Sprawozdawczość finansowa
1. Sprawozdania finansowe - stanowią efekt rachunkowości finansowej. Przeznaczone są głównie dla użytkowników zewnętrznych i są podstawowym źródłem informacji o działalności każdej firmy. Ich forma i treść podlegają ścisłym regulacjom. Sporządzane są w języku polskim i w walucie polskiej. Dane liczbowe można wykazywać w zaokrągleniu do tysięcy złotych, jeżeli nie zniekształca to obrazu jednostki zawartego w sprawozdaniu finansowym. Przepisy ustawy zawierają odrębne regulacje w zakresie sprawozdawczości dla dwóch grup podmiotów, tj. dla jednostek, których sprawozdania podlegają corocznemu badaniu i dla pozostałych jednostek. Badaniu i ogłaszaniu podlegają roczne sprawozdania finansowe grup kapitałowych oraz roczne sprawozdania finansowe kontynuujących działalność:
· banków oraz zakładów ubezpieczeń,
· jednostek działających na podstawie przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych,
· jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
· spółek akcyjnych,
· pozostałych jednostek, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzone zostało sprawozdanie, przekroczyły granicę dwóch z trzech wielkości: a) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty – 50 osób,
b) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego – równowartość w walucie polskiej 2,5 mln EURO,
c) przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy – równowartość w walucie polskiej 5 mln EURO.
2. Powyższe podmioty sporządzają sprawozdanie, które składa się z następujących elementów:
a) bilans,
b) rachunek zysków i strat,
c) zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym,
d) rachunek przepływów pieniężnych,
e) informacja dodatkowa, obejmująca wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia.
3. Pozostałe podmioty sporządzają:
a) bilans,
b) rachunek zysków i strat,
c) informację dodatkową obejmującą także wprowadzenie oraz dodatkowe informacje i objaśnienia.
4. Podstawowe sprawozdania finansowe to:
A) Bilans
Jest najważniejszą częścią informującą o osiągniętych efektach ekonomiczno-finansowych przez jednostkę za określony rok obrotowy. Dostarcza informacji służących ocenie dokonanych działań przez jednostkę oraz podejmowaniu decyzji dotyczących jej przyszłych zadań. Bilans stanowi wartościowe zestawienie aktywów i pasywów sporządzone na określony dzień bilansowy i w określonej formie.
Bilans ma formę dwustronnego zestawienia:
- po stronie lewej wyszczególnia się zasoby majątkowe, czyli aktywa,
- po stronie prawej źródła finansowania, czyli pasywa.
Bilans sporządzany jest zgodnie z ujednoliconą formą wynikającą z ustawy o rachunkowości.
W związku z powyższym powinien on spełniać wymogi formalne, czyli zawierać określenie:
- podmiotu sporządzającego bilans,
- momentu bilansowego,
- wyszczególnienie przewidzianych pozycji, grup i ich wartości,
- podpisy osób odpowiedzialnych za rzetelne i prawidłowe sporządzenie bilansu,
- datę sporządzenia bilansu.
Bilans jest sporządzany na konkretny dzień zwany dniem bilansowym, na podstawie ewidencji księgowej wszystkich operacji gospodarczych zaistniałych w danym roku obrotowym. Dane te, zebrane w formie zestawienia obrotów i sald, stanowią bezpośrednią podstawę sporządzenia bilansu. Poszczególne składniki aktywów i pasywów wykazuje się w bilansie wg rzeczywistego stanu na ostatni dzień roku obrotowego, zgodnie ze stanem ewidencyjnym i po uzgodnieniu z wynikami przeprowadzonej inwentaryzacji. Każdy prawidłowo sporządzony bilans musi pozostawać w stanie równowagi, a to oznacza, że musi spełniać podstawowe równanie:
AKTYWA = PASYWA
Aktywa trwałe + Aktywa obrotowe = kapitały (fundusze) własne + zobowiązania
B) Rachunek zysków i strat
Rachunek zysków i strat stanowi syntetyczne zestawienie elementów składających się na wynik finansowy jednostki za bieżący i poprzedni rok obrotowy. Wykazuje się w nim oddzielnie przychody, koszty, zyski i straty oraz obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego w układzie pionowym, w którym przychody korygowane są o odpowiednie pozycje kosztów i strat.
Rachunek zysków i strat jest pierwszą weryfikacją opłacalności działalności gospodarczej, przedstawia firmę od strony efektów ekonomicznych jej działania w określonym przedziale czasowym. Daje w związku z tym wgląd w działalność firmy i jej skuteczność poprzez dostarczenie opisu zmian w przychodach i kosztach.
Rachunek zysków i strat jest w istocie rozwinięciem bilansu, pokazuje bowiem elementy kształtujące wynik finansowy ujęty w bilansie.
Ustawa o rachunkowości pozwala na sporządzenie jednego z dwóch wariantów rachunku zysków i strat:
a) wariantu kalkulacyjnego,
b) wariantu porównawczego.
C) Zestawienie zmian w kapitale własnym
Obejmuje informacje o zmianach poszczególnych składników kapitału (funduszu) własnego za bieżący i poprzedni rok obrotowy z uwzględnieniem zmniejszeń i zwiększeń tego funduszu.
D) Rachunek przepływów pieniężnych (cash flow)
Umożliwia ocenę sytuacji finansowej jednostki pod kątem jej płynności, czyli zdolności płatniczej (możliwości spłaty zobowiązań wraz z odsetkami).
W oparciu o rachunek przepływów pieniężnych można ocenić:
a) zmiany sytuacji finansowej jednostki wywołane przez przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej,
b) źródła dopływu środków i sposoby ich wykorzystania.
Cash flow jest skonstruowany w ten sposób aby pokazać, która działalność generuje najwięcej gotówki, jakie są możliwości dalszego jej przyrostu, ewentualnie jakie będzie przyszłe zapotrzebowanie na zewnętrzne finansowanie (zaciągnięcie kredytu w banku lub pożyczki). Stanowi uzupełnienie bilansu oraz rachunku zysków i strat.
D) Informacja dodatkowa
Informacja dodatkowa obejmuje: wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia. Są to sprawozdania opisowe, uzupełniające do bilansu, rachunku zysków i strat, zestawienia zmian w kapitałach oraz rachunku z przepływów pieniężnych. Powinna ona zawierać :
F) Sprawozdanie z działalności gospodarczej
Sprawozdanie z działalności gospodarczej jednostki stanowi uzupełnienie sprawozdania finansowego i zawiera istotne informacje o stanie majątku i sytuacji finansowej jednostki w tym ocenę uzyskanych efektów oraz wskazanie czynników ryzyka i opis zagrożeń.
BADANIE UDOSTĘPNIANIE SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH
Roczne sprawozdanie finansowe jednostek podlega zatwierdzeniu nie później niż 6 miesięcy od dnia bilansowego. Organami zatwierdzającymi są:
1. w spółkach akcyjnych i komandytowo – akcyjnych walne zgromadzenie,
2. w spółkach z o.o. – zgromadzenie wspólników,
3. w przedsiębiorstwach państwowych – rada pracownicza lub organ założycielski,
4. w spółdzielniach – walne zgromadzenie członków spółdzielni,
5. w spółkach obrotowych – wspólnicy,
6. w innych jednostkach – organ zatwierdzający określony w statucie jednostki.
Zatwierdzone sprawozdanie finansowe może mieć formę uchwały właściwego organu jednostki lub potwierdzenia wspólników.
W przypadku, gdy sprawozdanie finansowe podlega obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta, jego zatwierdzenie musi być poprzedzone opinią biegłego rewidenta oraz raportu. Opinia i raport informują, czy sprawozdanie finansowe rzetelnie i jasno przedstawia sytuację finansową i majątkową wynik finansowy oraz rentowność jednostki, która była badana. Raport sporządzony przez biegłego rewidenta powinien zawierać ogólną charakterystykę jednostki, ustosunkowanie się do prowadzonego systemu rachunkowości, charakterystykę poszczególnych pozycji z bilansu oraz rachunku zysków i strat.
Kierownik badanej jednostki jest zobowiązany do udostępnienia biegłemu rewidentowi sprawozdań, ksiąg rachunkowych i wszelkich dokumentów będących podstawą dokonywanych księgowań i takich, które mogą mieć wpływ na ocenę biegłego rewidenta o sytuacji finansowej i majątkowej badanej jednostki.
Sprawozdanie finansowe wraz z opinią i raportem biegłego rewidenta jest udostępniane wspólnikom czy też akcjonariuszom poprzez złożenie tych dokumentów w sądzie lub innym organie prowadzącym rejestr jednostek gospodarczych w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia.
Ponadto jednostki, których sprawozdania finansowe badają biegli rewidenci mają obowiązek ogłaszania ich w „Monitorze Polskim B” a spółdzielnie w „Monitorze Spółdzielczym”.