Choroby układu nerwowego

Na początek zacznijmy od tego że dostałem za zadanie coś napisać o tym i wymienic od 4 do 5 zjawisk.

Choroby układu nerwowego
Choroby układu nerwowego są równie pospolite co schorzenia innych narządów i układów. Jednak ze względu na centralną, kontrolującą i koordynującą rolę, jaką ten układ pełni w złożonym żywym organizmie, mogą mieć i nierzadko mają wyjątkowo dramatyczny przebieg, związany ze znacznym upośledzeniem, a czasem nawet - zniesieniem tej kontroli. Dotyczy to przede wszystkim ostro przebiegających schorzeń mózgowia (udarów, zapaleń mózgu i urazów, zatruć egzogennych i endogennych), szczególnie zaś dotykających ośrodków kontrolujących podstawowe funkcje życiowe organizmu (krążenie i oddech), zlokalizowanych w pniu mózgu.
Choroby układu nerwowego mogą się w nim ujawniać i rozwijać jako schorzenia pierwotne lub go wtórnie zajmować w następstwie (jako powikłanie) innego schorzenia, którego pierwotne ognisko (źródło) mieści się z dala, poza tym układem (np. guzy przerzutowe, ogniska zatorowe).
Do chorób układu nerwowego zaliczamy m.in. Choroba Alzheimera, Choroba Parkinsona, Padaczka, Neuropatia, Zapalenie mózgu.
1. Choroba Alzheimera
Obecnie wiadomo, że na chorobę Alzheimera cierpi ok. 3% osób, które przekroczyły 60 rok życia, a prawie 20% osób powyżej 80 roku życia. Wyraźne wydłużenie się czasu życia, które dokonało się w ostatnich kilkudziesięciu latach, spowodowało zwiększony udział osób starych w ogólnej populacji, a co za tym idzie, znacznie większą liczbę osób, u których rozpoznaje się tę chorobę. Początek choroby jest trudny do uchwycenia. Chorym coraz częściej zdarza się zapominać o rzeczach, które mają dla nich istotne znaczenie. W zależności od zawodu, wykształcenia czy pozycji społecznej problemy z pamięcią mogą się różnie objawiać. Gospodyni domowa zapomina o kolejności łączenia składników i przyprawiania potraw, które od lat przygotowywała z wielką biegłością, a skrupulatny dotychczas urzędnik zapomina o wykonaniu zleconych zadań.
a) Dolegliwości
Istnieją dwie postacie otępienia typu Alzheimera. Jedna z nich zaczyna się wcześnie, między czterdziestym a sześćdziesiątym piątym rokiem życia, druga powyżej tego wieku. Osoby dotknięte tą chorobą stopniowo tracą pamięć. Nie pamiętają, gdzie pozostawiły przedmioty, powtarzają kilka razy odpowiedzi. Zanika logiczne myślenie, wiedza i umiejętności. Mowa staje się uboga i monotonna. W stadium zaawansowanym tracą zdolność wykonywania codziennych prostych czynności. Nie poznają nawet bliskich. Pod koniec tracą kontrolę nad funkcjami ciała (nie trzymanie moczu, stolca). Natomiast odbieranie wrażeń i uczucia w tej chorobie przez długi czas są zachowane. Dlatego chorzy zdając sobie sprawę ze swego stanu, cierpią z powodu reakcji otoczenia. Często w efekcie rozwija się depresja lub narasta agresywność.
b) Przyczyny
Badania mózgu osób zmarłych na chorobę Alzheimera wykazały, że patologiczne złogi blokują wzajemne połączenia komórek nerwowych. Komórki te obumierają i tworzą stwardniałe ogniska w tkance mózgowej. Ogniska te blokują transport substancji, Produkcja związków przekaźnikowych maleje, co upośledza przenoszenie informacji z jednego neuronu na drugi. Jednakże choroba Alzheimera nie jest równoznaczna z przyspieszonym, ale poza tym normalnym procesem starzenia, który dotyczy każdego człowieka. Chodzi tu raczej o samodzielną jednostkę chorobową.
c) Leczenie
Możliwości leczenia choroby Alzheimera są stale jeszcze bardzo ograniczone. Ponieważ nie są znane przyczyny prowadzące do stopniowego, przyspieszonego obumierania komórek nerwowych, nie ma możliwości leczenia przyczynowego. Szczególnie w pierwszym okresie choroby stosuje się leki.

2. Choroba Parkinsona

Jest to dosyć częsta choroba u osób starszych, stopniowo zmniejszająca ich sprawność ruchową, a nierzadko również intelektualną. U podstaw tej choroby leży proces zwyrodnieniowy ograniczony wybiórczo do jednej grupy neuronów (komórek nerwowych) umiejscowionych w śródmózgowiu i nazywanych istotą czarną. Komórki istoty czarnej wytwarzają substancję zwaną dopaminą i uwalniają ją na zakończeniach swoich wypustek w jądrach pod-korowych. W chorobie Parkinsona liczba tych komórek systematycznie się zmniejsza, czemu towarzyszy postępujące zmniejszenie stężenia dopaminy w jądrach podkorowych.
a) Przyczyny
Przyczyny powstawania i rozwoju zwyrodnienia komórek istoty czarnej w chorobie Parkinsona są nieznane. Bardzo podobne objawy mogą również wystąpić na skutek innej niż zwyrodnienie przyczyny uszkodzenia istoty czarnej, np. w przebiegu niedokrwienia, zapalenia lub toksycznego uszkodzenia tej struktury mózgu. Mogą być także następstwem działania silnych leków psychotropowych stosowanych w leczeniu schizofrenii i innych psychoz.
b) Objawy
Choroba zaczyna się zwykle lekkim drżeniem, występującym tylko w spoczynku, a zanikającym przy ruchu, a także we śnie Typowym objawem jest ocieranie kciuka o palec wskazując) tzw. kręcenie pigułek. Z upływem czasu ruchy ulegają zwolnieniu i ograniczeniu (chodzenie, ruchy rąk, mruganie), przy czym największe trudności sprawia pierwszy ruch. Chory posuwa się małymi i powłóczącymi krokami. Następuje zakłócenie równowagi z powodu braku współ ruchów rąk. Ruchy mimiczne stają się niemożliwe, ponieważ twarz sztywnieje. Chory zaczyna mówić monotonnie i niezrozumiale, jego pismo staje się drobne i nieczytelne, następuje coraz większe zesztywnienie mięśni.
Początek choroby Parkinsona przypada z reguły na 5 lub 6 dekadę życia. Rozwój choroby postępuje stale, ale raczej powoli, w ciągu kilku, a nawet kilkudziesięciu lat. Chorzy stają się coraz mniej sprawni ruchowo, poruszają się wolno, nie mogą samodzielnie zmienić pozycji w łóżku. Umierają z powodu powikłań wywołanych niesprawnością i unieruchomieniem, takich jak zapalenia płuc i zator tętnicy płucnej. Szybkość postępu choroby w indywidualnych przypadkach jest bardzo różna i niemożliwa do przewidzenia przynajmniej na początku choroby. Chorzy, u których objawem dominującym jest drżenie, mają lepsze rokowanie niż ci, u których na plan pierwszy wysuwa się spowolnienie.
3. Padaczka
Jest to choroba charakteryzująca się nawracającymi zaburzeniami czynności mózgu, najczęściej w formie napadów utraty przytomności z drgawkami lub bez nich.
Podłożem padaczki jest nieprawidłowa czynność bioelektryczna mózgu, która może się rozpocząć w pewnym określonym obszarze (ognisko padaczkorodne), a następnie rozprzestrzenić na cały mózg (uogólnione wyładowania).
Pojedynczy napad padaczkowy nie upoważnia do rozpoznania padaczka jako choroby. Napadowa utrata świadomości z drgawkami lub inna forma napadu padaczkowego może pojawić się pod wpływem różnych czynników i nigdy więcej się nie powtórzyć. Najczęściej dzieje się to u dzieci pod wpływem podwyższonej temperatury. Pojedynczy napad drgawek gorączkowych nie stanowi dużego zagrożenia padaczką. Jest jedynie dowodem na zwiększone pogotowie drgawkowe, czyli skłonności mózgu do reagowania wyładowaniem napadowym. Jest ona częsta w przypadku mózgu niedojrzałego lub z jakiegoś powodu uszkodzonego i zwykle ustępuje po pewnym czasie. Dzieci, które mają drgawki gorączkowe, powinny być szczególnie troskliwie leczone w trakcie infekcji, tak aby nie dopuścić do krytycznego wzrostu temperatury. Nie muszą być natomiast przewlekle leczone lekami przeciwpadaczkowymi.
Do wystąpienia napadu padaczkowego przyczyniają się mechanizmy, z których część jest uwarunkowana genetycznie, a cześć jest nabyła. Zespoły padaczkowe dzieli się na związane z ogniskową patologią mózgu i towarzyszące uogólnionemu zwiększeniu pobudliwości mózgu. Jednym z częstych powodów padaczki u osób dorosłych jest również alkoholizm. Napady padaczkowe występują tutaj typowo po nagłym przerwaniu ?ciągu" alkoholowego.
Zgodnie z międzynarodową klasyfikacją, napady padaczkowe dzieli się na uogólnione i częściowe. W napadach uogólnionych wyładowanie bioelektryczne obejmuje od razu obie półkule mózgowe, natomiast w napadach częściowych wyładowanie obejmuje część jednej półkuli mózgu. Najczęstszym uogólnionym napadem padaczkowym u osób dorosłych jest tzw. napad duży (grand mai), czyli napad toniczno-kloniczny. Zaczyna się on naglą utratą przytomności powodującą upadek chorego. Natychmiast po upadku występuje wzmożone (toniczne) napięcie mięśni całego ciała, powodujące często odgięcie głowy do tyłu i wyprężenie kończyn. W tym czasie chory nie oddycha, wobec czego stopniowo narasta sinica powłok. Faza toniczna napadu trwa kilka, kilkanaście sekund, czasem przedłuża się do minuty. Po niej następuje faza kloniczna napadu, czyli drgawki uogólnione kończyn i głowy. W tej fazie chory zaczyna już oddychać, ale w sposób mało wydolny. W czasie napadu dochodzi zwykle do przygryzienia języka oraz bezwiednego oddania moczu, a czasem stolca. Po ustąpieniu drgawek chory jest jeszcze przez pewien czas nieprzytomny, a po odzyskaniu przytomności może być senny lub zamącony.
Innym rodzajem uogólnionego napadu padaczkowego, występującego częściej u dzieci, jest tzw. napad mały (petit mai). Może występować w postaci tzw. ?wyłączania się". Dziecko wtedy nagle przerywa wykonywaną czynność i przez kilka sekund jest jakby wyłączone z otoczenia, nie nawiązuje kontaktu i nie odpowiada na zadawane pytania. Po ustąpieniu napadu powraca ono natychmiast do przerwanej czynności, często nie ma świadomości chwilowego wyłączenia się. W tym rodzaju napadów nie dochodzi do upadku ani nie pojawiają się drgawki.
Do napadów uogólnionych zalicza się również napady miokloniczne polegające na szybkich skurczach mięśni (zrywania mięśniowe) występujących w różnych miejscach, którym może, ale nie musi towarzyszyć utrata przytomności, oraz tzw. napady atoniczne, w których utracie przytomności towarzyszy nagłe zwiotczenie mięśni i upadek.
Napady częściowe dzielą się na proste i złożone. W napadach prostych nie dochodzi do utraty przytomności, natomiast pojawiają się drgawki lub proste zaburzenia czucia w postaci niedoczulicy, drętwienia lub mrowienia w określonej okolicy ciała. W napadach częściowych złożonych pacjent traci kontakt z otoczeniem, wykonuje różnorodne automatyzmy ruchowe i może mieć różne, złożone doznania zmysłowe lub czuciowe. Szczególny rodzaj napadów częściowych złożonych występuje w tzw. padaczce skroniowej, w której chorzy mają złudzenia węchowe lub słuchowe, często połączone z niepokojem lub pobudzeniem. Niekiedy napady uogólniają się i dochodzi do typowego dużego napadu.
Napady padaczkowe mogą występować z różną częstotliwością, od kilku w ciągu dnia, do pojedynczych w ciągu całego życia. Częstotliwość napadów małych jest zwykle większa niż dużych. Wystąpienie napadu padaczkowego jest trudne do przewidzenia. Pierwszy napad padaczkowy może wystąpić u chorego w każdym wieku. U co trzydziestej osoby występuje jeden napad padaczkowy w ciągu życia; padaczka jako choroba zdarza się u 1 na 200 osób. W czasie ataków chorzy narażeni są na poważne obrażenia - zarówno w okresie pełnej utraty świadomości, jak i w sianie senności ponapadowej należy starannie zabezpieczyć chorych przed urazami.
4. Neuropatia
Uszkodzenie nerwów obwodowych jest najczęstszą przyczyną zaburzeń czucia. Obszar występowania tych zaburzeń jest ściśle ograniczony do zakresu unerwienia danego nerwu lub nerwów. Już nawet bardzo niewielkie, trudne do wykrycia za pomocą powszechnie stosowanych metod badania, uszkodzenie nerwu obwodowego może spowodować zaburzenia czucia w postaci bólu, przeczulicy lub parestezji.
a) Objawy
Ponieważ większość nerwów obwodowych zawiera w sobie zarówno włókna czuciowe, jak i ruchowe, objawem ich uszkodzenia są nie tylko zaburzenia czucia, ale również objawy ruchowe. Mrowienie stóp i dłoni. Części ciała stają się bolesne przy dotyku, często zanika czucie drgań. Brak zwykłych odruchów. Występuje osłabienie mięśni., aż do zupełnego porażenia, unerwianych przez nerw. Pozbawione impulsów nerwowych mięśnie ulegają stopniowemu zanikowi. Niektóre nerwy obwodowe zawierają również dużą liczbę włókien autonomicznych, co powoduje, że ich uszkodzenie objawia się zaburzeniami potliwości, zabarwienia ucieplenia oraz wyglądu skóry.
Uszkodzenie nerwów może dotyczyć pojedynczego nerwu (mononeuropatia) lub wielu nerwów obwodowych (polineuropatia).
b) Przyczyny
Zapalenie nerwów na skutek zakażenia bakteriami, wirusami i innymi zarazkami. Przyczyną niezapalnych schorzeń nerwów obwodowych mogą być:
? alkoholizm,
? zatrucie chemiczne, na przykład talem (przemysł przeróbki metali, trucizny na szczury), arsenem (środki ochrony roślin), ołowiem (produkcja farb, przemysł metalowy, wyrób akumulatorów),
? niektóre leki,
? powikłania cukrzycy,
? choroby wątroby i nerek,
? zaburzenia hormonalne,
? zaburzenia przemiany materii.

c) Ryzyko zachorowania
Wymienione na pierwszych czterech miejscach pozycje stanowią prawie trzy czwarte przyczyn wszystkich schorzeń nerwów obwodowych. Choroby te występują rzadko u dzieci i młodzieży.
d) Możliwe następstwa i powikłania
Większość uszkodzeń w wyniku chorób nerwów obwodowych powstaje na skutek zmniejszenia się odczuwania temperatury i bólu: głębokie rany i zmiany chorobowe, które nie zostają dostrzeżone, ponieważ nie odczuwa się przy nich sygnałów w postaci bólu.
5. Zapalenie mózgu
Zakażenie ośrodkowego układu nerwowego, w którym proces chorobowy obejmuje mózg. Jeśli proces chorobowy toczy się jednocześnie w oponach mózgowia, określa się go jak meningoencephalitis; jeśli zajęty jest rdzeń kręgowy, jako encephalomyelitis. Zapalenie mózgu najczęściej spowodowane jest infekcją wirusową, rzadziej bakteryjną. Przy niedoborze odporności przyczyną zapalenia bywają pierwotniaki. Na obraz choroby składają się zaburzenia świadomości, gorączka, bóle głowy, nudności i wymioty, senność, bóle mięśni, niedowład połowiczy, niezborność, ataki padaczkowe oraz objawy ogniskowe. Może prowadzić do trwałego uszkodzenia mózgu i śmierci.
a) Przyczyny zapaleń mózgu u dzieci
? Wirusy: nagminnego zapalenia ślinianek przyusznych (świnki), Herpes simplez, enterowirusy, adenowirusy, wirus Epsteina-Barr, odry, różyczki, cytomegalii, grypy A i B, arbowirusy.
? Bakterie: H. influenzae, N. meningitidis, S. pneu-moniae, Mycobacterium tuberculosis, Borrelia, Leptospira, Treponemapallidum, B. pertussis, My-coplasma.
? Pasożyty: Toxoplasma, Toxocara, Trypanosoma, Plasmodium.
? Grzyby: Cryptococcus.

b) Ryzyko zachorowania

W największym stopniu na zachorowanie narażone są niemowlęta i ludzie bardzo starzy.

c) Możliwe następstwa i powikłania

Lekkie zapalenie mózgu w ramach grypy często nie zostaje zauważone i przemija wraz z grypą. Natomiast wirusy, jak Her-pes simplex (opryszczka), mogą doprowadzić do ciężkiego schorzenia, wymagającego wielotygodniowego pobytu w szpitalu. Może przy tym dojść do długotrwałych porażeń i zaburzeń mowy. W rzadkich przypadkach z zapalenia mózgu może się rozwinąć w przyszłości choroba Parkinsona

d) Bakteryjne zapalenie mózgu

Zachorowania o podłożu bakteryjnym zdarzają się wyjątkowo rzadko.