Współczynniki techniczno-ekonomiczne

Współczynniki techniczno-ekonomiczne. 1. Współczynniki wydajności – wśród których rozróżniamy: a) współczynniki wydajności pracy, b) wsp. wydajn. śr. trwałych (majątku produkcyjnego), c) wsp. wyd. śr. obrotowych, d) wsp. wydajności ziemi. Ich suma odpowiednio liczona daje współczynnik pełnej wydajności (efektywności) nakładów. Współczynniki te odpowiadają na pytanie: ile jednostek produktu przypada na jednostkę zasobu {Si} lub nakładu {Xi}czynników produkcji? Relację tę można napisać następująco: Wixi = Y / Xi, Wis i= Y / Si. Mierzą one wpływ brutto czy6nników produkcji na wyniki procesu produkcyjnego. Analiza wpływu brutto zakłada, że każdemu czynnikowi przypisuje się całą uzyskaną produkcję lub jej przyrost. Wysoka wydajność danego czynnika wcale nie oznacza, że wysoka jest także jego rzeczywista efektywność i odwrotnie. 2. Współczynniki techniczne produkcji (są one odwrotnością do współ. wydajności). Rozróżniamy: a) wsp. pracochłonności produkcji, b) wsp. majątkochłonności produkcji, c)wsp.materiałochłonności produkcji, d) wsp. ziemiochłonności produkcji. Ich suma odpowiednio liczona daje wsp. pełnej nakładochłonności produkcji. Współczynniki te odpowiadają na pytanie: ile nakładów lub zasobów danego czynnika należy zastosować aby uzyskać jednostkę produktu? Aixi=Xi / Y, Aisi=Si / Y. 3. Współczynniki struktury produkcji {Ui} – wyrażają one udział poszczególnych czynników w ogólnych nakładach na produkcję, co można zapisać: Ui=Xi / SXi. Wśród tych współczynników rozróżniamy: współczynnik udziału pracy, środków technicznych (kapitału) i ziemi. Współczynniki te najpełniej charakteryzują stosowane techniki wytwórcze. 4. współczynniki zespolenia czynników produkcji {Nij}. Informują, w jakich proporcjach pozostają względem siebie poszczególne czynniki produkcji. Nxij = Xi/Xj lub Nsij = Si/Sj. Współczynniki te są ujemne i odpowiadają na pytanie: ile nakładów lub zasobów jednego czynnika oszczędza się w wyniku zużycia jednostki nakładów lub zasobów innego czynnika. Wśród tych współ. wyróżniamy czynniki zagospodarowania ziemi i uzbrojenia pracy. 5. Współczynniki zagospodarowania ziemi – wsp. te otrzymuje się przez podzielenie zasobów lub nakładów pracy i środków kapitałowych przez zasoby lub nakłady ziemi. N2 =X2 + X0 + XM / S2. W agrobiznesie współczynnik ten ma najszersze zastosowanie w rolnictwie i stanowi syntetyczną miarę intensywności oddziaływania człowieka na procesy wytwórcze. Jest on uznawany za podstawowe kryterium oceny intensywności rolnictwa. 6. Współczynnik uzbrojenia pracy – otrzymuje się dzieląc zasoby lub nakłady środków kapitałowych i ziemi przez zasoby lub nakłady pracy. W zagregowanej wersji ma on następującą postać: Nxl = X2+Xm+X0/XL. Współczynnik ten charakteryzuje się produkcją ludzkiej opracy, a więc możliwości produkcyjnego działania ludzi, służy on jako kryterium oceny intensywności techniki. Techniki alternatywne. Wśród technik wytwórczych można dokonywać wyboru. Przedsiębiorstwo może wybrać 12 technik alternatywnych, tj. takich, które są różne i mają odmienne charakterystyki tech-ekonomiczne, ale pozwalają osiągnąć te same efekty produkcyjne.1. Substytucja czynników wytwórczych (zasobów). 2. Techniki alternatywne.- mają te własności, że różnią się poziomem co najmniej 2 współczynników technicznych lub wsp. wydajności i to w taki sposób, aby w danej technice 1 współcz. Był mniejszy i jeden większy niż w drugiej technice. Rodzaje technik wytwórczych: a) pracochłonne, pracooszczędne, b)ziemiochłonne, ziemiooszczędne, c) kapitałochłonne, kapitałooszczędne. Wybór technik wytwórczych i postęp. Postęp w rolnictwie wymaga długiego przedziału czasowego. Postęp w rolnictwie jest uwarunkowany cechami procesów biologicznych, a to a kolei rzutuje na długie cykle badań naukowych. 1. Czas w procesie upowszechniania postępu rolniczego. Rozważając kwestię wyboru technik wytwarzania musimy mieć na uwadze okresy długie, a więc działania, które mieszczą się w procedurze planowania perspektywicznego (strategicznego). Czas powinien być pojmowany przy wyborze technik dwojako: *jako wpływ czasu neutralnego, który potrzebny jest do tego, aby podjęty problem mógł być urzeczywistniony (natrafia się tu na opór struktur instytucjonalno-organizacyjnych oraz ograniczoną zdolność przystosowania się poszczególnych rolników do nowych warunków. *jako swoistą zmienną, która zawiera w sobie łączny efekt wszystkich zmian czynników w danym czasie. 2. Teoria dyskonta przy wprowadzaniu postępu. Problem wyboru technik wytwórczych daje się sprowadzić do tezy: właściwe środki, we właściwym czasie, we właściwych rękach. Treścią postępu w agrobiznesie jest przenikanie i upowszechnianie innowacji. Dokonuje się to przez mechanizm adaptacji. Adaptacja innowacji oznacza akceptację nowości wytworu, zabiegu, idei przez jednostki lub grupy społeczne. Mechanizmy przenikania postępu. 1. Teoria dyfuzji innowacji głosi, że dany układ (gospodarstwo) przyjmuje informacje i konkretne rozwiązania płynące z zewnątrz. 2. Teoria zmian kumulatywnych – mówi o układzie zależności kumulatywnych, a zwłaszcza o dodatnich sprzężeniach polegających na tym, że zmiana jednego czynnika wzmaga impulsy stymulujące zwrotnie tą zmianę.