Części mowy - powtórka

Części mowy
- rzeczownik, przysłówek,
- przymiotnik, zaimek przysłowny,
- czasownik, przyimek,
- liczebnik spójnik,
- zaimek: wykrzyknik,
- rzeczowy; partykuła.
- przymiotny;
- liczebny.

Rzeczownik odpowiada na pytania kto? co? Odmienia się przez przypadki, liczby i rodzaje.
Mianownik kto? co?
Dopełniacz kogo? czego?
Celownik komu? czemu?
Biernik kogo? co?
Nadrzędnik z kim? z czym?
Miejscownik o kim? o czym?
Wołacz o!

Przymiotnik odpowiada na pytanie jaki? jaka? jakie? czyj? czyja? czyje? który? która? które?
Odmienia się przez stopnie, przypadki, liczby. Rodzaje.
Stopnie: równy, wyższy i najwyższy (np. dobry, lepszy, najlepszy lub zły, gorszy, najgorszy).
Czasownik odpowiada na pytanie co robi? co się z nim dzieje? w jakim jest stanie?
Odmienia się przez osoby, liczby, rodzaje, czasy, tryby, strony i tzw. aspekty.
Czasowniki dzielą się na dokonane i niedokonane.

Czasownik dokonany informuje nas o czynności, która została zakończona lub zostanie zakończona.
Czasownik niedokonany informuje nas o czynności, która albo nie została jeszcze dokonana, albo ona cały czas trwa, albo będzie się odbywała w przyszłości, ale ja nie wiem czy ona się dokona.
Czasownik w czasie teraźniejszym występuje tylko jako czasownik niedokonany.

Osoby liczby pojedynczej ja, ty, on, ona, ono
Osoby liczby mnogiej my, wy, oni, one.
Czas przyszły, przeszły i teraźniejszy.
Tryb oznajmujący, przypuszczający i rozkazujący.
Strony bierna, czynna i zwrotna (się, siebie, sobie).
Przykład:
Czynna: matka myje córkę
Bierna: córka jest myta przez matkę
Zwrotna: córka myje się
Nie zawsze można utworzyć stronę zwrotną, np. mechanik naprawia samochód (str. czynna), samochód jest naprawiany przez mechanika (st. Bierna), nie ma strony zwrotnej bo samochód sam się nie umyje.

Liczebnik odpowiada na pytanie ile? który z kolei?
Odmienia się tak jak rzeczownik przez przypadki, liczby, rodzaje.
Liczebniki dzielą się na porządkowe, zbiorowe, główne, ułamkowe i nieokreślone.
Liczebniki główne np.: 1,2,3,410.
Liczebniki porządkowe odpowiadają na pytanie który z kolei? np..: pierwszy, drugi, trzeci.
Liczebniki zbiorowe np.: dwunasty, osiemnasty, dwoje, troje, dziesięcioro.
Liczebniki nieokreślone np.: kilka, kilkanaście.

Zaimek
Rzeczowny odpowiada na pytanie kto? co? np. on (zamiast chłopiec) ona (zamiast dziewczyna).
Przymiotny odpowiada na pytanie jaki? jaka? jakie?
Liczebny odpowiada na pytanie ile? który z kolei?

Przysłówek odpowiada na pytanie jak? kiedy? gdzie? Np.: ciemno wczoraj, na ulicy.
Zaimek przysłowny odpowiada na pytanie jaki? kiedy? Gdzie?

Przyimek (pod, nad, przy, z, ze, po).
Na stole – połączenie przyimka z rzeczownikiem to wyrażenie przyimkowe.
Przyimek nie ma pytań.

Spójnik (i, oraz, albo, lecz, ponieważ, dlatego).
Łączy dwa wyrazy albo dwa zdania pojedyncze.
Wykrzyknik (ach, och, ale, o).
Wykrzyknik nie ma pytań.

Partykuła (-by, -bym, -byśmy, -byście, -byś, -że, -ż, nie, chyba, li) np.: chodźże, czyż, li oznacza czy.