Układ pokarmowy przeżuwaczy.

Piotr Wysocki
Semestr 1


Praca kontrolna z produkcji zwierzęcej

Przewód pokarmowy przeżuwaczy - jego części i ich budowa


Przewód pokarmowy zaczyna się jamą ustną. Wargi służą do pobierania karmy rozdrobnionej, miękkiej lub płynnej. Zęby i język służą do zrywania np. trawy na pastwisku, a poza tym do miażdżenia i rozdrabniania karmy znajdującej się już w jamie ustnej.
Pokarm rozdrobniony nasiąka śliną wydzielaną przez gruczoły ślinowe (znajdujące się w błonie śluzowej jamy ustnej), poczym zostaje przesunięty językiem do gardła i połknięty –przesunięty do przełyku.
Przełyk: stanowi następny odcinek przewodu pokarmowego. Kształt jego podobny jest do rury o elastycznych ściankach. Przełyk wykonuje charakterystyczne ruchy – na przemian zwęża się i rozszerza, przesuwając w ten sposób pąłknięty kęs pokarmu do żołądka.
Żołądek: Przeżuwacze mają żołądek bardzo duży, przystosowany do trawienia pasz słomiastych i objętościowych zawierające znaczne ilości trudno strawnego włókna roślinnego
Żołądek ten składa się z 4 części : żwacza, czepca, ksiąg, i trawieńca. Żwacz i czepiec tworzą niemal jedna całość i trawienie w nich odbywa się podobnie. Największą częścią żołądka jest żwacz, który mieści się po lewej stronie jamy brzusznej i wypełnia ją tam całkowicie. Pojemność żwacza, np. krowy ważącej 500 kg. Wynosi około 60-70 litrów. Żwacz ma kształt dużego worka, w którym stale znajduje się ogromna ilość bakterii, drożdży i wymoczków przeniesionych wraz z paszą. Pokarm który został wraz z śliną i wodą przesunięty do żwacza, ogrzewa się w nim i dzięki ciągłym ruchom ścian żołądka miesza się wraz z zawartością żwacza. Następują tu procesy fermentacyjne oraz rozmiękczenia treści pokarmowej. Jednocześnie wymoczki mechanicznie uszkadzają włókno roślin, ułatwiając dalsze jego trawienie. Następnie miazga pokarmowa jest „odłykana” , to znaczy wraca niewielkimi porcjami ponownie do jamy ustnej, gdzie jest przeżuwana, tj. dokładnie rozcierana zębami trzonowymi. Miazga przeżuta zostaje ponownie połknięta. Jako już dość dokładnie rozdrobniona przechodzi znów do żwacza i czepca, a stąd, gdy jest już dostatecznie drobna, dostaje się do ksiąg przez otwór czepcowoksięgwany.
Księgi : jest to część żołądka wysłana licznymi fałdami błony śluzowej, które przypominają kartki książki. Wchłaniają one wodę z miazgi pokarmowej i przesuwają ją do trawieńca .
Trawieniec : ma kształt wydłużonej gruszki. W tej części żołądka znajdują się gruczoły wydzielające kwas solny i pepsynę, czyli tzw. sok żołądkowy. Miazga pokarmowa, odsączana z wodą w księgach, przesuwana jest stopniowo do trawieńca, w którym równomiernie przesiąka sokiem żołądkowym. Po pewnym czasie miazga przepychana jest do dwunastnicy.
Dwunastnica : ma kształt zagiętej rury. Jest to pierwsza część jelita cienkiego, w którym przechodzą dalsze ważne procesy trawienia i wchłaniania składników pokarmowych już strawionych, i gotowych do przekazania ich do krwi. W dwunastnicy trawienie odbywa się głównie dzięki wydzielanym do niej sokom trawiennym wytwarzanym przez wątrobę i trzustkę
.
Żołądek jednokomorowy u nieprzeżuwaczy

Żołądek jednokomorowy: Rozróżnia się w nim część wpustową, która bez wyraźnej granicy przechodzi w część denną, i wreszcie część odźwiernikową. W części wpustowej występuje niewielka ilość gruczołów trawiennych. Działa tutaj nadal amyloza, która dostała się z treścią pokarmową z jamy ustnej. Natomiast w części dennej występują liczne gruczoły wytwarzające pepsynę i podpuszczkę, czyli enzymy rozkładające białko, oraz wydzielany jest kwas solny, który uczynnia pepsynę i niszczy bakterię dostające się do żołądka wraz z pokarmem
W części odźwiernikowej znajdują się: gruczoły zwane odźwiernikowymi, które wytwarzają śluz. W żołądku rozpoczyna się chemiczne trawienie białek zawartych w paszy. Pepsyna rozkłada ich cząsteczki na związki proste. W żołądku młodych zwierząt enzymy zwane podpuszczką powoduje ścinanie białek mleka co jest niezbędnym warunkiem dalszego trawienia tego składnika. Wydzielany też jest enzym zwany lipazą żołądkową, która rozkłada tłuszcze na kwasy tłuszczowe oraz glicerol.

Żołądek Ptaków

Żołądek ptaków składa się z 2 części: z żołądka gruczołowego i mięśniowego.
Żołądek gruczołowy jest rozszerzonym końcowym odcinkiem przełyku. pojemność tego żołądka jest mała, a jego ściany od wewnątrz są wysłane błoną śluzową zawierającą gruczoły, które wydzielają sok żołądkowy. Miazga pokarmowa przeniknięta sokiem trawiennym żołądkowym przesuwana jest do drugiego żołądka.
Żołądek mięśniowy : zbudowany jest z mocnych i grubych mięśni gładkich. Wewnątrz wysłany on jest nabłonkiem, pokrytym szorstką warstwą zrogowaciałą. Powierzchnia wewnętrzna żołądka mięśniowego jest silnie pofałdowana. Żołądek ten służy do mechanicznego rozcierania pokarmu, głównie ziarna. Pomagają mu w tym drobne kamyki i żwir, które ptaki zbierają.

Rodzaje trawienia

Trawienie mechaniczne: Polega na rozdrabnianiu, zwilżaniu, mieszaniu i przesuwaniu pokarmu w przewodzie pokarmowym. Przy rozdrabnianiu pokarmu biorą udział zęby, a język i mięśnie pracują przy mieszaniu i przesuwaniu go. Głównym zadaniem śliny wydzielanej w jamie ustnej jest zwilżanie suchych pokarmów. W żwaczu krowy rola wymoczków które zaczynają rozkładać błonnik, polega też na mechanicznym rozdrabnianiu go.
Trawienie chemiczne: Polega na rozłożeniu cząsteczek składników pokarmowych na podstawowe elementy składowe, a więc białek na aminokwasy, tłuszczów na kwasy tłuszczowe i glicerol, a węglowodany na cukry proste.
Trawienie biologiczne: Enzymy wytwarzane przez bakterie i wymoczki żyjące w przewodzie pokarmowym zwierząt roślinożernych uzupełniają trawienie chemiczne, rozkładając głównie błonnik komórek roślinnych na składniki prostsze. Te z kolei mogą być stawiane przez enzymy znajdujące się w sokach trawiennych.

Procesy wchłaniania składników pokarmowych

Wchłanianiem nazywa się : Przedostawanie się płynnych substancji przez warstwę komórek do krwi. Wchłanianie strawionych składników pokarmowych odbywa się prawie na każdym odcinku przewodu pokarmowego. Ponieważ składniki pokarmowe strawione znajdują się w największej ilości dopiero w jelitach, przede wszystkim więc ta część przewodu pokarmowego jest przystosowana do wchłaniania. Woda i rozpuszczone w niej składniki mineralne wchłaniane są częściowo w żołądku a następnie w jelicie cienkim i w okrężnicy. Wchłonięte składniki pokarmowe i woda dostarczane są przez krew do wszystkich tkanek i narządów organizmu, które czerpią z nich materiał do wytwarzania ciepła i pracy mięśni oraz materiałów do budowy i odbudowy komórek swego ciała.

pokarmowy układ, układ trawienny, zespół narządów biorących udział w pobieraniu, trawieniu i wchłanianiu pokarmu oraz wydalaniu niestrawnych resztek i stałych produktów przemiany materii; w uproszczeniu ma postać umięśnionej rury o różnym świetle, długości i budowie ścian, zawierających zwykle gruczoły trawienne śródścienne, z którą łączą się gruczoły trawienne pozaścienne; gruczoły trawienne wydzielają soki trawiące pokarm; transport treści pokarmowej następuje gł. dzięki pracy mięśni ścian układu pokarmowego. U człowieka i ssaków wyższych w skład układu pokarmowego wchodzą: jama ustna wraz z jej narządami (uzębienie, język), gardło, przełyk, żołądek i jelito, zróżnicowane na jelito cienkie (dwunastnica, jelito czcze i biodrowe) oraz jelito grube (jelito ślepe, okrężnica i odbytnica); ponadto gruczoły pozaścienne: ślinianki, uchodzące do jamy ustnej, oraz wątroba i trzustka, których przewody wyprowadzające uchodzą do dwunastnicy. Podobną w zasadzie budowę ma układ pokarmowy innych kręgowców. Długość przewodu pokarmowego jest związana z jakością i strawnością pokarmu; mięsożerne mają przewód krótki, a roślinożerne, spożywające pokarm mniej treściwy, objętościowy, zawierający dużo celulozy — dłuższy.