczycieli parafialnych” Wprowadzono popisy .KEN funkcjonowała 22 lata działalność przerwał III rozbiór polski w 1795r. Pomimo tego w wieku XIX przedstawiciele polskiej myśli pedał. Raz po raz do niej nawiązywali

PRZEDSTWICIELE POLSKIEJ MYSLI PEDAG. XIX
Ewaryst Estkowski związany był z zaborem pruskim mieszkał w Poznaniu i tutaj związana była jego działalność. Założył I Polskie towarzystwo pedał. Wydawać też zaczął czasopismo dla nauczycieli „Szkoła polska” na łamach którego nauczyciele mogli się dzielić swoimi doświadczeniami. W r. 1851 wydał ” Elementarzyk” książeczkę do nauczania początkowego, opracował też metodę nauczania pisania i czytania (skł. Się z 6 etapów); samogłosek, spółgłosek, sylab, sylab i wyrazów, krótkich zdań, zdań rozwiniętych programie swoim propagował edukacje narodową sugerował także szkółki niedzielne dla dorosłych. Szkoły element. Polskie zakładane przez Estkowskiego funkcjonowały do 1872r

Bronisław Trentowski
Związany był z zaborem rosyjskim pochodził ze zubożałej szlachty i w r.1839 ukończył studia nauczycielskie po podjęciu pracy w szkole opracował memoriał o stanie ówczesnej oświaty krytkujący katastrofalną sytuację szkolnictwa. Po wybuchu pow. Listopadowego 1830 włączył się do walk wraz ze swoimi uczniami to sprawiło że po upadku powstania w 1831 r Trentowski został skazany na dożywotnie zesłanie na Syberię uniknął tego uciekając z kraju i chroniąc się na terenach niemieckich tam w r.1842 wydał największe dzieło swojego życia Pt: „Hosanna…”(imię słowiańskiej bogini która opiekowała się rodziną) Praca ta poświęcona była pedał. W duchu narodowym, a samo wych. Podzielił na etapy związane z rozwojem fizycznym dziecka, ogromna uwagę koncentrował również na szkolnictwie element. Wykorzystywał sugestie Estkowskiego a także akcentował wych narodowe.

JAN WŁADYSŁAW DAWID
Pochodził z Lubelskiego na stałe związał się z Warszawą skończył w Lipsku studia psycho-fliozoficzne. A z pedał. Związał się z potrzeby serca. Do jego najważniejszych prac należy kwestionariusz spostrzeżeń dziecka w którym wykorzystał swoje wykszt. Psychologiczne. Przez co umożliwiał nauczycielom poznanie dziecka jego możliwości jego etapy rozwoju psychol. Fizycznego możliwości etapu zahamowań
„Praca o duszy nauczyciela” książkę tę nazwano testamentem Dawida bowiem umieścił w niej opisy swoich osiągnięć i klęsk wych. Dokładnie analizując ich przyczyny.
Szkolnictwo polskie zaboru austryjackiego w okresie autonomii Galicji
W okresie autonomii Galicji o losach szkolnictwa decydowała Rada Szkolna Krajowa w I kolejności wprowadzono j. polski we wszystkich szkołach wprowadzono obowiązek szkolny oraz nauczanie bezpłatne na poziomie szkół średnich. Szkolnictwo ponadpodstawowe składało się z gimnazjów klasycznych realnych (mat- przyr)oraz szkół zawodowych. Z ogromnym osiągnięciem były seminaria nauczycielskie wzorowane na przodujących wtedy seminariach niemieckich były to szkoły 3 letnie. 2 pierwsze lata przeznaczono na naukę jęz. Przede wszystkim francuskiego, a ze względu na historyczną specyfikę ziem polskich także j. niemieckiego i ukraińskiego. Przy szkołach tych były szkoły ćwiczeń oraz przedszkola ćwiczeń. Uczono także gry na instrumencie gł. Na skrzypcach. W seminariach tych przygotowywano polską elitę intelektualną i z tych szkół nauczyciele zasilali polskie szkolnictwo po uzyskaniu niepodległości po 1918r. Na terenie Galicji zreformowano także szkoły wyższe. A w r. 1877 założono I Polską Politechnikę we Lwowie. Tereny te były obszarem rozwoju Polskiej kultury w okresie zaborów.

PEDAG. JANA AMOSA KOMEŃSKIEGO(1592-1670)
pochodził z Mazur i związany był z grupą wyznaniową Braci Czeskich w związku z czym w czasie wojny 30letnej musiał schronić się na ziemiach polskich> Osiedlił się w Wielkopolsce i uczył w gimnazjum założonym w Lesznie. Przez Braci Czeskich. Z tym okresem związane są jego największe dzieła pedał. Komeński był typowym przedst.. demokratycznych tendencji w szkolnictwie. Uwał iż uczyć powinny się wszystkie dzieci bez względu na płeć, pochodzenie i warunki materialne. Etapy wychow.podzielił na 4 okresy 6 –letnie:
1 od urodzenia do 6 r.ż nazwał Schola materna podkreślając ogromną rolę matki w tym okresie.
2. od 6 -12r.ż okres szkoły elementarnej która powinna funkcjonować w każdej miejscowości liczącej 100 mieszkańców
3. 12-18r.ż okres szkoły średniej, szkółki takie powinny być w każdym miasteczku.
4. 18-24r.ż okres szkoły wyższej- postrzegany jako wciąż ważny w kształtowaniu osobowości młodego człowieka.
Komeński opracował również metody nauczania w których zasadą podst. Było: „Nihil per saltum” nic przez skoki. Nauka miała mieć charakter systematyczny powinna być oparta od znanego do nieznanego” Powinna też kształtować spostrzegawczość logiczne myślenie i samodzielność myślenia. Nauka prowadzona powinna być w j. ojczystym dziecka. „Wielka dydaktyka „ najbardziej znane dzieło Komeńskiego.

MATHE FENELEON(1680)
Był duchownym mieszkającym na dworze króla Ludwika XIV i tam był spowiednikiem córek królewskich i wszystkich kobiet związanych z dworem. Był też doradcę w zakresie wychowywania dziewcząt. Nadzorował także klasztory rzymskie zajmujące się reedukacją (wychowaniem) sierot protestanckich pod kątem katolicyzmu. W 1680 wydał I książkę „O wychowaniu dziewcząt” Napisał też książkę dla chłopcó1) Pt:” Przygody telemeka” w której w formie barwnych przygód przekazywał wszystkie najbardziej istotne wartości. Książka ta w wieku XIX była ulubioną lekturą chłopców i wykorzystywana dla celów wychowawczych.

PEDAG. JOHNA LOCKA (1632-1704)
Przemiany gospodarcze w Angli doprowadziły do wzrostu znaczenia mieszczaństwa, które mając możliwości bogacenia się chciało żyć i wychowywać dzieci tak jak warstwy wyższe.Na te oczekiwania odpowiedział John Lock, który w swojej pracy „Myśli o wychowaniu” zaprezentował swoje propozycje pedał. Lock z wykształcenia był prawnikiem a pedał. Zainteresował się gdy pomagał przyjacielowi wychowywać jego synów. Swoje propozycje pedag. opał na 3 wartościach
Na pierwszym miejscu kładł wychowanie zdrowotne oparte na wychowaniu i zdrowym odżywianiu. W sposób szczegółowy opracował jadłospis w różnym wieku, sposoby ubierania dzieci, także rytm dnia codziennego. Drugą wartością było wychowanie moralne oparte na zasadzie poszanowania własnej godności i godności drugiego człowieka „ żyj tak aby każdemu z tobą było dobrze”- jego teza. Zwracał uwagę na kształtowanie ambicji, honoru uczciwości prawdomówności lojalności. Mając na uwadze te wartości ukształtował typ dżentelmena i damy. Na trzecim miejscu mieściła się nauka, twierdził bowiem iż dziecko zdrowe i dobrze ustawione moralnie będzie chciało samo się uczyć bez przymuszania. Sam opracował program dla tej warstwy. Był to program mający na uwadze względy praktyczne oraz możliwość podróżowania, podróżowanie po Świecia. Przewidywał naukę j. obcych, przyrodę geog. Astro. Matem, naukę muzyki tańca konwersacji rysunków oraz rachunkowości. Lock był zwolennikiem nauczania indywidualnego w domu a jeśli w szkołach to w szkołach elitarnych. Jego propozycje pedał. Do dzisiaj są kontynuowane na terenie Anglii.