Warunki klimatyczne Europy i Polski.

Klimat, stanowi wieloletni układ charakterystycznych dla danego obszaru stanów pogody, obserwowanych w ich naturalnym następstwie w dostatecznie długim czasie (np. powyżej 30 lat). Układ taki jest wynikiem oddziaływania czynników takich jak: promieniowanie słoneczne, cyrkulacja atmosferyczna, obieg wody oraz czynniki geograficzne( astrefowe), do których należą: szerokość geograficzna, rozkład lądów i mórz, wysokość n.p.m., ukształtowanie terenu i jego ekspozycja, prądy morskie, szata roślinna, pokrywa śnieżna, jak również działalność człowieka, tj. wycinanie lasów, zabiegi melioracyjne, budowa wielkich ośrodków miejskich i przemysłowych.
Podsumowując klimat jest efektem współdziałania wielu procesów, nie jednego czynnika. Natomiast warunki klimatyczne przejawiają się przez elementy klimatu, do których należą: usłonecznienie, temperatura, wilgotność, zachmurzenie, opady, ciśnienie atmosferyczne itp.
Klimaty kuli ziemskiej mają układ strefowy, w przybliżeniu równoleżnikowy. Wyróżniamy 5 stref klimatu:
? Równikowa
? Zwrotnikowa
? Podzwrotnikową
? Umiarkowaną
? Okołobiegunowa
Klimaty układają się strefowo( jadąc na północ, możemy się spodziewać niższych temperatur, jadąc na południe- wyższych{oczywiście jeżeli jesteśmy na półkuli północnej}). Trzeba tu uwzględnić, iż rzeczywisty kształt Ziemi sprawia, że promienie słoneczne, które po przebyciu drogi od Słońca do Ziemi, biegnąc prawie równolegle, padają na powierzchnię naszej planety pod różnymi kątami, zależnymi od szerokości geograficznej. W związku z tym wyróżniamy pięć stref oświetlenia Ziemi:
? Strefę międzyzwrotnikową
? Dwie strefy umiarkowane
? Dwie strefy okołobiegunowe

Z kolei rozpatrując poszczególne kontynenty( w tym wypadku Europę) trzeba każdy z elementów wpływających na klimat rozpatrzyć aby można było połączyć wyniesione wnioski (by otrzymać całość).
Europa jest ogromnym półwyspem kontynentu euroazjatyckiego. Kształtowanie się warunków klimatycznych uzależnione jest od ruchów mas atmosferycznych, których kierunki zależą w znacznej mierze od ośrodków stale niskiego ciśnienia w pobliżu Islandii, stale wysokiego ciśnienia obejmujące granice wysp Azorskich, wyżu arktycznego oraz azjatyckiego wyżu w zimie i niżu w lecie.

Na klimat Europy wywiera wpływ szereg czynników, wśród których ważne znaczenie ma położenie geograficzne kontynentu, odległość wnętrza kontynentu od mórz i oceanów i ukształtowanie pionowe. Wymienione przyczyny powodują istnienie na terenie Europy następujących obszarów klimatycznych:
1. Śródziemnomorski chroniony od północy masywem Alp
2. Atlantycki podlegający wpływom oceanu
3. Środkowoeuropejski o cechach przejściowych
4. Kontynentalny wschodnio-europejski
5. Polarny i wysokich gór
Na klimat Europy zasadniczy wpływ wywierają masy powietrza, napływające zwłaszcza znad Atlantyku i masy powietrza kontynentalnego znad Azji. Płynący wzdłuż wybrzeży Prąd Zatokowy (Golfstom) powoduje odchylenie termiczne osiągające na 50o szer. geogr. pn. 5oC, na 60o szer. geogr. pn. 8oC, na 70o szer. geogr. pn. około 12oC.
Natomiast klimat Polski kształtowany jest przez następujące czynniki:
? Czynniki radiacyjne-, do którego zaliczamy promieniowanie słoneczne( jego dopływ zależy od szerokości geograficznej, decydującej o wysokości Słońca i długości dnia, od zachmurzenia i przezroczystości atmosfery. [ Rozciągłość południkowa Polski sprawia, ze wysokość Słońca na jej krańcach południowych jest około 6 stopni większa niż nad Bałtykiem. Jednakże latem nad morzem dzień jest dłuższy niż na południu o około 1 godz., co wraz mniejszym o tej porze roku zachmurzeniem wyrównuje z nadwyżką niższą wysokość Słońca]. Również wliczyć trzeba zachmurzenie[ Polska należy do kraju o dużym zachmurzeniu spowodowanych wpływem czynników cyrkulacyjnych oraz konwencja termiczną]. Liczba dni pogodnych ( z zachmurzeniem poniżej 20% wynosi średnio w roku 30- 50 dni). Liczba dni pochmurnych 9 zachmurzenie powyżej 80%) waha się od około 120 do 160 i ponad 190 dni. Usłonecznienie zależy od długości dnia i zachmurzenia. Polska jest zaliczana do krajów o dużym zachmurzeniu
? Czynniki cyrkulacyjne- Polska jak cała Europa jest położona w strefie przeważających zachodnich prądów powietrza i czester przemieszczania się niżów z frontami atmosferycznymi.
? Czynniki fizycznogeograficzne:
1. Położenie w średnich szerokościach geograficznych( 49 0- 550 N),
2. Usytuowanie w centrum Europy miedzy jej częścią zachodnia z silnie rozczłonkowaną linią brzegową i sąsiadującą z oceanem Atlantyckim wraz z ciepłym Prądem Zatokowym a wielka masą lądową Europy Wschodniej i Azji,
3. Równoleżnikowy przebieg większości łańcuchów górskich na obszarze Europy, sprzyjający strefowej wymianie mas powietrza,
4. Nizinny charakter przeważającej części Polski z górami położonymi na południu a Morzem Bałtyckim na północy.
? Działalność człowieka
Podsumowując klimat Polski charakteryzuje się przejściowością, która wynika z położenia w centrum europy i częstego napływu nad ten obszar zarówno morskich jak i kontynentalnych mas powietrza. Stąd też, klimat polski posiada osłabione cechy oceaniczne i złagodzone cechy kontynentalne. Przejawiają się one z różnym nasileniem w poszczególnych latach w zależności od zmieniającej się przewagi cyrkulacji atmosferycznej- oceanicznej czy też kontynentalnej. Przebieg roczny poszczególnych elementów klimatu Polski wykazuje różny stopień kontynentalizmu. I tak rozkład roczny zachmurzenia z maksimum późną jesienią i zimą jest bardziej oceaniczny, jednak przewaga sum opadów półrocza ciepłego( IV- IX) nad opadami półrocza chłodnego ( X- III) jest charakterystyczna dla klimatu lądowego . z kolei przebieg temperatury powietrza wykazuje jakby pewna równowagę między wpływami oceanów i kontynentu. Do najważniejszych cech klimatu nalezą również9 duża zmienność typów pogody z dnia na dzień, przewaga wiatrów zachodnich, duże zachmurzenie, zmniejszone usłonecznienie i promieniowanie słoneczne, występowanie sześciu pór roku, narastanie kontynentalnych cech klimatu z zachodu na wschód.
Zarówno klimat Polski, tak i klimat Europy( i wszystkich innych kontynentów, państw, miast,) stanowi wypadkową wpływu wszystkich tych czynników.


Bibliografia:

1. http://portalwiedzy.onet.pl/38190,,,,klimat,haslo.html
2. http://naszaekologia.pl/klimat_europy.php
3. Edward Świtalski Zdzisław Preisner, Geografia Polski Toruń 2004;
4. Wojciech Wiecki, Geografia Środowiska Przyrodniczego, Rumia 2002;