Ludowość jako element romantycznego światopoglądu.

Odawoła sie do ,, Świrezanki,, A. Mickiewicza oraz innych ballad.

Z romantycznego zafascynowania ludowością powstały ballady Mickiewicza. Wątki, które w głównej mierze pochodziły z „wieści gminnej”, pozwoliły na przedstawienie nie tylko samych bohaterów, ale także świata ich uczuć, wewnętrznych przeżyć, ich relacji z naturą, a także jej wpływu na losy człowieka. Ballada łączy w sobie zarówno cechy epiki i liryki. Trzy podstawowe cechy wzoru Mickiewiczowskiego, upowszechnione u innych twórców to: epickość narracji, prostota odwołująca się do folkloru i ludowości, fantastyka. Istotny wyróżnik ballady romantycznej stanowi narrator naiwny, często świadek zdarzeń lub święcie przekonany o prawdziwości swojej relacji. Język ballad jest piękny, obrazowy, pełen bogatych porównań, epitetów, przenośni. Bohaterowie ballad przemawiają własnym językiem, pełnym wyrażeń gminnych lub form niepoprawnych pod względem gramatycznym. Dzięki temu postacie te stają się dla czytelników autentyczne.
Pojęcie romantycznej ludowości możemy rozpatrywać na dwojaki sposób: pierwszym znaczeniem jest wprowadzenie do twórczości literackiej motywów zaczerpniętych z ludowości, kolejnym zaś jest dążenie do zgromadzenia i spisania, możliwie najwierniejszego, tekstów o obyczajach ludowych.
W utworze „Świtezianka” rysuje nam się klarowna prawda ludowa: „niedotrzymanie przysięgi pociąga za sobą karę”. Młody chłopiec poznaje piękną dziewczynę, której obiecuje dochować wierności o czym świadczy cytat :,, Piekielne wzywał potęgi , Klął się przy świętym księżyca blasku,,. Tragicznym zbiegiem okoliczności, wkrótce potem zostaje wystawiony na ciężką próbę: ,, Ponad srebrzyste Świtezi błonie, Dziewicza piękność wytryska. (...) wtem z zasłon błysną piersi łabędzie.,,. Naglony hormonami, pędzi ku niej i składając usta ku jej ustom, łamie swą przysięgę. W efekcie czego, skazuje się na śmierć.
Młodzieńca jest trochę szkoda, bo tak naprawdę nie ma wielkich szans w starciu z mocami nadprzyrodzonymi, czyli piękną nieznajomą spacerującą po tafli wody, czy „rozwartą paszczą otchłani podwodnej”. Wydarzenia przedstawione w balladzie, toczą się na łonie natury, co jest jeszcze jednym dowodem przemawiającym za jej ludowym charakterem. „Brzegami sinej Świteziu wody Idą przy świetle księżyca. Ona mu z kosza daje maliny, A on jej kwiatki do wianka(...)Zawszeż po kniejach, jak sarna płocha”. Natura jest integralnym elementem fabularnym i dostosowuje się do przebiegu akcji.
Dostrzegamy również nastrój tajemniczości w „Świteziance”. Zagadką są nie tylko mistyczne postacie i wymierzające sprawiedliwość żywioły. Tak naprawdę, bardzo niewiele wiemy o dwójce głównych bohaterów. Cytując Mickiewicza, „Młody jest strzelcem w tutejszym borze. Kto jest dziewczyna? – ja nie wiem.” I parafrazując, gdzie dom jej? Gdzie są rodzice?
Jedną z wielu prawd ludowych, ukazanych w balladach, jest przekonanie o nieuknionej karze za popełnione winy. Pomimo przestrogi jaką otrzymał kochanek od dziewczyny, która brzmiała : ,,Dochowaj, strzelcze, to moja rada: Bo kto przysięgę naruszy, Ach, biada jemu, za życia bida! I biada jego złej duszy! "., młodzieniec ,, Przysięgą pogardził świętą’’ za co spotkała go kara ,, Woda się burzy i wzdyma. Kręconym nurtem pochwuca, Rozwiera paszczę otchłań podwodna, Ginie z mloodzieńcem dziewica.‘’ Nie wolno gardzić mądrością ludową i lekceważyć głębokich w treści wierzeń i poglądów ludowych. Podział i widzenie jest tu więc proste : wina musi być ukarana. Każdy człowiek i każda kultura ma własną hierarchię wartości. Ludowa kieruje się wierzeniami i uczuciem. Kara spotyka również niewierną żonę w "Lilach" czy panicza, który uwiódł i porzucił prostą dziewczynę w "Rybce".
Bohaterami ballad są zwykli ludzie wiejscy, ale też właśnie oni potrafią czuć i wierzyć, jak nikt inny. Mickiewicz każe tym ludziom wypowiadać najważniejsze prawdy o świecie i sam podpisuje się pod nimi. Uznaje więc zasady moralności i sprawiedliwości ludowej.
Romantycy uznali lud i jego pogardzaną przez oświecenie, traktowaną jako zabobon, kulturę duchową za główne źródło narodowej odrębności. Kultura ludowa była w pojęciu romantyków podstawowym czynnikiem narodowej odrębności, zacieranej nieustannie przez obcą, ogólnoeuropejską kulturę latyńską. Dotychczasowej kulturze ludowej, kulturze „marginesu”, „prowincji”, „powiatu” romantycy nadali rangę ogólnonarodową. Pragnęli utożsamiać się z ludowym rozumieniem świata i przyjąć ludowe sposoby jego poznawania: wiarę, „czucie”, zaklęcia itd. Opartą na folklorze, zachowującą lokalny koloryt poezję narodową przeciwstawiali uprawianej dotychczas poezji dworskiej, spętanej sztywnymi przepisami i obcą narodowi literacką tradycją. Romantycy poprzez ludowość podważali więc oświeceniowe sposoby pojmowania świata.
Romantycy polscy, żywiąc przekonanie, że największym poetą jest prosty naród, jako pierwsi w dziejach naszej kultury uczynili twórczość ludową modelem narodowej sztuki. Sami chcieli tworzyć tak jak lud tworzy, rozumieć i wartościować świat tak jak go wartościuje lud. Tak czynił m.in. Mickiewicz w „Romantyczności”, przeciwstawiając się oświeceniowej postawie starca:
„I ja to słyszę, i ja tak wierzę,
Płaczę, i mówię pacierze.”
Tekstom ludowym romantycy przypisywali wiele wartości. Wydawały się im najbardziej autentyczne, gdyż powstawały spontanicznie, nie miały określonego autora oraz poprzez to, że były przekazywane drogą ustną, kształtowała je jedynie świadomość ludowa. Również dzięki przekazowi ustnemu były one świadectwem języka i ludowych obyczajów we wcześniejszych latach.
Lud więc stał się dla romantyków wartością najwyższą i decydującą zarówno w sztuce, poglądzie na świat, jak i w życiu społecznym. „Lud bowiem a naród jest jedno”. Dlatego też problem niepodległości wiązali romantycy ze społecznym wyzwoleniem chłopa.
Dzięki romantykom ludowość stała się trwałym elementem naszej narodowej kultury