Prawo ochrony środowiska
PRAWO OCHRONY SRODOWISKA
Definicja ustawowa środowiska
Pojęcie środowiska- poprzez środowisko rozumie się ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności:
powierzchnię ziemi
kopaliny (węgiel itd.)
wody
powietrze
zwierzęta i rośliny
krajobraz oraz klimat
Pojęcie ochrony środowiska- jest to podjęcie lub zaniechanie działań umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej. Ochrona ta polega w szczególności na:
racjonalnym kształtowaniu ochrony środowiska zgodnie zasadą zrównoważonego rozwoju
przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom
przywracaniu elementów przyrodniczych do staniu właściwego
Równowaga przyrodnicza wiąże się z definicją ochrony środowiska.
Przez równowagę przyrodniczą rozumie się stan, w którym na określonym obszarze istnieje we wzajemnym oddziaływaniu:
człowieka, składników przyrody żywej i układu warunków siedliskowych tworzonych przez składniki przyrody nieożywionej, np. głazy, kamienie.
Ochrona środowiska powinna uwzględniać:
aspekt konserwacyjny (zachowawczy)
aspekty restytucyjny (przywracać)
Aspekt konserwacyjny- polega na utrzymaniu równowagi przyrodniczej i obowiązku podejmowania działań konserwacyjnych. Działania te polegają na zachowaniu istniejącego stanu środowiska i ewentualne zapobieganie szkodliwym zjawiskom.
Aspekt restytucyjny- polega na przywracaniu środowiska do stanu:
poprzedniego
właściwego
zgodnego z prawem
Stan poprzedni- obejmuje restytucję do takiego stanu środowiska , jaki występował bezpośrednio przed naruszeniem, przy czyn nie ma znaczenia czy był to stan właściwy i zgodny z prawem.
Stan właściwy- oznacza takie zachowanie (działanie), które prowadzi do osiągnięcia restytucji najwłaściwszej, a więc niekoniecznie do stanu takiego, jaki występował przed naruszeniem. Raczej do takiego, jaki jest z gody z prawem.
Stan zgodny z prawem ? ta taka restytucja, której warunki przywracają przepisy prawa. Chodzi tu o stan prawny z chwili dokonywania restytucji.
Źródła prawa ochrony środowiska
Źródła powstania prawa: działalność sejmu
Źródła poznania prawa: Dziennik Ustaw, dzienniki urzędowe
Wyróżniamy źródła poznania prawa i źródła powstania prawa.
Źródła poznania prawa- jest to wszystko, skąd można dowiedzieć się o obowiązującym prawie: źródła urzędowe źródła prywatne poznania prawa
Źródła urzędowe- urzędowe publikacja
Źródła powstania prawa- działalność kompetentnych organów (Sejm, Rada Gminy, Senat, Minister, Wojewoda, czasami wójt wydaje przepisy porządkowe w sytuacjach wyjątkowych)
Źródła prawa z Konstytucji:
Konstytucja
Ustawy
Ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia
akty prawa miejscowego (obowiązują na danym terenie)
Konstytucyjne zasady prawa ochrony środowiska
1. Zasada legalizmu ( oficjalnie- legatio)-
zasada ta wynika z zasady państwa prawnego. Oznacza ona, że organy władzy publicznej działają tylko i wyłącznie na podstawie i w granicach prawa.
Zasada zrównoważonego rozwoju-
rozumie się przez to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałość podstawowych procesów przyrodniczych w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń.
Zasada proporcjonalności- dotyczy ona
możliwości ingerencji ustawodawcy w sferę praw i wolności konstytucyjnych. Może to nastąpić jedynie w drodze ustawy i przy zachowaniu określonych prawem przesłanek (życie i zdrowie ludzi, ochrona porządku i bezpieczeństwa publicznego, ochrona środowiska art. 31, ust 3 konstytucji). Przesłanki dodatkowe:
ustawodawca powinien zbadać, czy zamierzonego celu nie można osiągnąć w inny sposób niż ograniczenie konstytucyjnych praw i wolności
powinien przeanalizować, czy ograniczenie praw i wolności konstytucyjnych gwarantuje osiągnięcie zamierzonego celu.
powinien zbadać, czy efekt wprowadzonej regulacji pozostaje w proporcji do ciężarów nakładanych przez ustawę na obywatela.
zasada zapobiegania negatywnym dla
zdrowia skutkom degradacji środowiska-
w tej zasadzie wyraża się prewencyjny charakter prawa ochrony środowiska
zasada obowiązku władz publicznych
chronienia środowiska- obowiązek w tym zakresie spoczywa na władzy ustawodawczej i wykonawczej.
zasada prawa informacji o stanie
środowiska- organ administracji powinien nam udzielić informacji o stanie środowiska.
Zasady prawa ochrony środowiska
1. Zasada korzystania ze środowiska ? wyróżnia się powszechne i zwykłe korzystanie ze środowiska.
a) Korzystanie powszechne- przysługuje z mocy prawa każdemu, a więc osobom fizycznym, prawnym je jednostkom organizacyjnym bez osobowości prawej (ułomne osoby prawne). Powszechne korzystanie- polega na korzystaniu w celu zaspokojenia potrzeb osobistych oraz potrzeb gospodarstwa domowego, w tym wypoczynku oraz uprawiania sportu jednostek bez użycia instalacji.
b) Zwykłe korzystanie- przekracza normy powszechnego korzystania. Dzieli się ona na:
zwykłe korzystanie ze środowiska-, które nie wymaga uzyskania pozwolenia; Zwykłe korzystanie przekracza ramy powszechnego korzystania ze środowiska, jednak nie jest na tyle kwalifikowanym sposobem korzystania ze środowiska, aby wyposażać organ administracji w kompetencje do wydawania jakichkolwiek pozwoleń
które wymaga uzyskania pozwolenia- jest najbardziej kwalifikowanym sposobem korzystania ze środowiska (dotyczy przede wszystkim przedsiębiorców)
2. Zasada kompleksowości- art. 5 oznacza, że ochrona jednego lub kilku elementów przyrodniczych powinna być realizowana z uwzględnieniem ochrony pozostałych elementów. Należy tak działać, aby ochrona jednego elementu środowiska nie odbywała się kosztem innego elementu środowiska.
3. Zasada prewencji i przezorności- kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać ma środowisko jest zobowiązany zapobiegania temu oddziaływaniu. Dotyczy to każdego, kto podejmuje określoną działalność. Ważne jest, że działalność nie musi negatywnie oddziaływać na środowisko. Wystarczy, że może negatywnie oddziaływać.
3a. Zasada przezorności- kto podejmuje działalność, której negatywne oddziaływanie na środowisko nie jest jeszcze w pełni rozpoznane jest zobowiązany kierując się przezornością podjąć wszelkie możliwe środki zapobiegawcze, np. klonowanie.
4. Zasada zanieczyszczający ?płaci?- kto podejmuje zanieczyszczenie środowiska ponosi koszty usunięcia skutków tego zanieczyszczenia. Kto zaś może spowodować zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu.
Poprzez zanieczyszczenie rozumie się emisję, która jest szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, powoduje szkodę w dobrach materialnych, pogarsza walory estetyczne środowiska lub koliduje z innymi uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska. Zasadę tę rozpatrujemy w dwóch aspektach:
kompensacyjnym- kto zanieczyszcza, ten płaci
prewencyjnym- kto może zanieczyścić ponosi skutki zapobiegania zanieczyszczeniom.
5. Zasada planowości- polityki, strategie, plany lub pogramy dotyczące w szczególności przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, gospodarki przestrzennej, lotnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu (infrastruktury) powinny uwzględniać zasady ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Oznacza to, że mogą powstawać różnego rodzaju plany, które by tych zasad nie uwzględniały oraz że wszelkie działania mające na celu ochronę środowiska powinny być dokonywane w sposób zaplanowany i usystematyzowany.
6. Zasada prawa do informacji o środowisku- obowiązek udzielania informacji o środowisku i jego ochronie spoczywa na organach administracji publicznej, o ile znajdują się w ich posiadaniu. Prawo to przysługuje każdemu. Udostępnianie odbywa się na wniosek, który powinien być rozpatrzony w ciągu miesiąca lub ewentualnie dwóch m-cy. Organ powinien udostępnić posiadane informacje. Może odmówić udostępnienia, ale w drodze decyzji administracyjnej, od której służy odwołanie, a następnie skarga do sądu administracyjnego. Czasem organ odmawia udostępnienia z powodu różnych zakazów, np. tajemnica państwowa, służbowa, inna.
7. Zasada uczestnictwa w postępowaniach w sprawie wydania decyzji z zakresu ochrony środowiska- zasada ta przewiduje prawo udziału społeczeństwa i przybiera dwojakiego rodzaju formę:
zapewnienie każdemu prawa do składania uwag i wniosków
uczestnictwo organizacji ekologicznych w postępowaniach prowadzonych z udziałem społeczeństwa na prawach strony tego postępowania.
Ad a) prawo do składania uwag i wniosków przysługuje każdemu, ale nie jest to równoznaczne z możliwością wzięcia udziału w postępowaniu na prawach strony
Ad b) na prawach strony może wziąć udział w postępowaniu jedynie organizacja ekologiczna, tj. taka, której statutowym celem jest ochrona środowiska. W związku z tym posiada wszelkie uprawnienia strony, czyli nie tylko prawo zgłaszania uwag i wniosków. Przystąpienie do toczącego się postępowania wymaga złożenia wniosku. Odmowa dopuszczenia organizacji ekologicznej do udziału w postępowaniu następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. Organ, który prowadzi postępowanie, a w którym społeczeństwo powinno wziąć udział zawiadamia o toczącym się postępowaniu przed wydaniem decyzji. Zawiadomienie to powinno być podane do publicznej wiadomości w miejscu publicznie dostępnym, np. w gminie, tablicy informacyjnej. Termin zgłaszania wniosków i uwag oraz przystąpienia do postępowania wynosi 21 dni od daty ogłoszenia. Termin ten może być skracany lub przedłużany.
8. Zasada nieważności decyzji wydanej z naruszeniem przepisów dotyczących ochrony środowiska- decyzja wydana z naruszeniem przepisów dotyczących ochrony środowiska jest nieważna.
9. Zasada obowiązku stosowania metodyk referencyjnych- podmioty korzystające ze środowiska oraz organy ochrony środowiska są obowiązane do stosowania metodyk referencyjnych, jeśli metodyki takie wynikają z ustaw. Jeżeli na podstawie ustaw wprowadzono obowiązek korzystania z nich dopuszczalne jest stosowanie innej metodyki pod warunkiem udowodnienia pełnej równoważności uzyskiwanych wyników.
Poprzez te metodyki rozumie się określoną na podstawie ustawy metodę pomiarów lub badań, która może obejmować w szczególności:
sposób poboru próbek
sposób interpretacji wyników
metodyki modelowania, rozprzestrzeniania substancji oraz energii w środowisku
Środki prawno-finansowe ochrony środowiska- służą one ochronie środowiska
Z jednej strony zapewniają finansowe źródło ochrony środowiska, a z drugiej strony służą reglamentacji w korzystaniu ze środowiska oraz spełniają rolę prewencyjną i kompensacyjną.
1. Opłata za korzystanie ze środowiska- jest środkiem prawno-finansowym o charakterze reglamentacyjnym. Nie dotyczy powszechnego korzystania ze środowiska. Wiąże się ze zwykłym korzystaniem ze środowiska, które wymaga uzyskania pozwolenia. Opłata jest ponoszona za:
wprowadzanie gazów lub płynów do powietrza
wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi
pobór wód
składanie odpadów
Opłata jest ustalana we własnym zakresie przez korzystającego ze środowiska.
Ustaloną opłatę uiszcza się na konto urzędu marszałkowskiego po upływie kwartału. Korzystający ze środowiska obowiązany jest przedkładać marszałkowi ewidencję:
ilości i rodzaju substancji wprowadzanych do środowiska
jakości i stanie tych substancji
oraz rodzaju i sposobie wprowadzanych substancji
Wysokość opłat za korzystanie ze środowiska zależy od:
ilości i rodzaju gazów lub pyłów wprowadzanych
do powietrza
ilości i jakości pobranej wody
rodzaju substancji zawartych w ściekach i ich ilości
ilości i rodzaju składowanych odpadów
Podwyższona opłata za korzystanie ze środowiska ? dotyczy podmiotu, który korzysta ze środowiska bez pozwolenia mimo obowiązku jego uzyskania. Maksymalna stawka w tym zakresie może wynieść nawet do 500% stawki podstawowej.
Administracyjna kara pieniężna
Problematykę te omawia ustawa prawo ochrony środowiska w przepisach od 298 do 321. kara ta jest środkiem prawno-finansowym o charakterze represyjnym. Jest ona ponoszona za przekroczenie lub naruszenie warunków korzystania ze środowiska ustalonych decyzją w zakresie :
wprowadzania gazów lub płynów do powietrza
wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi
poboru wód
składowania odpadów
w zakresie magazynowania odpadów i emitowania hałasu do środowiska
O ile podwyższona opłata za korzystanie ze środowiska jest naliczana, gdy podmiot korzysta ze środowiska bez pozwolenia, a takie powinien uzyskać, o tyle administracyjna kara pieniężna jest ponoszona przez podmiot wtedy, gdy wprawdzie podmiot uzyskał pozwolenie ale naruszył jego warunki.
Ponoszenie administracyjnej kary pieniężnej nie wyklucza jednoczesnego obowiązku poniesienia opłaty za korzystanie ze środowiska. Administracyjną karę ustala w decyzji Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska i uiszcza się ją na jego rachunek. W związku z tym wymierzenie tej kary poprzedza stosowne postępowanie. Może ono być wszczęte na wniosek jak i z urzędu. Podstawą stwierdzenia przekroczenia lub naruszenia warunków pozwolenia może być:
kontrola dokonywana przez WIOS, a w szczególności pomiary oraz inne ustalenia kontrolne
pomiary dokonywane przez podmiot korzystający ze środowiska, jeśli ma obowiązek takich pomiarów dokonywać.
Po stwierdzeniu naruszenia lub przekroczenia warunków pozwolenia WIOS wydaje decyzję ustalającą tzw. karę biegnącą. W tej decyzji określa się:
wielkość stwierdzonego przekroczenia lub naruszenia w skali doby lub godziny
wymiar kary biegnącej oraz termin od którego kara będzie naliczana.
Dopiero, gdy decyzja ustalająca karę biegnącą stanie się ostateczna, WIOS wydaje decyzję o wymierzeniu administracyjnej kary pieniężnej. Karę wymierza się w wysokości 10-krotnej wielkości jednostkowej stawki opłat za:
wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza
pobór wód
Za składanie lub magazynowanie odpadów z naruszeniem decyzji określającej miejsce lub sposób składowania lub magazynowania wymierza się karę w wysokości 0,1 stawki opłaty za umieszczanie odpadów na składowisku za każdą dobę składowania. Zarówno podwyższona opłata, jak i kara mogą być odraczane, zmniejszane lub umarzane. W przypadku opłaty dokonuje tego właściwy miejscowo marszałek województwa, zaś w przypadku kary WIOS.
Następuje to na wniosek, który musi być złożony przed upływem terminu wymagalności opłaty lub kary.
Opłata eksploatacyjna w prawie geologicznym i górniczym.
Jest to opłata szczególna za korzystanie z jednego elementu przyrodniczego jakim są kopaliny. Opłata ta jest uiszczana za wydobytą kopalinę. Ciąży na przedsiębiorcy. Jest uiszczana w sposób następczy, czyli po fakcie za wydobyte kopaliny. Opłatę przedsiębiorca określa we własnym zakresie, biorąc pod uwagę iloczyn stawki opłaty przez ilość wydobytej kopaliny w okresie rozliczeniowym. Opłatę uiszcza się w terminie m-ca po upływie kwartału na rachunek gminy na terenie której wydobywana jest kopalina. Jeżeli kopalina jest wydobywana na terenie kilku gmin, opłatę dzieli się proporcjonalnie.
Opłata depozytowa i produktowa
Opłata produktowa- obowiązani są uiszczać ją importerzy albo podmioty wytwarzające produkty określone w załączniku do ustawy z 11-05-2001 o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej. Podmioty te są zobowiązane zapewnić odzysk odpadów opakowaniowych i poużytkowych. Nie wykonanie tego obowiązku wiąże się z obowiązkiem uiszczania opłaty produktowej. Oblicza się ją biorąc pod uwagę wysokość stawki oraz różnicę między wymaganym poziomem odzysku odpadu a faktycznym poziomem. Opłatę uiszcza się na konto urzędu marszałkowskiego na koniec roku kalendarzowego.
Opłata depozytowa- opłaty tej może żądać jedynie sprzedawca detaliczny akumulatora ołowiowego (kwasowego) od kupującego, jeżeli kupujący nie przekazał mu zużytego akumulatora przy nabywaniu nowego. Kupujący uiszcza opłatę w wysokości 30 zł. Ma prawo do jej zwrotu, jeżeli przekaże akumulator w terminie 30 dni.
Opłaty za usuwanie drzew i krzewów w ustawie o ochronie przyrody.
Opłaty służą ochronie jednego elementu przyrodniczego- roślin. Obowiązkiem władającego nieruchomością jest utrzymywanie we właściwym stanie drzew i krzewów. Ich usunięcie z terenu nieruchomości uzależnione jest od uzyskania zgody wójta, burmistrza czy prezydenta. Dotyczy to wszystkich władających nieruchomościami (osób fizycznych i organów administracji). Opłata jest naliczana i pobierana przez organ właściwy do wydania zezwolenia na usunięcie. Opłata ta zależy od obwodu pnia, rodzaju lub gatunku drzewa czy powierzchni porośniętej krzewami. Wnioskodawca we wniosku podaje gatunek drzewa, obwód jego pnia, przeznaczenie terenu na którym rośnie drzewo, przyczynę i termin zamierzonego usunięcia. Organ może uzależnić usunięcie drzew lub krzewów od przeniesienia ich w miejsce wskazane przez organ albo od zastąpienia ich innymi drzewami lub krzewami. Wtedy opłatę odracza się na dwa lata. Jeżeli drzewa lub krzewy zachowały żywotność po upływie dwóch lat albo jej nie zachowały wskutek klęski żywiołowej, np. suszy, powodzi- opłata podlega umorzeniu.
Opłaty i należności w prawie wodnym ? są to instrumenty ekonomiczne służące gospodarowaniu wodami. Ustawa wyróżnia należności i opłaty.
Należności przysługują za korzystanie ze śródlądowych dróg wodnych oraz urządzeń wodnych własności Skarbu Państwa usytuowanych na śródlądowych wodach powierzchniowych. Uiszcza się je za żeglugę oraz przewóz ludzi lub towarów obiektami pływającymi, za holowanie lub spław drewna oraz korzystanie ze śluz lub pochylni. W tym zakresie zwolnione są:
łodzie sportowo-turystyczne i statki do 15 ton nośności (ile towaru może przewieźć)
jednostki sił zbrojnych
jednostki właściciela wód
statki urzędów morskich
statki państwowej i społecznej straży rybackiej
statki inspektorów żeglugi śródlądowej.
Opłaty wiążą się z:
oddaniem w użytkowanie obwodów rybackich
oddaniem w użytkowanie gruntów pokrytych wodami SP, jeżeli jest to niezbędne z energetyką cieplną, energetyką wodną, transportem wodnym, wydobywanie kopalin z wody, wykonaniem infrastruktury transportowej, przemysłowej, komunalnej, rolnej, działalnością rekreacyjno-usługową.
Odpowiedzialność w prawie ochrony środowiska- nie ma charakteru jednolitego. Można wyróżnić m.in.:
odpowiedzialność konstytucyjną
pracowniczą
dyscyplinarną
karną
cywilną i administracyjną
W prawie ochrony środowiska występują 3 rodzaje odpowiedzialności:
cywilna
karna
administracyjna
Każdy z tych rodzajów odpowiedzialności charakteryzuje się inną rolą, innymi metodami regulacji, a także specyficznym instrumentarium prawnym.
Odpowiedzialność cywilna- spełnia w prawie ochrony środowiska trzykrotną rolę:
prewencyjną (zapobiegawczą)
restytucyjną
kompensacyjną
Ad1. prewencyjna- ma na celu zapobieganie naruszeniom środowiska. Podmiot, który już poniósł odpowiedzialność ma obowiązek powstrzymywania się od naruszeń środowiska w przyszłości, mając na uwadze poniesione wcześniej konsekwencje.
Ad2. restytucyjna- oznacza przywrócenie do stanu, jaki istniał przed naruszeniem środowiska. Podmiot musi na własny koszt przywrócić środowisko do stanu właściwego. Restytucja jest najbardziej pożądanym sposobem usunięcia naruszenia środowiska. Przywrócenie może mieć dwie postacie:
do stanu poprzedniego (kiedy podmiot ma przywrócić stan środowiska, który istniał przed naruszeniem)
do stanu zgodnego z prawem (nie musi to być przywrócenie do stanu poprzedniego, ale do stanu takiego, który spełnia wymogi prawa)
Ad3. kompensacyjna- jest najmniej pożądana z punktu widzenia ochrony środowiska. Kompensacja jest zbliżona do restytucji, gdyż występuje dopiero po naruszeniu środowiska. O ile restytucja ma na celu przywrócenie do stanu pożądanego, o tyle kompensacja ma na celu naprawienie szkody poprzez skompensowanie szkody, gdy przywrócenie do stanu poprzedniego nie jest możliwe. Kompensacja ma na celu wyrównanie szkody w środowisku w inny sposób, niż przywrócenie do stanu właściwego.
Przesłanki odpowiedzialności cywilnej:
musi wystąpić szkoda
musi zaistnieć czyn lub zaniechanie, które spowodowało szkodę
związek przyczynowy między zachowaniem a szkodą
AD.1 szkodą jest wszelki uszczerbek w dobrach lub interesach prawnie chronionych, których poszkodowany doznał wbrew swojej woli. Brak szkody niweluje odpowiedzialność cywilną.
AD.2 szkoda musi być wywołana określonym zachowaniem konkretnego podmiotu. Obojętne jest kto wyrządzi szkodę (osoba fizyczna, osoba prawna, ułomna osoba prawna). Zachowanie, które jest przesłanką odpowiedzialności cywilnej może polegać na aktywnym działaniu (czyn) lub na biernej postawie (zaniechanie). Zaniechanie musi mieć charakter bezprawny. Zachowaniem jest popełnienie przestępstwa lub wykroczenia, lecz podstawą odpowiedzialności cywilnej przeważnie są zachowania, które nie są karane w prawie karnym. Bezprawność zachowania może być jednak wyłączona poprzez okoliczność, że poszkodowany wyraził na to zachowanie zgodę. Wyróżniamy następujące rodzaje odpowiedzialności cywilnej:
odpowiedzialność na zasadzie winy
odpowiedzialność na zasadzie ryzyka
odpowiedzialność na zasadzie słuszności
Ad.1 na zasadzie winy- u jej podstaw leży okoliczność taka, że podmiotowi, który wyrządził szkodę można przypisać winę umyślną (ktoś celowo coś zrobił) lub nieumyślną (lekkomyślność lub niedbalstwo).
Ad.2 na zasadzie ryzyka- polega na tym, że podmiot (ktoś) ponosi odpowiedzialność już w sytuacji, gdy wystąpi szkoda, przy czym nie ma znaczenia czy powstała ona z przyczyn zawinionych czy niezawinionych.
Ad.3 na zasadzie słuszności- u podstaw tej odpowiedzialności leżą względy etyczno- moralne, które wskazują, że ktoś może ponosić odpowiedzialność cywilną w sytuacji, kiedy nie można u przypisać winy, ani nie odpowiada na zasadzie ryzyka. Owe względy etyczno-moralne ?domagają się? pociągnięcia sprawcy do oc.
AD.3 związek przyczynowy między zachowaniem a szkodą- pomiędzy zachowaniem a szkodą musi wystąpić związek przyczynowy. Podmiot odpowiada jedynie za tę szkodę, która jest normalnym następstwem określonego zachowania. Funkcjonują dwa reżimy (warunki) odpowiedzialności cywilnej:
odpowiedzialność deliktowa (z czynów)
odpowiedzialność kontraktowa (z umów)
AD.1 deliktowa- charakteryzuje się tym, że stron z reguły nie łączy żaden stosunek cywilno- prawny. Stosunek ten nawiązuje się w momencie, kiedy jeden podmiot drugiemu wyrządził szkodę. Dopiero wtedy powstaje cywilno-prawny obowiązek naprawienia szkody. Jest to reżim odpowiedzialności dominujący w prawie ochrony środowiska.
AD.2 kontraktowa- ta odpowiedzialność wiąże się z sytuacją, gdy strony łączy stosunek cywilno-prawny umowy, a jedna ze stron tej umowy nie wykonuje albo wykonuje ją nienależycie, czyli wbrew umowie. Ten reżim odpowiedzialności w prawie ochrony środowiska występuje marginalnie.
Dochodzenie roszczeń cywilno-prawnych w zakresie ochrony środowiska
Problematyka ta jest uregulowana w ustawie z 17-11-1964 kpc. Największe zagrożenie dla środowiska wiąże się z prowadzeniem działalności gospodarczej. Sprawa gospodarcza jest to sprawa przeciwko przedsiębiorcom o zaniechanie naruszenia środowiska i przywrócenie do stanu poprzedniego lub naprawienie szkody z tym związanej oraz zakazanie lub ograniczenie działalności zagrażającej środowisku. Sprawy te rozpoznawane są przez sąd powszechny w trybie procesowym. Powodem może być każdy podmiot mający zdolność sądową i procesową. Pozwanym może być jedynie przedsiębiorca, z reguły jest to organizacja ekologiczna, która ma na celu statut ochrony środowiska. W postępowaniu można domagać się:
zaniechania dalszego naruszania środowiska i przywrócenia środowiska do stanu poprzedniego, a jeżeli przywrócenie będzie niemożliwe aby naprawił szkodę
zaniechania lub ograniczenia działalności zagrażającej środowisku
Ciężar udowodnienia okoliczności uzasadniającej pociągnięcie przedsiębiorcy do odpowiedzialności cywilnej spoczywa na powodzie.