Akt administracyjny

Akt administracyjny jest typową formą działania administracji. Jest jednostronną władczą czynnością organu administracyjnego skierowaną na prawne określenie sytuacji, konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie. Musi wystąpić podwójna konkretność adresata i jego spra-wy.
Występuje szereg klasyfikacji aktów administracyjnych. Jedna z nich bez podawania źródeł odniesienia dzieli je na:
- dochodzące do skutku, niezależnie od roli adresata np. wy-właszczenie, służba wojskowa, podatki,
- pochodzące z woli adresata: Akt wydawany z urzędu to akt wydawany z inicjatywy organu administracyjnego np. Powołanie do wojska, wpisanie obiektu do rejestru zabytków, cofniecie koncesji. Akt wydany na wniosek to akt wydawany z inicjatywy zainteresowanego podmiotu, czyli obywatela np. Przyznanie dodatku mieszkaniowego, zezwolenie na podjecie działalnosci gospodar, czej, decyzja o zmianie nazwiska. Dla wydania go konieczny jest uprzedni wniosek podmiotu o wydanie takiego aktu.
- akt konstytutywny tworzy, zmienia lub znosi obowiazki i uprawnienia adresata (odrębnie lub łącznie), z mocy samego aktu, co oznacza, że skutki prawne aktu powstają w momencie jego prawomocnego wydania. Jest to więc akt o charakterze krztałtującym, jak np. Pozwolenie budowlane, decyzja o cofnięciu prawa jazdy, decyzja o zmianie nazwiska,
- akty deklaratoryjne nie tworzą same nowych sytuacji prawnych, natomiast potwierdzają w sposób wiążący prawa i obowiązki, jakie dla adresata w określonej przez prawo sytuacji wynikają z ustawy. Skutki prawne aktu deklaratoryjnego powstają nie w chwili wydania aktu, lecz wcześniej- gdy zaistniała sytuacja faktyczna, z którą ustawa wiąże powstanie, zmiane lub zniesienie praw lub obowiązków. Aktem deklaratoryjnym jest np. Stwierdzenienabycia mienia przez gminę z mocy prawa, a także stwierdzenia nabycia obywatelstwa, stwierdzenie uprawnień do korzystania z biletów ulgowych itp.
Wydawanie aktów konstytutywnych i aktów deklaratoryjnych podlega tym samym rygorom proceduralnym, majacym na celu ochronę praw jednostki. Od aktów deklaratoryjnych należy odróżnić – zaświadczenia, potwierdzajace istnienie stanu prawnego lub faktycznego, który został uprzednio określony i udokumentowany w drodze czynności prawnej danego podmiotu. Zaświadczenie nie jest aktem administracyjnym, nie rozstrzyga zatem żadnej sprawy administracyjnej. Jest wyłącznie środkiem dowodowym i dlatego moze mieć szczególne znaczenie dowodowe, jak np. Akty stanu cywilnego (np. skrócony odpis aktu urodzenia). Zaświadczenie może
też przybrać postać wpisu do istniejącego już dokumentu (np. Wpis do dowodu osobistego potwierdzający zrealizowanie prawa “do otrzymania powszechnego świadectwa udziałowego” w narodowych funduszach inwestycyjnych). Zaświadczenia wykazują niekiedy podobieństwo do aktów deklaratoryjnych. Kryterium rozrożniajacym jest pozycja, jaką w toku ich wydania zajmuje organ administracyjny i osoba żądająca zaświadczenia.
Każdy akt administracyjny by był ważny musi spełnić ustalone przez prawo warunki:
- musi być wydany przez właściwy organ administracji publicznej
- wydany w ramach kompetencji tego organu,
- musi być zgodny w formie i treści z przepisami prawa,
- musi realizować prawa w określonym celu.
Brak któregokolwiek z warunków powoduje wadliwość aktu, jego wzruszalność lub nieważność.
Akt administracyjny musi być wydany zgodnie z obowiązującym prawem na podstawie ustawy i ewentualnie aktów wydanych z jej upoważnienia przewi-dzianego w ustawie czasu na wydanie takiego aktu i akt ten musi być wydany we właściwej formie dla danej sprawy. Inną formę i tryb wydania musi mieć np. decyzja w sprawie budynku grożącego zawaleniem a inną decyzja o przydziele-niu lokalu mieszkalnego.
Akty mogą posiadać wady o charakterze istotnym i nieistotnym. Wadliwosc nieistotna - nie pociaga za soba ani niewaznosci, ani potrzeby uchylenia aktu - wadę należy usunąć poprzez sprostowanie aktu. Wadliwosc istotna - może stanowić podstawe do uchylenia lub stwierdzenia nieważności aktu. Skutkuje to utrate mocy obowiazujacej przez akt adm. (art. 156 k.p.a.). Każdy akt administracyjny chroniony jest domniemaniem ważności - domniemaniem prawidlowości aktu adminisracyjnego.
Akt administracyjny jest to sformalizowany (podjęty w wyniku postępowania) objaw woli organu administrującego podjęty na podstawie prawa i w granicach przysługujących temu organowi kompetencji, skierowany do zindywidualizowanego adresata, w konkretnej sprawie, wywołujący skutki prawne w sferze prawa administracyjnego, a niekiedy również w sferze innych działów prawa.
Adresatem aktu administracyjnego może być obywatel lub inny podmiot prawa publicznego lub prywatnego. Przepisy prawa rangi ustawowej nie tylko określa jakie prawa i obowiązki mogą być przedmiotem rozstrzygnięć organu administracji publicznej, ale także powinny wyraźnie upoważnia organ administracji publicznej do takiego rozstrzygania oraz określa tryb podejmowania roz-strzygnięć i zasady kontroli prawidłowościowych rozstrzygnięć . Przepisy prawa powinny określa także formę rozstrzygnięcia. Formy aktów administracyjnych najczęściej określane w przepisach prawa to decyzje administracyjne (np. decyzje administracyjne o przydziale lokalu cudzoziemcom, koncesje, pozwolenia, zezwolenia, zgody, licencje).
Postulat prawnego określenia formy rozstrzygnięcia organu administracji publicznej odnosi się w szczególności do rozstrzygnięć kwalifikowanych jako decyzje administracyjne. Sformułowany został on wyraźnie także w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego. W uzasadnieniu z dnia 16 lipca 1982 roku NSA stwierdził: „działanie organów w formie decyzji ma wynikać z prze-pisów materialnego w sposób nie pozostawiający wątpliwości, że rozstrzygnię-cie ma charakter decyzji.
Bywa, że przepisy prawa nie określają wyraźnie formy rozstrzygnięcia. W takich przypadkach formę rozstrzygnięcia określa w ramach przyznanej samodzielności prawnej organ administracji publicznej. I tak na przykład organ administracji publicznej uzyskując w ramach swej prawnej samodzielności prawo wyboru formy rozstrzygnięcia, obowiązany jest wybrać formę decyzji administracyjnej dla każdego rozstrzygnięcia, która załatwia sprawę co do jej istoty w całości lub części, albo w inny sposób kończący sprawę w danej instancji, chyba że przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego stanowią inaczej . Na przykład, nie stanowią decyzji administracyjnej postanowienia wydane w toku postępowania administracyjnego, dotyczące poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, nie rozstrzygających o istocie sprawy. Nie stanowią też decyzji administracyjnej maszynowe wypisy urządzenia liczącego, np. urządzenia liczącego liczbę rozmów telefonicznych i wykazujące wysokość należnej opłaty, urządzenia liczącego pobór gazu, elektryczności, wody itp. Decyzją administracyjną jest natomiast wyrażane na piśmie stanowisko kompetentnego organu państwowego, ustosunkowujące się do żądania abonenta i stwierdzające poprawność zapisów maszynowych.
Decyzja administracyjna rozstrzyga sprawę co do jej istoty, całości lub części albo w inny sposób kończy sprawę w danej instancji. Przygo-tować decyzję może każdy pracownik do tego przygotowany, ale wydaje ją or-gan administracji państwowej. Decyzja taka musi zawierać:
1. Oznaczenie organu, który ją wydał – najczęściej jest to odcisk odpowied-niej pieczęci.
2. Datę wydania.
3. Oznaczenie adresata decyzji, czyli stronę lub strony, do których decyzje się kieruje.
4. Powołanie podstawy prawnej, czyli nazwa odpowiedniego przepisu praw-nego, konkretny artykuł bądź jego cześć i inne szczegóły dotyczące prze-pisu prawnego.
5. Rozstrzygnięcie, czyli wyrażenie treści decyzji.
6. Uzasadnienie faktyczne i prawne.
7. Pouczenie w jakim trybie, terminie i do kogo służy stronie odwołanie.
8. Podpis uprawnionej osoby, czyli nazwisko, imię, stanowisko służbowe osoby pełniącej funkcję organu administracji państwowej lub taki sam za-kres treści dot. osoby wydającej decyzje z upoważnienia organu admini-stracji państwowej.
Brak tych wszystkich elementów powoduje wadliwość decyzji administra-cyjnej.
Decyzje administracyjne są najbardziej rozpowszechnioną kategorią ak-tów administracyjnych. Należą one jednocześnie do tych aktów administracyj-nych, które są najpełniej regulowane przepisami prawa administracyjnego. Szczególne wymogi prawne sformułowane są w odniesieniu do podstaw praw-nych decyzji administracyjnych. W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administra-cyjnego sformułowano zasadę, że podstawą prawną decyzji administracyjnej może być jedynie przepis prawa zawarty w ustawie lub przepis aktu wyko-nawczego, wydanego na podstawie i w ramach wyraźnego upoważnienia zawar-tego w akcie ustawodawczym. W takim wypadku mówi się o wyraźnie skonkre-tyzowanej podstawie prawnej.
Decyzje administracyjne mogą być zaskarżone do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem. Rzeczowy zakres sądowej kontroli decyzji administracyjnych uregulowany jest w ustawie z dnia 11 maja 1995 roku o Naczelnym Sądzie Administracyjnym. Decyzje administracyjne mogą być zaskarżone do sądu administracyjnego przez stronę, organizację społeczną, która brała udział w postępowaniu administracyjnym, prokuratura oraz Rzecznik Praw Obywatelskich.

Porozumienie administracyjne należy do nie władczych form działania administracji. Jest dwu- lub wielostronną czynnoscią z zakresu prawa administracyjnego, dokonaną przez podmioty wykonujace administrację publiczną a dochodzącą do skutku na podstawie zgodnych oswiadczeń woli tych podmiotów. Opiera się na zasadzie równości stron. Zawierane są pomiędzy podmiotami niepowiązanymi węzłami podległości organizacyjnej lub służbowej np. Pomiędzy wojewodami. Porozumienie administracyjne zawarte może być tylko w sprawach obietych kompetencjami stron i regulowanych prawem administracyjnym.
Cechą charakterystyczną porozumienia administracyjnego jest to, że jego stronami są organy administracji publicznej. Własnie to pozwala odróżnic go od umowy administracyjnej. Układ podmiotowy kształtuje się w zalezności od treści porozumienia administracyjnego. Porozumienie takie jest insrtumentem organizowania działalności podmiotów w sferze przydzielonych im zadań, w szczególności obejmować może sferę stosunków administracyjnoprawnych.
Treścią porozumienia adminisracyjnego mogą być trzy kategorie:
1.Określenie pewnych metod współdziałania przy wykonaniu prawem określonych zadń i kompetencji. Synchronizacja działań w czasie i przestrzeni. Np. dyrektor Urzędu Morskiego(organ nie zespolony). Wojewódzki inspektor farmaceutyczny z wojewódzkim komendantem policji porozumienia raczej nie mogłiby zawrzec jako dwa organy zespolone z wojewodą (chyba przy realizacji zadań własnych). Wojewoda powinien im ustalić meody współdziałania poleceniem służbowym.
2.Przekazanie – porozumienie, na mocy, którego nastepuje przekazanie zadania wraz z kompetencjami z sugestji adminisracji publicznej pomiędzy dwoma organami administracjnymi nie będacymi względem siebie w hierarchicznym podporządkowaniu. Z momentem podpisania porozumienia organ, któremu przekazano zadanie ponosi pełną odpowiedzialność za wykonanie tego zadania i za kompetencja z tym związane. Zadanie wykonuje we własny m imieniu na swoją rzecz i na własną odpowiedzialność organ przekazujacy pozbawienia się wpływu na wykonanie tego zadaznia.
3.Powierzenie – organ administracyjiny A powierza zadanie organowi administracyjnemu B ale nie przenosi mu zadań i kompetencji do wyłącznego używania. Organ B będzie działał w imieniu i na rzecz organu A ale obydwaj odpowiedzialni za należne wykonanie zadania. Ustawodawca określił jak zawrzeć porozumienie administracyjne, ale nie wiadomo jak je rozwiązać. Organ administracyjny zawierający porozumienie winien się zainteresować jak je sporządzić(zwłaszcza powierzenie) aby potem móc interweniować, gdy organ, któremu powierzono zadanie notorycznie źle je wypełnia. Ustawodawca w normach ustrojowych w ustawach samorządowych często myłi powierzenie z przekazaniem. Trzeba merytorycznie zbadać ich konstrukcję, aby wiedzieć, co jest, co.







BIBLIOGRAFIA:
1.Prawo administracyjne. Jan Boć.
2.Administracyjne Prawo Gospodarcze. K. Kiczka
3.Elementy prawa.Wojciech Kocota. Warszawa 2004
4.Leksykon prawniczy. Urszula Kalina-Prasznic. Wrocław 1997