AIDS -odpowiedzi na pytania

Budowa HIV

Wirion HIV ma średnicę 110-130 nm (dla porównania: wirion wirusa B zapalenia wątroby, tzw. cząsteczka Dane\'a, ma średnicę 42 nm). Cząsteczka wirusa ma kształt cylindryczny i budowę warstwową.
Ryc. Schemat budowy wirusa HIV

W ZAŁĄCZNIQ


gp 120 = białko powierzchniowe otoczki wiążące się z białkiem typu CD4 atakowanej komórki
gp 41 = białko przezbłonowe otoczki, na którym osadzone jest białko gp120
p17, p24 = płaszcz białkowy wirusa, czyli kapsyd
p15 i RNA = jedna z dwóch cząsteczek RNA stanowiących materiał genetyczny tego wirusa
RT = białko enzymu - odwrotnej transkryptazy
Dwie główne warstwy to rdzeń i otoczka. W rdzeniu znajduje się dwuniciowy RNA tworzący genom. Na RNA HIV znajduje się 10 tys. par zasad (tj. 10kD). W rdzeniu są umieszczone także enzymy niezbędne do wytworzenia potomnych cząstek wirusowych w procesie replikacji. Wśród nich jest już wyżej wymieniona rewertaza (a ponadto integraza i proteaza). Genom zawiera geny strukturalne i regulacyjne, a na obu końcach nici RNA, 5\' i 3\' (jak i prowirusowego DNA) znajduje się powtarzalne sekwencje końcowe LTR (long terminal repeats). Mają one właściwości, odpowiednio modulowania i zatrzymywania transkrypcji RNA.
W skład otoczki wchodzą glikoproteiny, o symbolach gp120 i gp41 (liczby oznaczają masę cząsteczkową w tys. daltonów, a więc gp41 to glikoproteina o masie 41 000 daltonów). Gp120 znajduje się na samej powierzchni wirionu. Jej poszczególne elementy strukturalne nie łączą się ze sobą, są natomiast połączone mostkiem dwusiarczkowym z gp41. Jedna cząsteczka wirusa HIV (wirion) zawiera około 500 struktur gp120. Gp41 jest nazywana białkiem przezbłonowym, ponieważ cząstki tej glikoproteiny są ułożone poprzecznie w stosunku do struktury otoczki wirusa. Zewnętrzna otoczka wirusa ma strukturę białkowo-lipidową. Jej ostateczna struktura kształtuje się podczas opuszczania komórki przez wirusa. W jej skład wchodzą także elementy komórkowe. Z tego powodu cząstka HIV może mieć na swojej powierzchni białka komórkowe, w tym np. cząstki układu zgodności tkankowej (MHC).
Białka będące produktami genów HIV mają właściwości antygenowe. Stymulują układ odpornościowy człowieka do syntezy przeciwciał skierowanych przeciwko odpowiednim epitopom. Ma to podstawowe znaczenie w rozpoznawaniu zakażeń HIV. Testy przesiewowe oraz bardziej złożone testy typu Western-blot polegają bowiem na wykrywaniu swoistych przeciwciał anty-HIV w surowicy badanej osoby. Są to nadal podstawowe metody w serologicznej diagnostyce zakażeń wywołanych przez retrowirusy.

Jak się można a jak nie można się zarazić

AIDS wywoływany jest przez mały zarazek (WIRUS) zwany HIV

W przeciwieństwie do wirusa grypy NIE jest przenoszony przez kaszel czy kichanie

Ludzie zakażają się wirusem HIV poprzez niezabezpieczony (tzn. bez użycia prezerwatywy) stosunek płciowy z osobą zakażoną, lub przez używanie zakażonych igieł czy strzykawek. Niektórzy zostali zakażeni wirusem HIV zainfekowaną krwią lub preparatami krwiopochodnymi czy tkankami. Obecnie, w celu zapobieżenia takim wypadkom, zarówno krew, jak i inne tkanki, są badane

HIV atakuje naturalny system obronny organizmu i w większości wypadków niszczy jego zdolność do przeciwstawiania się chorobie

W końcu wirus może cię pozostawić bezbronnym wobec poważnych chorób i tym samym doprowadzić do przedwczesnej śmierci


NIE ZNAMY LEKARSTWA NA HIV ANI NA AIDS

W jaki sposób można zakazić się wirusem?

Wirusem można zakazić się podczas stosunku płciowego niezabezpieczonego prezerwatywą, tak waginalnego, jak i analnego, przez wspólne użycie igieł lub strzykawek z osobą zakażoną i poprzez zainfekowaną krew.

Każdy może zakazić się wirusem poprzez niezabezpieczony stosunek płciowy z osobą będącą nosicielem wirusa HIV, ponieważ dochodzi wówczas do bezpośredniego kontaktu z krwią, spermą lub wydzieliną pochwową tej osoby.


Wirus może się dostać do organizmu przez błonę śluzową pochwy, odbytu lub członka
Niewielkie ilości krwi, spermy i wydzielin pochwowych zawierających wirus HIV mogą przedostać się z organizmu jednej do organizmu drugiej osoby w czasie kontaktu seksualnego

Można również zakazić się podczas transfuzji krwi, jeżeli dawca jest zakażony, chociaż w Wielkiej Brytanii (podobnie i w Polsce) jest to wyjątkowo mało prawdopodobne, ponieważ wszyscy dawcy krwi są badani na okoliczność zakażenia wirusem HIV


Typowymi sposobami zakażenia wirusem HIV są:


Stosunek płciowy bez prezerwatywy.

Wspólne z narkomanem użycie igieł, strzykawek i innych przyborów (np. szczoteczki do zębów, pilnika do paznokci), na których może pozostawać krew.

Matka, która jest nosicielką wirusa, może zakazić dziecko przed lub w czasie porodu oraz podczas karmienia piersią.

Nie można zarazić się:

Poprzez ukąszenie owadów, od psów, kotów oraz innych zwierząt domowych

Łzy ślina-nie stwierdzono żeby ktokolwiek zaraził się poprzez ślinę czy łzy

Jak można zarazić się HIV?
Infekcja HIV to jedna z chorób przekazywanych płciowo. Oznacza to, że można zarazić się HIV uprawiając seks bez zabezpieczenia z osobą już zarażoną. Można zarazić się również wskutek kontaktu z krwią osoby zarażonej. Jak już wspomniano, HIV atakuje przede wszystkim białe krwinki, które znajdują się w dwóch płynach: krwi i spermie. Duże ilości białych krwinek zarażonych HIV można znaleźć również w wydzielinach pochwy oraz w mleku kobiet zarażonych HIV. HIV rozprzestrzenia się, gdy krew, sperma lub płyn z pochwy osoby zarażonej przedostaną się do krwi drugiej osoby. Może to się stać na sześć różnych sposobów:
Możesz zarazić się używając tej samej, co osoba zarażona igły lub strzykawki.
Możesz zarazić się HIV uprawiając z osobą zarażoną seks bez zabezpieczenia. Jest to możliwe przy stosunku każdego rodzaju - np. odbytniczym
Możesz zarazić się HIV uprawiając z osobą zarażoną seks bez zabezpieczenia. Jest to możliwe przy stosunku każdego rodzaju - np. pochwowym
Możesz zarazić się HIV uprawiając z osobą zarażoną seks bez zabezpieczenia. Jest to możliwe przy stosunku każdego rodzaju - np. oralnym
Kobieta ciężarna może w trakcie ciąży lub podczas porodu zarazić wirusem swe dziecko.
Możesz zarazić się w trakcie transfuzji krwi lub przeszczepu jakiegoś organu. (Odkąd w 1985 r. zaczęto badać krew pobieraną od krwiodawców, zdarza się to bardzo rzadko.)

Objawy zakażenia HIV i choroby AIDS

Infekcja HIV, także jej ostatnie stadium, czyli choroba AIDS, przebiega u różnych osób bardzo różnie, tak pod względem jej rozwoju w czasie, jak i obserwowanych objawów. Po zakażeniu, zwykle w ciągu dwóch do ośmiu tygodni, organizm zaczyna wytwarzać przeciwciała do zwalczenia wirusa. Czasem jednak upływa nawet sześć miesięcy, zanim pojawią się one we krwi.
Test w kierunku zakażenia HIV polega na wykrywaniu we krwi przeciwciał, a nie samego wirusa. Z uwagi na to, że przeciwciała nie pokazują się we krwi zaraz po zakażeniu, tylko po jakimś czasie, i to bardzo różnym, zależnie od indywidualnego porządku, muszą być spełnione określone warunki, aby można było uznać wynik testu za w pełni wiarygodny. Pewność co do negatywnego wyniku może mieć albo osoba, która przez sześć miesięcy poprzedzającego test nie odbywała stosunków seksualnych i nie używała dożylnie narkotyków, albo taka, która wraz ze swoim partnerem seksualnym poddała się testowi dwukrotnie - drugiemu po upływie sześciu miesięcy od pierwszego - przy czym w okresie pomiędzy jednym a drugim testem ani ona, ani jej partner nie mieli kontaktów seksualnych z innymi osobami i ani razu nie wstrzykiwali sobie narkotyku. Jeśli takie warunki nie są spełnione, istnieje możliwość, że test nie wykryje przeciwciał, ponieważ od ostatniego stosunku - lub od wstrzyknięcia - nie upłynął wystarczająco długi czas na wytworzenie się ich w organizmie.

Fakt zakażenia może, ale nie musi, dać o sobie znać. Objawy, jeśli wystąpią, bywają łagodne lub ostrzejsze, ale same w obie nie są dla osoby zakażonej groźne, często uznaje je ona za infekcję grypową lub inną. Pojawiają się w ciągu pierwszych kilku miesięcy od wtargnięcia wirusa do ustroju - najczęściej po paru tygodniach - i utrzymują się około jednego tygodnia.

Wymienimy poniżej objawy zakażenia, ale trzeba zaznaczyć, że nie muszą one występować wszystkie naraz:
powiększenie węzłów chłonnych w obrębie szyi, pod pachami i w pachwinach,
utrata apetytu i/lub kilku kilogramów spadek wagi w ciągu niespełna dwóch miesięcy,
osłabienie mięśni nóg, odczuwanie zwłaszcza przy wchodzeniu w górę po schodach,
obfite poty przez kilka nocy z rzędu,
podwyższona temperatura utrzymująca się dłużej niż tydzień,
przewlekła, a przynajmniej długotrwała biegunka,
suchy kaszel nie związany z paleniem papierosów, przeziębieniem czy grypą,
grzybica jamy ustnej z charakterystycznym białym nalotem lub nadżerkami,
obrzmienie śluzówki jamy ustnej, języka i pochwy,
wysypka na ciele
chłoniak - nowotwór układu limfatycznego,

Po tej wczesnej reakcji organizmu na zakażenie przychodzi okres bezobjawowy, czyli stadium tzw. utajonego nosicielstwa. Zakażony ma normalne samopoczucie - wygląda i czuje się zdrowo. Mijają lata - najczęściej kilka, rzadziej około dziesięciu, wyjątkowo nawet kilkanaście - zanim w następstwie obniżania się odporności wystąpi pełny obraz choroby.

Ostatnie stadium infekcji HIV czyli pełno objawowa choroba AIDS, rozwija się dość gwałtownie, gdyż system odporności jest tak zniszczony przez wirusa, że organizm pozostaje całkowicie bezbronny wobec ataków różnych groźnych chorób.

Typowe choroby towarzyszące AIDS to: zapalenie płuc, gruźlica, opryszczka, półpasiec, mięsak Kaposiego (bardzo złośliwy nowotwór), zespół otępienia oraz inne jeszcze zakażenia wirusowego, bakteryjne i grzybicze. Najczęściej spotykane objawy to: duszności, gorączka, ciężkie biegunki, nudności, bóle głowy, zaburzenia pamięci i uwagi, gwałtowne wahania nastroju, bóle gardła i trudności z przełykaniem, zamazane widzenie aż do utraty wzroku, spadek ciężaru ciała aż do ogólnoustrojowego wyniszczenia.
Czasem chory umiera bardzo szybko, kiedy indziej objawy jednej lub kilku z wyżej wymienionych chorób łagodniej, by po jakimś czasie wystąpić na nowo w ostrzejszej postaci. Jak dotąd nie ma skutecznej metody leczenia AIDS, nie wynaleziono też szczepionki, która by zapobiegła tej chorobie. Leki (przede wszystkim AZT i ZDU), które zaczęto stosować ostatnio u zakażonych w okresie utajonego nosicielstwa, wydają się spowolniać progresję infekcji HIV w kierunku pełnoobjawowego AIDS.




Objawy AIDS

Pierwsze obawy AIDS często dotyczą układu nerwowego i są wynikiem bezpośredniego destrukcyjnego działania wirusa na tkankę nerwową lub następstwem np. infekcji oportunistycznych, albo nowotworów.

Chory odczuwa rozmaite bóle, może mieć zaburzenia czucia, pojawia się słabość mięśni i ich zaniki. Wszystkie te objawy są wyrazem obwodowej neuropatii.

Uszkodzenia centralnego układu nerwowego mogą się także przejawiać zaburzeniami w zakresie czucia, może być zaburzona kontrola motoryki, zachwiana równowaga. Chorzy nie mogą się uczyć, ich zdolności poznawcze są wyraźnie upośledzone.

Uporczywe bóle głowy, zawroty, postępujące zaburzenia pamięci mogą być przejawem podostro przebiegającego zapalenia mózgu. Do tych objawów dołączyć się też mogą napady drgawek i postępujące otępienie. Badania mózgu za pomocą tomografii komputerowej, szczególnie techniką rezonansu magnetycznego, pozwalają uwidocznić zmiany zanikowe w korze mózgu.

W przebiegu AIDS w ośrodkowym układzie nerwowym mogą pojawić się nowotwory wywodzące się przede wszystkim z tkanki limfatycznej. Są to guzy chłonne (chłoniaki).

Układ nerwowy w AIDS jest terenem rozwijania się zakażeń oportunistycznych. Szczególnie niebezpieczny przebieg ma toksoplazmoza, która powoduje toksoplazmowe zapalenie mózgu. Zakażenie wirusem cytomegalii może spowodować zapalenie siatkówki prowadzące do całkowitej ślepoty. Zapalenie opon mózgowych może być spowodowane zakażeniem gruźliczym. Jego przebieg bywa także dramatyczny.

AIDS powoduje występowanie objawów z większości narządów i układów.

Układ oddechowy często jest terenem rozwijania się niebezpiecznych zakażeń oportunistycznych, szczególnie zapaleń płuc o atypowym przebiegu. Bardzo są niebezpieczne zakażenia grzybicze, a wśród nich dość pospolite w tym schorzeniu zapalenie płuc wywołane Pseudocystis carini. Jednak najważniejsze - także epidemiologiczne - znaczenie ma gruźlica. Jest ona bardzo częsta w AIDS i stanowi główna przyczynę zgonów osób zarażonych HIV. Zajęcie płuc powoduje kaszel, duszność, krwioplucie, stany gorączkowe. Badania rentgenowskie klatki piersiowej, posiewy plwociny dokumentują zakażenie.

Gruźlica w AIDS często dotyczy bardzo różnych narządów. Samo podejrzenie gruźlicy o pozapłucnej lokalizacji powinno skłonić lekarza do zlecenia badań diagnostycznych wykrywających zakażenie HIV.

Objawy z układu pokarmowego są także zróżnicowane: chory może odczuwać bóle brzucha, miewa biegunki (niekiedy - długotrwałe, nie ustępujące mimo leczenia) i zaburzenia wchłaniania strawionych pokarmów. Mogą też wystąpić nudności i nawracające wymioty. Biegunki świadczą o rozwijaniu się zakażeń oportunistycznych.

Przewód pokarmowy w AIDS jest miejscem występowania chorób nowotworowych, zwłaszcza chłoniaków.

W jamie ustnej występuje nawrotowo opryszczka, a także płaskie owrzodzenia o charakterze aft, grzybica, często kandydoza. Przewlekłe stany zapalne przyzębia są powodem krwawień, obrzęków dziąseł i wypadania zębów.

Na śluzówkach policzkowej części jamy ustnej obserwuje się częste występowanie tzw. leukoplakii, białawych, lekko lśniących zmian, które są uważane za stany przedrakowe.

Skóra także jest dotknięta przez AIDS. Często pojawiają się na niej wykwity półpaśca i opryszczki. Bardzo charakterystyczny dla pełnoobjawowego AIDS jest mięsak Kaposiego, który charakteryzuje się rumieniowatymi zmianami z towarzyszącymi uszkodzeniami skóry wykazującymi tendencję do krwawień. Ten nowotwór jest związany z zakażeniem wirusem opryszczki (ludzki typ wirusa opryszczki 8 - HHV8) i charakteryzuje się limfadenopatią oraz obrzękiem limfatycznym. HHV8 przenosi się drogą płciową.

W AIDS zawsze dochodzi do niedokrwistości oraz do spadku liczby płytek krwi, co bywa przyczyną zaburzeń krzepnięcia i krwawień.

AIDS sprzyja infekcyjnemu zapaleniu wsierdzia. Powikłaniem tej choroby może być uszkodzenie nerek.

HIV
HIV jest obecny w ślinie, nasieniu, wydzielinie pochwowej, mleku matki. Jest też w płynie przesiękowym w otwartej ranie.

Najczęstszym sposobem przenoszenia się HIV jest każdy rodzaj kontaktów zarówno hetero-, jak i homoseksualnych, w czasie których dochodzi do bezpośredniego zetknięcia się osoby zdrowej z zakażonymi płynami ustrojowymi osoby chorej. Najbardziej niebezpieczne są stosunki analne, bowiem zwykle towarzyszą im uszkodzenia błon śluzowych (przerwanie ich ciągłości) z powstawaniem drobnych zranień z obecnością krwi obfitującej w wirus.

Używanie prezerwatyw lateksowych może zmniejszyć narażenie na zakażenie, ale go nie eliminuje. Podobnie inne błony (bariery) ochronne w postaci dopochwowych wkładek także nie stanowią dostatecznej ochrony przez inwazją wirusa.

Powodem zarażenia może być także wkłucie w skórę igły z resztkami zakażonej krwi. Dla personelu medycznego zagrożenie mogą stanowić zabiegi chirurgiczne czy stomatologiczne wykonywane u osób zarażonych HIV; jeśli jednak są stosowane sprawdzone środki ostrożności, ryzyko zainfekowania jest małe.

Powodem zarażenia mogą być przetoczenia zakażonej krwi i jej preparatów.

Zarażenie wirusem poprzez kontakt ze śliną chorego albo wydzieliną z nosa (np. podczas kichania) jest tylko teoretycznie możliwe, w praktyce - bardzo mało prawdopodobne.

Codzienny (nie seksualny) kontakt z chorym na AIDS nie stanowi zagrożenia dla osoby zdrowej.

Wyróżnia się dwa typy rozprzestrzeniania się HIV.
Pierwszy - poprzez kontakty homoseksualne osób młodych i w średnim wieku oraz poprzez kontakt z zakażoną krwią (narkomani, biorcy krwi, personel medyczny). Ten typ rozprzestrzeniania się choroby dotyczy przede wszystkim mężczyzn (80% zarażeń).

Drugi typ rozprzestrzeniania się HIV ma charakter heteroseksualny. Jest on obserwowany głównie w Afryce i Południowej Azji. Kobiety chorują tak samo często jak mężczyźni.

Zakażenie HIV ma charakter epidemii, a zważywszy jego ogólnoświatowy zakres - pandemii. Codziennie przybywa kolejnych kilkadziesiąt osób zarażonych wirusem. Ocenia się, że obecnie żyje na świecie ok. 30 mln. ludzi zarażonych HIV, a 10 milionów mają pełnoobjawowy AIDS.

Kontynentem, na którym zachorowalność jest szczególnie duża i - co gorsza - ciągle zwiększa się, jest Afryka. Szybkość, z jaką rozprzestrzenia się HIV w Afryce, może spowodować jej wyludnienie.

Jest bardzo ważne, iż niemal 90% osób zakażonych HIV żyje w społeczeństwach ubogich nie mających funduszy finansowych do walki z chorobą.

Wirus może praktycznie zaatakować dowolny rodzaj komórki zdrowego organizmu.

Leczenie

Zakażenie HIV nie jest równoznaczne z AIDS. AIDS jest końcowym etapem choroby.
Zastosowanie leczenia przeciwwirusowego może znacząco opóźnić wystąpienie pełnobjawowego AIDS. Im wcześniejsze i intensywniejsze leczenie, tym okres bezobjawowego nosicielstwa jest dłuższy. Także intensywne leczenie przeciwwirusowe skojarzone z leczeniem zakażeń oportunistycznych oraz terapia przeciwnowotworowa w AIDS może przedłużyć życie chorego o 2-3 lata.

Najważniejsza jest profilaktyka.

Na razie jest ona przede wszystkim oparta na unikaniu niepewnych kontaktów seksualnych oraz zaniechaniu stosowania technik seksualnych (szczególnie analnych) związanych z większym ryzykiem uszkodzeń powłok ciała, zwłaszcza śluzówek. Konieczna jest edukacja seksualna społeczeństw, zwłaszcza inicjującej życie płciowe młodzieży.

Jak na razie nie ma skutecznej szczepionki chroniącej przed zakażeniem HIV.

Większość osób, która uległa zarażeniu, może przez długi czas o tym fakcie nic nie wiedzieć. Ostra, wczesna faza choroby może być pomylona np. z grypą.

Jest jednak grupa osób świadoma większego narażenia na kontakt z wirusem. Moment zakażania może być przez nie precyzyjnie podany. Dotyczy to zwłaszcza personelu medycznego, mającego kontakt z płynami ustrojowymi chorego, szczególnie z krwią. W sytuacji stwierdzenia świeżego zakażenia można profilaktycznie zastosować lek przeciwwirusowy, przede wszystkim zydowudynę (AZT). Podawanie tego leku przez 4 tygodnie zmniejsza w 80% ryzyko zarażenia. Niektórzy lekarze stosują w takich razach terapię łączoną (skojarzoną), składającą się z dwóch albo trzech leków. Leczenie zapobiegawcze ma sens, jeśli się je zacznie w ciągu 24 godzin od momentu kontaktu z wirusem, a najlepiej - w ciągu kilku dosłownie godzin. Ryzyko choroby jest jednak w takich razach małe, dlatego część lekarzy neguje potrzebę leczenia przeciwwirusowego, które jest drogie i obarczone działaniami niepożądanymi.

Znacznie większe ryzyko zakażenia dotyczy rodzącego się dziecka chorej na AIDS matki. Wynosi ono ok. 50%. Podanie jednego leku przeciwwirusowego, a zwłaszcza kombinacji leków, może to ryzyko znacząco zmniejszyć.

Leczenie przeciwwirusowe jest obarczone objawami niepożądanymi, niekiedy bardzo nasilonymi - w stopniu uniemożliwiającym kontynuowanie terapii. Szczególnie niebezpieczne są powikłania z ośrodkowego układu nerwowego, takie jak ogniskowa postępująca encefalopatia, schorzenie nie poddające się leczeniu.

Zdarza się, że podjęte leczenie nie jest skuteczne. Są tego różne przyczyny, m.in. także brak współpracy pacjenta z lekarzem. Jeśli zawodzą leki, dokonuje się zmiany schematu leczenia.

Ostatecznie może dojść do kompletnego braku skuteczności, który także sygnalizuje zbliżającą się śmierć chorego.

Oprócz leczenia przeciwwirusowego, skierowanego przeciw HIV, które stanowi podstawę terapii, konieczne jest zwalczanie zakażeń oportunistycznych. Ich leczenie jest oparte na wypróbowanych metodach antybiotykoterapii. Gruźlicę leczy się typowymi lekami przeciwgruźliczymi. Niestety terapia przeciwprątkowa może nie przynieść powodzenia. W AIDS zdarzają się niejednokrotnie szczepy prątka oporne na leczenie.