Tryb Przysposobienia
Przysposobienie – stosunek prawny, powstały z woli zainteresowanych osób, taki jaki istnieje pomiędzy rodzicami a dziećmi.
Odróżnia się dwa podstawowe tryby:
* kontraktowy
* sądowy
Tryb kontraktowy – polega na przysposobieniu dziecka w drodze umowy, z reguły zatwierdzanej przez czynnik państwowy (sąd). Jednak według nowoczesnej koncepcji przysposobienia, nie jest ono sprawą prywatną bezpośrednio zainteresowanych osób. Dlatego też tryb ten stracił na znaczeniu.
Tryb sądowy – polega na tym, że o przysposobieniu orzeka sąd. Właściwym jest właśnie ten tryb, bowiem tylko w taki sposób można należycie ocenić interes zainteresowanych oraz interes społeczny. W związku z tym, tryb ten jest obecnie dominujący i został przyjęty również w Polsce.
O przysposobieniu orzeka sąd opiekuńczy. Jest nim sąd rejonowy (art.568 1 KPC). Jego właściwość określa się według miejsca zamieszkania osoby, której postępowanie ma dotyczyć (tzn. przysposabiającego lub przysposabianego). W przypadku braku zamieszkania właściwy jest sąd opiekuńczy miejsca pobytu tej osoby. Jeżeli brak obydwu tych podstaw, właściwy jest rejonowy dal miasta stołecznego Warszawy.
Sąd opiekuńczy orzeka o przysposobieniu w trybie postępowania nieprocesowego po przeprowadzeniu rozprawy, która jest obligatoryjna. Postępowanie dowodowe w takich sprawach powinno być szczególnie wnikliwe i zmierzać zwłaszcza:
· do zbadania kwalifikacji podmiotowych przysposabiającego
· oraz osobowości dziecka, w szczególności, czy nie jest to tzw. dziecko trudne
Upoważnionym do wszczęcia takiego postępowania jest wyłącznie przysposabiający (art. 117 KRO). Oprócz niego, na rozprawę wzywane są osoby, których zgoda jest do przysposobienia potrzebna (dotyczyć to może dziecka, które ukończyło 13 rok życia, rodziców, opiekuna). Poza tym, stosownie do okoliczności, uczestnikami postępowania mogą być też inne zainteresowane osoby.
Natomiast nie wzywa się na rozprawę rodziców naturalnych dziecka, którzy wyrazili zgodę na przysposobienie dziecka w przyszłości bez wskazania osoby przysposabiającego (w innym przypadku niweczyło by to sens zgody in blanco. Poza tym, sąd, biorąc pod uwagę względy wychowawcze, może ograniczyć lub wyłączyć osobisty udział małoletniego w postępowaniu (art. 573 2 KPC). Również ze względów wychowawczych wysłuchanie małoletniego następuje poza salą posiedzeń sądowych.
Przed wydaniem orzeczenia sąd opiekuńczy ma obowiązek zasięgnięcia opinii np. ośrodka adopcyjno-opiekuńczego lub innej specjalistycznej placówki.
Postanowienie orzekające przysposobienie staje się skuteczne po jego uprawomocnieniu się. Postanowienia tego sąd opiekuńczy nie może zmienić ani uchylić (art. 588 KPC). Od postanowienia o przysposobieniu przysługuje apelacja (art.518 KPC).
Stosunek przysposobienia powstaje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o przysposobieniu. Postanowienie to powinno zawierać:
· rozstrzygnięcie w przedmiocie przysposobienia
· powinien zostać wskazany rodzaj przysposobienia
· ponadto także i inne elementy, np. w przedmiocie zmiany imienia lub nazwiska przysposabianego
W wypadku orzeczenia o przysposobieniu do aktu urodzenia wpisuje się wzmiankę dodatkową o przysposobieniu. Dlatego też sąd opiekuńczy przesyła odpis prawomocnego postanowienia o przysposobieniu do USC. Wzmiankę tę nanosi się na marginesie aktu urodzenia. Powinna ona zawierać informację, że w skróconych odpisach aktu urodzenia jako rodziców przysposobionego wymienia się przysposabiających.
Marta Cekus