Ściąga z renesansu

”Jest kto, co by wzgardził te doczesne czasy” Kochanowski- (renesansowa godność człowieka) podmiotem jest poeta a adresatem człowiek, zaczyna od pytania czy jest ktoś kto ponad rzeczy materialne wzniesie swoją sławę, bóg dał człowiekowi rozum ustawił go ponad zwierzętami nie jest godzien ten kto życie swoje marnuje, mamy zachowywać się godnie i wyrażać swoje myśli abyśmy byli sławni a jeżeli ktoś tego nie potrafi niech pomoże innym w dojściu do sławy, ten kto posiada mądrość powinien przekazywać innym ludziom swój dar ma być dobry i zapobiegać sporom, a ten któremu Bóg dał siłę ma walczyć ze złem jak przystoi dobremu człowiekowi ma być męski, nie patrzy na ilość przeciwników tylko mimo wszystko walczy aby uzyskać sławę. „Czego chcesz od nas panie..” podmiotem są ludzie a adresatem jest Bóg. Jest to utwór dziękczynny, błagalny- hymn. Najpierw się pyta czego chce od za hojne dary które podarował ludziom potem stwierdza ze Bóg jest wszechpotężny. Następnie mówi że nie mamy mu dziękować ludźmi tylko sercem. Chwali go za to że zbudował świat (deus artifex). Wszystko jest uporządkowane i podporządkowanie Bogu. Bóg jest łaskawy bez tej łaski nie było by niczego. Prosi Boga o opiekę a w zamian za to mamy oddawać mu serce(deus fader). „Życie to nie teatr” wiersz o życiu o dwóch sprzecznych światopoglądach, dwa sprzeczne uczucia, dwoje ludzi zakochanych. Jest to monolog. Podmiot liryczny to osoba która ma jasno sprecyzowane myśli mówi to co myśli. Są osoby które grają uważają że życie to jedna wielka zabawa. Życie to nie teatr, jest straszniejsze niż nam się wydaje i piękniejsze. Życie to jest gra i gramy tak aby nie było źle. Próbuje udowodnić że życie to nie bal. Szczerość powoduje ze każdy zarazie się tą szczerością. ”Utopia” - (gr. miejsce którego nie ma) nierealna wizja świata, szczęśliwej i idealnej krainy bez przemocy i wyzysku. Znajduje się blisko równika, przypomina ćwiartkę księżyca, wszyscy się tak samo ubierają taki sam język, rodzina liczy 40 osób, władza księcia jest dożywotnia. Model władcy patrioty- „Książe” (władca musi być lojalny, sprytny wierny, naturę lwa i lisa, budzi strach ale tak aby go nie znienawidzono, okrutny ale w rozsądny sposób by uniknąć nienawiści poddanych) „Wy którzy pospolitą rzeczą władacie”( maja sprawować sprawiedliwą władzę taka jak Bóg, dobro wspólne a nie własne, władcy będą rozliczeni z tego jak działali. Błędy władców maja większe konsekwencje niż zwykłych ludzi. Mówi aby władcy rządzili dobrze ale ludzi a nie dla siebie) Odprawa Posłów Greckich to pierwsza i oryginalna tragedia renesansowa nawiązująca do wzorów antycznych. Tekst podzielony jest na epeisodia i pieśni Chóru, treść zaś nawiązuje do epizodu z mitu o wojnie trojańskiej, mówiącego o odmowie wydania Grekom przez trojańczyków porwanej przez Parysa Heleny. "Odprawa..." jest tragedią moralno-polityczną, jej głównym wątkiem jawi się spór między prawym obywatelem Anteronem, a Parysem- Aleksandrem, synem króla Priama, który, pragnąc zatrzymać Helenę (dar od Wenus), grają na patriotycznych uczuciach rodaków. Rozumne argumenty Antenora upadają i rada trojańska decyduje się na wojną z Grekami. Tym sposobem, nie zważając na katastroficzne ostrzeżenia Kasandry, cały naród zapłaci za grzech władców. Treny - w tradycji antycznej treny były to utwory liryczne wyrażające żal i smutek po śmierci wybitnej osoby. Były to utwory pojedyncze o charakterze żałobnym, pisane na zamówienie mężów stanów i obywateli. Podmiotem lirycznym był poeta ukryty za światem przedstawionym pisane stylem wysokim. Treny antyczne poświęcone były: pochwale cnót i zalet zmarłego, ujawnieniem wielkości poniesionej straty, demonstracji żalu po stracie osoby, pocieszeniu rodziny, napomnieniu czyli umiarkowaniu w bolesnym uniesieniu. Treny Kochanowskiego– cykl utworów lirycznych pisanych o rozpaczy ojca przeżywającego śmierć swojego dziecka. Podmiotem jest poeta-ojciec. cykl utworów uporządkowanych których kolejność nie mogła się zmienić. Pisane stylem wzniosłym, niezwykle wyszukany język, choć czasem elementy mowy potocznej V- porównuje swoje cierpienie z cierpieniem Hioba. Porównuje swoja córkę do oliwki. Mówi tu o śmierci Urszulki jak o ścięciu młodego, jeszcze niedojrzałego drzewka oliwnego. Zbolały ojciec pyta, dlaczego Persefona nie pozwoliła dalej żyć Urszulce. XI- skierowany do mądrości, podmiot to ojciec, ceni bardzo mądrość, dąży przez całe życie do niej. Mówi że jest niedostępna dla ludzi ubogich. Zrozumiał że ona nie jest w stanie uchronić go przed nieszczęściem. W obliczu śmierci swej córki ujrzał ruinę swego dotychczasowego systemu wartości i kryzys ideologiczny. W obliczu śmierci córki okazał się być zwykłym człowiekiem znającym ból. X - uczucie żalu dochodzi do szczytu i zmienia się w rozpacz. Poecie brak siły do rozpamiętywania przymiotów dziecka, pozostaje rozpaczliwa świadomość, że Urszulki nie ma i nie wiadomo, nawet, co się z nią dzieje. Cały wiersz składa się z szeregu zdań pytających, właściwie retorycznych. Pytania te oddają rozterkę duchową poety, załamanie jego dotychczasowych przekonań i wierzeń. Poszukuje córki w niebie chrześcijańskim i pogańskim, mitologicznym, a nawet w baśniowych krainach. Rozpacz doprowadza go nawet do zwątpienia w nieśmiertelność ludzkiej duszy. XVII ma charakter modlitwy. W trenie tym poeta odwołuje się do poglądów filozofii epikurejskiej. Która nawoływała do skromnego życia, zachęcał, by cieszyć się tym, co się ma, nie pragnąć zbyt wiele. Podmiot żył zgodnie z ta nauką. Podmiot szuka pocieszenia w Bogu. Uważa, że to czego doświadczył jest wolą Boga. Jego cierpienie może złagodzić tylko Bóg. W utworze panuje atmosfera smutku i rozpaczy. Podmiot jest negatywnie nastawiony na życie w niebie, nie wierzy, że spotka go jeszcze jakakolwiek uciecha. Autor ubolewa nad śmiercią córki. Uważa ze nieszczęście tak i tak nas dopadnie. XIX - tren ostatni w którym poeta otrzymuje pocieszenie z ust zmarłej matki, objawiającej mu się we śnie z Urszulką na ręku. Wyjaśnia ona synowi, iż dziecko dzięki swej śmierci uniknęło namiętności i cierpień życia, zyskało wieczny duchowy spokój. Renesans(fr renaissanc) odrodzenie(ładu porządku kultury sztuki). Zloty wiek rozpoczyna się w europie :XIV-XVI a w Polsce: XV Odkrycia :geograficzne, naukowe, malarstwo, rzeźbiarstwo, wynalezienie druku, teoria heliocentryczna Kopernika. Cechy renesansu: antropocentryzm, humanizm (front umysłowy epoki, który w centrum zainteresowania stawia człowieka i jego sprawy, jego potrzeby są najważniejsze); słowa twórcy danego dzieła, indywidualizm, "pełny człowiek", mecenat, rozwój druku; język narodowy; rozwój odrębności i państwowości, reformacja. Hasła renesansu: "człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce" ; Ad fontes! do źródeł ; "człowiek jest kowalem swego losu" ; "człowiek jest miara wszechrzeczy". Artyści renesansu: Michał anioł "Dawid" ; Albrecht Durer "autoportret", "Adam i Ewa" ; Rafael "madonna sykstyńska" ; Leonardo da Vinci "Mona lisa", "dama z łasiczką" ; Pieter bruegel "wieza babel". Odkrycia: prasa drukarska(1440), termometr(1592) Galileusz, teoria heliocentryczna, teoria ekonomiczna obrotach sfer niebieskich" Mikołaja Kopernika, bron ręczna, budzik(1350), farba olejna(1400). Bóg artysta, architekt, stworzyciel, mądry, inteligentny, dawca życia, Topos boga artysty - deus artifex(łac.) Topos teatru świata - porównywano świat do teatru a człowieka do aktora występującego w teatrze. Za reżysera i zarazem widza spektaklu życia uważano Boga lub kapryśny los. Topos fortuny - fortuna to rzymska bogini kapryśnego szczęścia. Fortuna ma dwie twarze: dobra(szczęście)i zła(nieszczęście)główna cecha jednak była zmienność. Fortuna jest stała w swoich odmianach Fraszka- (z wł. Frasca, czyli gałązka, w sensie przenośnym drobiazg, żart, bagatela, figielek); drobny utwór poetycki, zwykle o charakterze żartobliwym, zręcznie ułożony, oparty na dowcipnym pomyśle, np. "Fraszki" J. Kochanowskiego. Pieśń-najstarszy i najbardziej rozpowszechniony gatunek poezji lirycznej, u swych źródeł związany z muzyką.