Przemiany XIX i XX w
1. Kolonie – zamorskie posiadłości danego państwa .
2. Korzyści z posiadania kolonii:
a. rynek zbytu dla towarów niższej jakości
b. eksploatacja bogactw
c. nabywanie taniej siły roboczej
d. tworzenie baz wojskowych
e. przywożenie produktów spożywczych ( kawa , herbata, owoce południowe itd. )
3. Do I p. XIX w Hiszpania była krajem posiadającym największą ilość kolonii . Zaliczały się do nich : portugalska Brazylia, Ameryka Południowa , część Ameryki Północnej .
4. Zmiana lidera wśród posiadaczy kolonii :
a. dostanie się Hiszpanii pod władzę Francji
b. powołanie miejscowych rządów
c. przegrana walka Hiszpanii o przywrócenie panowania nad koloniami
5. Nowym liderem wśród posiadaczy kolonii stała się Anglia , która posiadała:
a. dużą część Azji
b. dużą część Afryki
c. Kanada
d. Australia i Nowa Zelandia
6. Kolonie w Afryce początkowo obejmowały państwa leżące na wybrzeżu , lecz w późniejszych czasach zaczęto kolonizować inne tereny
7. Afryka była ubogim kontynentem , stanowiła doskonały rynek zbytu dla towarów najgorszej jakości.
8. Indie stały się kolonią brytyjską .Były najcenniejszą posiadłością kolonialną .Nazywano je Perłą Korony Brytyjskiej .
9. Francja opanowała Indochiny.
10. Chiny nie stały się kolonią , jednak popadły w zależność
11. Okres rozkwitu kolonialnego był okresem , w którym w Japonii rozpoczął się okres izolacji od świata.Do kraju nie wpuszczano cudzoziemców, a Japończykom zabroniono opuszczać kraju.
ROZWÓJ PRZEMYSŁOWY
12. Rewolucja przemysłowa- zmiana sposobu produkcji polegająca na przejściu od manufaktury do przemysłu zmechanizowanego
13. Konsekwencje rewolucji przemysłowej:
a. przyspieszenie produkcji oraz zwiększenie wydajności
b. towary stały się popularne i tanie
c. manufaktury przekształcają się w fabryki ( nowoczesne zakłady przemysłowe)
14. Wynalazki i osiągnięcia
a. wyparcie energii pary wodnej energią elektryczną (en el była o wiele wygodniejsza , można przesyłać ją na dalekie odległości co umożliwiło mechanizację )
b. telefon (Graham Bell)
c. radio ( Wilhelm Marconi, Aleksander Popow)
d. fonograf ( jedno z pierwszych urządzeń do mechanicznego zapisywania i odtwarzania dźwięku ) Edison
e. rozwój środków transportu – lokomotywa , pierwsza linia kolejowa
f. statek parowy
g. otwarcie Kanału Sueskiego ( kanał łączący Morze Śródziemne z Czerwonym – skraca drogę morską z Europy do Azji i Australii)
h. zastosowanie ropy naftowej w silniku benzynowym ( Gottlieb Daimler )
i. silnik Diesla
15. Uwłaszczenie – nadanie chłopu ziemi na własność .
16. Rewolucja rolnictwa poszła wraz z rewolucją przemysłową .(Wieś stanowiła doskonały rynek zbytu)
a. nowoczesne maszyny rolnicze
b. stosowanie nawozów sztucznych
c. zastosowanie melioracji ( podnoszenie żyzności gleby)
d. zastosowanie płodozmianu
17. Ze względu na mechanizację rolnictwa zmniejszyło się zapotrzebowanie na robotników na wsi .
SPOŁECZEŃSTWO
18. Rozwój przemysłu przyczynił się do wzrostu liczebności i umocnienia pozycji burżuazji. Powstał podział wśród społeczeństwa:
a. burżuazja ( właściciela przedsiębiorstw przemysłowych , handlowych i banków )
b. drobnomieszczaństwo (właściciela małych przedsiębiorstw i sklepów)
c. robotnicy ( proletariat)
19. Ziemiaństwo – właściciele dóbr ziemskich , głównie szlachta
20. Przemiany w rolnictwie spowodowały różnice w zamożności ludności wiejskiej
a. Bogaci chłopi- posiadający ziemię
b. Średniozamożni
c. Bezrolni (robotnicy zatrudniani w majątkach ziemiańskich lub u bogatych chłopów)
21. Położenie robotników po przemianach w strukturze społecznej:
a. wyzyskiwanie
b. brak jakichkolwiek praw
c. długość dnia pracy ustalał dowolnie właściciel zakładu
d. brak ubezpieczeń na wypadek choroby , kalectwa lub bezrobocia
e. niskie płace
22. Karol Marks i Fryderyk Engels formułują nową teorię na założeniu iż wyzysk i bieda znikną dopiero wtedy , gdy zostanie zniesiona własność prywatna , a środki produkcji czyli przedsiębiorstwa , banki oraz ziemia staną się własnością społeczną
23. Socjaliści , komuniści – zwolennicy teorii Marksa i Engelsa
24. Partie polityczne –
25. Rewolucja w sprawie robotniczej miała miejsce w Paryżu .Po przegranej wojnie prusko – francuskiej powołano Radę Komuny . Zgodnie z dekretami państwo przejęło na własność część zakładów pracy , wprowadzono bezpłatną oświatę i ustalono minimalną płacę robotników
26. W wileu krajach powstawały partie polityczne >ich działalność miała na celu polepszenie życia robotników
a. wywalczono skrócenie dnia pracy do 8 h
b. ograniczono zatrudnienie dzieci i kobiet
c. przyznano prawo do ubezpieczeń od wypadków przy pracy
d. możliwość zakładania związków zawodowych ( organizacji zrzeszających robotników tego samego fachu powoływane w celu bronienia interesów )
25. Sytuacja kobiet :
a. niemożność studiowania na wyższych uczelniach
b. -||- obejmowania stanowisk
27. Kobiety domagające się równouprawnienia oraz możliwości udziału w wyborach – sufrażystki
28. Kultura , sztuka : klasycyzm , romantyzm, realizm , impresjonizm
29. W XIX w rozwój drukarstwa spowodował , że książki , gazety , czasopisma stały się ogólnodostępne.
30. Rozbudowanie sieci szkół elementarnych spowodowało zmniejszenie liczby analfabetów.
31. Rozwój nauki zaowocował nowymi teoriami i odkryciami:
a. Darwin formułuje teorię ewolucji
b. Freud – psychoanalizy
c. Pasteur odkrywa szczepionkę przeciwko wściekliźnie oraz pasteryzację
d. Maria Skłodowska – Curie odkrywa rad i polon.
32. Warunki bytowe:
a. elektryczność – powstają metra
b. możliwość doprowadzania wody bieżącej oraz kanalizacja
c. zmiana jadłospisu ( potrwy bardziej urozmaicone , bogatsze w mięso i owoce, warzywa)
33. W początkach XX w Europa była światowym centrum nauki i kultury.Uniwersytety wiodły prym wśród ośrodków naukowych ,a wartości moralne i kierunki w sztuce naśladował cały świat
34. Szybki rozwój gospodarczy niektórych państw stał się źródłem konfliktów.Rywalizując o rynki zbytu i surowce dążono do zagarnięcia nowych terytoriów .
35. Sytuacja w Europie
a. Francja dążyła do odwetu za klęskę z Prusami oraz do odzyskania utraconych ziem – Alzacji i Lotaryngii
b. Rosja zmierzała do opanowania cieśnin tureckich – Bosfor i Dardanele a także do umocnienia wpływów na Bałkanach
c. Austro –Węgry zabiegają o dominację na Bałkanach
36. Na przełomie XIX i XX w dyplomaci najpotężniejszych państw zabiegali o zawarcie przymierzy
a. trójprzymierze – Niemcy , Austro- Węgry i Włochy
b. trójporozumienie(entata) – Rosja, Francja i Wielka Brytania
37. Kryzys marokański – dążenia Francji i nie posiadających kolonii Niemiec do zdobycia hiszpańskiego Maroka. Spór został zażegnany .Niemcy w zamian za Maroko otrzymali część Konga Francuskiego
38. Kocioł Bałkański – sytuacja panująca na początku XXw na Bałkanach .Tereny te w dobie ogólnoeuropejskich konfliktów były najbardziej niespokojne i niestabilne . Narody powstałe po zakończeniu panowania Turcji na Bałkanach ( Rumunia, Grecja, Czarnogóra, Serbia, Bułgaria) dokonały agresji na Turcję , późniejsza niemożność dojścia do porozumienia w sprawie rozdziału zdobytych terytoriów doprowadziła do kolejnego konfliktu zbrojnego tym razem między dotychczasowymi sprzymierzeńcami