Mniejszości narodowe

1. Co to są mniejszości narodowe?
Mniejszości narodowe stanowią niewielki odsetek ludności danego kraju. Polska
w stosunku do inny państw europejskich charakteryzuje się niewielką liczbą mniejszości narodowych. Jednak nie każda grupa etniczna, potocznie traktowana jako mniejszość narodowa lub etniczna jest nią w świetle obowiązującego w Polsce ustawodawstwa. Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce definiuje ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r.
o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. W myśl tej ustawy mniejszością narodową jest grupa obywateli polskich, która spełnia łącznie następujące warunki:
1) jest mniej liczebna od pozostałej części ludności Rzeczypospolitej
Polskiej;
2) w sposób istotny odróżnia się od pozostałych obywateli językiem, kulturą
lub tradycją;
3) dąży do zachowania swojego języka, kultury lub tradycji;
4) ma świadomość własnej historycznej wspólnoty narodowej i jest
ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę;
5) jej przodkowie zamieszkiwali obecne terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
od co najmniej 100 lat;
6) utożsamia się z narodem zorganizowanym we własnym państwie.
Prawo międzynarodowe gwarantuje przestrzeganie praw tych zbiorowości,
jednak nie wykształciło powszechnie akceptowanej definicji. Akty prawne uchwalane
w celu stworzenie kompleksowego systemu ochrony mniejszości narodowych nie zawsze zawierają definicję kategorii osób, do których się odnoszą. Często za mniejszości narodowe uznaje się te grupy, które identyfikują się z narodem tworzącym niezależne państwo, jak przykładowo w Polsce: Niemcy, Czesi, Białorusini, Ukraińcy, Litwini, Żydzi czy Ormianie. Pozostałe zbiorowości określa się zazwyczaj mianem mniejszości etnicznej, np. Romowie w Polsce. Ludność należąca do mniejszości narodowych posiada obywatelstwo państwa zamieszkania ze wszystkimi tego konsekwencjami, ale nie ma wyodrębnionego terytorium pod względem politycznym i administracyjnym. Mniejszości można zatem podzielić na:
- zwarte - są to duże skupiska ludności, zamieszkujące z reguły od wielu pokoleń jeden obszar,
- rozproszone - zamieszkujące miejsca od siebie oddalone.
Do najczęściej stosowanych kryteriów członkostwa w mniejszościach narodowych i etnicznych zlicza się obok pochodzenia: język, wyznanie oraz tożsamość, polegającą zwykle na pozytywnej autoidentyfikacji z własną grupą. Właściwie tylko kryterium pochodzenia można zaliczyć do obiektywnych w tym sensie, że jest zewnętrznym, niezależnym, od woli jednostek faktem społecznym, sprawiającym, iż należą one do wyróżnionej grupy w sposób przypisany. Niemniej jednak, w komplikującej się rzeczywistości społecznej, przy rosnącej złożoności związków międzykulturowych, postępujące procesy amalgamacji sprawiają, iż coraz częstsze są przypadki mieszanego, dwukrotnego lub wielokrotnego pochodzenia etnicznego. W takich przypadkach również pochodzenie narodowe czy etniczne staje się w pewnym sensie i zakresie kwestią nie tylko przypisania, lecz także wyboru. Znajomości języka można nabyć w domu rodzinnym, poprzez tradycyjne, naturalne mechanizmy przekazywania dziedzictwa grupowego, lecz także w sposób ?wtórny?, w procesie edukacji szkolnej czy samokształceniowej. Język, podobnie jak wyznanie, staje się w coraz mniejszym stopniu kryterium ?zewnętrznym?, stanowiącym rezultat konieczności, a nie wyboru. Czynnikiem, który w coraz większym i istotniejszym stopniu decyduje o przynależności do grupy narodowej i etnicznej, jest tożsamość. Zmieniająca się natura współczesnych społeczeństw obywatelskich polega na wzroście różnorodności wielości oraz wielopoziomowości ich struktur.

2. Jakie znasz sposoby powstawania państw?
Państwem nazywamy polityczne zorganizowanie społeczeństwa, wyposażone
w suwerenną władzę oraz zajmujące określone terytorium. Przynależność do państwa ma charakter sformalizowany (obywatelstwo). W obrębie państwa występuje stosunek: władza - podporządkowane jej osoby i grupy. Atrybutem państwa jest suwerenność, rozumiana jako całkowita niezależność od jakiejkolwiek siły zewnętrznej i wewnętrznej.
Wielu wybitnych twórców próbowało wyjaśnić genezę powstawania państwa, sposobu, rodzaju czy jego funkcji. W całym tym potoku myśli i koncepcji znalazły się także takie, które uznane zostały za kontrowersyjne, abstrakcyjne bądź sprzeczne:
- teistyczna ? teoria, która zakłada, że władza pochodzi od Boga; istnieje konieczność podziału państwa na rządzących i rządzonych; koncepcja ta powstała w starożytności, licznych zwolenników zyskała w średniowieczu
- teologiczna - jej twórcą był św. Augustyn, który w dziele zatytułowanym De civitatis Dei twierdził, że władza pochodzi od Boga, a państwo na ziemi powinno wzorować się na państwie niebieskim. Teorię tę zmodyfikował św. Tomasz z Akwinu: władza pochodzi od Boga, ale sposób rządzenia jest wymysłem człowieka, bo państwa nie są doskonałe.
- patriarchalna ? koncepcja, która utożsamia państwo z rodziną; w tej teorii władza królewska wywodzi się z tradycji władzy ojca rodziny; koncepcja ta jest charakterystyczna dla feudalnej monarchii absolutnej
- patrymonialna - poprzez przyłączenie ziem związana z posiadaniem majątku w postaci ziemi.
- umowy społecznej ? według tej teorii państwo jest wynikiem umowy między obywatelami, suwerenem w takim państwie jest naród; twórcą koncepcji był Thomas Hobbes, a wybitnym przedstawicielem m. in. Jan Jakub Rousseau
- podboju i przemocy ? zakłada, że państwa powstają w wyniku podbijana słabszych plemion przez plemiona silniejsze, w ten sposób za pomocą podbojów powiększa się terytorium państwa. Sformułowana została w XIX w. przez Ludwika Gumplowicza.
- solidarystyczna - twórcą był mile Durkheim: państwo powstało jako forma solidarnego dzielenia się obowiązkami.
- psychologistyczna - twórcą był Leon Petrażycki: państwo to najlepsza forma zaspokajania potrzeb psychicznych - bezpieczeństwa, afiliacji, dominacji.
- marksistowska (bazy i nadbudowy) ? państwo jest formacją, która istnieje wyłącznie w społeczeństwach klasowych; powstaje, by bronić klas panujących przed klasami podporządkowanymi, wyzyskiwanymi, stać na straży nierówności społecznych i chronić stan posiadania klas dominujących; autorami tej koncepcji są Karol Marks i Fryderyk Engels.
- teoria państwa w katolickiej nauce społecznej ? według tej koncepcji państwo istnieje w świadomości człowieka i ma za zadanie służyć poprawie jakości bytu obywateli
- funkcjonalna - dominuje we współczesnej socjologii, głosi, że państwo powstało jako ostatnia forma rozwoju społecznego i całe dzieje pokazują, że społeczeństwa dążą do takiej właśnie formy. Twórca : Aureliusz Augustyn.
W dziejach myśli politycznej wyróżniamy wiele także odmiennych od siebie teorii, jednakże te, które uznawane są dziś za te właściwe, bazują dokładnie na tym,
co ewoluowało przez wieki. Dziś już wiemy, że jest kilka sposobów powstawania państw. Szczególną uwagę należy jednak zwrócić na fakt, że jest to pewien proces historyczny, który może być zapoczątkowany przez pewne zdarzenia. Powstanie państwa wiązało się przede wszystkim z przejściem ludzi do osiadłego trybu życia, ale powstaje także w wyniku:
1) połączenia, zjednoczenia się dwóch lub więcej państw prowadzącego do utworzenia nowego państwa.
Oto dwa przykłady powstania państwa przez zjednoczenie się: zjednoczenie Niemieckiej Republiki Demokratycznej z Republiką Federalną Niemiec w 1990 r., bądź powstanie Tanzanii w 1964 roku w wyniku połączenia się Tanganiki i Zanzibaru.
2) rozczłonkowania się państwa na dwa lub więcej nowych państw, oderwania się części terytorium jednego państwa i powstania nowego podmiotu prawa międzynarodowego
Przykład: powstanie Indii i Pakistanu w 1947 roku, na podstawie tzw. Planu Mountbattena, powstanie Austrii, Węgier i Czechosłowacji po rozpadzie monarchii austro - węgierskiej w 1918 roku, lub powstanie Czech i Słowacji po rozpadzie Czechosłowacji,
3) secesji części terytorium państwa dającej początek nowemu państwu
(np. zapoczątkowane w 1860 r. wystąpienie z Unii 11 stanów południowych,
które utworzyły Skonfederowane Stany Ameryki),
4) utworzenia nowego państwa na terytorium nie podlegającym suwerenności żadnego państwa np. uzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918r., uzyskanie niepodległości przez terytoria powiernicze-Kamerun, Togo, Somalię.

? podboju i przemocy ? zakłada, że państwa powstają w wyniku podbijana słabszych plemion przez plemiona silniejsze, w ten sposób za pomocą podbojów powiększa się terytorium państwa. Sformułowana została w XIX w. przez Ludwika Gumplowicza.

na podstawie aktu prawa międzynarodowego, w wyniku podboju itp.
państwo powstało na bazie podboju-> Sparta, państwo anglo-normandzkie, Ruś Kijowska (Normanowie)

3. Co to jest społeczność narodowa?
Społeczność międzynarodowa to w najszerszym ujęciu społeczeństwo całej Ziemi traktowane jako podmiot stosunków społecznych i politycznych. Często używanym jej synonimem jest określenie opinia publiczna. W ujęciu prawa międzynarodowego członkami społeczności międzynarodowej nie są poszczególni ludzie, lecz podmioty prawa międzynarodowego. Lista tych podmiotów jest sporna. W zależności od tego, czy będzie przedmiotem analiz z perspektywy nauki prawa międzynarodowego, czy też nauki o stosunkach międzynarodowych, może być pojmowane w dwojaki sposób:
1. w ujęciu nauki prawa międzynarodowego społeczność międzynarodowa rozumiana:
a) w sposób wąski (sensu stricte) będzie utożsamiana z ogółem państw, stanowiących jej wyłączną podstawę. Rozumienie to, w obliczu stale rosnącej rangi i znaczenia organizacji międzynarodowych, zdaje się mieć zbyt wąskie znaczenie,
b) w sposób szeroki (sensu largo) oznacza zarówno państwa, jak i organizacje międzynarodowe o rządowym charakterze. Te bowiem posiadają jedynie podmiotowość prawnomiędzynarodową, jak np. ONZ, NATO czy Rada Europy. Dodać należy, iż ogół relacji ( w tym także o charakterze prawnym), w które wchodzą podmioty prawa międzynarodowego nazywany jest obrotem międzynarodowym. 2. Z perspektywy nauki o stosunkach międzynarodowych pojęcie społeczności międzynarodowej pojmowane jest ? w porównaniu z ujęciem prawnomiędzynarodowym ? szeroko. Społeczność międzynarodowa utożsamiana jest bowiem nie tylko z państwami i organizacjami międzynarodowymi (podmiotami prawa międzynarodowego), ale także m.in. z organizacjami pozarządowymi, partiami politycznymi, kościołami i innymi związkami wyznaniowymi, którym nauka o stosunkach międzynarodowych przypisała status aktorów, uczestników stosunków międzynarodowych. W ujęciu wąskim zdaniem niektórych są to tylko państwa lub państwa
i organizacje międzynarodowe międzyrządowe. W ujęciu niezwykle szerokim przyznaje się podmiotowość międzynarodową także wszystkim innym organizacjom międzynarodowym, osobom prawnym i fizycznym oraz jednostkom zbiorowym bez osobowości prawnej. Społeczność międzynarodowa, ogół państw utrzymujących
ze sobą równoprawne stosunki, regulowane przez prawo międzynarodowe. Według prawa międzynarodowego społeczność ta opiera się na zasadzie równości wszystkich państw, niezależnie od wielkości terytorium, liczby ludności czy siły militarnej. Wynika z tego, że żadne państwo nie może narzucić drugiemu jakichkolwiek zobowiązań. Natomiast każde z państw może dobrowolnie przyjąć na siebie określone obowiązki wynikające z umów (nawet takie, które ograniczają jego suwerenność).