Zakres odpowiedzialności materialnej pracowników

Pojęcie.
Odpowiedzialność materialna pracownika jest to ogół zasad określających finansową odpowiedzialności pracowników za szkody wyrządzone pracodawcy.
Rodzaje odpowiedzialności materialnej.
Odpowiedzialność materialna pracowników może zachodzić w dwóch przypadkach:
- za szkody wyrządzone pracodawcy, której podlegają wszyscy pracownicy,
- za mienie powierzone, której podlegają tylko ci pracownicy, którym mienie zostało powierzone z obowiązkiem zwrotu albo wyliczenia się.
Zasady odpowiedzialności materialnej dotyczące wszystkich pracowników.
Pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę, jednak odszkodowanie nie może przekraczać 3-miesięcznego wynagrodzenia pracownika w dniu wyrządzenia szkody. Pracownik odpowiada tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda nie zaś za utracone przez pracodawcę korzyści. Jednakże jeżeli pracownik wyrządził szkodę umyślnie, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości. Ciężar dowodu uzasadnienia okoliczności powodującej odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody spoczywa na pracodawcy.
Ograniczenie odpowiedzialności.
Wyżej wskazana odpowiedzialność pracownika jest wyłączona w zakresie w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniła się do jej powstania lub zwiększenia. W razie wyrządzenia szkody przez kilku pracowników każdy z nich ponosi odpowiedzialność za część szkody stosownie do przyczynienia się do niej i stopnia winy. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie stopnia winy i przyczynienia się poszczególnych pracowników do powstania szkody, odpowiadają oni w częściach równych.
Wyrządzenie szkody osobom trzecim.
W razie wyrządzenia przez pracownika, przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych, szkody osobie trzeciej, zobowiązany do naprawienia szkody jest wyłącznie pracodawca, który następnie ma roszczenia regresowe w stosunku do pracownika na zasadach określonych powyżej.
Przedawnienie roszczeń.
Roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych przedawniają się z upływem 1 roku od dnia, w którym pracodawca uzyskał informację o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później jednak niż z upływem 3 lat od jej wyrządzenia. Jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, przedawnienie wynosi 10 lat. Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane nawet w wypadku wspólnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika w tym zakresie. Bieg przedawnienia przerywa się: przez każdą czynność przed sądem albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, oraz przez uznanie roszczenia przez pracownika. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo. Jednakże w razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub sądem polubownym, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie nie zostanie zakończone.
Odpowiedzialność za mienie powierzone.
Pracownik, któremu powierzono mienie z obowiązkiem zwrotu albo wyliczenia się odpowiada za szkody w tym mieniu w pełnej wysokości. Pracownik może jednak zwolnić się od odpowiedzialności jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek nie zapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia (szczegółowe zasady odpowiedzialności materialnej za powierzone mienie pracowników magazynów i sklepów reguluje rozporządzenie Rady Ministrów).
Odpowiedzialność wspólna.
Objęcie wspólną odpowiedzialnością materialną za mienie powierzone z obowiązkiem wyliczenia się grupy pracowników jest możliwe na podstawie odrębnej umowy. Umowa taka powinna być zawarta na piśmie przez pracowników z pracodawcą, i powinna zawierać zasady w jakiej wysokości pracownicy odpowiadają za powierzone mienie. Jednakże w razie ustalenia, że szkoda w całości lub w części została spowodowana przez niektórych pracowników, za całość szkody lub za stosowną jej część odpowiadają jej sprawcy (szczegółowe zasady wspólnej odpowiedzialności materialnej pracowników zakładów pracy lub ich części w których odbywa się sprzedaż, produkcja, lub świadczenie usług albo przechowywanie mienia reguluje rozporządzenie Rady Ministrów).