Bojowe środki trujące

Bojowe środki trujące (BST) – specjalna grupa związków chemicznych, które poprzez bezpośrednie działanie na organizm człowieka lub przez skażenie środowiska mogą spowodować masowe porażenie ludzi, zwierząt i roślin.

Oznaką zastosowania bojowych środków chemicznych (trujących), jest zmieniony, wyczuwalny zapach, zależny od tego, jaki środek został zastosowany. W powietrzu mogą pojawić się również obłoki przypominające dym, mgłę lub rozprzestrzeniający się gaz. Czasami bardzo trudno jest stwierdzić zastosowanie broni chemicznej, gdyż niektóre środki są całkowicie niewidoczne i niewyczuwalne.

Podział ze względu na działanie toksyczne i ochronę przed nimi:
- o działaniu paralityczno-drgawkowym (zwężenie źrenic, łzawienie, duszności, wymioty, ślinotok, bezdech, drgawki, porażenie mięśni, utrata przytomności, porażenie centralnego układu nerwowego, śmierć; trucizny o zapachu owoców, bądź kamfory; środki paralityczno-drgawkowe są najgroźniejszym i zarazem najskuteczniejszym bojowym środkiem trującym),
- o działaniu duszącym (obrzęk płuc, duszności, bóle w klatce piersiowej, skurcz oskrzeli, śmierć w wyniku uduszenia, są to bezbarwne ciecze o zapachu zgniłego siana lub gnijących jabłek),
- o działaniu parzącym (trudno gojące się oparzenia i uszkodzenia układu oddechowego I-IV stopnia, mają zapach musztardy lub kwiatów; środki te zwykle nie zabijają, powodują jednak całkowitą niezdolność do walki, masową panikę i konieczność udzielania pomocy masom poparzonych żołnierzy, co skutecznie dezorganizuje zaplecze wroga),
- psychochemiczne (zaburzenia psychiczne – halucynacje, zespoły urojeniowe, silne pobudzenia psychoruchowe, depresja; są bez smakowe i bezzapachowe; działają bezpośrednio na układ nerwowy człowieka, nie powodując jednak natychmiastowego zgonu lecz tylko czasową niedyspozycję uniemożliwiającą skuteczną walkę),
- środki drażniące (silny kaszel, łzawienie, wodnisty katar i ślinotok, zakłócenia w oddychaniu, wymioty; krystaliczne substancje stałe; najczęściej są one stosowane w kombinacji z środkami paralityczno-drgawkowymi),
- środki ogólnotrujace (blokowanie enzymów oddechowych, ulegają zahamowaniu najistotniejsze funkcje życiowe, śmierć; zapach gorzkich migdałów lub czosnku),
- środki roślinnobójcze (przy większym stężeniu niszczą rośliny uprawne, stymulują wzrost i dojrzewanie).

Porażenie ludzi BST następuje przez wprowadzenie do organizmu przez drogi oddechowe lub skórę skażonego powietrza, spożycie skażonych produktów lub wody albo przez bezpośredni kontakt ze skażonymi przedmiotami.
Ze względu na trwałość BST dzielimy na:
Trwałe środki trujące – działanie rażące od kilku godzin do kilku dni, a nawet tygodni, bardzo powoli parują. Są to sarin, tabun, iperyt i luizyt.
Nietrwałe środki trujące – od kilku do kilkudziesięciu minut. Są to: fosgen, dwufosgen, kwas pruski i chloropikryna.
Dymy trujące – wywołują łzawienie i kaszel. Zaliczamy do nich: chloroacetofenon, adamsyt i kamit.

Historia
Gazy bojowe po raz pierwszy zastosowano na większą skalę w trakcie I wojny światowej. Pierwsze próby użycia miały miejsce na froncie wschodnim na linii rzek Bzura i Rawka. 31 grudnia 1914, pod Bolimowem Niemcy ostrzelali pozycje rosyjskie pociskami wypełnionymi bromkiem ksylitu, zaś w styczniu użyli chloru.
Natomiast 22 kwietnia 1915 pod Ypres użyto chloru na większą skalę. Rozpylono go z ponad 5 tys. butli w kierunku alianckich okopów.


Ciekawostki i historia:
• Konwencja z dnia 26 marca 1975 roku, zakazuje prowadzenia badań, produkcji, gromadzenia zapasów broni chemicznej oraz nakazuje jej zniszczenie.
• Środki drażniące, łzawiące i psychochemiczne, należą do środków obezwładniających. Pozostałe uśmiercają!
• Najtragiczniejszy rezultat użycia broni chemicznej – dokładna liczba zabitych i rannych w wyniku użycia broni chemicznej pomiędzy styczniem 1915 r. i listopadem 1918 roku, podczas I wojny światowej, nie jest znana. Szacuję się, że 100 000 ludzi zginęło, a 900 000 było rannych. Armia rosyjska, wyposażona w niewłaściwe respiratory miała 56 000 ofiar śmiertelnych i 475 000 rannych.
• Najtragiczniejsza bitwa chemiczna – w lutym 1988 roku irackie lotnictwo używając gazu musztardowego, zbombardowało Halabjah, kurdyjskie miasteczko w północnym Iraku, chcąc w ten sposób zapobiec irańskiej okupacji. W rezultacie irańscy żołnierze wzięli uciekających Kurdów za Irakijczyków i zbombardowali ich pociskami z cyjankiem wodoru. 5 000 osób, które zginęły na miejscu i 15 000 ciężko rannych stanowili kurdyjscy cywile. Nic dziwnego, że żołnierze amerykańscy nosili specjalne przeciwchemiczne kombinezony podczas Operacji Pustynna Burza przeciw Irakowi.
• W 1993 została podpisana przez 127 państw konwencja o zakazie stosowania broni chemicznej. Pomimo tego zakazu w wielu krajach jest ona nadal produkowana oraz prowadzi się prace badawcze nad jej rozwojem.