Sądy administracyjne

Zadaniem sądów administracyjnych jest kontrolowanie legalności decyzji organów administracji publicznej. Obecnie funkcje przewidziane dla sądownictwa admini-stracyjnego wykonuje w całości Naczelny Sąd Administracyjny. Działa on nie tylko w swojej siedzibie w Warszawie, ale także w kilku ośrodkach zamiejscowych.
Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego powołuje Prezydent na wniosek
Krajowej Rady Sądownictwa. W zakresie orzekania sędziowie są niezawiśli
t podlegają tylko ustawom. Do Prezydenta należy również powoływanie
i odwoływanie prezesa oraz wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Przedmiotem kontroli sądu jest legalność decyzji administracyjnej, czyli jej zgodność z prawem. Uchylenie decyzji przez sąd może nastąpić wtedy, gdy narusza ona wyraźny przepis prawa. Natomiast w granicach obowiązujących przepisów treść decyzji zależy od organu administracyjnego i sąd nie ma na nią wpływu.
Nadzór nad działalnością Naczelnego Sądu Administracyjnego w zakresie orzekania sprawuje Sąd Najwyższy. Odbywa się to przez rozpoznawanie nadzwyczajnych środków odwoławczych od orzeczeń tego sądu, ustalanie wykładni prawa oraz udzielanie odpowiedzi na formułowane przez sad pytania prawne.
Naczelny Sąd Administracyjny jest uprawniony również do badania w toku postępowania legalności aktów normatywnych, na których była oparta zaskarżona decyzja. Chodzi tu na przykład o to, czy rozporządzenie Rady Ministrów, albo zarządzenie ministra, na podstawie którego została wydana zaskarżona decyzja administracyjna, samo jest zgodne z ustawa, czy przy jego wydawaniu rząd albo minister nie naruszyli przepisów najwyższej rangi obowiązujących w państwie.
Jest to bardzo istotne uprawnienie Naczelnego Sądu Administracyjnego, stwarzające mu możliwość kontrolowania w pewnym stopniu prawotwórczej działalności rządu i innych naczelnych organów administracji państwowej. Naczelny Sąd Administracyjny nie został jednak wyposażony w prawo uznawania takich aktów normatywnych za nieważne. Stwierdzając ich niezgodność z ustawą lub konstytucja, sąd zwraca na to uwagę organowi, który wydał akt.