Charakterystyka kultury politycznej

Pojęcie kultury politycznej powstało dopiero w XIX wieku, jednak zdaniem naukowców towarzyszy nam od chwili, gdy po raz pierwszy wypowiedziane zostały myśli na tematy polityczne. Już prorocy w swych kazaniach i wyroczniach przypisywali ludziom zajmującym władzę polityczną rożne cechy i właściwości. Również greccy i rzymscy poeci i historycy czy dramaturgowie wypowiadali swe sądy na temat Jonów i Dorów, Spartan czy Ateńczyków. Na temat różnic pomiędzy ludami i krajami wypowiadało swe myśli wielu znakomitych myślicieli np.: Platon, Montesquieu oraz Machiavelli. Wszelkie różnice w sprawowaniu władzy starali się oni tłumaczyć odmiennością zwyczajów oraz charakterem ludności zamieszkującej dany region.

W polskiej nauce termin ten pojawił się już około 1905 roku podczas trwania rewolucji wówczas oznaczało ono powściągliwość polityczną , powstrzymywanie się od czynów ekstremalnych. Obecnie w literaturze politologicznej funkcjonuje wiele definicji ?kultury politycznej?. Różnorodność tych definicji dała możliwość usystematyzowania ich w kilku grupach
? psychologiczne,
? socjologiczne,
? systemowe.

W ujęciu psychologicznym zwraca się szczególną uwagę na zachowania polityczne członków społeczeństwa, w ujęciu socjologicznym ważne są wytwory zachowań politycznych w danym społeczeństwie. Oraz najbardziej mi bliskie ujęcie systemowe polegające na utożsamianiu zjawisk kultury politycznej z całością zjawisk politycznych definicja wg H.Groszyka
i A. Korybskiego brzmi ?kultura polityczna to część kultury globalnej, która dotyczy działań politycznych, a więc działań skierowanych na realizację interesów i zaspokajanie potrzeb poprzez system władzy państwowej?.
Na kulturę polityczna składają się cztery elementy:
? Pierwszy - poznawczy - to wiedza na temat procesów i faktów politycznych. Może być ona zgodna z rzeczywistym stanem rzeczy, ale często opiera się także na stereotypach. Zarówno jeden, jak i drugi rodzaj wiedzy może służyć jako motywacja do podjęcia aktywności politycznej. Historia zna wiele przypadków prześladowań mniejszości etnicznych i religijnych, wynikających z negatywnych stereotypów
i uprzedzeń.
? Drugi element kultury politycznej ma charakter normatywny - składają się na niego wartości i zasady, które zdaniem członków danego społeczeństwa powinny kształtować sferę polityki.
? Element trzeci - oceniający - zawiera opinie i sądy wartościujące na temat instytucji życia politycznego.
? Element czwarty - emocjonalny - przejawia się w postawach i zachowaniach prezentowanych na scenie politycznej.
Istnieje ścisła zależność między kulturą polityczną danego społeczeństwa a występującymi
w nim formami życia politycznego. Z jednej strony kultura polityczna stwarza grunt i klimat dla funkcjonowania określonych modeli życia politycznego, z drugiej zaś sama jest kształtowana przez rzeczywistość polityczną. Mamy więc do czynienia ze swego rodzaju sprzężeniem zwrotnym. Dwaj wybitni socjologowie amerykańscy, Gabriel Almond i Sidney Verba, wyróżnili trzy typy kultury politycznej.
Typ zaściankowy charakteryzuje się - ich zdaniem - małym zainteresowaniem zagadnieniami politycznymi, a w związku z tym małą aktywnością polityczną. Występuje on
w społecznościach znajdujących się na niskim szczeblu rozwoju cywilizacyjnego, gdzie panuje model życia plemiennego, a rytuały magiczne dominują nad innymi formami aktywności publicznej. Wodzowie plemienni łączą w swych rękach funkcje polityczne, religijne i ekonomiczne. Społeczność taka nie jest zainteresowana utrzymywaniem stosunków ze światem zewnętrznym, a model życia plemiennego traktowany jest jako niezmienny.
Typ poddańczy cechuje się uległością rządzonych wobec rządzących. Ludność nie widzi potrzeby angażowania się w politykę, akceptując, iż to zadanie należy do elity władzy. Jednocześnie poszczególni członkowie społeczeństwa - jeśli w ogóle interesują się polityką
- mogą mieć wyrobione własne poglądy polityczne, często krytyczne wobec przedstawicieli władzy. Taki rodzaj kultury politycznej jest charakterystyczny dla społeczeństw rządzonych autorytarnie i totalitarnie, bądź dla społeczeństw, które niedawno wyszły z któregoś z tych dwóch systemów i nie są jeszcze mentalnie przygotowane do funkcjonowania w państwie demokratycznym.
Typ uczestniczący oznacza gotowość do współudziału w życiu politycznym, w tym
w sprawowaniu władzy. Ten rodzaj kultury jest charakterystyczny dla społeczności
o ugruntowanej tradycji demokratycznej. Powyższe trzy typy kultury politycznej Almond
i Verba traktowali jako typy idealne. W realnej rzeczywistości mamy do czynienia z kulturą polityczną zawierającą - w mniejszym lub większym stopniu - elementy różnych typów idealnych. Można więc mówić o przewadze pewnego typu kultury politycznej w danym społeczeństwie, a nie o jego wyłączności.

Ocena kultury politycznej współczesnych Polaków
Polityk powinien odznaczać się stałością poglądów i nie ulegać wpływom doraźnej taktyki oraz niedouczonych doradców, ale też nie może swego programu traktować jako prawdy absolutnej. W dziedzinie polityki bardzo często nie możemy dokładnie przewidzieć zachowania się różnych ludzi. Nierzadko skutki uboczne naszych działań okazują się ważniejsze od zamierzonych, zaś reakcje emocjonalne górują nad racjonalnymi. Mamy prawo i obowiązek podejmować decyzje na podstawie rzetelnych i możliwie wszechstronnych informacji, jednak z reguły opieramy się na prawdopodobieństwie, a nie na pewności. Traktowanie własnych propozycji programowych jako absolutnie słusznych staje się niejako przypisywaniem sobie Boskiego atrybutu wszechwiedzy. Z polityką nieuchronnie
są związane konflikt i kompromis. Z tym też wiąże się kultura osobista każdego z polityków. Jest ona bardzo zróżnicowana. Kultura polityczna, jak wiemy, jest zbiorem postaw, wartości
i wzorów zachowań uczestników życia politycznego.
Przeciętnemu człowiekowi polityka kojarzy się z ograniczeniami, siłą, przymusem, manipulacją, nieuczciwą grą. Rozwój kultury politycznej oznacza eliminację tych negatywnych skojarzeń i racjonalne odnoszenie się do polityki. Kultura polityczna pełni
ważne funkcje wobec życia politycznego. Daje poczucie tożsamości i przynależności do określonej wspólnoty politycznej. Zapewnia orientację sferze polityki. Kulturę polityczną zdobywa się poprze uczestnictwo w życiu politycznym i edukację polityczną. Osobiście nie podoba mi się to w jaki sposób niektórzy politycy zachowują się wobec siebie.
Ich zachowanie miedzy innymi wulgaryzmy, sposób wyrażania się , kłótnie nie są to moim zdaniem postawy godne polityka. Fakt- kłótnia może jest potrzebna w polityce , bo każdy ma swoje zdanie i chce je przekazać , ale można to uczynić w sposób łagodniejszy. Można wyperswadować swoją niezgodność w sposób wytłumaczalny, a nie poprzez kłótnie.
Reasumując w konkurencji politycznej polemika jest narzędziem koniecznym, ale musi podlegać regułom i ograniczeniom, a nie przekształcać się w nic nie wartą demagogię .
W szczególności:
? nie powinna być prowadzona w sposób uniemożliwiający w przyszłości jakąkolwiek współpracę, choćby dziś wydawać się ona zupełnie niemożliwa. Współpraca ta może się kiedyś okazać konieczna dla osiągnięcia jakiegoś dobra społecznego zawieranie Koalicji jest podstawowym sygnałem dojrzałości demokratycznej przywódców partyjnych . Powinni więc unikać stwarzania sytuacji nieprzezwyciężalnej wrogości pomiędzy przeciwnikami, na przykład w wyniku ciężkiej obrazy. Wprawdzie
w niektórych krajach utarło się, że w czasie kampanii rywale obrzucają się błotem,
a później ściskają sobie ręce i zawierają koalicję, ale przecież nie buduje to kultury politycznej, a przeciwnie świadczy o jej całkowitym braku;
? oceniając nawet bardzo ostro jakieś poglądy czy uczynki, nie można oceniać intencji (chyba, że je ktoś sam ujawnia), bo tylko wygłaszający zna je w pełni, zaś słuchacz sam nie zawsze zdaje sobie z nich sprawę. Do intencji szlachetnych wkradają się mniej szlachetne, zaś podłe nie zawsze są całkiem podłe, nie wszystko wygląda tak jak nam się wydaje.


Bibliografia:
M. Chmaj, M. Żmigrodzki ?Wprowadzenie do teorii polityki? Lublin II wydanie uzupełnione