Co to są bojowe środki trujące i podaj ich podział ?

Bojowy środek trujący (BST, BŚT) – toksyczny związek chemiczny, którego właściwości chemiczne i fizyczne umożliwiają militarne zastosowanie. Ich charakterystyczną cechą jest śmiertelne lub szkodliwe działanie na organizmy żywe (ludzi, zwierzęta i rośliny). BST stanowią podstawowy składnik broni chemicznej. Celem ich użycia jest skażenie atmosfery, terenu, obiektów przemysłowych, pojazdów i infrastruktury wojskowej, upraw, itd. Wyróżnia się następujące grupy: * drażniące, np. chloroacetofenon, adamsyt, CS, chloropikryna * psychotoksyczne, np. BZ, LSD-25, meskalina, sernyl * parzące (nekrozujące), np. iperyty, luizyty * duszące, np. fosgen, dwufosogen * ogólnotrujące, np. cyjanowodór, arsenowodór * paralityczno-drgawkowe, np. sarin, VX * toksyny, np. toksyna botulinowa Ze względu na charakter rażenia siły żywej wyróżnia się: * uśmiercające (letalne) BST, powodujące zatrucie śmiertelne lub wymagające długotrwałego, specjalistycznego leczenia porażonych (sarin, VX, fosgen, cyjanowodór) * obezwładniające BST – powodują przejściową niezdolność do walki w czasie od kilku godzin do kilku dni (np. psychotoksyczne BST) * nękające BST – utrudniają przeciwnikowi prowadzenie działań bojowych, zmuszając go do użycia środków ochrony przed skażeniami jednocześnie nie stwarzając praktycznie niebezpieczeństwa zatruć śmiertelnych (drażniące BST) Podział ten nie jest precyzyjny, gdyż charakter porażenia jest zależny od wchłoniętej dawki środka trującego (np. iperyty przy wyższych stężeniach mogą spowodować zgon, a niskie stężenia sarinu lub cyjanowodoru jedynie okresowe obezwładnienie siły żywej). Ze względu na czas wystąpienia objawów porażenia wyróżnia się BST: * szybkodziałające – skutek działania jest natychmiastowy lub występuje najpóźniej po kilku minutach (sarin, VX, cyjanowodór, luizyt, drażniące BST) * wolnodziałające – objawy występują po okresie utajonego działania (fosgen, iperyty, niektóre psychotoksyczne BST) Ważną charakterystyką jest też czas działania BST w terenie. W związku z tym wyróżnia się BST: * nietrwałe (krótkodziałające) – utrzymują się w terenie od kilku do kilkudziesięciu minut (fosgen, cyjanowodór, sarin w warunkach letnich) * trwałe (długodziałające) – zachowują działanie od kilku godzina do kilku tygodni (soman, VX, iperyty) Czas toksycznego działania zależy od warunków atmosferycznych. W armiach państw NATO obowiązuje ponadto podział na następujące grupy: * etatowe – produkowane wyłącznie w celach militarnych i będące aktualnie na wyposażeniu wojsk (VX, sarin, iperyt siarkowy, luizyt,adamsyt, chloroacetofenon, CS, BZ i inne) * rezerwowe – środki trujące produkowane na skalę masową w celach innych niż wojskowe, np. jako półprodukty w przemyśle chemicznym (fosgen, cyjanowodór, chlorocyjan, związki arsenu). * warunkowo etatowe – substancje na ogół mniej toksyczne od BST produkowane przez przemysł chemiczny (insektycydy, arsenowodór, fosforowodór) lub związki toksyczne będące do dyspozycji w niewielkich ilościach ze względu na wysoki koszt produkcji, lub jej niemożność (niektóre toksyny i środki psychotoksyczne, dywersyjne BST) Rezerwowe i warunkowo-etatowe BST w terminologii wojskowej są określane jako potencjalne BST.