Historia giełdy papierów wartościowych
Historia tak ważnej dziedziny życia ekonomii jest bardzo interesująca a zmiany w niej zachodzące na kartach czasu są warte poznania.
Pierwsza giełda papierów wartościowych w Polsce otwarta została w Warszawie 12 maja 1817 roku. Otwarcie wiązało się niewątpliwie z wielką radością ale i z niepokojem o jej dalsze losy.
Sesje odbywały się w godzinach 12.00 - 13.00. W XIX w. przedmiotem handlu na giełdzie warszawskiej były przede wszystkim weksle i obligacje.
Pojawienie się weksla jest związane z rozwojem obrotu gospodarczego w XIX wieku. Wtedy to coraz częściej na dowód dokonywania pożyczki żądano wydania weksla, który w dalszej kolejności mógł być zrealizowany lub przeniesiony (odsprzedany) na inną osobę. Może on być rodzajem przekazu pieniężnego lub swoistym potwierdzeniem istnienia długu.
Obligacja jest papierem wartościowym, w którym osoba wydająca stwierdza, że jest dłużnikiem w stosunku do właściciela obligacji.
Jak można się było tego spodziewać handel akcjami rozwinął się na szerszą skalę. Działanie giełdy w Polsce w latach między I a II wojną światową opierało się na rozporządzeniu Prezydenta o organizacji giełd.
Akcje to typ papieru wartościowego nierozerwalnie wiążącego się ze spółką akcyjną. Jest to dokument stanowiący dowód wniesienia przez akcjonariusza wkładu do spółki oraz dowód na posiadania praw mu przysługujących.
Z czasem nie pozostała jedyną giełda w Warszawie. Zaczęły istnieć także giełdy papierów wartościowych w Katowicach, Krakowie, Lwowie, Łodzi, Poznaniu i Wilnie. Podstawowe znaczenie miała jednak giełda w Warszawie, na której koncentrowało się 90% obrotów.
Pierwsza giełda w Polsce pozostała jednak największa do dziś. W 1938 r. na warszawskiej giełdzie notowano 130 papierów: obligacje (państwowe, bankowe, municypalne), listy zastawne oraz akcje. Niestety nastały niekorzystne czasy dla giełdy, z chwilą wybuchu II wojny światowej została zamknięta.
Szczęście we wrześniu 1989 r. nowy, rząd rozpoczął program zmiany ustroju i odbudowy gospodarki rynkowej. Głównym motorem zmian była prywatyzacja i rozwój rynku kapitałowego. W przeciwieństwie do doświadczeń posiadanych przez inne kraje, gdzie prywatyzacja prowadzona była w ramach istniejącej już struktury instytucji finansowych, w Polsce - równocześnie z prywatyzacją - konieczne było stworzenie rynku kapitałowego. Ta długa przerwa w istnieniu polskiego rynku kapitałowego spowodowała nieuniknioną sytuację pustki prawno - instytucjonalnej. Oznaczało to brak doświadczeń i wiedzy fachowej, lecz również dawało nam to ogromne możliwości rozwoju.
Warszawa
Inne
Rozważając kilka rozwiązań, zdecydowano się na bezpośrednie nawiązanie do wzorców zagranicznych rynków kapitałowych. Obserwowana globalizacja tych rynków na świecie nie stwarzała większych szans oryginalnym modelom krajowym. Zaletą dokonanego wyboru było zdecydowane przyspieszenie procesu i przyjęcie od razu rozwiązań docelowych. Udało nam się opracować procedury nowoczesnego obrotu giełdowego w okresie zaledwie kilku miesięcy było możliwe dzięki pomocy ,która zaoferowała nam Francja. Była to pomoc merytoryczna jak i finansowa. Niezmiernie ważnym elementem powstającego rynku kapitałowego była regulacja prawna, którą należało opracować od początku. Po dokonaniu tego Sejm uchwalił ustawę Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych. Powstały w ten sposób podstawy prawne głównych instytucji rynku kapitałowego: domów maklerskich, giełdy, funduszy powierniczych, jak również Komisji Papierów Wartościowych jako organu administracji rządowej kontrolującego i promującego rynek papierów wartościowych. W odniesieniu do giełdy ustawa ta określiła, że instytucja ta powinna zapewniać:
# koncentrację podaży i popytu na papiery wartościowe dopuszczone do obrotu giełdowego w celu kształtowania powszechnego kursu
# bezpieczny i sprawny przebieg transakcji i rozliczeń
# upowszechnianie jednolitych informacji umożliwiających ocenę aktualnej wartości papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu giełdowego
W niecały miesiąc po uchwaleniu przez Sejm tej ustawy Minister Przekształceń Własnościowych i Minister Finansów reprezentujący Skarb Państwa podpisali akt założycielski Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Już w cztery dni później, 16 kwietnia odbyła się pierwsza sesja giełdowa z udziałem 7 domów maklerskich, na której notowano akcje 5 spółek. Wpłynęło wówczas 112 zleceń kupna i sprzedaży, a łączny obrót giełdy wyniósł 1.990 zł (2 tys. US$).
Uznanie zastosowanych w Polsce rozwiązań znalazło swój wyraz w przyjęciu w grudniu 1991 roku Giełdy Papierów Wartościowych w poczet członków korespondentów Międzynarodowej Federacji Giełd Papierów Wartościowych (FIBV). W październiku 1994 r. polska giełda została pełnym członkiem tej organizacji, grupującej wszystkie najważniejsze giełdy świata. Co dało nam niewątpliwie powód do dumy. Od 1992 r. giełda warszawska jest również członkiem korespondentem Federacji Europejskich Giełd Papierów Wartościowych (FESE).
Dzisiaj Giełda papierów wartościowych (giełda pieniężna), jest instytucjonalną formą rynku kapitałowego. Przedmiotem operacji na tej giełdzie mogą być papiery wartościowe, a także środki płatnicze waluty, dewizy oraz kruszce (złoto, srebro, platyna). Uczestnikami sesji giełdowych są przede wszystkim pośrednicy (maklerzy kursowi i wolni), samodzielni uczestnicy giełdy (np. dealerzy, przedstawiciele banków, instytucji lokacyjnych), urzędnicy (osoby okresowo dopuszczone do obrotu giełdowego, zawierające transakcje w imieniu i na rachunek przedsiębiorstw, których są pracownikami) oraz “goście” (personel giełdy, pomocniczy personel biur maklerskich, obserwatorzy, dziennikarze).
Mielmy nadzieje, że nic ponownie nie zakłuci działania naszej giełdy i , że będziemy mogli bez przeszkód cieszyć się jej istnieniem.