Prawa naturalne i nie tylko

Prawo naturalne jest uważane za najtrwalsze , mające decydujące znaczenie w razie wystąpienia sprzeczności z normami stworzonymi przez człowieka. Zwolennicy tego prawa uważają je za sprawiedliwe , powszechne i obiektywne. Nie musi być ono spisywane. Człowiek powinien dążyć do jak najpełniejszej realizacji jego nakazów w swoim życiu. Prawo pozytywne tworzone jest przez ludzi, zależy od woli ustawodawcy, dbającego o dobro społeczności. Obowiązuje na danym terenie i w określonym czasie- od ustanowienia do uchylenia lub wprowadzenia zmian .Zwolennicy koncepcji o wyższości tego rodzaju prawa twierdzą , że należy respektować tylko takie normy , którym nadano formę dokumentu . Praworządność- jej podstawowy wyznacznik stanowi przestrzeganie prawa przez organy władzy , urzędy i instytucje. Każde naruszenie zasad przez przedstawicieli władzy czy administracji publicznej wywołuje niepożądane następstwa dla społeczności. Ludzie przestają traktować prawo jako czynnik sprawiedliwej regulacji wzajemnych stosunków i są skłonni je ominąć. Skrupulatne przestrzeganie ustalonych reguł przez organy państwa odgrywa natomiast rolę wychowawczą i motywuje obywateli do postępowania zgodnie z jego treścią. Zasadę praworządności uznają wszystkie państwa demokratyczne. W Polsce wprowadza ją art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej . Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społeczeństwa. Porządek prawny każdego państwa zachowuje indywidualny charakter , ale wykazuje też liczne podobieństwa do systemów obowiązujących w innych krajach. Z tego względu wyróżnia się tak zwane rodziny prawa, np. Prawo stanowione , prawo zwyczajowe oraz powszechne zwyczajowe. Do systemu prawa stanowionego , zwanego tez kontynentalnym lub ustawowym , zalicza się między innymi polski porządek prawny . Główną cechą tego systemu jest dominujące znaczenie ustaw tworzonych przez organ przedstawicielski. Wszystkie inne akty normatywne musza być z nimi zgodne .Prawo zwyczajowe odgrywało przez stulecia najważniejsza rolę w formułowaniu porządku prawnego. Zazwyczaj to sposób postepowania uznany za obowiązujący przez daną zbiorowość ( naród , społeczność lokalną, grupę zawodową) . Przyjęty i stosowany przez organy państwowe jako regułę , staje się prawem. Często nie przybiera formy przepisu czy ustawy. Panuje jednak powszechne przekonanie , ze stanowi normę prawną, dlatego organy państwa odwołują się do niego przy podejmowaniu decyzji. Przekładem może być obowiązujący w Polsce zwyczaj powoływania na marszałka sejmu przedstawiciela partii , która zwyciężyła w wyborach . Prawo powszechne zwyczajowe zdominowało anglosaską kulturę prawną. W tym porządku również obowiązuje prawo stanowione , ale nie jest ono wyłączne. Ważną rolę odgrywają tu także prawo sędziowskie i zwyczajowe oraz zasady słuszności. Szczególnie ważne są dwa pierwsze z wymienionych rodzajów prawa. Gdy sąd , rozpatruje konkretną sprawę , nie znajduje w powszechnie obowiązującym systemie zadowalających wskazówek umożliwiających rozwiązywanie problemów , , formułuje ogólna zasadę rozstrzygnięcia i wtedy wydaje orzeczenie. Może ono zyskać status precedensu , ale dopiero wówczas , kiedy stanie się podstawą wydawanych później wyroków. System prawny : * hierarchiczny :- każdy akt prawny ma określoną rangę . najważniejsza role odgrywa konstytucja. – niektóre kwestie można regulować tylko poprzez akty prawne danego typu np. finanse państwa są określane w ustawie budżetowej. * spójny – konieczna jest eliminacja wewnętrznych sprzeczności w sytuacji istnienia dwóch możliwych do zrealizowania norm. Stosuje się wtedy tzw. reguł kolizyjne. Należy do nich na przykład zasada głosząca , że odwołując się do aktu niższego rzędu , na przykład ustawy, a akt wydany wcześniej zostaje uchylony przez akt późniejszy. * zupełny- system prawny powinien być wolny od luk , czyli ustawodawca winien uporządkować wszystkie aspekty regulowanej kwestii. Luke powoduje na przykład norma , która nakazuje obywatelowi określonego zezwolenia, ale nie wskazuje , który organ jest odpowiedzialny za wydanie tego dokumentu .