Egzekucja z rachunku bankowego
Postępowanie egzekucyjne - pod tym pojęciem rozumie się uregulowanie prawem procesowym, egzekucyjnym, to ciąg czynności podejmowanych przez organy egzekucyjne i inne podmioty postępowania egzekucyjnego w celu wykonania przez zastosowanie środków przymusu państwowego obowiązków wynikających z aktów poddanych egzekucji administracyjnej.
Postępowanie egzekucyjne - służy realizacji norm materialnych prawa administracyjnego. Gdyby nie było tej regulacji środków przymusu przewidzianych tą ustawą mogłyby być problemy z realizacją norm materialnych prawa administracyjnego gdyż adresaci tych norm powinni zrealizować nałożone na nich obowiązki dobrowolnie. Jednak adresaci nie chcą robić tego dobrowolnie, gdy nie podejmują tych działań zmierzających do wykonania aktu wówczas organ administracji publicznej musi mieć możliwość wykorzystania środków przymusu państwowego zapewniających jego wykonanie. Podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności sąd rozpoznaje niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 3 dni od dnia jego złożenia.
Ogólnie, egzekucja z rachunków bankowych może być prowadzona w trybie egzekucji sądowej (art. 889-894 K.p.c.) lub administracyjnej (art. 80-87 Ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji). Egzekucji sądowej dokonuje przede wszystkim komornik, z kolei w przypadku egzekucji administracyjnej należności pieniężnych takim organem jest naczelnik urzędu skarbowego. Innymi organami egzekucyjnymi w egzekucji administracyjnej mogą być: właściwy organ gminy, dyrektor oddziału ZUS, dyrektor izby celnej, przewodniczący organu orzekającego w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych, dyrektor oddziału regionalnego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej (art. 19 2-7) a także inny organ w zakresie określonym odrębnymi ustawami (art. 19 8).
W celu dokonania egzekucji z wierzytelności z rachunku bankowego, komornik przesyła do oddziału lub innej jednostki organizacyjnej banku, w którym dłużnik posiada rachunek, zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej dłużnika, wynikającej z posiadania rachunku bankowego, do wysokości należności będącej przedmiotem egzekucji wraz z kosztami egzekucyjnymi i wzywa bank, aby nie dokonywał wypłat z rachunku bez zgody komornika do wysokości zajętej wierzytelności, lecz przekazał bezzwłocznie zajętą kwotę na pokrycie należności albo zawiadomił komornika w terminie siedmiu dni o przeszkodzie do przekazania zajętej kwoty.
Zajęcie obejmuje również kwoty, które nie były na rachunku bankowym w chwili jego zajęcia, a zostały wpłacone na ten rachunek po dokonaniu zajęcia.
Do czasu nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego zawarte rozwiązania dotyczące egzekucji z rachunku bankowego, umożliwiały dłużnikowi usunięcie z zajętego rachunku pieniędzy, mimo znacznych wpływów pieniężnych na ten rachunek. Dzięki nowelizacji taka możliwość będzie utrudniona.
Następnie komornik zawiadamia dłużnika o zajęciu jego wierzytelności z rachunku bankowego, doręczając mu odpis tytułu wykonawczego i odpis zawiadomienia, skierowanego do banku, o zakazie wypłat z rachunku bankowego.
Równocześnie także przesyła wierzycielowi odpis zawiadomienia przesłanego do banku.
W przypadku gdy dłużnikiem jest przedsiębiorca może on dokonać wypłaty swoim pracownikom wynagrodzenia za pracę z zajętego rachunku, tylko za zgodą sądu. Wynagrodzenie takie może zawierać należne podatki i ustawowe ciężary. Zezwolenie takie sąd może udzielić na okres do trzech miesięcy w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Po upływie trzech miesięcy nie będzie można już dokonywać żadnych wypłat z tego tytułu gdyż konto zostanie zablokowane.
Jest sprawą oczywistą, że brak możliwości dokonywania wypłat wynagrodzenia z konta nie zwalnia pracodawcę z ustawowego obowiązku wypłacania należności za pracę.
Warto wiedzieć, że gdy bank naruszy przepisy dotyczące jego obowiązków w zakresie egzekucji z rachunków bankowych, w tym rachunków bankowych obejmujących wkład oszczędnościowy, ponosi on odpowiedzialność za szkodę, którą takim działaniem wyrządził wierzycielowi.
Nowelizacja uregulowała również zbieg kilku egzekucji. W chwili obecnej, gdy wierzytelność z rachunku bankowego /z rachunku bankowego obejmującego wkład oszczędnościowy/, zajęta została w dwu lub więcej postępowaniach egzekucyjnych, a znajdująca się na rachunku kwota nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich wierzycieli, bank wstrzymuje się z wypłatą zajętych kwot, powiadamiając o tym komorników prowadzących egzekucję. Zajęte wierzytelności bank wypłaca, po przekazaniu wszystkich spraw, komornikowi, który prowadzi dalszą egzekucję. Jest nim komornik właściwy dla siedziby dłużnika a jeśli takiego nie ma temu który pierwszy który wszczął egzekucję.
Ponieważ w praktyce bardzo często występują wspólne rachunki tzn. rachunki prowadzone przez dłużnika i osób trzecich /np. wspólników/ nowelizacja również i uregulowała tą kwestię. Można dokonać zajęcia wierzytelności wynikającej z takiego rachunku. W takim wypadku wszelkie czynności będą prowadzone do przypadającego dłużnikowi udziału w rachunku wspólnym /stosownie do treści umowy regulującej prowadzenie takiego rachunku/. Jeśli umowa nie określa wysokości udziału to przyjmuje się, że są one równe. Dłużnik ma obowiązek dostarczyć komornikowi taką umowę w terminie tygodnia od daty zajęcia Jeśli tego nie dokona wtedy również przyjmuje się, że udziały są równe. Jeśli udziały zostaną ustalone to pozostałą część nie należącą do dłużnika zwalnia się od egzekucji.
Na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko dłużnikowi można zająć wierzytelność z rachunku wspólnego prowadzonego dla dłużnika i osób trzecich. Dalsze czynności egzekucyjne prowadzone będą do przypadającego dłużnikowi udziału w rachunku wspólnym stosownie do treści umowy regulującej prowadzenie rachunku, którą dłużnik obowiązany jest przedłożyć komornikowi w terminie tygodnia od daty zajęcia. Przepisy o wyjawieniu majątku stosuje się odpowiednio. Jeżeli umowa nie określa udziału w rachunku wspólnym albo gdy dłużnik nie przedłoży umowy, domniemywa się, że udziały są równe. Po ustaleniu udziału dłużnika zwalnia się pozostałe udziały od egzekucji.
Na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko dłużnikowi pozostającemu w związku małżeńskim można prowadzić egzekucję z rachunku wspólnego dłużnika i jego małżonka. Jednak należy pamiętać, że małżonek dłużnika ma w dalszym ciągu możliwość obrony w drodze powództwa o zwolnienie od egzekucji, jeżeli na rachunku wspólnym małżonków zgromadzono środki, które nie wchodzą do;
-majątku osobistego dłużnika,
-które nie pochodzą z pobranego przez dłużnika wynagrodzenia za pracę, dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej,
-korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy
Nowelizacja m.in. dokładniej wskazuje źródła zaspokojenia wierzyciela, jeśli nie będzie prawnych możliwości prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego Wierzyciele powinni się zapoznać ze zmienionymi zasadami postępowania sądowego i egzekucyjnego, gdyż może się to w znacznej mierze przyczynić, do skutecznego odzyskanie ich należności.
W myśl nowych przepisów z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Wyjątek
Jak wspomniałem wyżej nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego z 5.02.2005 wprowadziła nowe, z punktu widzenia wierzyciela, korzystniejsze, rozwiązania dotyczące egzekucji z rachunku bankowego dłużnika.
Jednak liczne protesty służby zdrowia, zmusiły ustawodawcę do zmiany zasad egzekucji, przez co wypłaty pracowników placówek ochrony zdrowia, zostały na wskutek nowej ustawy /gdyż na nowe regulacje k.p.c. mogą potrwać co najmniej kilka miesięcy/, specjalnie chronione przed zajęciami komorniczymi.
Nowa ustawa "o ochronie wypłaty wynagrodzeń osób zatrudnionych w samodzielnych publicznych zakładach opieki zdrowotnej" od 20.04.2005 chroni wypłaty wynagrodzeń osób zatrudnionych w ZOZ-ach. W myśl zapisów tej ustawy, jeśli jest prowadzona egzekucja komornicza z rachunku bankowego/w tym również z wkładów oszczędnościowych/, to w pierwszej kolejności są zaspokajane bieżące wynagrodzenia osób zatrudnionych w ZOZ. Z egzekucji są zwolnione wynagrodzenia do wysokości przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ) wraz z podatkami i ustawowymi ciężarami oraz kwoty przeznaczone na zasądzone alimenty i renty o charakterze alimentacyjnym zasądzone tytułem odszkodowania. Bank dokonuje takich wypłat na podstawie odpisu listy płac lub innego wiarygodnego dowodu / przypadku alimentów i rent o charakterze alimentacyjnym zasądzonych tytułem odszkodowania - na podstawie tytułu wykonawczego stwierdzającego obowiązek dłużnika do płacenia alimentów lub renty /. W przypadku alimentów i rent, wypłaty dokonywane są dokonywane przez bank, osobie uprawnionej.
Ustawa jest pozakodeksową regulacją, ściśle związaną z Kodeksem postępowania cywilnego i ma charakter przejściowy. Obowiązuje ona tylko 31.12.2005 roku.
Nowelizacja
Od 24.08.05 obowiązują nowe przepisy k.p.c. dotyczące egzekucji z rachunku bankowego.
W myśl tych przepisów, wynikający z zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego zakaz wypłat, nie dotyczy bieżących wypłat na wynagrodzenie za pracę wraz z podatkami i innymi ciężarami ustawowymi oraz na zasądzone alimenty i renty o charakterze alimentacyjnym zasądzone tytułem odszkodowania - do wysokości przeciętnego wynagrodzenia. Bank może dokonać wypłat na podstawie zezwolenia komornika.
Egzekucja z oszczędności
Oprócz egzekucji z rachunków bankowych komornik może również dokonać egzekucji z rachunku bankowego obejmującego wkład oszczędnościowy. Egzekucja odbywa się poprzez odebranie dłużnikowi dokumentu /ksiązeczki/,a gdy jest to niemożliwe, komornik dokonuje zajęcia poprzez zawiadomienie banku. Oddział banku prowadzący rachunek bankowy, w którym komornik zajął wkład, wstrzymując wypłaty z tego wkładu, zawiadamia o wstrzymaniu wypłat placówki banku, urzędy pocztowo-telekomunikacyjne oraz inne placówki właściwe do obsługi tego wkładu. Zawiadomienie oddziału banku o wstrzymaniu wypłat w stosunku do innych placówek obsługujących obrót oszczędnościowy jest skuteczne z chwilą, gdy doszło do tych placówek w taki sposób, że mogły one zapoznać się z jego treścią.
Zawiadomienie o zajęciu wkładu oszczędnościowego komornik doręcza dłużnikowi i wierzycielowi. Dłużnik, który po dokonaniu zajęcia wkładu oszczędnościowego podejmie wkład lub jego część, podlega odpowiedzialności karnej jak za usunięcie mienia spod egzekucji. Wierzyciel po otrzymaniu zawiadomienia powinien w terminie dwóch tygodni od daty zajęcia wkładu wystąpić do sądu o umorzenie książeczki oszczędnościowej i zawiadomić o tym właściwy oddział banku, przez doręczenie bankowi w tym samym terminie odpisu złożonego do sądu wniosku w sprawie wszczęcia postępowania o umorzenie książeczki oszczędnościowej. Jeśli tego nie uczyni oddział banku, po upływie trzech tygodni od daty zajęcia wkładu oszczędnościowego, odwoła wstrzymanie wypłat z tego wkładu, o czym zawiadomi właściciela książeczki oszczędnościowej.
Gdy sąd uwzględni wniosek wierzyciela /koszty tego postępowania obciążają właściciela książeczki/ oddział banku wystawia na jej miejsce nową książeczkę oszczędnościową, którą po odpisaniu części wkładu oszczędnościowego do wysokości należności wskazanej w tytule wykonawczym łącznie z kosztami egzekucyjnymi wydaje właścicielowi. Jeśli sąd nie uwzględni wniosku wierzyciela to wówczas oddział banku niezwłocznie odwoła wstrzymanie wypłat z wkładu oszczędnościowego i zawiadomi o tym właściciela.