Powstanie socjologii, przedmiot badań i najważniejsze orientacje teoretyczne
1. Powstanie socjologii, pprzedmiot badań socjologii i najważniejsze orientacje teoretyczne ( teorie funkcjonalne, teorie interakcyjne, teoriewymiany społecznej, teorie konfliktowe).
Za twórcę socjologii uważa się francuskiego filozofa Augusta Comte’a, który użył po raz pierwszy tego terminu w 1838r.
socjetas-społeczeństwo
logos-nauka
Comt wyróżnił 6 nauk:
I. biologia
II. matematyka
III. fizyka
IV. astronomia
V. chemia
VI.socjologia
Comt uważał, że istnieją pewne prawa, które rządzą zachowaniami ludzi, nie istnieje haos.
Comt dochodził do ogólnych wniosków za pomocą metody historycznej. Porównywał różne typy grup.
Według Comta społeczeństwo-to organizm i wszystkie elementy są od siebie zależne.
Wyróżniał 2 działy:
I. statyka społeczna-nauka o porządku społecznym
II. dynamika społeczna-nauka o postępie
Czynniki, które wspierały powstanie socjologii:
1. Masowe przemieszczanie się ludności ze wsi do miasta.
2. Wstrząsy polityczne i rewolucyjne.
3. Wzrost wydajności ekonomicznej( w wielu gałęziach gospodarki np. maszyny parowe)
4. Rozwój państw (imperium Rosyjskie i Brytyjskie)
5. Rozwój nowych systemów politycznych a zwłaszcza demokracji ( Marks, Weber, Dulkhein)
Przedmiot badań socjologii:
1. Zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi np. grupy studenckie ( mogą być formalne i nie formalne)
2. Struktura różnych form życia zbiorowego ludzi:
III elementy:
I. Pozycja społeczna- jest to miejsce zajmowane w strukturze społecznej np. ciocia, wujek, matka, babka itd.
II. Rola społeczna – jest ściśle związana z pozycją społeczną , jest ściśle przypisana pozycji społ.
3 typy roli społecznej:
-role przypisane-student, wykładowca
-role oczekiwane
-rola realizowana-czyli taka jaka powinna być; to co każdy ma robić
III. Prestiż – uznanie jakim cieszy się osoba realizując rolę przypisaną określonej pozycji np. lekarz, aptekarz itp.
3. Zjawiska i procesy zachodzące w zbiorowościach wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie.
- interakcja
-kompromis-nie zawsze jest najlepszy
- integracja- nowe rozwiązanie
4. Siły skupiające i rozwijające zbiorowość:
Socjotechniki – są to wszelkie sposoby ( metody), zastosowania wiedzy naukowej w celu uzyskania zamierzonego przekształcenia rzeczywistości społecznej.
5. Zmiany i przekształcenia zachodzące w zbiorowości np. migracje, urbanizacja.
Naturalizm – człowiek i społeczeństwo są częścią przyrody; społeczeństwo bada się w taki sposób, jak fizyka bada obiekty natury.
Antynaturalizm – człowiek różni się od zwierzęcia, właściwą metodą badań jest intuicyjne rozumienie zjawisk poprzez odniesienie ich do kultury danego społeczeństwa np. przemyt.
Pozytywizm – 1)świat składa się ze zjawisk,
które są przyczynowo
powiązane(bezrobocie ->
bieda)
2)niektóre zjawiska istnieją
niezależnie od tego, czy mamay
świadomość ich istnienia.
3) możemy dowieść istnienia
zjawisk na drodze poznania
empirycznego.
Antypozytywizm – aby zbadać rzeczywistość społeczną należy sięgnąć do wewnętrznych stanów jednostek.
Orientacje teoretyczne w socjologii:
1). Funkcjonalizm(T. Parson, R. Merton)
2). Symboliczny interakcjonizm(G.H. Mead, H. Blumer)
3). Teorie konfliktu(K. Marks, Weber, Blumer)
4). Teorie wymiany społecznej(P. Blau, G. Romans)
5). Teoria działania społecznego(F. Znaniecki)
6). Teoria fenomenologiczna i etnometodologiczna (P.Berger, T. Lukmann)
Najważniejsze orientacje teoretyczne:
Teoria funkcjonalno-strukturalna:
Społeczeństwo tworzy pewną całość żyje własnym życiem, każdy element ma swoje określone miejsce i określone funkcje.
Społeczeństwo jest systemem składającym się z określonych podsystemów.
Ład i porządek-to naturalny stan rzeczy. Jeżeli ktoś ten ład próbuje zaburzyć to znaczy, że zagraża społeczeństwu, żeby zapobiec zagrożeniu to istnieje policja, ochrona itp.
Społeczeństwo jest zbliżone do organizmu.
System społeczny jest samowystarczalny.
Socjalizacja-pewien rodzaj wychowania.
Zarzucamy tej koncepcji ogólnikowość ogólnikowość i bezkonfliktowe pojmowanie rzeczywistości.
Tworzą się nowe pozycje społeczne.
Teorie interakcyjne:
Przedstawicieli tej orientacji interesuje sposób porozumiewania się ludzi (za pomocą symboli).
Podejście indywidualistyczne-odrzuca istnienie struktur społecznych jako pewnego układu elementów tworzących pewna całość.
Jednostka jest aktywna i jest świadoma swoich działań. Sami tworzą interakcje, sami tworzą rzeczywistość.Każda interakcja tworzy się na nowo.
Koncepcja jaźni Goffmana.
Jaźń jest podobnie jak aktor jest odtwórcą pewnej roli.
Teorie wymiany społecznej:
Społeczeństwo jest to zbiór jednostek.
Społeczeństwo-jest to sieć wzajemnych, ludzkich oddziaływań uczestnicy interakcji chcą osiągnąć cel jak najmniejszym kosztem. Zachowania ludzkie są wzajemną wymianą nagród między jednostkami lub grupami.
Teorie konfliktowe:
Naturalnym stanem rzeczy jest konflikt.
Społeczeństwo nie jest ustrojem, składa się z różnych grup społecznych o różnych interesach, interesach powodu tych różnych interesów dochodzi do nieustannych konfliktów. Nieustanne konflikty nie stanowią zagrożenia dla społeczeństwa.
Dzięki konfliktom społeczeństwo się rozwija.
Klasa społ.-różni się sytuacją materialną.