Ściąga alfabetyczna
Wyodrębnienie ekonomii politycznej jako samodzielnej dyscypliny nauki miało miejsce w Anglii za sprawa Adama Smitha (1723-1790) twórcy klasycznej szkoły ekonomii politycznej.
Thomas Malthus – znany jako autor tzw. Prawa ludnościowego – ludność wzrasta w postępie geometrycznym zaś produkcja żywności rośnie w postępie arytmetycznym. Współcześni zwolennicy tego sposobu myślenia zwracają uwagę na konieczność ograniczenia wzrostu naturalnego szczególnie w Azji i Afryce.
Jean B. Say – tzw. Prawo rynków Say’a – każda podaż tworzy odpowiadający jej popyt.
Kierunki :
1 subiektywno – marginalistyczny – powstał w latach 70. XIX wieku. W Austrii, Anglii i Szwajcarii. Jest źródłem współczesnej mikroekonomii, przedmiotem jego badań był człowiek gospodarujący oraz producent kapitalistyczny. (A. Cournot, H. Gossen) w ramach kierunku wyodrębniły się trzy szkoły: - psychologiczna( K. menger, E. Bohm – Bawerk, F. von Wieser) badania nad zagadnieniami użyteczności krańcowej, kosztów alternatywnych, zysku i procentu oraz podziału dochodów.
-matematyczna(L. Walras, V. Pareto) przyczyniła się do rozwoju teorii ogólnej, dała podstawe współczesnym badaniom rynku.
-Neoklasyczna odegrała szczególna role w rozwoju ekonomii rynkowej. (W. Jevons- opracował oryginalną metode równowag cząstkowych A.Marshall- badał problematyke cen, kosztów, opracował miary cenowej elastyczności popytu, stworzył podstawy teorii równowagi przedsiębiorstwa. J.Clark- analiza podziałów dochodu)
2 Kierunek historyczny: podkreślający rolę czynników narodowych i historycznych w gospodarce. W ramach tego kierunku wyróżniamy dwie szkoły: starsza i młodsza szkoła historyczna.
3 Kierunek marksistowski – twórca był Karol Marks, a kontynuatorem Fryderyk Engels. Jest to przede wszystkim teoria ekonomii kapitalizmu. Głównym celem jego analizy był problem tworzenia i zawłaszczania wartości dodatkowej. Marks udowodnił ze prawa ekonomiczne są prawami historycznymi i ze są prawdziwe w określonym przedziale czasowym, wyznaczonym przez istnienie określonych form gospodarowania. Leninizm stanowił pewna odmianę marksizmu przygotowana na potrzeby Rosji przez Lenina. Próbą połączenia radykalnych haseł społecznych z programami mającymi poprawić sytuację ekonomiczną warstw najbiedniejszych był rewizjonizm. Rewizjoniści (E.Bernstein, R.Hilferding, R.Luksemburg, L.Kautsky)wierzyli, ze uda się na drodze ewolucyjnych zmian przekształcić kapitalizm wolno konkurencyjny w ustrój przyjazny ludziom, zbliżony lub będący socjalizmem.
I Prawo Gossena – prawo malejącej użyteczności krańcowej, użyteczność krańcowa, dla różnych konsumentów może być różna. Z reguły użyteczność kolejnych jednostek używanego w określonym czasie dobra jest coraz to mniejsza. Spadek użyteczności niekoniecznie musi następować już od drugiej jednostki, ale wcześniej czy później ma miejsce spadek użyteczności kolejnych konsumowanych jednostek.
II Prawo Gossena – maksymalne zadowolenie z konsumpcji dóbr AiB konsument osiąga wówczas, kiedy stosunek użyteczności krańcowych tych dóbr zrówna się z relacją ich cen. A więc użyteczności kranowe tych dóbr są proporcjonalne do ich cen.
Anarchizm- jego przedstawiciele uważali że podstawą wszelkich problemów jest instytucja państwa, dlatego też należy ją zlikwidować, anarchizm stał się w drugiej połowie XXw podstawą ideologiczną ruchów terrorystycznych
Akcja – jest najczęściej papierem wartościowym na okaziciela, można ja więc sprzedać w dowolnej chwili i dowolnej osobie.
Barter – współcześnie wymiana bezpośrednią – bezpieniężną
Ceny relatywne – informują producenta i konsumenta ile muszą poświęcić innego dobra przy ograniczoności swoich dochodów. Po to, aby kupić interesujący ich towar. Wzrost ceny relatywnych umożliwia producentowi osiągniecie większych zysków. (Ceteris paritus) i skłania do większej aktywności gospodarczej. Dla konsumenta natomiast wzrost ceny relatywnej oznacza, że utrzymanie konsumpcji na dotychczasowym poziomie wiąże się z przekroczeniem dochodu lub ograniczeniem konsumpcji danego dobra.
Czek bankowy – jest to dokument, w którym wystawcą zleca swojemu bankowi wypłatę określonej sumy pieniężnej okazicielowi albo osobie, której nazwisko jest wpisane na czek.
Cenowa elastyczność podaży jest to reagowanie wielkości podaży na zmianę ceny. Określa się ja podobnie jak elastyczność popytu. Miara cenowej elastyczności podaży jest stosunek procentowej zmiany wielkości podaży do procentowej zmiany ceny.
Ceduła giełdowa – forma w której do publicznej wiadomości podawane są notowania giełdowe.
CESI – wspólny indeks giełdowy dla giełd Środkowoeuropejskich
Dewizy – są to zagraniczne środki płatnicze. Kurs dewiz to cena pieniądza zagranicznego wyrażona w pieniądzu krajowym.
Determinanty popytu(czynniki które wpływają na popyt) – d. cenowe – cena
- d. pozacenowe – dochód kupujących *gusty i preferencje *ceny innych dóbr *przewidywania dotyczące cen reatywnych *oczekiwania dotyczące zmiany dochodów
Determinanty podaży: *cenowe – cena *det. Po za cenowe – cena czynników produkcji, koszty produkcji, przewidywania cen relatywnych, technologia, liczba producentów producentów branży, podatki, substybia, realizowane inwestycje, rozmiary importu i eksportu, sezonowość produkcji, czynniki losowe.
Dobra – efekt działalności gospodarczej człowieka
Dobra wolne – nie są efektem pracy człowieka
Dobra ekonomiczne(rzadkie) – wytwarzane w procesie produkcyjnym
Dobro niższego rzędu to dobro na które popyt rośnie w wyniku spadku dochodu
Dobro normalne – dobro na które popyt rośnie w wyniku wzrostu dochodu.
Dobra komplementarne – to dobra których konsumpcja odbywa się łącznie i tylko wtedy ma sens. Spadek ceny jednego z dóbr komplementarnych powoduje wzrost popytu na drugie dobro.
Dobro substytucyjne – to dobra których konsumpcja może odbywać się wzajemnie. Wzrost ceny jednego z dóbr subst. Powoduje wzrost popytu na inne dobro substytucyjne.
Dywidenda- dochód z tytułu posiadania akcji, jest to dochód niestały i wypłacany jest z zysku otrzymanego przez korporację.
Elastyczność punktowa określa poziom elastyczności w każdym punkcie krzywej podaży przy założeniu, ze zmiany cen są bardzo małe.
Elastyczność łukowa podaży – dotyczy zmiany wielkości podaży zawartej w pewnym przedziale na krzywej podaży, na skutek zmiany ceny o 1%.
ECU – europejska jednostka obrachunkowa, powstała w 1979r wartość ECU była określana wg koszyka walutowego 12 państw należących do Unii Europejskiej. Zgodnie z ustaleniami traktatu z Maastrich(1991) od stycznia 1999roku w miejscu ECU został powołany nowy pieniądz międzynarodowy – Euro.
Ekonomia normatywna – zajmuje się sądami wartościującymi i zmierza do udzielenia odpowiedzi na pytania: jak powinno być? W jaki sposób i jakimi środkami można osiągnąć stan pożądany?
Przedmiotem zainteresowania mikroekonomii będą następujące kwestie:
• Czynniki wpływające na wlk popytu i podazy
• Czynniki kształtujące ceny dóbr na poszczególnych rynkach
• Zależności między poszczególnymi elementami rynku
• Czynniki determinujące wybory konsumentów
• Sposób działania oraz zachowania się rynku poszczególnych producentów i konsumentów, sprzedawców i nabywców.
Poziom kosztów produkcji w przedsiębiorstwie i wielkość zysku osiągniętego przez firmę, branżę lub gałąź. Ekonomia – jest nauka badającą, w jaki sposób ludzie wykorzystują ograniczone zasoby będące w ich dyspozycji, w celu zaspokojenia różnorodnych potrzeb materialnych i niematerialnych.
Ekonomia pozytywna – zajmuje się obiektywnym objaśnianiem reguł funkcjonowania gospodarki. Zajmuje się przedstawianiem rzeczywistości taka, jaka ona jest, a nie takiej, jaką powinna być. Zawarte problemy badawcze w ekonomii pozytywnej można ująć w pytaniach: jak jest? Dlaczego tak jest?
Ekonomia dobrobytu- wolność gospodarcza nie zapewnia maksimum dobrobytu społecznego i dopuszcza działalność interwencyjna państwa w celu jego optymalizacji.(A.C.Pigou) Eksperyment – polega na badaniu jakiegoś zjawiska w ściśle określonym, celowo stworzonych warunkach i badaniu skutków tych warunków.
Funkcje pieniądza:
• Miernik wartości
• Środek cyrkulacji
• Środek tezauryzacji
• Środek płatniczy
Funkcja produkcji – przedstawia zależność miedzy wielkością zużytych czynników produkcji a osiągniętym efektem w postaci wytworzonej produkcji.
Funkcje przedsiębiorcy:
• Inicjowanie i uruchamianie działalności gospodarczej
• Wdrażanie innowacji techniczno-organizacyjnych.
• Podejmowanie kluczowych decyzji związanych z działalnością przedsiębiorstwa
• Podejmowanie ryzyka związanego z działalnością gospodarcza oraz innowacjami.
Gospodarka rynkowa – jest jedna z wielu form życia społecznego w gosp. rynk. wyst. Dwa podmioty konsument i producent. Podejmują oni decyzje gospodarcze wytwarzają samodzielnie dobra niezbędne do zaspokojenia potrzeb.
Granica(krzywa)możliwości produkcyjnych przestawia w sposób graficzny różne kombinacje ilości dóbr i usług, które mogą być wytworzone, gdy wszystkie dostępne zasoby są pełni efektywnie wykorzystane, przy zastosowaniu najlepszej znanej technologii.
Gospodarka naturalna – to taki typ gospodarki, w której producent wytwarza produkty w celu bezpośredniego zaspokojenia swoich potrzeb.
Gospodarka towarowa – to taki typ gospodarki, w której producenci wytwarzają produkty z przeznaczeniem na ich wymianę, czyli na sprzedaż.
Gospodarstwo domowe – jest wyodrębnionym, ekonomicznie samodzielnymi mikropodmiotami. Obok przedsiębiorstw są one głównymi podmiotami gospodarczymi w gospodarce rynkowej. Pełnia funkcję ekonomiczna i społeczną.
Gospodarowanie – dokonywanie wyborów ekonomicznych, podejmowanie decyzji, na co przeznaczyć rzadkie zasoby i jakie potrzeby zaspokoić. Konieczność gospodarowania wynika z nieograniczoności potrzeb i ograniczoności produkcyjnych.
Granica(krzywa)możliwości produkcyjnych przestawia w sposób graficzny różne kombinacje ilości dóbr i usług, które mogą być wytworzone, gdy wszystkie dostępne zasoby są pełni efektywnie wykorzystane, przy zastosowaniu najlepszej znanej technologii.
Holding – jest nietrwała forma łączenia się firm w celu wykonania konkretnego przedsięwzięcia gospodarczego. Gospodarczego w skład takiego zrzeszenia wchodzą często producenci różnych branż, połączonych jednak ze sobą procesem technologicznym. Holding polega zatem w koordynacji działań poszczególnych firm oraz ustalaniu wspólnej polityki cenowej wobec odbiorcy.
Izokoszta – przedstawia zbiór wszystkich kombinacji nakładów dwóch czynników produkcji, których koszt całkowity jest taki sam.
Informacja – jest czynnikiem wytwórczym, który stopniowo nabiera coraz większej wagi, umniejszając tym samym dotychczasowe duże znaczenie tradycyjnych czynników.
Instytucjonalizm – nawiązuje do dorobku kierunku historycznego (T.Veblen, Mitchell, Means, Berle, Galbraith) osiągnięcia *badania nad strukturami rynkowymi i tworzenie się technostruktur. *analiza mechanizmów rozwoju społeczno-ekonomicznego *studia nad rolą informacji w gospodarowaniu *badani nad uwarunkowaniami ekologicznymi procesów gospodarczych.
Indeks giełdowy – jest miernikiem zmian cen papierów wartościowych – obejmuje wszystkie papiery wartościowe danego typu lub ich wybraną grupę, budowany jest na podstawie różnych technik statycznych. Izokwanta – krzywa jednakowego popytu – przedstawia, jakie są możliwe kombinacje różnych czynników wytwórczych przy założeniu niezmienności wielkości produkcji.
Krzywa produkcji – obrazuje związek między nakładami zmiennych czynników wytwórczych wielkością produkcji.
Kapitał finansowy – stanowi zasoby pieniężne, które mogą być wykorzystane jako lokaty produkcyjne lub finansowe w zamian za określony dochód.
Koncern – jest przykładem koncentracji kapitału opartej na ścisłej więzi produkcyjnej.
Konglomerat – polega na łączeniu przedsiębiorstw z różnych gałęzi, często w ogóle nie powiązanych w sensie produkcyjnym ani rynkowym, z istniejącym już monopolem.
Kartel – jest to porozumienie producentów, które może dotyczyć rozmiarów produkcji w poszczególnych firmach, podziału rynku zbytu dla każdego uczestnika kartelu lub ustalania ceny. Porozumienie w kartelu może obejmować wszystkie trzy elementy lub kombinację dwóch dowolnych elementów.
Krańcowa stopa technicznej substytucji- jest to stosunek zachodzący miedzy ilością danego czynnika a jednostką zastępowanego przezeń czynnika wytwórczego.
Korporacja międzynarodowa – jest z reguły wielkim przedsiębiorstwem, posiadającym własne filie produkcyjne lub usługowe w wielu krajach, które tworzą wraz z przedsiębiorstwem macierzystym jeden wielki zintegrowany kompleks gospodarczy.
Korporacja – jest forma organizacji przedsiębiorstwa będącego własnością wielu indywidualnych posiadaczy akcji.
Krańcowa stopa substytucji – miernik efektu substytucyjnego, określa stosunek przyrostu konsumpcji jednego dobra do użytku innego dobra w sytuacji, kiedy konsument pozostaje na tej samej krzywej obojętności.
Krzywa obojętności przedstawia wszystkie kombinacje ilościowe dwóch dóbr, które dla konsumenta a obojętne.
Krzywa podaży – obrazuje zależność pomiędzy ceną a ilością oferowanego dobra. Przy innych wartościach nie zmienionych.
Krzywa popytu – obrazuje zależność pomiędzy ceną dobra, a rozmiarami zapotrzebowania na dane dobro przy innych wart. nie zmienionych.
Kombinacja dóbr osiągalnych w ramach posiadanych zasobów i technologii. Kombinacja znajdująca się na krzywej możliwości to komb. Efektywna.
Kombinacja nieosiągalna – kombinacja produkcji dóbr niemożliwa do osiągnięcia w ramach posiadanych zasobów i technologii.
Koszt alternatywny – koszt utraconych korzyści, alternatywa, z której rezygnujemy dokonując wyboru, podejmując decyzje gospodarcze. Każda decyzja gospodarcza związana jest z ponoszeniem kosztu alternatywnego.
Kategoria ekonomiczna – wyraża ogólne własności różnych elementów i aspektów procesu gospodarczego
Kalecki Michał – jedna z czołowych postaci nurtu postkeynesowskiego. Przedmiotem jego badań była teoria rozwoju gospodarczego, teoria koniunktury, teoria tworzenia i podziału dochodu narodowego oraz teoria planowania perspektywistycznego.
Lange Oskar – miał wszechstronne zainteresowania- ekonomia, statystyka, socjologia i cybernetyka. W swoich pracach nawiązywał do metody badawczej szkoły lazańskiej.
Listy zastawne – to długoterminowe papiery wartościowe emitowane przez banki hipoteczne. Ich oprocentowanie jest z reguły wyższe niż papierów skarbowych.
Linia budżetowa konsumenta – pokazuje kombinację dóbr które mogą być zrealizowane przez gospodarstwa domowe przy danym dochodzie pieniężnym i danych Najsilniejszy wpływ na współczesny sposób rozumienia przedmiotu ekonomii wywarł Lionel Robbins- przedstawiciel neoliberalizmu, nauka ekonomiczna w jego ujęciu jest pewna teoria zachowania się człowieka w warunkach ograniczoności dóbr.
Mikroekonomia – bada funkcjonowanie i zachowanie pojedynczych podmiotów przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowego.
Myśl socjaldemokratyczna ekonomiczno-polityczna – uznanie mechanizmu rynkowego za najlepszy, konieczność ingerencji państwa w życie gospodarcze oraz akceptacja demokratycznej formy sprawowania władzy.
Metoda – sposób badania zjawisk i procesów przyrodzie i społeczeństwie, jest to droga, którą należy iść w celu wykrycia prawidłowości rządzących rozwojem zjawisk i procesów obiektywnej rzeczywistości. Metoda ekonomii obejmuje trzy kolejno następujące po sobie etapy badawcze:
• Metodę abstrakcji można określić jako metodę uproszczenia
• Stopniowa konkretyzacja- polega na uwzględnianiu coraz to bardziej szczegółowych elementów procesu gospodarczego
• Weryfikacja
Model ekonomiczny jest zbiorem założeń tworzących uproszczony schematyczny obraz pewnego fragmentu lub całości gospodarki, w którym można badać istotne zależności, abstrahując od zjawisk przypadkowych lub uznanych za mniej ważne dla wyjaśnienia danego aspektu rzeczywistości gospodarczej.
Makroekonomia – bada zjawiska związane z gospodarowaniem całego społeczeństwa
Mechanizm rynkowy to proces regulowania decyzji producentów producentów konsumentów. Dokonuje się on poprzez rynek niezależnie od woli poszczególnych podmiotów gospodarczych. Przy pozostałych czynnikach niezmienionych. Założenie to jest stosowane przy analizie relacji dwóch zmiennych oznacza niezmienność pozostałych czynników.
Mapa obojętności- inaczej mapa potrzeb gospodarstwa domowego, krzywe obojętności narysowane w jednym układzie współrzędnych.
Menedżer – technostruktura, profesjonaliści którzy kierują spółkami
Model czystego monopolu – przyjmuje się że na rynku występuje jeden producent danego produktu lub jedyny w swoim rodzaju, co oznacza że nie posiada dobrego czy bliskiego substytutu. Jednocześnie jest wielu nabywców których żaden nie znaczy tyle by swoim zachowaniem oddziaływać na cenę.
Model konkurencji monopolistycznej charakteryzuje się występowaniem względnie dużej liczby niezależnych przedsiębiorstw sprzedających wyroby które są bliskimi, ale nie doskonałymi substytutami. Mimo ze firmy na danym rynku sprzedają generalnie ten sam typ produktu to jednak produkt określonej firmy ma pewne cechy które odróżniają go od produktów pozostałych firm. Dzięki temu produkt ma swój rynek co umożliwia ustalanie dla niego odrębnej ceny oraz odpowiednie kształtowanie wielkości produkcji w celu osiągnięcia jak największych zysków.
Monopsonowa konkurencja – istnieje wtedy, gdy na rynku działa względnie duża liczba kupujących. Kiedy rynek zdominowany jest przez kilku kupujących, mamy do czynienia z oligopsonem.
Model Sweezy’ego – zakłada ze w warunkach Oligopol, gdy nie ma zmowy miedzy konkurentami, indywidualna krzywa popytu na produkty danej firmy jest zdeterminowana zachowaniami rynkowymi pozostałych firm, będącymi wynikiem bezpośredniej reakcji na decyzje konkurentów.
Monopson – ma miejsce wtedy gdy mamy do czynienia z wyłącznym nabywca czynnika produkcji, w naszym przypadku pracy.
MIGWIG – wskaźnik spółek średniej wielkości
Mapa obojętności- inaczej mapa potrzeb gospodarstwa domowego, krzywe obojętności narysowane w jednym układzie współrzędnych.
Makroekonomia – bada zjawiska związane z gospodarowaniem całego społeczeństwa.
NIF – jest suma kursów akcji 14 Narodowych Funduszy Inwestycyjnych
Obligacja – jest papierem wartościowym, w którym wystawca – remitent zobowiązuje się do zwrotu zaciągniętej pożyczki właścicielowi obligacji w ustalonym z góry terminie, a także do zapłaty odsetek liczonych w stosunku do nominalnej kwoty tej pożyczki.
Organy giełdy:
• Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy
• Rada Giełdy
• Zarząd Giełdy
• Komisja do Spraw Dopuszczenia papierów Wartościowych do Obrotu Giełdowego
• Samorząd maklerski
• Sąd Rozjemczy i Honorowy
• Izba Rozrachunkowa
• Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych(KDPW)
Oligopol – najczęściej spotykany rynek, obejmuje on większy zakres struktur rynkowych niż pozostałe. Mała liczba firm, dominujących nad całym rynkiem w produkcji danego dobra.
Organy spółki:
• Walne zgromadzenie akcjonariuszy
• Zarząd
• Rada nadzorcza i komisja rewizyjna jako organ nadzoru.
Potrzeba – odczuwany przez jednostkę stan braku czegoś, połączony z dążeniem do jego zaspokojenia
Produkcja – jest to działalność ludzka świadoma i celowa, przystosowującą zasoby i siły przyrody w celu wytworzenia dóbr służących zaspokojeniu potrzeb ludzkich.
Popyt – to relacja miedzy cena dobra a jego ilością. Którą konsumenci są w stanie i są skłonni nabyć w danym czasie przy założeniu ceteris paritus
Popyt rynkowy – to suma wielkości zapotrzebowania na dobro lub usługi zgłaszanego w danym czasie przez wszystkich konsumentów występujących na danym rynku dobra lub usługi
Prawo popytu – wraz ze wzrostem ceny produktu zmniejsza się wielkość popytu na dany produkt(cena) wraz ze spadkiem ceny produktu zwiększa się wielkość popytu na dany produkt
Podaż – to relacja pomiędzy ilością dóbr(usług) dostarczanych na rynek a ich cenami w określonym czasie.
Wielkość podaży – to konkretna ilość dóbr i usług, jakie producent jest w stanie wyprodukować i zaoferować do sprzedaży po konkretnej cenie.
Podaż rynkowa – suma ilości oferowanego dobra lub usługi w określonym czasie przez wszystkich producentów występujących na danym rynku dobra lub usługi
Prawo podaży – wraz ze wzrostem ceny danego produktu zwiększa się wielkość jego podaży. Wraz ze spadkiem ceny danego produktu zmniejsza się wielkość jego podaży.
Prostą gospodarkę towarową charakteryzują następujące cechy:
• Prywatna własność środków produkcji
• Produkcja na rynek
• Właściciel środków produkcji jest jednocześnie producentem
• Mała skala produkcji i świadczonych usług
Pieniądz symboliczny – pieniądz papierowy, znak wartości. Jego faktyczna wartość równa się wartości kawałka zadrukowanego papieru, z którego jest on wykonany.
Pieniądz światowy – funkcjonuje na rynkach światowych, obsługując międzynarodową wymianę towarów, rynek usług oraz rynek kapitałowy.
Przedsiębiorstwo – jednostka gospodarcza, wyodrębniona pod względem techniczno-produkcyjnym, organizacyjnym, ekonomicznym i prawnym.
Proces centralizacji kapitału – łączenie kapitałów już istniejących ramach większych przedsiębiorstw
Prawo nieproporcjonalnego przychodu – jeżeli zwiększamy nakłady tylko niektórych czynników wytwórczych, potrzebnych do produkcji danego dobra, pozostawiając pozostałe czynniki w ilości niezmienionej, to otrzymamy produkt będzie wzrastał początkowo więcej niż proporcjonalnie, następnie proporcjonalnie i wreszcie mniej niż proporcjonalnie w stosunku do nakładów czynników zmiennych. W końcu ilość otrzymanego produktu zacznie się zmniejszać.
Prawo wydajności produkcyjnej – mówi że proporcjonalnie do przyrostu nakładów czynników wytwórczych następuje również przyrost całkowitej produkcji w takim samym stopniu.
Produkcja przeciętna – jest miarą efektu produkcyjnego przypadającego na jednostkę nakładów danego czynnika wytwórczego.
Popyt na prace – odwrotna zależność miedzy płacą realną a wielkością zatrudnienia w danym okresie.
Podaż pracy – oznacza liczbę pracowników chętnych do podjęcia pracy za oferowana na rynku płacę. Krzywa podaży pracy jest rosnącą funkcja płacy realnej.
Płaca nominalna – to suma pieniędzy, która pracownik otrzymuje za wykonana pracę.
Płaca realna – to koszyk dóbr i usług, który pracownik może kupić za swoją płace nominalna.
Przywództwo cenowe – polega na tym, ze pozycja ekonomiczna poszczególnych oligopolistów z reguły nie jest jednakowa i najsilniejszy z nich ustala cenę, spełniając role przywódcy cenowego. Zmiana ceny jest zwykle sygnalizowana przez lidera cenowego, pozostali zaś oligopoliści akceptują proponowana zmianę lub nie.
Papiery wartościowe – są to dokumenty wydawane przez instytucje państwowe lub organizacje gospodarcze, uosabiające i stwierdzające istnienie długu lub udziału w majątku firmy oraz wynikające stąd usprawiedliwienia dla ich posiadacza.
Rachunek ekonomiczny jest to sposób mierzenia nakładów i efektywów działalności gospodarczej, która sprzyja podejmowaniu optymalnych decyzji zmierzających do maksymalizacji efektów.
Różnicowanie cen – występuje wtedy, gdy monopolista sprzedaje to samo, jednorodne dobro po różnych cenach, różnym grupom odbiorców. Możliwość taka wynika z ujemnie nachylonej krzywej popytu monopolu, która wskazuje, że niektórzy odbiorcy SA skłonni zapłacić wyższa cenę, aby zdobyć dane dobro.
Rynek pierwotny – to część rynku kapitałowego, na którym lokowane są nowe emisje papierów wartościowych, czyli dokonuje się tu pierwszych transakcji sprzedaży papierów wartościowych pierwszym inwestorom.
Rynek wtórny – to część rynku kapitałowego, na którym obrót papierami wartościowymi odbywa się za pośrednictwem giełdy lub rynku pozagiełdowego
Renta ekonomiczna – to każda płatność uzyskana za użycie zasobu czynnika produkcyjnego, która przekracza jego koszt alternatywny.
Racjonalne gospodarowanie – dokonanie najbardziej korzystnych wyborów przy podejmowaniu decyzji w zakresie celów społeczno – gospodarczych oraz środków i sposobów ich realizacji.
Rynek to najistotniejszy element gospodarki rynkowej. Pod pojęciem rynku rozumie się ogół usług wymiennych związanych z miejscem lub sytuacją, w której kupujący lub sprzedający wymieniają miedzy sobą określona wartość. Rynek to miejsce zorganizowane w sensie instytucjonalnym, gdzie dokonują się akty kupna lub sprzedaży określonych dóbr i usług, kapitału oraz pracy.
Producenci i konsumenci kontaktują się ze sobą za pośrednictwem rynku który dostarcza mu informacji o cenach relatywnych.
Rynek wolnokonkurencyjny – występuje duża liczba drobnych przedsiębiorstw
Rynek oligopolistyczny – dominacja nielicznej grupy dużych przedsiębiorstw w poszczególnych gałęziach produkcji.
Rewolucja menedżerska – koncepcja sformułowana w okresie międzywojennym.
Równowagę gospodarstwa domowego przedstawia punkt styczności ścieżki cen z możliwie najwyżej położoną krzywa obojętności.
Swap – zwany także kontraktem zmiany polega na tym, że dwie strony zmieniają przyszłe płatności, jakich maja dokonać na rzecz instytucji finansowych.
Syndykat – stanowi wyższą formę umowy kartelowej, jest to porozumienie w sferze zbytu.
Spółka cywilna – jest najprostsza forma zorganizowanego współdziałania dwóch lub więcej osób w celu wspólnej realizacji określonego działania gospodarczego. Wspólnikiem może być zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna.
Spółka jawna – jest spółka osobową prowadzi przedsiębiorstwo pod własna firmą, jest zawiązana do prowadzenia przedsiębiorstwa w większym rozmiarze.
Spółka komandytowa jest spółka osobowa, mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia, a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika jest ograniczona. Spółka partnerska – jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników celu wykonywania wolnego zawodu.
Spółki z udziałem zagranicznym – (joint ventures) spółki z ograniczona odpowiedzialnością lub spółki akcyjne. Z punktu widzenia systematyki pojęć dotyczących międzynarodowych stosunków ekonomicznych jest to kategoria zagranicznych inwestycji bezpośrednich.
Spółka akcyjna – forma własności która sprzyja produkcji masowej i łagodzeniu ryzyka, ogranicza odpowiedzialność do wysokości udziału w kapitale spółki.
Spółki jawne i komandytowe są znaczeniu prawnym spółkami osobowymi, w których wspólnicy uczestniczą osobiście i ponoszą pełna i solidną odpowiedzialność za ryzyko gospodarcze całym swoim majątkiem.
Spółka z ograniczona odpowiedzialnością- jest pośrednim typem miedzy spółka jawna i akcyjną. Właściciele kapitału nie są anonimowi, ich udziały są imienne i właśnie dlatego nie mogą być odsprzedane bez zgody pozostałych wspólników. Stopień ponoszenia przez wspólników odpowiedzialności za zobowiązania spółki tylko do wysokości udziału.
Spółka cicha – ograniczona odpowiedzialność za długi firmy do wysokości udziału, nie mogą sprzedawać akcji szerokiej publiczności, mogą być odsprzedane tylko za zgoda innych udziałowców
Ścieżka konsumpcji dochodowej pokazuje reakcje konsumenta na zmiany dochodu przy założeniu stałości cen nabytych dóbr.
Ścieżką konsumpcji cenowej – pokazuje relacje konsumenta na zmiany ceny jednego dobra przy stałej cenie dobra drugiego i przy stałym dochodzie.
System kursów płynnych – od marca 1973r powstał system wartościowania walut niezależnie od złota i dolara.
Specjalizacja powoduje podział pracy i zasobów w skali, gosp. i w obr. Przedsiębiorstwa. Skutkiem specjalizacji jest wymiana bezpośrednia tzn. towar za towar i za pośrednictwem pieniądza.
Teoria J.M.Keynesa – teoretyczna postawy interwencjonizmu państwowego oraz podkreślił role i znaczenie analiz makroekonomicznych. Wykazał ze siły tkwiące wewnątrz systemu nie mogą zapewnić stanu równowagi przy pełnym wykorzystaniu zasobów wytwórczych. Przyczyną tego jest niedostateczny popyt dlatego potrzebny jest czynnik zewnętrzny który mógłby przeciwdziałać brakowi popytu, wynikającego z przewagi oszczędności nad inwestycjami. Te funkcje stymulatora popytu powinno stanowić państwo, wykorzystując w tym celu różnorodne instrumenty np. finansowanie inwestycji z długu publicznego. Ważnym elementem teorii jest tzw. mnożnik inwestycyjny, który pokazuje, w jaki sposób wzrost nakładów inwestycyjnych powoduje zwielokrotniony przyrost zatrudnienia, dochodu narodowego i konsumpcji.
Teorie ekonomiczne – odwzorowują zjawiska prawidłowości gospodarczej, przedstawiają ogólny obraz procesów i zjawisk gospodarczych, operują pewnymi założeniami upraszczającymi rzeczywistość.
Trust – stanowi połaczenie dotychczas niezależnych przedsiębiorstw w jedno, przy utracie ich niezależności gospodarczej i prawnej. Dotychczasowi właściciele stają się udziałowcami, otrzymują zyski odpowiednio do ilości posiadanych udziałów lub akcji.
Transakcja natychmiastowa – polega na tym, że cena jest uzgodniona w momencie jej zawarcia, a realizacja, czyli zmiana właściciela papierów wartościowych oraz zapłata za nie, następuje natychmiast po jej zawarciu lub w ciągu następnych dni giełdowych.
Transakcje terminowe – są to umowy w których sprzedający zobowiązuje się do dostarczenia papierów wartościowych lub innych instrumentów finansowych określonym momencie w przyszłości, a kupujący do zapłaty po cenie określonej w kontrakcie.
Transakcje arbitrażowe – polegają na wykorzystaniu w celach zarobkowych różnic kursów instrumentów finansowych, występujących na różnych giełdach krajowych i zagranicznych, zagranicznych odniesieniu do tego samego waloru.
TECHWIG – opisuje stan koniunktury w branży spółek zaliczanych do segmentu innowacyjnych technologii.
Użyteczność krańcowa – zadowolenie jakie uzyskuje konsument z konsumpcji każdej kolejnej jednostki tego samego dobra lub usługi.
Użyteczność całkowita – to suma użyteczności krańcowych, tj., suma zadowolenia z konsumpcji lub posiadania wszystkich jednostek danego dobra.
WIG – indeks rynku podstawowego, uwzględnia zmiany cen akcji wszystkich spółek notowanych na rynku równoległym.
WIRR – indeks rynku równoległego
WIG20 – opiera się na akcjach 20 wiodących spółek notowanych na rynku podstawowym.
Współczynnik ekspansybilnosci cen – określa stopień realizacji ceny na zmianę podaży, jest odwrotnością współczynnika elastyczności podaży.
Współczynnik elastyczności punktowej stosuje się w przypadku gdy zmiany cen są niewielkie i oblicza się go dla konkretnych punktów lezących na krzywej popytu.
Weksel prosty – wyraża wzajemny stosunek miedzy dwoma kontrahentami
Weksel trasowany – dotyczy trzech osób, gdyż wierzyciel poleca dłużnikowi zapłacenie długu w określonym terminie osobie trzeciej.
Weksel – jest to dokument kredytowy zobowiązujący wystawcę do zapłacenia wierzycielowi określonym miejscu i czasie wymienionej na nim sumy pieniężnej.
Wartość użytkowa towaru – jest to jego zdolność do zaspokajania potrzeb człowieka. Wynika ona z fizycznych, chemicznych, chemicznych wiec naturalnych właściwości rzeczy. Dzięki nim towar może zaspokoić określoną potrzebę. Oprócz towarów wartość użytkową maja – produkty pracy ludzkie, które nie są towarami, dobra wolne.
Wartość wymienna - stosunek ilościowy, w jakim jeden towar jest wymieniany na inny.
Wielkość popytu – rozmiary popytu, konkretna ilość dobra, jakie chce i może nabyć konsument, przy określonej cenie.
Wymiana dochodzi do skutku, jeżeli sprzedawca zbywa towary, które nie są mu bezpośrednio potrzebne w zamian za ekwiwalent towar za pieniądz, który przynosi mu korzyść osobistą. Nabywca przekazuje sprzedawcy ekwiwalent towaru, który przyniesie mu korzyści osobiste. Nabywca i sprzedawca są zgodni, co do ilości ekwiwalentu towaru będącego przedmiotem wymiany. Nabywca jest w stanie uiścić ekwiwalent.
Weryfikacja statystyczna – ustala minimalny stopień zgodności, wymagany do przyjęcia hipotezy jako prawdziwej. Ten stopień zgodności ustala się przy pomocy statystyki matematycznej.
Weryfikacja historyczna- polega na dokładnym określeniu wydarzeń lub procesów historycznych, które mogą zakłócić działanie procesów gospodarczych oraz wnioskowaniu czy wydarzenia te są wystarczającym wytłumaczeniem rozbieżności pomiędzy twierdzeniami nauki a rzeczywistym przebiegiem procesu gospodarczego.
Zasoby : *naturalne *ludzkie *kapitałowe
Zwiększanie możliwości produkcji – droga intensywna – np. ulepszenie technologii
- droga ekspresywna – zwiększanie ilości dostępnych zasobów
Źródła zwiększenia kapitału można podzielić na:
• Wewnętrzne – amortyzacja i zyski pozostałe po wypłacie dywidendy oraz środki uzyskane ze sprzedaży lub dzierżawy aktywów spółki.
• Zewnętrzne(kredyt bankowy, pożyczki hipoteczne, przyłączanie innych przedsiębiorstw(fuzje), emisja akcji i obligacji)
Zmiana wlk. popytu zwiazana jest z determinantami cenowymi obrazuje ona zmiany wywołana wzrostem lub spadkiem ceny. Graficznym obrazem omawianej sytuacji jest ruch wzdłuż krzywej popytu. Natomiast zmiana popytu związana jest z determinantami poza cenowymi, obrazuje tym samym zmiany wywołane przez te czynniki. (Ceteris paritus przy zachowaniu) graficznym obrazem zmiany popytu jest przesuniecie się całej krzywej popytu w prawo – wzrost popytu – lewo – spadek popytu.