„Ballady i Romanse” - W. Broniewski.

W 1822 roku nastąpiło wydanie pierwszego tomu poezji Adama Mickiewicza pt. „Ballady i Romanse”. Był to debiut jednego z najwybitniejszych w dziejach Polski poetów. To wydarzenie literackie nabrało tak ważnego znaczenia, że tę datę przyjęto później za początek romantyzmu, czyli próg nowej epoki w literaturze Polskiej.

W 1945 roku ukazał się tomik poezji Władysława Broniewskiego zatytułowany „Drzewo rozpaczające”. W tomiku ukazał się między innymi wiersz pt. „Ballady i Romanse”. Nadając ten tytuł autor chciał w ten sposób pokazać, iż nastała nowa epoka dla Polskiej literatury. Epoka wojenna.

Ballada jest gatunkiem wywodzącym się z literatury ludowej. Swoją treść w dużej mierze czerpie z podań, opowieści, wierzeń ludu. Ballada zawsze zawiera dramatyczną fabułę, opowiada o wydarzeniach tajemniczych, niezwykłych i o fantastycznych postaciach. Ten gatunek charakteryzuję się zatem uczuciowością, tajemniczością i fantastyką. Co do przynależności ballady do rodzaju literackiego, można powiedzieć, że jest to utwór epicko-liryczny.

Utwór Broniewskiego nie posiada cech prawdziwej ballady. Owszem niektóre fragmenty wskazują na ten gatunek liryczny, ale jest także wiele różnic.

Ballada jest gatunkiem wywodzącym się z literatury ludowej. Można powiedzieć, że wiersz Broniewskiego taki właśnie jest. Opowiada on o aktualnych, jak na tamte czasy oczywiście, wydarzeniach związanych z prostymi ludźmi. Wydarzeniach wojennych.
Autor w bardzo ciekawy sposób rozwiązał problem fantastycznej postaci i wierzeń ludowych, które w prawdziwej balladzie występują. Mianowicie ukazał postać Jezusa. Ludzie w niego wierzą. Całe miliony stoją po stronie wiary w Jezusa. Jest on jakby symbolem, który ma ukazać nie tylko postać fantastyczną, ale także postać żyda. Staje się on symbolem wszystkich żydów, których faszyści tak nękali w czasach wojny.

Drugą postacią, bohaterem głównym, jest Ryfka. Mała, trzynastoletnia dziewczynka o rudych włosach. Jest to postać bardzo ciekawa i złożona. W zaledwie kilku wersach autor powiązał postać Ryfki z czołowymi bohaterami ballad Mickiewicza.

Jeżeli zamienimy literę „f”, na „b” w imieniu dziewczynki, powstanie nam Rybka. „Rybka”, utwór napisany przez Adama Mickiewicza, opowiada o losach biednej i zdradzonej dziewczyny. Rozżalona i biedna dziewczyna rzuciła się w otchłań rzeki, aby stać się Świtezianką. Jej jedynym przyjacielem jest sługa, który co rano przychodzi z jej dzieckiem, aby ta nakarmiła je piersią. Ryfka także ma tylko jednego przyjaciela, Jezusa.

Kolejnym utworem do jakiego nawiązuje autor jest „Romantyczność”, także napisany przez Mickiewicza. Ten utwór ma o wiele większe znaczenie dla wiersza Broniewskiego niż mogłoby się zdawać. Zacytuję teraz pierwsze wersy „Romantyczności”:
„Słuchaj, dzieweczko!
- Ona nie słucha –
- To dzień biały! To miasteczko!”.
Jeżeli dobrze się przyjrzymy to zauważymy, iż Broniewski użył tego właśnie zwrotu, aby rozpocząć swój wiersz. Ten sam cytat znajdziemy także na końcu „Ballad i Romansów” Broniewskiego.

Główną postacią „Romantyczności” jest Karusia. Także jest ona biedną dziewczyną. Ukochany Karusi miał na imię Jasio. Zmarł dwa lata temu (mówię oczywiście o czasach aktualnych dla utworu), lecz Karusia nadal widzi go nocami. Wyobraża sobie, że przychodzi do niej w nocy, a znika o świcie. Sytuacja powtarza się co noc. Taka sama sytuacja występuje w wierszu Broniewskiego. Ryfka gdy dostała bułkę od dobrych ludzi powiedziała:
„Ja zaniosę tacie i mamie”.
Wróćmy teraz do początku utworu:
„Mama pod gruzami, tata w Majdanku...”.
Jak widać dziewczynka jest osamotniona jednak nadal udaje, a może stara sobie wyobrazić, że ma do kogo pójść, że jej rodzice nadal żyją i są w pobliżu.

Podsumowując, Władysław Broniewski nawiązał nazwą „Ballady i Romanse” do epoki romantyzmu. Cały wiersz jest upodobniony do bohaterów i twórczości, która ukazuje się w wierszach Adama Mickiewicza. Jednak Broniewski przedstawił coś całkiem nowego. Nową epokę, tragedii, zła i bezsilności. Epokę zaburzonej hierarchii własności. Ballada ta nie jest prawdziwą balladą. Nie wszystkie cechy zgadzają się z definicją jaką znamy z czasów romantyzmu. Nowa ballada ma cechy bardziej tragiczne. Zło nie zostaje ukarane. SS-mani mordują Ryfkę i Jezusa, a pomimo to nie spotyka ich żadna kara. Brak tutaj bajkowego opisu miejsca zdarzeń. Zastąpione je opisem ruin i gruzów. Jedynie koniec utworu nawiązuje do prawdziwej ballady. Zarówno Ryfka jak i Jezus „anieleli”. Można to rozumieć jako sygnał, iż trafili do nieba.

Władysław Broniewski stworzył jeden z najlepiej zorganizowanych wierszy. Zawarł w nim ważne dla wydarzeń wojennych informacje o losach dziecka, osamotnionego i bezbronnego. Nie sądzę, aby ten utwór był tylko kolejnym wierszem. Są miliony, a nawet miliardy wierszy na naszym świecie. Jeśli jednak opracowujemy jakiś wiersz na lekcji języka Polskiego, to znaczy, że musi on mieć jakieś głębsze znaczenie.