Ściągi z prawa karnego i postępowania karnego
prawo karne- to pojęcie zbiorcze, jest gałęziom prawa obejmującą swoim zakresem kilka różnych działów. generalnie rzecz biorąc , prawo karne to gałąź prawa określająca to co jest przestępstwem, jak prowadzić postępowanie w sprawie o to przestępstwo i jak wykonywać orzeczone przez sąd kary.
DZIAŁY PRAWA KARNEGO
prawo karne materialne
p.k. procesowe
p.k.wykonawcze
p.k.skarbowe
p.k.wojskowe
p.k.o wykroczeniach
P.K.MATERIALNE
określa:
zasady odpowiedzialności karnej
czyny będące przestępstwami
kary grożące za popełnienie przestępstw
środki karne i środki zabezpieczające stosowane w związku z naruszeniem prawa karnego
P.K.PROCESOWE
określa:
reguły postępowania organów ścigania karnego oraz sądów i innych organów państwowych zmierzających do -ustalenie i wykrycia czynu-ustalenia i wykrycia sprawcy czynu-zastosowania wobec sprawcy czyny kary lub innych prawem przewidzianych środków
P.K.WYKONAWCZE
określa:
tryb wykonywania kar orzeczonych za popełnione przestępstwa
uprawnienia osób skazanych
zasady wykonywania środków zapobiegawczych np. tymczasowego aresztowania
P.K.SKARBOWE
określa:
reguły odpowiedzialności za popełnianie przestępstw i wykroczeń skarbowych tj. czynów naruszających interesy Skarbu Państwa w zakresie podatków, ceł, obrotu dewizowego oraz gier losowych i totalizatorów
reguły postępowania organów ścigania karnego oraz sądów i innych organów państwowych zmierzające do ustalenia odpowiedzialności sprawcy czynu i zastosowania odpowiedniej kary
P.K.WOJSKOWE
określa:
przestępstwa związane z naruszeniem dyscypliny woskowej lub działalności w wojsku
odmienność w zakresie odpowiedzialności za te czyny osób wojskowych i cywilnych
odmienność w zakresie zasad postępowania w przedmiocie tej odpowiedzialnosci
P.K.WYKROCZEŃ
określa:
reguły odpowiedzialnosci za popełnienie wykroczeń określonych w kodeksie wykroczeń
reguły postępowania organów ścigania karnego oraz sądów i innych organów państwowych zmierzające do ustalenia odpowiedzialnosci sprawcy czynu i zastosowania odpowiedniej kary
FUNKCJE PRAWA KARNEGO
Sprawiedliwościowa.
U genezy prawa karnego leży zaspokojenie poczucia sprawiedliwości osoby pokrzywdzonej oraz jego rodziny a także- ogólnie całego społeczeństwa;kara odpłatna
2. Ochronna.
P.K. służyć ma ochronie pewnych dóbr których istnienia i respektowanie składa się na ustalony porządek społeczny.
3. Gwarancyjna.
P.K. powinno wyraźnie określać co jest przestępstwem, wskazać wyraźnie reguły odpowiedzialności za zachowanie których p.k. nie uważa za przestępstwo .
NULLUM CRIMEN SINE LEGE -nie ma przestępstwa bez ustawy.
ZASADY P.K
1. Odpowiedzialnosći karnej za czyn.
odpowiedzialność karna jest konsekwencją popełnienia przez człowieka czynu ( działania lub zaniechania).
WYJĄTEK!!
odpowiedzialność podmiotów zbiorowych
2. zasada winy
sprawca czyny ponosi odpowiedzialność tylko wtedy gdy z popełnienia czynu można uczynić mu zarzut. WYJATEK!! odpowiedzialnosć podmiotów zbiorczych ponoszących odpwiedzialność na zasadzie winy w wyborze i winy w nadzorze.
3. zasada odpowiedzialnosći indywidualnej i osobistej
odpow. może ponieść wyłącznie indywidualny sprawca czynu
odpow. może mieć charakter wyłącznie osobisty i dolegliwość dotykać powinna wyłącznie sprawce.
4. zasada humanitaryzmu
wymierzona kara odpow. musi uwzględniać godność człowieka
najwyższym dobrem człowieka
kara nie może wyrządzać zbędnych dolegliwości ponad potrzebę
5.zasada nullum crime sine lege
odpow. karnej podlega ten tylko kto dopuścił sie czyny zabronionego przez ustawę obowiązującą w chwili jego popełnienia
czyn może określać wyłącznie ustawa( nullum crimen sine lege poenali anteriorum)
Z zasady tej wynikają:
nullum crimen sine lege scripta(zapisane w ustawie)
nullum crimen sine lege certa(zapisane dokładnie)
zakaz analogii na niekorzyść oskarżonego
nulum crimen sine lege praevia, lex retro nom agit( usatwa wprowadzając odpow. lub ja zastrzeżając nie moze działać wstecz)
nulla poena sine lege(nie ma kry bez ustawy)
PRZESTĘPSTWO
CECHY PRZESTĘPSTWA
Przedmiot prze stępstwa
ogólny- porządek prawny państwa
rodzajowy- możemy dokonywać rutyfikacji przestępstw . Możemy wyróżnić jakieś podgrupy , np. przestępstwo przeciwko wolności
konkretny- konkretyzacja przedmiotu rodzajowego
2. Strona przedmiotowa
Daje odpowiedz na pytanie jak sprawa działa??.
przestępstwo kwalifikowane
przestępstwo podstawowe
prz. uprzywilejowane- wypadek mniejszej wagi
3. Podmiot
To ten który popełnił czyn . Są powszechne i indywidualne. Wiek 17 lat - osoba ta jest dorosła w prawie karnym. Wiek 15 lat jeżeli popełnia czyn jest traktowana jako dorosła
4. Strona podmiotowa
POCZYTALNOŚĆ
Bez poczytalności nie ma winy!!!
Człowiek poczytalny jest w stanie rozpoznać znaczenie czynu i pokierować swoim postępowaniem .
Choroba psychiczna to nie to samo co niepoczytalność.
Dla skazania jest ustalenie poczytalności , gdyby był nie poczytalny nie ma kary. Jeżeli sprawca w czasie popełnienia czynu był poczytalny a teraz nie jest postępowanie wówczas zawiesza sie do momentu wyzdrowienia.
1.KARA
2.ŚRODKI KARNE
3.ŚRODKI PROBACYJNE
Ad.1
kara ograniczenia wolności (nie dłużej niż 2 lata)
kara grzywna( stawki dzienne które wyznacza sąd)
kara pozbawienia wolności (3 miesiące do 15 lat)
25 lat pozbawienia wolności
dożywocie
Nie ma kary np 16 lat albo 23 lata. w Polskim prawi nie ma kary śmierci.
PROCES KARNY
Prawo procesowe- jest to przewidziane prawem zachowanie organów państwa i innych uczestników procesu zmierzające do :
wykrycie i ustalenie czynu przestępstwa
wykrycie i ustalenie sprawcy czynu przestępczego( imię nazwisko opinie karalność)
wymierzenia sprawcy kary lub zastosowania innych środków albo do uniewinnienia oskarżonego
TOK PROCESU KARNEGO
1.postępowanie przygotowawcze(np . prokurator przygotowuje materiał dowodowy dla sądu).
2. Postępowanie przed sądem
3. Postępowanie wykonawcze
. Postępowanie przed sądem I instancji ( przed post. przed sądem)
Postępowanie przed
sądem II instancji ( po postępowanie przed sądem).
w sprawach postępowania prywatnego nie toczy się post. przygotowawcze
jeżeli wyrok sie uprawomocnił w I instancji to nie będzie postę. przed sadem II instancji
moze sie zdarzyć że postę. przygotowawcze zakończy bieg procesu np. śmierć sprawcy
zdarzają sie nawroty czyli powtórne prowadzenie faz
sąd I instancji moze wydać wyrok( skazujący, uniewinniający )ale może sie także zwrócić do postę. przygotowawczego
organ procesowy nie może wydać decyzji merytorycznej(winny czy niewinny) gdy nie został zebrany cały materiał dowodowy. trzeba mieć pewność.
POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE
postępowanie przygotowawcze:
-sensu stricto
- sensu largo
post. in rem- w sprawie
post. in personom - przeciwko osobie
ETAPY
*wszczęcie postę.- może mieć charakter formalny i merytoryczny.
*ujawnienie sprawcy
*przedstawienie zarzutów określonej osobie, będzie występować jako podejrzany i będzie posiadać uprawnienia podejrzanego
*zamknięcie post.
*akt oskarżenia -jest to niezmienny materiał dowodowy , prokurator ma 14 dni na jego sporządzenie
Między przedstawieniem zarzutów a zamknięciem postępowania jest WPROWADZENIE DOWODÓW- świadczących o czynie.
POSTĘPOWANIE PRZED SĄDEM I INSTANCJI
1.Oddanie przez sąd pod sąd- istnieją podstawy do wniesienia oskarżenia do sądu. Jest to faza przygotowawcza realizowana przed ogłoszeniem aktu oskarżenia. Ustala sie
*skład sądu
*miejsce rozprawy
*osoby które były wezwane
2. Część wstępna rozprawy-
*zbadanie obecności osób wezwanych
*oświadczenie oskarżonego
3.Przewód sądowy
4. Wyrokowanie
ETAPY
1.Wniesienie aktu oskarżenia
2. Badanie warunków formalnych aktu oskarżenia; posiedzenie przed rozprawą
3.Wywołanie sprawcy
4. Rozpoczęcie przewodu sądowego- odczytanie aktu oskarżenia , nie może ulec zmianie skład sędziowski
i przedmiot oskarżenia
5. Postępowanie dowodowe
6.*Narada
*Głosowanie
*Ogłoszenie
7. Zamkniecie przewodu sądowego
8. Czynności końcowe
POSTĘPOWANIE ODWOŁAWCZE
Postęp. a quo
sąd I instancji bada czy skarga została wniesiona w terminie w określonej formie
Post. ad quem
Sąd II instancji
PRZEDMIOT PROCESU KARNEGO (o co toczy sie proces)
TEORIA S.ŚLIWIŃSKIEGO
-roszczenie przysługujące państwu w stosunku do sprawy przestępstwa( tzw. ius puniendi(prawo karania)) niefunkcjonuje w przypadku uniewinnienia
TEORIA L. SCHAFFA
- to co ma być dopiero ustalone i rozstrzygnięte (okoliczność czy przestępstwo za którego istnienia powołuje się oskarżenie istnieje lub nie istnieje obiektywnie)
TEORIA M. CIEŚLAK
-kwestia prawna której załatwienie (rozstrzygnięcie) jest zdaniem postę.
(inaczej)
-kwestia odpowiedzialnośći prawnej sprawcy czynu przestępczego
*odpowiedzialność prawna : karna i cywilna
NIEZMIENNOŚĆ PRZEDMIOTU PROCESU
*przedmiot procesu określony za pomocą dwóch elementów
-opis czynu(element stały)
-kwalifikacji prawnej czynu(element zmienny)
*skoro kwalifikacja prawna czynu może ulegać zmianie(nawet w postępowaniu odwoławczym) zatem najistotniejszy jest opis czynu
*opis czynu zamieszczany jest w kilku decyzjach procesowych
Poniżej są zmienne
-postanowienie o wszczęciu postępowania
-postanowienie o przedstawieniu zarzutów
To są stałe
-akcie oskarżenia
-wyrok
*kryteria tożsamości
-pozytywnego wymagają badania każdego elementu bo koniunkcja jest wtedy i tylko wtedy prawdziwa gdy wszystkie jej człony są prawdziwe
-negatywne(wystarczy ze jeden element jest fałszywy, by całe twierdzenie było fałszywe)
M.CIEŚLAK przyjoł trzy kryteria tożsamości:
1. różność podmiotów czynu ( oskarżono A a skazany został B)
2. różność przedmiotów ochrony ( np. przestępstwa przeciwko mieniu -przest. przeciwko życiu i zdrowiu)
3.kryterium ocenne- jeżeli wg. rozsądnej życiowej oceny , obu opisów nie mogą uznać za opis tego samego zdarzenia faktycznego
*akt oskarżenia wyznacza program dla sądu( wyznacza mu granice przedmiotowe i podmiotowe, nie wolno mu wyjść za te granice)
ZASADY PROCESU KARNEGO
1.Zasady związane z wszczęciem procesu
*ZASADA ŚCIGANIA Z URZĘDU
- ściganie przestępstwa ściganego z urzędu odbywa sie przez organy państwa niezależnie do woli( a także niekiedy wbrew woli)pokrzywdzonego Art 9 $ 1
- dotyczy całego biegu postępowania, a nie tylko jego wszczęcia
-niekiedy ściganie z urzędu jest uzależnione od spełnienia określonego warunku ( np. gdy ściganie uzależnione jest od zezwolenia)
WYJĄTKI!
- ściganie z oskarżenia prywatnego tj. na skutek wniesienia prywatnego aktu oskarżenia) art.212$1
-ściganie na wniosek art 12 $1
pokrzywdzonego(względne wnioskowe , bezwzględne wnioskowe)
dowody jednostki art 343 $ 1
organy opieki społecznej lub właściwej instytucji art 209 $ 1,2
*ZASADA LEGALIZMU I OPORTYNIZMU
-legalizmu -obowiązek ścigania przestępstw ściganych z urzędu art 10 $1 ;art14 $2(bywa mylona z zasadą ścigania z urzędu)
- oportunizmu- w razie istnienia odpowiednich podstaw
można rozważyć rezygnację ze ścigania (rezygnuje z realizacji obowiązku)
PRZYKŁADY
a. umożenie z powodu znikomego stopnia społecznej szkodliwości
b. warunkowe umożenie poste.
c. umożenie absorpcyjne
*ZASADA SKARGOWOŚCI
- dotyczy wyłącznie postępowania jurydykcyjnego
-kwestia czy sąd wszczyna postępowanie z urzędu czy dopiero wtedy gdy z żądaniem ukarania wystąpi uprawniony podmiot
- w polskim prawie karnym na żądanie uprawnionego podmiotu
-postęp. sądowe wszczyna skarga uprawnionego podmiotu, nie ma więc potrzeby wydania stosownej decyzji
Rodzaje skarg
- zasadnicze np. akt oskarżenia ,pozew cywilny, wniosek o zastosowanie środka zabezpieczającego
-etapowe np. skarga apelacyjna, zażalenie, skarga kasacyjna
Rodzaje aktów oskarżenia
- zwyczajny (w
postępowniu
zwyczajowym)
-szczególne
*skrócony ( w pos. uproszczonym)
*uproszczony(w pos. prywatnoskargowym)
-urogaty aktu oskarżenia
*wniosek o warunkowe uznanie postę.
*wniosek o ukaranie
2.Zasady dotyczące postępowania dowodowego
*ZASADA PRAWDY MATERIALNEJ
-dotyczy wyłącznie stanu faktycznego sprawy i dokonywania ustaleń faktycznych w procesie
-dyrektywa prowadzenia postępowania w taki sposób aby ustalenia faktyczne były zbliżone do prawdy w takim stopniu, w jakim jest to możliwe
-prawda absolutna jest w ogóle niepozwada to zaś oznacza że organy procesowe mogą jedynie ukształtować sąd o rzeczywistości który jest ( tej rzeczywistości) bliższy lub dalszy
-organ procesowy na każdym etapie postępowania karnego jest zobowiązany do aktywnego poszukiwania , wprowadzenia i przeprowadzenia dowodów, w celu
poczynienia ustaleń faktycznych zgodnych z prawdą
-ta aktywność wyraża sie dyrektywą instrukcyjności
*ZASADA BEZPOŚREDNIOŚCI
-dyrektywa zgodnie z którą organy procesowe powinny stykać się z przeprowadzonymi dowodami bezpośrednio
-ma ścisły związek z dyrektywą prawdy materialnej
-przybiera postać 3 wytycznych:
1. opieranie ustaleń na dowodach przprowadzonych na rozprawie
2.sąd powinien stykać z dowodami w sposób bezpośredni
3. korzystać należy przede wszystkim z dowodów pierwotnych nie odrzucając pochodnych
-zasada ta nie została skodyfikowana