Mikroekonomia - czynniki produkcji, koszty pytania i odpowiedzi

XII. KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA
1. Jakie znasz podstawowe formy organizacji przedsiębiorstwa prywatnego?
Przedsiębiorstwo o własności jednoosobowej - małe przedsiębiorstwo, którego właścicielem jest jedna osoba.
Spółka cywilna - przedsiębiorstwo będące własnością dwóch lub więcej osób, które zgodziły się na wspólne prowadzenie firmy i uzgodniły wzajemne udziały i ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania firmy.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością - spółka kapitałowa, do której założenia wymagany jest określony kapitał; udziały w niej są imienne i trudno je zbyć.
Spółka akcyjna - spółka kapitałowa z ograniczoną odpowiedzialnością, której udziałowcy i subskrybenci otrzymują akcje potwierdzające ich udział.
2. Jaka jest różnica między prywatnym i społecznym kosztem wytwarzania danego produktu?
Koszt społeczny obejmuje, oprócz kosztu prywatnego, koszty produkcji, stanowiące straty dla osób nie związanych z tą działalnością. Są to tzw. koszty zewnętrzne (niezinternalizowane).
3. Czym różnią się ekonomiczne koszty prywatne od księgowych kosztów prywatnych?
Ekonomiczne koszty prywatne odróżniają się od księgowych kosztów prywatnych kosztami implicite (wyrażone w jednostkach pieniężnych koszty alternatywne).
4. Co to jest zysk ekonomiczny? Czym różni się od zysku księgowego?
Zysk ekonomiczny to różnica między przychodami ze sprzedaży a całkowitymi kosztami ekonomicznymi, będącymi sumą kosztów explicite i implicite. Jest on mniejszy od zysku księgowego właśnie o koszty implicite.
5. Jakie rodzaje kosztów ponosi przedsiębiorstwo w krótkim okresie? Jakie jest kryterium ich wyodrębnienia?
W okresie krótkim przedsiębiorstwo ponosi koszt stały - FC (wynikający ze nakładu stałych czynników produkcji) i koszt zmienny - VC (wydatek na zmienne czynniki produkcji). Sumę tych kosztów określa się jako koszt całkowity - TC.
6. Od czego zależy nieliniowy przebieg krzywych kosztu całkowitego w krótkim okresie?
Zmiany kosztu całkowitego następują wyłącznie jako zmiany kosztu zmiennego. Koszt zmienny zależy od ilości zmiennego czynnika produkcji. Jego nieliniowy przebieg wynika z prawa malejącego prawa produktu marginalnego po przekroczeniu pewnej wartości nakładu zmiennego czynnika produkcji. Bezpośrednio wyraża się to w przebiegu krzywej kosztu marginalnego, odwrotnej względem krzywej produktu marginalnego:
, , .
7. Jak na podstawie znajomości przebiegu krzywych kosztu całkowitego, zmiennego i stałego można wyznaczyć opowiadające im krzywe kosztów przeciętnych?
Koszty przeciętne wyrażają stosunek danego kosztu ponoszonego w wyniku produkcji danego dobra do wyprodukowanej ilości tego dobra.
W związku z tym zauważamy, że krzywa kosztu stałego zbliża się asymtotycznie do zera, gdyż koszt stały ma stałą wartość a ilość produkowanego dobra stale wzrasta.
Koszt zmienny przypadający na jednostkę produkcji maleje, kiedy koszt zmienny ulega stabilizacji i rośnie, kiedy następnie koszt zmienny gwałtownie rośnie (co wynika z prawa malejącego produktu marginalnego).
Przeciętny koszt stały jest sumą przeciętnego kosztu zmiennego i przeciętnego kosztu stałego i będzie zbliżał się asymptotycznie do krzywej przeciętnego kosztu zmiennego, tak jak przeciętny koszt stały zbliża się asymptotycznie do zera.
8. Wyjaśnij, dlaczego krzywa kosztu marginalnego przecina krzywą przeciętnego kosztu zmiennego w punkcie jej minimum?
Jeżeli AVC = min, to .
Ponieważ , więc: .
9. Wyjaśnij, dlaczego krótkookresowy koszt przeciętny ma kształt litery U?
Krótkookresowy koszt przeciętny ma kształt litery U, gdyż będąc sumą AVC i AFC, maleje kiedy one maleją, a rośnie kiedy AVC gwałtownie rośnie przy AFC malejącym do zera.
10. Jakie czynniki zewnętrzne powodują zmianę kosztów w krótkim okresie i przesunięcie krzywych kosztów?
Poziom kosztów zależy od:
a) cen czynników produkcji;
b) rozliczeń przedsiębiorstw z budżetem państwa;
c) działalności innych podmiotów gospodarczych.
Jeżeli podniesie poziomu kosztów spowodowane jest zmianą dotyczącą zmiennych czynników produkcji w górę przesuną się krzywe AVC, AC i MC. Jeżeli podniesienie poziomu kosztów spowodowane jest zmianą dotyczącą stałych czynników produkcji to w górę przesuną się krzywe AFC i AC.
11. Jakie koszty ponosi przedsiębiorstwo w okresie długim?
W okresie długim wszystkie koszty przedsiębiorstwa są zmienne, tak jak zmienne są wszystkie czynniki produkcji. Wyróżniamy zatem (analogicznie do okresu krótkiego): długookresowy koszt całkowity, długookresowy koszt przeciętny i długookresowy koszt marginalny.
12. Od czego zależy przebieg długookresowej krzywej kosztu przeciętnego?
Przebieg długookresowej krzywej kosztu przeciętnego zależy od korzyści skali. Jeśli są stałe to długookresowy koszt przeciętny jest stały, jeśli są rosnące to LAC maleje, a jeśli są malejące to LAC rośnie.
13. W jakiej sytuacji długookresowa krzywa kosztu przeciętnego pokrywa się z długookresową krzywą kosztu marginalnego?
Dzieje się tak w przypadku stałych korzyści skali, kiedy krzywa długookresowego kosztu całkowitego ma stałe nachylenie.

XIII. OPTIMUM PRZEDSIĘBIORSTWA (RACHUNEK MARGINALNY)
1. Jakie są założenia modelu rynku doskonale konkurencyjnego?
Model rynku doskonale konkurencyjnego:
1) sprzedawców i nabywców jest wielu i nie mają wpływu na cenę;
2) produkt jest jednorodny;
3) panuje swoboda wejścia i wyjścia z rynku;
4) państwo jest bierne;
5) produkt i czynniki produkcji są doskonale podzielne;
6) rynek jest doskonale przejrzysty.
2. Czy producent działający na rynku doskonałej konkurencji może wpływać na cenę, po jakiej sprzedaje swój produkty?
Nie. Nazywamy go "price taker": musi akceptować cenę rynkową.
3. Po jakiej cenie sprzedaje swój produkt firma działająca na rynku doskonale konkurencyjnym?
Firmy sprzedają towar po cenie równowagi rynkowej.
4. Jak firma doskonale konkurencyjna postrzega popyt na swój produkt?
Firma doskonale konkurencyjna postrzega popyt na swój produkt jako doskonale elastyczny.
5. Przed jakim problemem decyzyjnym staje producent działający w warunkach doskonałej konkurencji?
Musi wybrać ilość wytwarzanego produktu.
6. Jakie są warunki wyboru optymalnej ilości produkcji w okresie krótkim?
Warunek dostateczny: P = MC.
Warunek konieczny: P = MC > AC.
7. Jakie stany równowagi może osiągnąć firma doskonale konkurencyjna w okresie krótkim?
Jeśli P = MC > AC, to wtedy TP > 0.
Jeśli P = MC = ACmin, to wtedy TP = 0 (break even point).
Jeśli P = MC > AVC, to wtedy TP < 0 (minimalizacja krótkookresowej straty).
Jeśli P = MC = AVCmin, to wtedy TP < 0 (shut down point).
8. Jak wyznaczamy krótkookresową krzywą podaży firmy doskonale konkurencyjnej?
Jest to fragment krzywej kosztu marginalnego od shut down point do granicy możliwości produkcyjnych.
9. Jaki jest związek między podażą pojedynczych producentów działających na danym rynku a podażą rynkową?
Podaż rynkowa jest sumą podaży indywidualnych.
10. Jak zmieniają się warunki działania firmy doskonale konkurencyjnej w okresie długim, w porównaniu z okresem krótkim?
Zmieniają się ilości i wielkość producentów, dzięki wolnemu wejściu i wyjściu. Zmiany te polegają na uzyskiwaniu korzyści skali przez poszczególne firmy i całą branżę.
11. W jaki sposób mechanizm konkurencji doskonałej działa na rzecz wyrównywania kosztów przedsiębiorstw działających w danej branży w długim okresie?
Spadki ceny poniżej poziomu zamknięcia niektórych firm (shut down point) powoduje ich wycofanie się z branży. W długim okresie pozostaną więc w branży tylko przedsiębiorstwa o zbliżonych poziomach kosztów (tzw. firmy reprezentatywne).
12. Co rozumiemy przez pojęcie firma reprezentatywna dla branży? (patrz: 11)
13. Według jakiej reguły (warunku) firma doskonale konkurencyjna podejmuje decyzje dotyczące wielkości produkcji w długim okresie?
Będzie to warunek zerowego zysku całkowitego, przy którym wielkość produkcji musi być tak dobrana, aby LACmin = SAC = LMC = SMC = P.
14. Przy jakim poziomie produkcji firma doskonale konkurencyjna osiąga długookresową równowagę? (patrz: 13)
15. Jeżeli krzywa długookresowego kosztu przeciętnego na kształt litery U, to długookresowe optimum produkcji można wyrazić przy pomocy trzech minimów. Jakich?
Minimum zysku (TP = 0), minimalny długookresowy koszt przeciętny i minimalny krótkookresowy koszt przeciętny.
16. Od czego zależy przebieg długookresowej krzywej podaży w branży doskonale konkurencyjnej?
Jeżeli koszty branży są stałe, to krzywa podaży jest pozioma. Jeśli koszty branży rosną, to krzywa podaży ma nachylenie dodatnie. Jeśli koszty branży maleją, to krzywa podaży ma nachylenie ujemne.
17. Przy jakim przebiegu długookresowej krzywej kosztu przeciętnego jest możliwa konkurencja doskonała?
Konkurencja doskonała jest możliwa tylko przy nieujemnym nachyleniu długookresowej krzywej podaży.
18. W jaki sposób przedsiębiorstwa konkurują ze sobą na rynku doskonałej konkurencji?
Przedsiębiorstwa konkurują ze sobą zmniejszając koszty.
XIV. MONOPOL I KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA
1. Jakie są właściwości czystego monopolu?
Właściwości czystego monopolu:
1) na rynku znajduje się tylko jeden nabywca lub sprzedawca;
2) monopolista nie ma żadnych preferencji (monopol niedyskryminujący);
3) rynek jest w pełni przejrzysty;
4) nie istnieje konkurencja.
2. Czy w warunkach monopolu istnieje konkurencja?
Nie. Może to być spowodowane wyłącznością na surowce, posiadaniem patentu na dany produkt, wyłącznością na sprzedaż, dużą skalą produkcji, polityką państwa itp.
3. Co to znaczy, że czysty monopol jest niedyskryminujący?
Niedyskryminacja polega na tym, że monopolista nie ma żadnych preferencji dotyczących drugiej strony rynku.
4. Co oznacza doskonała przejrzystość rynku w warunkach monopolu?
Przejrzystość oznacza w tym przypadku, że monopolista zna popyt (podaż) interesującego go dobra, a uczestnicy z drugiej strony rynku mają pełną informację o cenach.
5. Czy w warunkach monopolu występuje zawsze homogeniczność produktu?
Homogeniczność produktu wynika z faktu, że albo jest on jedyny na rynku, albo nie ma bliskich substytutów.
6. Jakie są przyczyny monopolizacji rynku? (patrz: 2)
7. Dlaczego w niektórych sytuacjach monopolizacja rynku została prawnie ograniczona, natomiast w innych sytuacjach jest nie tylko dopuszczalna, ale nawet chroniona przez prawo?
Państwo często tworzy monopole w celach fiskalnych (monopole państwowe) lub (tak było w gospodarce centralnie planowanej) kiedy zależy jej na kontroli branży.
8. Porównaj rynek konkurencji doskonałej i rynek zmonopolizowany.
Cechy popytu Konkurencja doskonała Monopol
Elastyczność cenowa popytu nieskończona dodatnia i ujemna (doskonała) nieskończona dodatnia
Elastyczność mieszana popytu nieskończona dodatnia i ujemna 0
Pojemność rynku dla producenta nieskończona ograniczona popytem
9. Uzasadnij, dlaczego w warunkach monopolu przychód marginalny jest mniejszy od ceny?
W warunkach monopolu przychód marginalny jest mniejszy od ceny, bo monopolista, chcąc ulokować na rynku dodatkową produkcję, musi obniżyć cenę, gdyż napotyka barierę popytu.
10. Uzasadnij warunek krótkookresowej równowagi firmy monopolistycznej.
Monopolista musi osiągnąć punkt równowagi, w którym osiąga max (TR - TC). TP jest maksymalne, gdy TP = 0. A to jest spełnione, gdy MR - MC = O. Wtedy warunek krótkookresowej równowagi wygląda tak: MR = MC.
11. Dlaczego nie istnieje funkcja podaży firmy monopolistycznej?
Dzieje się tak, gdyż ilość wyznaczana jest z warunku MC = MR, a MR zmienia się w zależności od cenowej elastyczności popytu.